کار کودکان (منابع مطالعاتی)
کار کودکان، باید با توجه به سختی کار و سن کودک نسبت‌سنجی شود. به کودکی که به نسبت سختی کار، سن مناسب را نداشته باشد و از تحصیل باز بماند، در اصطلاح بین‌المللی کودک کار اطلاق می‌شود. در فقه فردی نسبت به کار کودکان در زمینه احکام معامله و صحت یا عدم صحت معاملات کودکان بحث شده است؛ اما مسئله کار کودکان که برای سلامت فیزیکی، روانی، اجتماعی، اخلاقی و شخصیتی کودک مضر باشد، و با تحصیل کودک تداخل پیدا کند، از نگاه فقه اجتماعی به نحو مجزا و جدی مورد بحث واقع نشده است.
از جمله سوالات فقهی مرتبط با این موضوع امور ذیل است: آیا خرید و فروشی که کودک انجام می‌دهد از دیدگاه شرع صحیح است؟ آیا در صحت خرید و فروشی که کودک انجام می‌دهد اذن ولی شرط است؟ آیا قول کودک در مورد طهارت کالا مورد قبول است؟ آیا انجام مفطرات روزه، از کودکی که در خیابان مشغول کار است مورد تعزیر است؟ آیا به اجرتی که از عمل کودک حاصل می‌شود خمس تعلق می‌گیرد؟ آیا بکارگیری کودکان در امور نظامی یا به اصطلاح «کودک سربازی»، برای رزم یا جاسوسی مشروع است؟ آیا وکالت کودکان در امور اداری و غیر اداری نافذ است؟ آیا اجبار کودکان به اموری که از ناحیه فیزیکی و روانی به کودک آسیب می‌زند جایز است؟ با توجه به تأکید تحصیل علم در آموزه‌های دینی آیا اجبار کودکان بدون ضرورت و بازداری از دانش‌آموزی امری جایز است؟ آیا حکومت اسلامی در قبال فراهم کردن بستر مناسب تحصیل و دور نگه‌داشتن کودکان از آسیب‌های روانی و فیزیکی وظیفه‌ای دارد؟
مشهور فقیهان امامیه خرید و فروش کودک را باطل می‌دانند؛ چه ممیز باشد و چه غیرممیز، یا حتی با اذن ولی باشد. اما اگر کودک به نیابت یا وکالت فرد بالغ اقدام به خرید و فروش کند معامله آن را صحیح می‌دانند.
کتاب
فارسی
- بررسی حقوقی شرایط کار کودکان و نوجوانان از دیدگاه تطبیقی، کتایون رهوردی و سیدمحمد هاشمی، تهران، انتشارات خرسندی، ۱۳۹۸ش. اطلاعات کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی قوانین فقهی حقوقی در زمینه کار کودکان، شهربانو محلاتی، قم، انتشارات اشکذر، ۱۳۸۸ش. اطلاعات کتاب را از اینجا ببینید
مقاله
فارسی
- کودکان کار به مثابة جرم حکومتی؛ مطالعة تفصیلی در لزوم پاسخ ساختاری به پدیدة کودکان کار، نبی اله غلامی، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره ۷۶، بهار و تابستان ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تأثیر اقتصاد بر حذف پدیده کودکان کار با رویکرد فقهی، آمنه مظلوم زاده و عبدالرضا جمال زاده و رقیه شهابی، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۱، سال ۴، بهار ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی حقوقی کار کودک و خلاهای قانونی آن، دومین کنفرانس بین‌المللی فقه، حقوق و پژوهش‌های دینی، ۱۳۹۹ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- آسیب‌شناسی حقوقی کار کودکان و نوجوانان در کسب و کارهای خانوادگی، زهرا مهدوی مزینانی و مجتبی مزینانی، فصلنامه خانواده پژوهی، شماره ۲۶، سال ۷، تابستان ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- اسلام و حقوق کودک (۲۳) کودک و کار، احمد بهشتی، ماهنامه درسهایی از مکتب اسلام، شماره ۹، سال ۱۶، شهریور ۱۳۵۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
پایان‌نامه
فارسی
- کار کودکان از دیدگاه فقه اسلامی، فاطمه یزدانی‌جو، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی حقوقی پدیدهٔ کودکان کار و راهکارهای پیشگیری از آن، مریم ارباب، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تبیین جرم شناختی پدیده کار کودکان؛ مطالعه موردی بزهکاری و بزه دیدگی کودکان کار شهر کرمانشاه در سال‌های ۹۰–۹۵، طیبه خاک‌زاد، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی جرم‌شناختی پدیده کودکان کار با استناد به حقوق جزا در ایران، معصومه قنبرعلی‌نژاد خوش‌روش، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- خاستگاه و پیدایی حقوق کودکان کار و وظایف والدین و دولت از منظر قانون، طوبی پارسی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی فقهی حقوقی معاملات صغار با نگاهی به کودکان کار، سمانه گودرزی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید