توهین به مقدسات (منابع مطالعاتی)
سب صحابه ● توهین به مقدسات ادیان
توهین به مقدسات مسلمانان و حتی مقدسات سایر ادیان بر اساس قواعد فقهی و حقوقیِ اسلام ممنوع اعلام شده و در برخی موارد برای آن حد و تعزیر مشخص شده است. جرم‌انگاری توهین به مقدسات در حقوق اسلام را همانند برخورد با عواملی دانسته‌اند که نظم و اخلاق عمومی را به مخاطره می‌اندازد و در زمره جرایم علیه حیثیت معنوی اشخاص محسوب شده است.
در این صفحه به جمع‌آوری کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابعی پرداخته شده که از منظر فقه معاصر مسئله توهین به مقدسات را بررسی می‌کنند.
کتاب‌ها
فارسی
- مبانی فقهی جرم‌انگاری توهین به مقدسات ادیان الهی، فرزانه کرمی و احمد صابری مجد، قزوین، جهاد دانشگاهی، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- قاعده حرمت اهانت به مقدسات، سید مجتبی نورمفیدی، مهدی اعلایی، قم، بوستان کتاب، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی ابعاد اسلام‌هراسی و توهین به مقدسات اسلامی در عصر حاضر و تبیین راهکارهای مقابله با آن (مجموعه مقالات همایش)، امیرحسین باقری‌قلعه‌باباخانی، تهران، نشر ارشدان، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- تحلیل جرم‌شناسی توهین به مقدسات مذهبی، رضا فانی و رومینا شهراد، تبریز، نشر شیردل، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی اهانت به مقدسات ادیان آسمانی، علیرضا اصغری و اسماعیل صمیمی‌پور، تهران، آذرین مهر، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- توهین به مقدسات در اسناد بین‌المللی، قوانین موضوعه‌ی برخی از کشورها از جمله ایران و متون فقهی، اشرف خدادادی و داوود داداش‌نژاد، تهران، انتشارات جنگل، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- ناروایی توهین به مقدسات در اسلام و حقوق غرب، محمدتقی عرفانی‌نسب، قم، سیب بهشت، ۱۳۹۷ش.
- بررسی فقهی، حقوقی اهانت به مقدسات، سید احمد مرتضایی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۹۶ش.
- سب و لعن از منظر فقه مذاهب اسلامی، مهدی درگاهی، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، ۱۳۹۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- مجازات توهین به مقدسات بررسی مبانی فقهی مجازات توهین به مقدسات دینی و مقامات مذکور در قانون مجازات، اکبر سرداری، تهران، انتشارات مناره، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- توهین به ادیان: بر اساس فقه و اسناد بین‌الملل، محمدمهدی کریمی‌نیا و هادی افشانی، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی حکم اهانت به مقدسات ادیان، عباس نوری، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- توهین به مقدسات مذهبی: مطالعه تطبیقی در فقه اسلامی، حقوق داخلی و بین‌الملل، ابوالفضل احمدزاده، تهران، نشر مجد، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- تحلیل حقوقی - جرم‌شناسی: توهین به مقدسات اسلام، رجب نعمتی قرّاء، تنکابن، انتشارات نوین پویا، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- لعن‌های نامقدس: تبیین قوانین و محدودیت‌های تبری، مهدی مسائلی، اصفهان، نشر آرما، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- جرم اهانت به مقدسات مذهبی در قوانین موضوعه و متون فقهی، سعید مرجانی، تهران، موسسه فرهنگی هنری انتشاراتی نگاه بینه، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی کتاب کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی اهانت به پیامبران، اویس ریاحی، تهران، فرهنگ‌شناسی، ۱۳۹۲ش، صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید.
- تحلیل گستره قانونی و فقهی توهین به پیامبر اکرم(ص) و مقدسات اسلامی، از منظر لایحه جدید قانون مجازات اسلامی، محمد بیانی، ساری، نشر زهره، ۱۳۹۲ش.
عربی
- الإساءة للمقدسات الدينية وموقف الأديان السماوية منها، سفيان شتيوی، الجزایر، دار النشر نور، ۲۰۱۹م.
- حرمة تکفیر المسلمین و الإساءة الی مقدسات الامة الإسلامیة فی فتاوا و آراء مراجع الدین و العلماء المسلمین الشیعة، معهد الحج و الزیارة، قم، نشر مشعر، ۱۳۹۲ش.
مقاله‌ها
فارسی
- توهین به مقدسات از نظر فقه مذاهب اسلامی و منشور بین‌المللی حقوق بشر، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره ۱۹، ۱۴۰۱ش. لینک مقاله
- مقایسه توهین به مقدساتِ حدی و تعزیری در حقوق کیفری ایران، عباس محمدخانی و مجید صادق‌نژاد نائینی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۶۹، پاییز ۱۴۰۱ش. لینک مقاله
- توهین به مقدسات از منظر ادیان ابراهیمی و نظام‌های حقوقی غربی، رضا کاظمی راد، فصلنامه پاسخ، شماره ۲۱، ۱۴۰۰ش. لینک فصلنامه
- مستندات فقهی ضرورت تعامل مسالمت‌آمیز پیروان مذاهب، زهره جباری و احمد شفیعی‌نیا، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، دوره ۷، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- نگرشی فقهی بر سیاست جنائی حقوق موضوعه ایران در قبال بزه اهانت به مقدسات اسلام، محمد خورشیدی اطهر، کنفرانس بین المللی فقه، حقوق و پژوهش های دینی، دوره ۴، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- واکاوی جرم توهین به مقدسات در آموزه‌های قرآنی، محمدقاسم ناظریان و محسن رهامی و صادق مرادی، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره ۴۴، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- تحلیل جرم توهین به مقدسات در حقوق کیفری ایران و عربستان با نگاهی به اسناد بین‌المللی حقوق بشری، محمدقاسم ناظریان و محسن رهامی و صادق مرادی، فصلنامه علمی مطالعات بین‌المللی پلیس، شماره ۴۲، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- تحلیل انتقادی دیدگاه قائلین به جواز لعن خلفا در مکتب اهل بیت علیهم السلام، الهام زرین‌کلاه، دوفصلنامه پژوهشنامه کلام، شماره ۱۲، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- تحلیل فقهی و حقوقی جرم سابّ النبی و توهین به مقدسات، غزاله رفاعی، فصلنامه مطالعات حقوق شهروندی، شماره ۱۶، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- سیره امام علی(ع) در مواجهه با مسئله توهین به صحابه، سید جوهر عباس رضوی و محمد الله‌اکبری، دوفصلنامه مطالعات حدیث پژوهی، شماره ۹، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- ماهیت و حکم توهین به مقدسّات سایر مسلمانان، مهدی درگاهی، پژوهشنامه حج و زیارت، شماره ۱۰، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- مبانی فقهی و حقوقی جرم توهین به مقدسات، حسین تنگستانی، کنفرانس بین المللی و ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران، دوره ۷، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- توهین به مقدسات از منظر حقوق بشر، محمد ستایش‌پور و اعظم خلیلی، فصلنامه قانون‌یار، شماره ۱۶، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- بررسی و نقد دیدگاه تعارض جرم‌انگاری توهین به مقدسات دینی با آزادی بیان، علی صادقی، فصلنامه پاسخ، شماره ۱۲، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- مبانی فقهی، اخلاقی و ارتباطاتی مواجهه با اهانت به معصومان (ع)، میثم مطیعی و سید مجتبی عزیزی، فصلنامه دین و ارتباطات، شماره ۵۴، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی
- تاملی در فلسفه مجازات توهین کنندگان به مقدسات اسلام، عادل اصغرپور طلوعی و رحیم وکیل زاده و محمدعلی حیدری و محسن شکرچی زاده، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال یازدهم، شماره ۲، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- حکم لعن بر مُتصف شدگان به فسق و کفر در فقه اسلامی، محمدرسول آهنگران و مهدی درگاهی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- جستاری فلسفی در امکان جرم انگاری توهین به عقاید و مقدسات، محمدفؤاد حیدری، فصلنامه مطالعات حقوق، شماره ۲۶، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی حقوقی دشنام و اشخاص مقدس و اهانت به مقدسات، مسلم واحدی و علی عسگری مروت، فصلنامه فرصت، شماره ۴، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- توهین به مقدسات در حقوق کیفری ایران، یاسر شاکری، نشریه آفاق علوم انسانی، شماره ۶، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حکم توهین کنندگان به مقدسات در مذاهب خمسه و حقوق کیفری ایران، اسماعیل سلیمی کوچی و حمیدرضا کناری‌زاده و محمدباقر بصیر، فصلنامه اندیشمندان حقوق، شماره ۱۳، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حکم توهین کنندگان به مقدسات در مذاهب اهل تسنن، محمدباقر بصیر، ماهنامه آفاق علوم انسانی، شماره ۸، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- توهین به مقدسات اسلامی در آینه قانون مجازات ایران، مجید مهدوی و پریسا نژادی، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، شماره ۳، ۱۳۹۵ش. لینک مقاله
- شناسایی و تحلیل کیفری عناصر اساسی اهانت به مقدسات اسلام، نرگس بصیرزاده و عبدالکریم شاحیدر، کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، دوره چهارم، ۱۳۹۵ش. لینک دسترسی
- مبانی دینی و اصول جرم انگاری توهین به مقدسات و چالش‌های فرارو، فاطمه توکلی و حسین آقابابایی و حسن شاه ملک‌پور، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، شماره ۱۲، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- توهین به مقدّسات دینی به مثابة جرمی علیه امنیت ملّی، جعفر کوشا و ابوالفضل احمدزاده، فصلنامه آفاق امنیت، شماره ۲۷، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- اهانت به مقدسات دینی در حقوق ایران و انگلیس، محسن رهامی و سیروس پرویزی، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۸۱، ۱۳۹۲ش. لینک مقاله
- اهانت به مقدسات ادیان الهی در فقه امامیه و رابطه آن با آزادی بیان، محمدباقر گرایلی و فرزانه کرمی و بهاره کرمی، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۲۸، ۱۳۹۲ش. لینک مقاله
- بررسی حکم هتک حرمت مقدسات در فقه اسلامی، سید حسن چاوشی و سید محمدمهدی احمدی، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۱۱، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- جایگاه فقهی، حقوقی جرم اهانت به مقدسات اسلام، صدیقه اشرف و طلعت ساقی، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره ۱۹، ۱۳۸۸ش. لینک مقاله
- حکم اهانت به مریم مقدس در شریعت مسیحیت، محمدرضا جواهری و سید رضا موسوی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۸۲، ۱۳۸۸ش. لینک مقاله
- مقدسات و توهین به آن در حقوق کیفری ایران، سید ابراهیم قدسی و امین کوهیان افضل دهکردی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۸۳، ۱۳۸۸ش. لینک مقاله
- بررسی جرم اهانت به مقدسات مذهبی در قوانین موضوعه و متون فقهی، سعید مرجانی، نشریه دادرسی، شماره ۶۹، ۱۳۸۷ش. لینک مقاله
- توهین به مقدسات و خلأهای قانونی موجود در قانون مجازات اسلامی، فاطمه سادات صالحی، مجله معرفت، شماره ۸۵، ۱۳۸۳ش. لینک مقاله
- بررسی جرم اهانت به مقدسات اسلام، عباس زراعت، فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره ۵۶، ۱۳۸۱ش. لینک مقاله
- جرم اهانت به مقدسات در نظام حقوقى «اسلام» و «کامن لا»، سید حسین هاشمی، رواق اندیشه، شماره ۲، ۱۳۸۰ش. لینک مقاله
عربی
- الإساءة للمقدسات الإسلامية بين أحكام الشريعة الإسلامية والقانون الجزائري، حميني يوسف و لزهاري طه الأمين، المجلة الأكادمية للبحوث القانونية والسياسية، مجلد ۷، شماره ۱، ۲۰۲۳م.لینک دسترسی به مقاله
- السياسة الجنائية في مواجهة الاعتداءات الماسة بالمقدسات الإسلامية في التشريع الجزائري، فرحی ربیعه، الجزایر، جامعة خنشلة، مجلة الحقوق والعلوم السياسية، مجلد ۸، شماره ۲، ۲۰۲۱م. لینک مقاله
- الإساءة إلى الأديان السماوية: تشخيصُ الأسباب والصوّر والمعالجة الإجرائية، جلول بلحاج و میلود بلحاج، الجزایر، مجلة الدراسات العقدية ومقارنة الأديان، ۲۰۲۱م. لینک مقاله
- ازدراء الأديان بين التجريم وحماية الحق في التعبير عن الرأي: دراسة مقارنة، أمين عبده محمد دهمش، امارات، مجلة الأمن والقانون، مجلد ۲۷، شماره ۱، ۲۰۱۹م.
- جريمة ازدراء الأديان في القانون الدولي والوطني، علیا علی زکریا و جمال بارافي، امارات، جامعة الإمارات العربية المتحدة، مجلة الشريعة والقانون، مجلد ۳۲، شماره ۷۶، ۲۰۱۸م.
- ازدراء الأديان السماوية بين الشريعة الإسلامية وقانون دولة الإمارات العربية المتحدة، ليلى أحمد سالم المشجرى، امارات، جامعة الإمارات العربية المتحدة، مجلة الشريعة والقانون، مج۳۲، شماره ۷۴، ۲۰۱۸م. لینک مقاله
- إزدراء الأديان فى ضوء أحكام القضاء الإدارى والدستورى : بحث تحليلى مقارن، علیا علی زکریا، جامعة المنوفیة، مجلة البحوث القانونية والاقتصادية، مجلد ۲۷، شماره ۴۵، ۲۰۱۷م.
- حقوق الأنبياء عليهم السلام بين الشريعة الإسلامية والقانون الدولي، سديد بلخير، الجزایر، جامعة محمد بوضياف المسيلة، مجلة العلوم الاجتماعية والإنسانية، شماره ۱۳، ۲۰۱۷م.
- ازدراء الاديان بين المنع والاباحة: دراسة في ضوء احكام القانون الدولي العام، سامر محي عبدالحمزة، عراق، جامعة واسط، مجلة لارك للفلسفة واللسانيات والعلوم الاجتماعية، مجلد ۳، شماره ۲۷، ۲۰۱۷م. لینک مقاله
- أحكام المسئولية الجنائية الدولية لجريمة الإزدراء بالاديان، جمال عبده عبدالعزيز سيد، لبنان، مجلة جيل حقوق الإنسان، شماره ۱۰، ۲۰۱۶م.
- ازدراء الأديان بين موقف الحالي للقانون الدولي و موقف الفقه الإسلامي الدولي، مخلوف داودی، جامعة زيان عاشور بالجلفة، مجلة الحقوق والعلوم الإنسانية، شماره ۱۶، ۲۰۱۶م.
- جريمة سب الصحابة رضي الله عنهم وعقوبتها في الفقه الإسلامي، نوار بن الشلی، الجزایر، مجلة الشهاب، شماره ۲، ۲۰۱۶م. لینک مقاله
- موقف الشریعة الإسلامیة من التعدي على الأدیان: دراسة فقهیة، محمد محمود توفیق قندیل، مصر، جامعة الازهر، حولية کلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنات بالإسکندرية، شماره ۳۱، ج۶، ۲۰۱۵م.
- تجريم الإساءة إلى الأديان أو (ازدراء الأديان) من منظور إسلامي، شارف الطیب، الجزایر، حوليات جامعة الجزائر، شماره ۲۸، ۲۰۱۵م.
- عقوبة الإساءة إلى المقدسات دراسة مقارنة بين القانون الإسلامي والنظام الانجلوسكسوني، السید حسین الهاشمی، مجلة المنهاج، شماره ۶۰، ۲۰۱۱م. لینک دسترسی به مقاله
- الإساءة إلى المقدسات الإسلامية منهجه الغرب وإستراتيجية المواجهة، عصام زیدان، مجلة البیان، شماره ۲۶۴، ۲۰۰۹م. لینک مقاله
- نظرات في الجرائم الماسة بالإديان، سلیمان عبدالمجید، مصر، وزارة الداخلية، جمعية نشر الثقافة لرجال الشرطة، مجلة الأمن العام، مجلد ۱۱، شماره ۴۴، ۱۹۶۹م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- سیره ائمه در مواجهه با توهین به صحابه پیامبر(ص)، سید جوهرعباس رضوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی امام خمینی (ره)، مدرسه عالی تاریخ و ادیان، ۱۳۹۹ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی فقهی و حقوقی جرم‌انگاری توهین به مقدسات در فقه شیعه و حقوق کیفری ایران و تعارض آن با اصل آزادی بیان در جهان غرب، زهرا محبی کرد سفلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۳۹۹ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی جرم توهین به مقدسات در حقوق موضوعه ایران و فقه فرقین، سجاد جعفری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شمال، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، ۱۳۹۸ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی توهین به مقدسات مذهبی از دیدگاه مذاهب اسلامی، سید محمدعلی مهدوی‌زاده، رساله دکتری در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه، مدرسه عالی فقه تخصصی، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- مبانی جرم انگاری توهین به مقدسات دینی، محمد جمشیدیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- توهین به مقدسات اسلامی در فقه و قوانین کیفری ایران، خدیجه رحیمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۵ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی احکام و مبانی فقهی توهین به مقدسات با نگاهی به قوانین برخی کشورهای اسلامی، راضیه ادیبی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه سمنان، پردیس علوم انسانی، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۵ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی مبانی فقهی مجازات توهین به مقدسات و مقامات مذکور در قانون مجازات اسلامی، مریم تاجیک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۵ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- اهانت به مقدسات دینی در حوزه مطبوعات، احسان حیدری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قم، دانشکده حقوق، ۱۳۹۴ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی جرم اهانت به مقدسات اسلامی، احسان سالارمحمدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۴ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی جرم اهانت به مقدسات در حقوق اسلام و یهود، مرضیه بحرانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۴ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- معیار و مجازات توهین به مقدسات در فقه مذاهب خمسه، محمد حمدانیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۴ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- مبانی فقهی و حقوقی مجازات توهین به مقدسات، زهرا پیکانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۳ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی جرم توهین به مقدسات در حقوق کیفری ایران، امیررضا امینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، دانشکده علوم انسانی ۱۳۹۲ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی جرم توهین به مقدسات در حقوق کیفری ایران، امیررضا امینی‌راد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی حقوقی توهین به مقدّسات در رسانه از منظر حقوق اسلام و ایران، مجتبی ثابتی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی فقهی-حقوقی جرم اهانت به مقدسات اسلام با نگرش بر قانون ۱۳۹۲، علیرضا طیبی جبلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، دانشکده حقوق و الهیات، ۱۳۹۲ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی مبانی جرم‌انگاری اهانت به مقدسات دینی، فاطمه توکلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- تحلیل گستره قانونی و فقهی توهین به پیامبر (ص) و مقدسات اسلامی از منظر لایحه جدید ق.م.ا، محمد بیانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق، ۱۳۹۱ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی فقهی حقوقی جرم توهین به مقدسات مذهبی (با محوریت آراء امام خمینی (س) ) با رویکردی بر قواعد و رویه‌های چند کشور دارای نظام حقوقی معتبر، ابوالفضل احمدزاده، رساله دکتری در پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۰ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- بررسی توهین به مقدسات در فقه امامیه و قانون مجازات اسلامی، محبوبه معدنچی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده الهیات، ۱۳۹۰ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- اهانت به مقدسات دینی در رابطه با آزادی بیان، ثریا اکبر ادیبی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- اهانت به مقدسات مذهبی در قانون مجازات اسلامی و بررسی ادله حکم آن در فقه امامیه، محمدصادق دبیری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، ۱۳۷۸ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
- جرم اهانت به مقدسات مذهبی، کمال‌الدین موسوی کمانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق، ۱۳۷۷ش. لینک دسترسی از سامانه گنج
عربی
- المسؤولیة الدولیة عن الإساءة للأدیان السماویة، عقاب عبدالصمد، رساله دکتری در الجزایر، جامعة مولود معمری، كلیة الحقوق والعلوم السیاسیة، ۲۰۱۶م. لینک رساله
- التعدي علي مقدسات الدين الإسلامي: بين الفقه والقانون المصري، سهاد عبدالحفيظ يحيى بعباع، رساله دکتری در مالزی، جامعة المدينة العالميه، كلية العلوم الاسلامية، ۲۰۱۴م.
- الجرائم المتعلقة بالأديان في الفقه الإسلامي والقانون: دراسة مقارنة، حاتم محمد عبدالله عثمان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در سودان جامعة أم درمان الاسلامية، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۰۲م.
سایر منابع
- تبیین ماهیت و حدود آزادی‌بیان از منظر فقه و حقوق بین‌الملل، گفتگو با محمود حکمت‌نیا، فصلنامه پاسخ، شماره ۲۱، ۱۴۰۰ش. لینک گفتگو
- إضاءات في منهج التعامل مع الإساءة للمقدسات، ادریس اوهنا، یادداشت در سایت منتدی العلماء، ۲۰۲۰م. لینک یادداشت