رحم جایگزین (منابع مطالعاتی)
رحم جایگزین یا مادر جانشین به معنای استفاده و بهره‌گیری از رحم شخص ثالث برای کاشت نطفه، پرورش و تحویل طفل حاصل از آن به صاحبان نطفه در ضمن عقد اجاره است. رحم جایگزین یکی از گونه‌های تلقیح مصنوعی و از درمان‌‌های جدید ناباروری است. در این روش ابتدا اسپرم زوج و تخمک زوجه خارج از رحم تلقیح می‌شود و در رحم اجاره‌ای قرار می‌گیرد. از آنجا که این موضوع ارتباط مستقیمی با نسب، ارث، ازدواج و احکام محارم و غیر محارم دارد، فقه معاصر را با چالشهایی روبرو کرده است که در پی پاسخ آن هستیم: مادر طفل متولد شده کیست؟ نسب این طفل از کجا نشأت می‌گیرد؟ ماهیت قرارداد در این نوع از تلقیح چیست؟ منابع ذیل در پاسخ از این سؤالات جمع‌‌آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی فقهی تطبیق شروط اجاره بر قرارداد اجاره رحم در فقه اهل بیت (ع)، علی عباس‌آبادی، قم، مرکز نشر کتاب، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- چالش‌های حقوقی رحم اجاره‌ای (مقایسه تطبیقی با حقوق فرانسه و فقه امامیه)، سیامک آرین‌پور، تهران، انتشارات قانون‌یار، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی وضعیت فقهی و حقوقی رحم جایگزین، امیر ذوالفقاریان و مهرنوش رازقی مقدم، کرج، موسسه نشر سیمرغ آسمان آذرگان، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- قرارداد رحم اجاره‌ای و اهدای گامت (مطالعه تطبیقی در فقه اسلامی و حقوق ایران)، وجیهه یحیی‌زاده اردستانی، تهران، سنجش و دانش، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رحم اجاره‌ای یا جایگزین از منظر فقهی و حقوق، خدیجه سیدی، تهران، گروه آموزشی مدرس؛ سنجش و دانش، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رحم اجاره‌ای، طیبه خلقی، قم، واصف لاهیجی، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام شرعی و حقوقی اهدای گامت (تخمک و اسپرم) و جنین و مادر جانشین در فرایند تکنیک‌های کمک باروری در ایران، الهام حسینی و دیگران. تهران، سامان دانش: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان زنجان، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی حقوقی وضعیت احوال شخصیه فرد متولد شده از اهدای جنین، فاطمه اژدری با همکاری وحید صیادی، تهران، نشر رزا، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رحم اجاره‌ای از دیدگاه حقوقی، ملیحه‌سادات حسینی حجةآبادی، تهران، سخنوران، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی رحم اجاره‌ای، ملیحه‌سادات حسینی حجةآبادی، تهران، سخنوران، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی اجاره رحم از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، جبراییل فولادیان قراخانلو، تبریز، تام آی، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مادران جانشین، اخگر تقی‌پور، تهران، کلبه هنر، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مسائل فقهی و حقوقی رحم اجاره‌ای (مادر جایگزین) در حقوق ایران و انگلیس، زهره هاشمی، تهران، دانشگاهیان، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی حقوقی اجاره رحم در ایران و مطالعه تطیبقی آن با ایالات متحده آمریکا، محمدتقی جلالیان، تهران، کتاب آوا، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رحم جایگزین از دیدگاه فقه معاصر، محمد بابکی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی وضعیت فقهی، حقوقی رحم جایگزین در ایران، علی نصراللهی دهاقانی، اصفهان، نشر دارخوین، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی شبیه‌سازی و اهدای جنین، مرتضی پورملایی، چابهار، نشر سید محمد درتکیده، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی وضعیت و احوال شخصیه فرد متولد شده از طریق جنین اهدا شده از دیدگاه فقه امامیه و حقوق ایران، سیده فاطمه نیکزاد کلورزی، لاهیجان، رستم و سهراب، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اجاره