مهریه نامتعارف (منابع مطالعاتی)
مهریه نامتعارف اصطلاحی در مقدار مهریه‌ای است که بیش از حد معمول جامعه باشد. مهریه سنگین از مصادیق مهرالمسمی است که با تراضی زوجین مشخص می‌شود لکن با غرض شارع و عقل از ازدواج سازگاری ندارد. با رشد امر نکوهیده طلاق و ناتوانی ازواج در پرداخت مهریه‌های سنگین و در نتیجه به وجود آمدن ناهنجاریهای متعدد فرهنگی و... بحث از مهریه نامتعارف در فقه معاصر جدی شده است.
سؤالاتی که در این مورد قابل طرح است: آیا زوج ملزم به پرداخت اینگونه مهریه‌ها است؟ در صورت عدم توان در پرداخت آیا تبدیل به مهر المثل می‌شود؟ آیا حاکم می‌تواند در تعیین مقدار مهریه دخالت کند؟ و....
در مورد صحت چنین مهری دو نظریه مهم وجود دارد. برخی چون محمدحسن نجفی از قدما و امام خمینی از معاصرین در مهریه مقدار خاصی را از ناحیه زیادت قائل نیستند و مهر السنه را صرفا استحباب در مهریه می‌دانند. این فقیهان برای استناد فتوای به شریعت، به اجماع علما در بدون مرز بودن مقدار مهریه از ناحیه زیادت یا روایات و اطلاق آیات تعیین مهریه و یا معامله دانستن ازدواج به ضمیمه کفایت تراضی در صحت معامله تمسک جسته‌اند.
برخی دیگر چون سید مرتضی قائل‌اند که مهرالمسمی بیش از پانصد درهم الزامی در پرداخت ندارد. و همچنین ناصر مکارم شیرازی مهریه‌هایی که به علت سنگینی معلوم است زوج قصد جدی در پرداخت ندارد را باطل و مقدار را معادل مهرالمثل می‌داند. از دلائل ارائه شده می‌توان به سفهی بودن، تمسک به اصاله الفساد در معاملات و قاعده لاضرر اشاره کرد.
در منابع ذیل می‌توان پاسخ سؤالات را یافت.
کتاب‌ها
فارسی
- مهریه کلان در فقه و حقوق ایران، سمیرا فراهانی، تهران، انتشارات تفکر آینده ساز، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحدید مهریه از منظر فقه و حقوق، مرضیه اکبرزاده، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- واکاوی فقهی- حقوقی مهریه‌های غیر المقدور التسلیم و امکان کاهش مهریه و ماهیت آن، محبوبه بارانی، فصلنامه مطالعات حقوق، شماره ۳۱، زمستان ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مهریه‌های سنگین و نقش حاکمیت، زهرا عزیزاللهی و غلامحسن حیدری، دوفصلنامه گفتمان فقه حکومتی، شماره ۶، سال ۴، بهار و تابستان ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی انتقادی مبانی فقهی صحت مهریه نامتعارف در فقه امامیه، حسن غروی و محدثه مهرابی زاده و محسن فتاحی، دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره ۲، سال ۱۲، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی جایگاه مهریه‌های سنگین از منظر آیات و روایات، آرزو ملکشاه، فصلنامه سفینه، شماره ۶۴، سال ۱۶، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سقف مهریه در فقه امامیه، مصطفی غفوریان نژاد و عباسعلی سلطانی و حسین صابری، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۰۶، سال ۴۸، پاییز ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی ادله فقهی بطلان مهریه‌های سنگین، محمد سربازجمشید، دوفصلنامه پژوهشنامه میان رشته‌ای فقهی، شماره ۲، سال ۴، بهار و تابستان ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حدود اعتبار مهریه‌های سنگین و نامتعارف از منظر فقه امامیه و حقوق مدنی ایران، نخستین کنگره بین‌المللی جامع حقوق، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان‌سنجی فقهی تحدید مهریه، علی جعفری، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، شماره ۲، دوره ۱۱، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان‌سنجی جعل قانون برای منع مهریه‌های سنگین، سید محمد رضوی، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شماره ۶۳، سال ۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و راهکارهای کاهش مهریه، سید محمدجواد وزیری فرد و فاطمه فلاح تفتی، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، شماره ۵۸، سال ۱۸، بهار و تابستان ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ندای صادق (نام جدید: فقه و حقوق خانواده)
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی راه‌های تعدیل مهریه‌های سنگین درفقه و حقوق، الیاس یلمه، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مهریه‌های موجود در عقد نکاح و راهکارهای تعدیل مهریه‌های غیر عقلایی در حقوق خصوصی و فقه امامیه، محمد ابراهیمی آزموده، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر، گروه حقوق، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جایگاه حقوقی تعیین مهریه بیش از ۱۱۰ سکه و نحوه مطالبه آن، مهنوش نظری، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه شمال، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وضعیت حقوقی مهریه‌های سنگین، مرضیه فدائی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی ادیب مازندران، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام مهریه و مهریه‌های نامتعارف در حقوق و مذاهب اسلامی، المیرا بابازاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تبیین فلسفه تشریع مهریه و راهکارهای فقهی و حقوقی در جهت کاهش آسیب‌های ناشی از ازدیاد مهریه، عبدالمجید محمدی ده‌بزرگی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شاهد، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مهریه‌های نامعقول و تأثیر آن بر روابط زوجین با نگرشی بر رویه دادگاه‌های ایران، منصور هواخواه وطن‌خانکندی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی مهریه‌های نامعقول و تأثیر آن در عقد ازدواج با رویکردی بر نظریات امام خمینی (ره)، رقیه غلامعلی خمسه، کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- وضعیت حقوقی مهریه‌های گزاف، فاطمه سهرابیان پاریزی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وضعيت فقهی مهريه سنگين(سفهی)، رض‍ا محمدی، پايان‌نامه حوزوی سطح ۳، قم مرکز اطلاعات و مدارک اسلامي، آيت الله العظمي حائري (مدرسه فيضيه قم)، ۱۳۹۲ش.
سایر منابع
- شرط‌بندی (گروبندی) و قمار اینترنتی، قاسم نجفی بابادی، یادداشت اینترنتی، ۱۳۹۸ش. از اینجا ببینید
- قمار، شرط‌بندی، گرو بندی و مسکرات در نظام حقوقی کنونی، فرید خدایی‌فر، یادداشت اینترنتی، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر