مالکیت معنوی (منابع مطالعاتی)
مالکیت معنوی، حق معنوی یا مالکیت فکری از مسائل فقه معاصر است که گرچه به‌طور اجمالی در برخی از کتاب‌های فقهی اهل‌سنت مورد اشاره قرار گرفته، اما کمتر می‌توان اثری از آن در آثار متقدم فقهی شیعه یافت. گروهی از فقیهان معاصر از جمله امام خمینی و سید علی سیستانی، اعتباری برای مالکیت فکری قائل نبوده‌اند، اما فقیهانی از جمله سید صادق روحانی، نشر و تکثیر آثار را نیازمند اجازه صاحب اثر دانسته‌اند. احکام مالکیت معنوی علاوه بر حق نشر آثار، امور دیگری از جمله حق ثبت اختراع و علائم تجاری را نیز در بر می‌گیرد. پاره‌ای از سؤالات درباره مالکیت معنوی قابل طرح است؛ از جمله آنکه آیا حق معنوی حائز شروط لازم برای احراز ملکیت است یا خیر، آیا در صورت ثبوت ملکیت، آیا امکان وقف مالکیت معنوی وجود دارد، و از سوی دیگر، آیا دولت اسلامی موظف است از مالکیت معنوی شهروندان حفاظت کند یا خیر.
کتاب‌ها
فارسی
- مسائل ایده و فقه شیعی: مالکیت فکری، حقوق معنوی، کاظم استادی‌مقدم، قم، تولید و پخش کتاب ارزشمند، ۱۳۹۹ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- کتابشناسی فقهی ایده: مالکیت فکری، حقوق معنوی، کاظم استادی، تهران، تولید و پخش کتاب ارزشمند، ۱۳۹۹ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- مبانی نظری ابعاد معنوی مالکیت فکری مطالعه تطبیقی در حقوق ایران و فقه امامیه، علی رحیمی، تهران، مؤسسه اندیشه کامیاب ایرانیان، ۱۳۹۹ش، اطلاعات کتاب.
- مالکیت فکری، حقوق معنوی استفتائات ایده‌برداری: مطابق با فتوای آیت‌الله مبشر کاشانی، کاظم استادی مقدم، قم، تولید و پخش کتاب ارزشمند، ۱۳۹۹ش، اطلاعات کتاب.
- بررسی فقهی و حقوقی مالکیت فکری، مهتاب مانده‌گاران، تهران، سنجش و دانش، ۱۳۹۶ش، اطلاعات کتاب.
- مالکیت‌های معنوی: بررسی دیدگاه امام خمینی(س) و برخی فقیهان، امید عمیق، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج، ۱۳۹۶ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- جایگاه مالکیت دولت در اندیشه امام خمینی و محقق خویی، امین فکری، مشهد، استاد، ۱۳۹۶ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- مالکیت فکری از منظر فقهی و حقوقی، اشرف تندیسه‌پور، زیرنظر فاطمه لعل‌روشن، مشهد، طنین قلم، ۱۳۹۵ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- بررسی مبانی فقهی و حقوقی مالکیت معنوی، محسن محمدیان، دلند گلستان، کیسان، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- تبیین فقهی و حقوقی حقوق مالکیت‌های فکری: با تأکید بر دیدگاه فقهی امام خمینی، محمدجواد عربیان، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۴ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- بررسی فقهی مالکیت معنوی با نگاهی به نظر امام خمینی(ره)، احمد اولیایی، قم، پونک شهر، ۱۳۹۳ش، اطلاعات کتاب.
- حقوق مؤلفان، مترجمان، هنرمندان و ناشران در فقه معاصر اسلامی، محمد فتحی درینی، ترجمه محمودرضا افتخارزاده، تهران، آرون، ۱۳۹۳ش، اطلاعات کتاب.
- حقوق معنوی آثار فرهنگی از دیدگاه فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، مرضیه نظرزاده، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۰ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- مالکیت معنوی: در حقوق ایران، اسلام و کنوانسیون‌های بین‌المللی، صمد حضرتی شاهین‌‌دژ، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۸۹ش، اطلاعات کتاب.
- مبانی حقوق مالکیت معنوی در فقه و قانون، محمود یوسف‌وند، قم، خرم، ۱۳۸۶ش، صفحات ابتدایی کتاب.
- چشم‌انداز فقهی و حقوقی حقوق مالکیت‌های فکری: با تأکید بر دیدگاه فقهی امام خمینی(س)، جواد عربیان، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۸۳ش.
عربی
- حقوق الملکیة الفکریه، مؤید زیدان، الجامعة الافتراضیة السوریه، ۲۰۲۰م، لینک.
- حمایة الموروث الثقافی الإسلامي بقواعد الملکیة الفکریه، زیاد طارق جاسم، دبی، ۱۴۳۹ق/۲۰۱۸م، لینک.
- ادلة حقوق التألیف و شروطها فی الشریعة الاسلامیه، محمدعلی احداش، بیروت، دار ابن‌حزم، ۲۰۱۴م.
- حق التألیف: دراسة فقهیة معمقة حول حقوق التألیف، ترجمه (به عربی): محمدجواد سعیدی، دمشق: حوزة فقه الأئمة الأطهار، ۱۴۳۰ق/ ۲۰۰۹م، لینک: نیازمند ثبت‌نام.
- حماية الملكية الفكرية في الفقه الإسلامي والآثار الاقتصادية المترتِّبة عليها، ناصر بن محمد بن مشری الغامدی، عربستان سعودی، دار ابن الجوزی، ۲۰۰۶م، لینک.
- الحق المالی للمؤلف فی الفقه الاسلامی و القانون المصری، عبدالسمیع عبدالوهاب ابوالخیر، قاهره، مکتبة الوهبه، ۱۹۰۵م.
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی تطبیقی مبانی مالکیت فکری در حقوق و فقه امامیه، علی بیگزاده و جعفر کوشا و سید باقر میرعباسی، پژوهش‌های فقهی، زمستان ۱۳۹۷، دوره چهاردهم، ش۴، لینک.
- امکان‌سنجی فقهی وقف حقوق معنوی با نگاهی به ماده ۵۵ قانون مدنی، رضا نیکخواه سرنقی و محمدحسن جوادی و سید علی حسینی، دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی، ش۱۷، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش، لینک.
- تحلیل فقهی و حقوقی موانع امکان نقل و انتقال حق معنوی مؤلف، علی امینی‌نژاد و سید حسین صفایی، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، دوره ۱۳، ش۴۷، بهار ۱۳۹۶ش، لینک.
- مبانی فقهی حقوق مالکیت معنوی (فکری)، هادی گیاهپور، پویش در آموزش علوم انسانی، ش۵، زمستان ۱۳۹۵ش، لینک.
- حقوق مالکیت معنوی در فقه امامیه و قوانین موضوعه ایران، محسن رئیسی و مریم آقایی بجستانی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، ش۴۵، پاییز ۱۳۹۵، لینک.
- مفهوم اموال فکری در حقوق اموال و جایگاه آن، رحیم پیلوار، دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، ش۱۲، تابستان ۱۳۹۴ش، لینک.
- مشروعیت و مالیت شرعی حقوق معنوی، محمدجواد ولی‌زاده و عباسعلی سلطانی، مجله آموزه‌های فقه مدنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش۱۱، بهار و تابستان ۱۳۹۴، لینک.
- امکان‌سنجی وقف حقوق معنوی، محمدجواد ولی‌زاده و عباسعلی سلطانی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، ش۴، زمستان ۱۳۹۳ش، لینک.
- بیع اموال فکری، اسماعیل عباسی و مهدی نوده، تحقیقات حقوقی آزاد، ش۲۳، بهار ۱۳۹۳ش، لینک.
- معناشناسی حق معنوی در گفتمان حقوقی اسلام و ایران، علی‌مظهر قراملکی و فاطمه قدرتی و سعید نظری توکلی، فصلنامه فقه و حقوق اسلامی (هم‌اکنون: مطالعات حقوق تطبیقی معاصر)، ش۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۳ش، لینک.
- بازبینی فقهی، حقوقی و اخلاقی حقوق مالکیت فکری، بیژن بیدآباد، سایت شخصی بیدآباد، لینک.
- مبانی فقهی حق افشای اثر، سید حسن شبیری زنجانی و میثم نعمتی، مجله حقوق اسلامی، ش۳۷، مرداد ۱۳۹۲ش، لینک.
- بازخوانی مبانی فقهی ترمیم خسارت معنوی با رویکردی بر حقوق غیرمالی زوجین، معصومه مظاهری و مریم مهاجری، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، ش۳۴، زمستان ۱۳۹۲، لینک.
- واکاوی مبانی مشروعیت مالکیت معنوی و سیر تحولات سیاست کیفری در حفظ حریم آن، محمدرسول آهنگران و حمیدرضا زند و فاطمه زرگرپور، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، سال نهم، ش۳، پاییز ۱۳۹۲ش، لینک.
- رویکرد فقه پویا در تحلیل ماهیت حقوق مالکیت‌های فکری و مشروعیت آن، سید رضا افتخاری، فقه و تاریخ تمدن، سال نهم، ش۲، تابستان ۱۳۹۱ش، لینک (نیازمند ثبت‌نام).
- بررسی فقهی و اقتصادی مالکیت فکری، محمود حکمت‌نیا، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، ش۳۳، بهار ۱۳۸۸ش، لینک.
عربی
- حقوق الملکیة الفکریة فی الاسلام، احمد سذلی، الإسلام، Journal of Intellectual Property، ش۲(۱)، ۲۰۱۹م، لینک.
- حقوق التألیف فی الشریعة الاسلامیة: دراسة مقارنة بقانون حقوق المؤلف الإماراتی، احمد محمد الشحی، مجلة جامعة الشارقه، کلیة الشریعة والدراسات الاسلامیة، ش۱۴، رمضان ۱۴۳۸/ ۲۰۱۷م، لینک.
- حقوق المؤلفین من أعضاء هیئة التدریس فی القانون والمواثیق الدولیه، عبدالوهاب عبدالله احمد المعمری، المجلة العربیة لضمان جودة التعلیم الجامعی، ش۱۱، ۲۰۱۳م، لینک.
- حق‌التألیف و الابتکار: دراسة فقهیة مقارنه، ناهدة جلیل عبدالحسن، مجله دراسات اسلامیة معاصره، ش۵، ۲۰۱۲م، لینک.
- حق المؤلف بين فقه الإسلام وفكر العولمة، احمد یوسف سلیمان، سایت شبکة الألوکه، ۲۰۰۸م/۱۴۲۹ق، لینک.
- حقوق الملکیة الفکریة بین الفقه والقانون، محمد الشلش، مجلة جامعة النجاح للأبحاث (العلوم الإنسانیة)، ج۲۱(۳)، ۲۰۰۷م، لینک.
- مفهوم حقوق الملکیة الفکریة وضوابطها في الاسلام، احسان سماره، مجلة العلوم الانسانیه، جامعة محمد خیضر بسکره، ژوئن ۲۰۰۵، لینک.
- الحماية القانونية للمصنفات ومؤلفيها دارسة مقارنة، أشواق عبدالرسول عبدالأمیر الخفاجی، مجله اهل البیت، ش۶، لینک.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- انتقال ارادی و قهری اموال فکری در فقه اسلامی و حقوق افغانستان، محمدبشیر محمدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی علوم انسانی، جامعة المصطفی العالمیه، ۱۳۹۹ش، لینک.
- بیع اموال غیرمادی در فقه امامیه و فقه اهل‌سنت با مقایسه تطبیقی در حقوق ایران و مصر، معصومه شبانی ارشد، ۱۳۹۶ش، مؤسسه آموزش عالی حکیم طوس، لینک صفحات ابتدایی.
- بیع اموال غیرمادی در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در فقه امامیه و حقوق مصر، مریم شهلایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، ۱۳۹۵ش، لینک صفحات ابتدایی.
- مالکیت فکری از منظر فقهی و حقوقی، اشرف تندیسه‌پور، پایان‌نامه سطح دو (کارشناسی)، مرکز مدیریت حوزه علمیه خراسان، تابستان ۱۳۹۴ش، لینک.
عربی
- الحمایة الجنائیة لحقوق الملکیة الفکریة فی الفقه الإسلامی: دراسة مقارنه، محمد مختار مختار السید شلبی، پایان‌نامه دکتری، جامعة المنصوره (مصر)، ۱۴۴۱ق، ۲۰۲۰م، لینک.
- حمایة الملکیة الفکریة: حقوق المؤلف فی ظل التشریعات الوطنیة والاتفاقیات الدولیه، جبران خلیل ناصر، جامعة وهران: احمد بن بله، ۲۰۱۷-۲۰۱۸م، لینک.
- وقف حقوق الملکیة الفکریة: دراسة فقهیة مقارنه، محمد مصطفی الشقیری، پایان‌نامه دکتری، کویت، الأمانة العامة للأوقاف، ۲۰۱۴م، لینک.
- حمایة الملکیة الفکریة الادبیة والفنیة فی البیئة الرقمیة فی ظل التشریع الجزائری، حقاص صونیه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جامعة منتوری قسطنطنیه، ۲۰۱۲م، لینک.
- حقوق الاختراع و التألیف فی الفقه الاسلامی، حسین بن معلوی الشهرانی، ریاض، دار طیبة للنشر و التوزیع، ۱۴۲۵ق/۲۰۰۴م، لینک متن کامل.