رحم (از منظر فقه و حقوق موضوعه ایران)، اسلام باباخانی و حسین کاکاوند و مریم جعفرپور، کرج، نشر مدیر فلاح، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی چالش‌های فقهی-حقوقی دایگی پیش از تولد در رحم جایگزین، مهدی روشنک‌منش، تهران، پلک، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- احکام استفاده از رحم جایگزین، وحید زارعی‌شریف، رشت، نشر وارسته، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اهدای جنین و احکام آن از نگاه فقه و حقوق موضوعه، مهدی احمدی‌نیا، همدان، طرحان، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اثبات مشروعیت رحم جایگزین در فقه و حقوق اسلامی، سید محمد هاشمی، رشت، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رحم جایگزین در درمان ناباروری از دیدگاه پزشکی، فقهی و حقوقی، تکتم باقری‌نسب، تهران، جاودانه، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی چالش‌های فقهی و حقوقی رحم جایگزین، زهرا توکلیان حقیقی و زهرا گواهی، مشهد، قاف مشهد الرضا(ع)، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی فقهی و حقوقی قرارداد استفاده از رحم جایگزین، عاصف حمدالهی و محمد روشن، تهران، نشر مجد، ۱۳۸۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش. این کتاب مجموعه‌ای از ۲۹ مقاله است که ۵ مقاله فقهی و ۹ مقاله حقوقی را نیز شامل می‌شود.
- اهدای گامت و جنین در اهدای درمان ناباروری از دیدگاه پزشکی، فقهی، حقوقی ... (مجموعه مقالات)، مجموعه نویسندگان، تهران، پژوهشکده ابن‌سینا و انتشارات سمت، ۱۳۸۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی حقوقی روش‌های نوین باروری مصنوعی مادر جانشین، اهداء تخمک، جنین، مطالعه تطبیقی حقوق ایران و اسلام و سیستم‌های حقوقی خارجی، عباس نایب‌زاده، تهران، نشر مجد، ۱۳۸۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- إشكالیات الرحم البدیل و اثبات النسب فی صور الإخصاب الإصطناعی، حیدر حسین کاظم الشمری، مصر، قاهره، المرکز القومی للإصدارات القانونیة، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- إیجار الرحم: دراسة مقارنة، هیام اسماعیل سحماوی، مصر، اسکندریه، دار الجامعة الجدیدة، ۲۰۱۳م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تأجیر الأرحام فی ضوء قواعد الحلال و الحرام، عبدالحلیم محمد منصور علی، اسکندریة، المکتب الجامعی الحدیث، ۲۰۱۳م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- استئجار الأرحام من منظور اسلامی: بحث فقهی مقارن، عبدالفتاح محمود ادریس، ریاض، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الإسلامیة، ۲۰۱۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم استئجار الأرحام، محمد عبدربه محمد السبحی، اسکندریة، دار الجامعة الجدیدة للطبع و النشر و التوزیع، ۲۰۰۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الرحم المستأجر و بنوک الأجنة و الحکم الفقهی و القانونی لهما، شوقی زکریا الصالحی، مصر، دسوق، دار العلم و الإیمان للنشر و التوزیع، ۲۰۰۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقد إجارة الأرحام بین الحظر و الإباحة، حسنی محمود عبدالدایم، مصر، اسکندریة، دار الفکر الجامعی، ۲۰۰۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- موقف الشریعة الأسلامیة من تأجیر الأرحام دراسة مقارنة، حسنی عبدالسمیع ابراهیم، قاهره، مکتبة نانسی دمیاط، ۲۰۰۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- النسب فی الإسلام و الأرحام البدیلة، أحمد نصر الجندی، مصر، دار الکتب القانونیة، ۲۰۰۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أطفال الأنابیب بین العلم و الشريعة، زیاد أحمد سلامة، بیروت، الدار العربیة للعلوم، ۱۹۹۶م. کتاب را از اینجا ببینید
مقاله‌ها
فارسی
- رابطه محرمیت جنین انتقال یافته با گیرندگان و اهدا کنندگان، فائزه درّی صفت، فصلنامه حقوق و مطالعات نوین، شماره ۱۱، تابستان ۱۴۰۲ش.
کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی و حقوقی رحم جایگزین از منظر زن صاحب رحم، سعدی رمضانی، دوفصلنامه مطالعات تطبیقی فقه و اصول مذاهب، دوره ۴، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی نسب کودکان ناشی از روش انتقال میتوکندری، مرضیه ملکی و محمدرضا رضوان‌طلب و بهرام تقی‌پور، دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۳، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مشروعیت روش درمانی انتقال میتوکندری، محمدرضا رضوان‌طلب و بهرام تقی‌پور و مرضیه ملکی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۶، شماره ۴، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل فقهی و حقوقی آثار تلقیح مصنوعی به وسیله اجاره رحم، حسن حیدری، فصلنامه الکترونیکی پژوهش‌های حقوقی قانون‌یار، دور دوم، شماره ۵، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بازخوانی ضوابط شرعی نسب در تلقیح مصنوعی با هدف شناسایی احکام اطفال سه والدی، سید رضا جباری و سید حسن عابدیان کلخوران و علیرضا عسکری، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره۳۷، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان‌سنجی اعراض از یاخته‌های جنسی و جنین و پیامدهای آن در فقه امامیه، بی‌بی‌صدیقه مکی، علی‌مظهر قراملکی، سعید نظری توکلی، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ۵۲، شماره ۱، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی شیوه‌های نوین درمان جابه‌جایی میتوکندریایی، سید حسین آل طاها و عبدالکریم آل بوشهبازی و سیدرضا کاظمی‌نژاد، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۳۴-۳۵، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جستاری در مبانی فقهی مشروعیت تشکیل بانک جنین و تأثیر آن بر تحکیم خانواده، مریم آقای بجستانی و فریده تاجفر، دوفصلنامه فقه و حقوق خانواده، شماره۶۸، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان‌سنجی فسخ قرارداد رحم جایگزین از سوی اطراف مؤثر در آن، سعید نظری توکلی و راحله رضایی و طه زرگریان، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ۵۰، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- چگونگی انتساب طفل به والدین در رحم جایگزین از دیدگاه فقه، حمیده ستوده، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۹۲، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- اجاره رحم، علی‌مراد مهاجری، دوفصلنامه تا اجتهاد، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی وضعیت حقوقی کودک متولد شده از رحم جایگزین با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)، سید محمد موسوی بجنوردی و معصومه محمدخانی، فصلنامه پژوهشنامه متین، شماره ۷۲، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- واکاوی چالش‌های فقهی، اخلاقی استفاده از رحم جایگزین، مهسا شیروی و مهرزاد کیانی، فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شماره ۲۷، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی حقوق غیرمالی زن حامل در قرارداد جانشینی در بارداری، عباس یداللهی باغلویی، و سید محمد آذین و رضا عمانی سامانی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۳۶، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تلقیح ناهمگن و بررسی فقهی رابطه خویشاوندی کودک حاصل از آن با زن و شوهر نابارور، سعید نظری توکلی، فصلنامه مطالعات حقوقی تطبیقی معاصر، شماره ۱۰، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی وضعیت نسب طفل ناشی از جانشینی در بارداری، عباس یداللهی باغلویی، و سید محمد آذین و رضا عمانی سامانی، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۲۲-۲۳، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی حق توارث فرزندان متولد از اهدای جنین، صدیقه مهدوی کنی و عاطفه ذبیحی بیدگلی و سمیه حمزه‌خانی، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۲۴-۲۵، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت حقوقی قرارداد روش استفاده از مادر جانشین، سید محمدصادق طباطبایی، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره ۹، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حقوق مالی و غیرمالی کودکان متولد از روش رحم جایگزین، سید محمدصادق طباطبائی و مهدی جلیلی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۳۰، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- رحم جایگزین از دیدگاه حقوقی، سید غلامعلی جورسرایی، ابوذرنعلی‌اکبری سفیدداربن، فاطمه‌زهرا رجبی، حمیده کوهی، فصلنامه اسلام و سلامت، دوره اول، شماره ۲، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مسئولیت قراردادی مادر جانشین در برابر والدین ژنتیکی، عباس یداللهی باغلویی و سید محمد اسدی‌نژاد، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۲۵، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی نسب کودک پدیدآمده از انتقال جنین در تأملات اندیشمندان فقه و حقوق، سید علی هاشمی خان‌عباسی و اعظم داوری، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره ۳۵، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی نفقه‌ی حمل ناشی از جانشینی در بارداری، عباس یداللهی باغلویی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۱۷، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی احکام فقهی-حقوقی کودکان متولد شده از رحم جایگزین، صدیقه مهدوی کنی، بهناز احمدوند، انسیه نوراحمدی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره۳۱، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت حقوقی قراردادهای رحم جایگزین، حمیدرضا صالحی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۱۳-۱۴، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- عنوان، ماهیت و اطراف قرارداد حمل جایگزین ساده، سید محمد آذین و رضا عمانی سامانی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۱۳-۱۴، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق و تکالیف فرزندان ناشی از جنین اهدایی، محمدهاشم صمدی اهری، فصلنامه علمی تحقیقات حقوق بین‌المللی، شماره ۱۸، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی اهدای جنین از منظر فقه و حقوق پزشکی، محمود عباسی و راحله رضایی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۲۱، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی و تحلیل نسب کودک حاصل از رحم استیجاری از دیدگاه فقهی، اسدالله لطفی، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، شماره ۸۸، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی ـ حقوقی قرابت مادر جانشین با طفل متولد از رحم جایگزین، نجادعلی الماسی و عاصف حمداللهی و محسن رجالی، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۳۶، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- حکم فقهی رحم اجاره‌ای، نسرین کریمی و زهرا مهتری، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۱۲، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- شرايط اساسی صحت قرارداد مادر جانشين در بارداری در فقه امامیه و حقوق موضوعه، عباس یداللهی باغلویی و سید محمد اسدی‌نژاد، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۹-۱۰، ۱۳۹۰-۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- احکام حقوقی طفل حاصل از رحم جایگزین، اسدالله لطفی و صالح سعادت، فصلنامه حقوق خصوصی، شماره ۱۹، ۱۳۹۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نسب پدری کودک تولدیافته از اهدای جنین در فقه و حقوق ایران، فاطمه طاهرخانی، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۳-۴، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نسب مادری کودک تولدیافته از اهدای جنین در حقوق ایران، اکرم صفیری و فاطمه طاهرخانی، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۸، ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- احکام وضعی طفل متولد از رحم جایگزین در رابطه با توارث و نفقه، عاصف حمداللهی و بهزاد پورسید، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۳۰، ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور (سبب‌ساز و نسب‌ساز)، مصطفی جباری، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۰، شماره ۱، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- ناباروری و پژوهشی تطبیقی درباره اجاره و عاریه رحم، علی شریف، مجله کانون وکلا، شماره ۲۰۲-۲۰۳، ۱۳۸۷ش. مقاله در پایگاه نورمگز
- ماهیت حقوقی قرارداد رحم جایگزین، حمید رحمانی منشادی، فصلنامه حقوق پزشکی، شماره ۶، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نسب طفل متولد از رحم جایگزین، محمد روشن و عاصف حمداللهی، پژهش‌نامه حقوق اسلامی، شماره ۲۸، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- قراردادهای رحم جایگزین (دایگی پیش از تولد) در حقوق ایران، سید مرتضی قاسم‌زاده، فصلنامه باروری و ناباروری، شماره ۳۵، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ماهیت قرارداد استفاده از رحم جایگزین، مهدی علیزاده، فصلنامه تخصصی الهیات و حقوق، شماره ۲۳، ۱۳۸۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- احکام وضعی رحم جایگزین، سحر ساعدی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- بررسی احکام وضعی استفاده از رحم جایگزین، زهرا گواهی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- مادر جایگزین و راه‌های مادرشدن، سید مهدی موحد ابطحی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- واکاوی احکام فقهی نسب در کودک متولد از رحم جانشین، حسین ناصری، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش. و نیز در فصلنامه باروری و ناباروری، شماره ۳۴، ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- صحت قرارداد استفاده از رحم جایگزین، محمدتقی جلالیان، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- مسئولیت مدنی ناشی از رحم جایگزین، حبیب‌الله رحیمی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- قرارداد استفاده از رحم زن، هامیرا رخشنده‌رو، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- حقوق اشخاص ثالث در قرارداد مادر جانشین، غلامعلی سیفی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- اجاره رحم در حقوق ایران، سید مرتضی قاسم‌زاده، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- توالد بدون عشق، ناصر کاتوزیان، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- وضعیت حقوقی قرارداد استفاده از روش رحم جانشین، میرقاسم جعفرزاده، پژوهشنامه حقوق و علوم سیاسی، شماره ۲-۳، ۱۳۸۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نسب ناشی از لقاح مصنوعی با دخالت عامل بیگانه، سید طه مرقاتی، مجله مقالات و بررسی‌ها، شماره ۶۴۹، ۱۳۸۳ش. مقاله را از اینجا ببینید.
عربی
- استئجار الأرحام: دراسة فقهية قانونية مقارنة، محمد جواد عبدالصمد أحمد علي، مجلة الدراسات المستدامة، مجلد ۵، شماره ۱، ۲۰۲۳م.
- الرحم الصناعي من منظور الشرعي، سلوان قدري أحمد محمود، مجلة البحوث الفقهية والقانونية (مصر)، شماره ۳۹، ۲۰۲۲م. مقاله را از اینجا ببینید
- الرحم البديل بين المشروعية والحاجة، نادية عبدالعالی کاظم، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا (مصر)، مجلد ۲۳، شماره ۵، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا ببینید
- إجارة الأرحام وآثارها الأخلاقية والقانونية، فواز جسار غريب فالح الجسار، مجلة كلية دار العلوم، مجلد ۱۳۷، شماره ۱۳۲، ۲۰۲۱م. مقاله را از اینجا ببینید
- استئجار الأرحام کنوع جدید من الأتجار بالبشر بین الشرعیة و التجریم فی ظل أحکام الشریعة الإسلامیة و الإتفاقات الدولیة، فاطمه محمد عبدالله، مجله جیل، شماره ۴۰، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا ببیند
- إستئجار الأرحام فی الفقه الإسلامی: دراسة فقهیة مقارنة، حفیظة بدر عبدالحمید اسماعیل، مجله حولية کلية الدراسات الإسلامية والعربية بنات بالزقازيق، شماره ۹، ۲۰۱۹م. مقاله را از اینجا ببینید
- الأحكام المرتبطة بعقود تأجير الأرحام - دراسة مقارنة بين الشريعة الإسلامية والقانون الجزائري والمقارن -، سحارة السعيد و حاحة عبدالعالي، مجلة المفکر، شماره ۱۸، ۲۰۱۹م. مقاله را از اینجا ببینید
- الحلول الفقهية المعاصرة لانشغال الرحم، هشام إبراهيم الحمران، مجلة الجامعة الإسلامية للدراسات الشرعية و القانونية، الجامعة الإسلامية بغزة، مجلد ۲۷، شماره ۴، ۲۰۱۹م. مقاله را از اینجا ببینید
- نسب الطفل الناتج عن التلقیح الصناعی خارج إطار العلاقة الزوجیة دراسة مقارنة، مجلة القانون و الأعمال الدولیة، شماره ۱۸، ۲۰۱۸م. مقاله را از اینجا ببینید
- تأجير الأرحام فی الفقه الإسلامی، عیدة سیف مبارک عویمر العازمي، مجلة کلية دار العلوم، جامعة القاهرة، شماره ۶۹، ۲۰۱۳م.
- تأجیر الأرحام فی الفقه الإسلامی دراسة مقارنة، فاطمه المتولی عبده محمد، مجلة کلیة الشریعة و القانون بتفهنا، مجلد ۱۵، شماره ۵، ۲۰۱۳م. مقاله را از اینجا ببینید
- عقد الإجارة وبعض تطبیقاته الفقهیة المعاصرة، سعاد سطحي، مجلة المعیار (الجزائر)، جلد ۱۵، شماره ۲۹، ۲۰۱۲م. مقاله را از اینجا ببینید
- استئجار الأرحام و الآثار المترتبة علیه، کریمة عبود جبر، مجلة أبحاث کلیة التربیة الأساسیة، جلد ۹، شماره ۳، ۲۰۱۰م. مقاله را از اینجا ببینید
- الرحم البدیل، محمد محمدی قائینی، در رحم جایگزین، جمعی از نویسندگان، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۸۶ش.
- تأجیر الأرحام فی الفقه الإسلامی، هند الخولی، مجلة جامعة دمشق للعلوم الإقتصادیة و القانونية، مجلد ۲۷، شماره ۳، ۲۰۱۱م. مقاله را از اینجا ببیید.
- إجارة الأرحام بین الطب و الشریعة الإسلامیة، محمد محمود حمزة، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۲۰۰۷م.
- الأم البدیلة (أو الرحم المستأجر) رؤیة اسلامیة، عارف علی عارف، مجلة الفکر الإسلامی المعاصر، دوره ۵، شماره۱۹، ۱۹۹۹م. مقاله را از اینجا ببینید
- القواعد الفقهیة الحاکمة لاستئجار الأرحام دراسة فقهیة مقارنة، أحمد عبدالله راجح العتیبی، مجلة الدراسات العربیة، جامعة المنیا. [https://ebook.univeyes.com/12ل
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- تحلیل آثار فقهی حقوقی انحلال قهری قراردادهای رحم جایگزین، فاطمه کاظمی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی
، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی مشروعیت استفاده از رحم جایگزین و مسائل مربوط به بارداری برای دیگری، معظمه محمدپورخلیلی، کارشناسی ارشد،
دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر، گروه حقوق، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- نسب و محرمیت فرزندان حاصل از روش های نوین بارداری، رئیسه اختر وانی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- مورد معامله و توابع آن در قرار دادهای رحم جایگزین، سهیلا صیادی، کارشناسی ارشد، دانشکده رفاه، گروه حقوق، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- وضعیت فقهی حقوقی ارث بری متقابل زن صاحب رحم اجاره ای و نوزاد متولد از آی وی اف، کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم اداری، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی حکم فقهی معاملات مرتبط با اسپرم، تخمک، سلول تلقیحی(جنین) و رحم، سید مرتضی حسینی، کارشناسی ارشد
جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- قراردادهای باروری برای دیگری و احکام و آثار مترتب بر آن، محمدرضا رضانیامعلم، دکتری، دانشگاه شهید مطهری، گروه فقه و اصول، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی حکم رحم اجاره ای و آثار مترتب بر آن از منظر فقه مذاهب خمسه و حقوق موضوعه، سیده طاهره صفوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- چالش‌های اختلاط نسب در باروری‌های نوین پزشکی با تکیه بر مفهوم مادر، مرضیه هنرور، کارشناسی ارشد، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اردکان، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- احکام حقوقی طفل حاصل از رحم جایگزین در حقوق ایران و لبنان، خدیجه محمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد صفادشت، گروه حقوق، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی ارث در تلقیح مصنوعی و اجاره رحم، نگار قربان‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، مؤسسه آموزش عالی اشراق، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی اجاره رحم در حقوق ایران و فرانسه، زینب کاوسی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی شفق، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی رحم جایگزین از منظر مذاهب اسلامی، سید محمد موسوی، کارشناسی ارشد، مجتمع آموزش عالی مشهد، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۸. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی نفقه در رحم اجاره‌ای، فاطمه درویش، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی احکام و آثار نسب و تابعیت در رحم اجاره‌ای، لیلا افتاده، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- وضعیت حقوقی نسب‌شناسی طفل سه‌والدی از منظر حقوق فقه و پزشکی، اسلام جباری مرادلو، دکتری، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۸ش. پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و‌حقوقی ارث در تلقیح مصنوعی و اجاره رحم، عباس سیاحی، کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی صنایع و سیستم‌ها، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۸ش. پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی نسب در استفاده از رحم جایگزین، کارشناسی ارشد، زینب ترک، دانشکده اقتصاد و علوم اداری، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۸ش. پایاننامه را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی صحت و آثار تعهدات ناشی از قراردادهای رحم جایگزین در حقوق ایران و فقه اسلامی و وضعیت نسب، توارث و نفقه طفل متولّد از این قرارداد، مستوره یونسی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، ۱۳۹۷ش. پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی حقوق نوزادان متولد از قرارداد رحم اجاره‌ای، مقصود درویشی دیوانمراد، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد بندرعباس، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی وضعیت حقوقی فرزندان ناشی از انتقال جنین در حقوق ایران، اسماعیل فلاح، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- ابعاد حقوقی اهداء جنین، محمد دوزوری، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی ادیب مازندران، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- حکم رحم اجاره‌ای در فقه و حقوق ایران و ترکیه، مهران احمدزاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد ماکو، ۱۳۹۶ش. پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی اجاره رحم، ملیحه خادملو، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی ادیب مازندران، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- ارث کودکان آزمایشگاهی، مژده رضائیان منشادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۵ش. پایاننامه را از اینجا ببینید.
- رحم جایگزین از دیدگاه فقهی و حقوقی، مجتبی رجب‌پور گنجی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی پارسا، ۱۳۹۵ش.
- نسب و حقوق مدنی طفل ناشی از اهدای نطفه و جنین اهدایی در فقه امامیه و حقوق ایران، فرنگیس عامریان، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی جضانت طفل متولد از رحم اجاره‌ای در فقه و حقوق، محبوبه جهان‌نما رحیمی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- احکام رحم اجاره‌ای از منظر فقه فریقین و حقوق موضوعه ایران، عادل ولی‌پور، دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، ۱۳۹۳ش.
- وضعیت حقوقی طفل متولد از رحم جایگزین در حقوق ایران، آمریکا و انگلیس، زینب‌سادات مسعودیان، کارشناسی ارشد، دانشکده آموزش‌های الکترونیکی، دانشگاه قم، ۱۳۹۲ش. پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی احکام جنین آزمایشگاهی از منظر فقه و حقوق اسلامی، علی محمودی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی رحم جایگزین با رویکردی بر مبانی امام خمینی، معصومه محمدخانی، کارشناسی ارشد، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی ماهیت و آثار قرارداد استفاده از رحم جایگزین در حقوق ایران، مهدی جلیلی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی رحم جایگزین در حقوق ایران، بهروز یارعلی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم سبزوار، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی جایگاه نهاد اجاره رحم در فقه و حقوق ایران، عنایت آقایی، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی اهدای گامت، جنین و اجاره رحم در فقه و حقوق با در نظر گرفتن اخلاق پزشکی، فرشته عباسی، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۸۹ش. پایاننامه را از اینجا ببینید.
- بررسی فقهی و حقوقی موضوع رحم اجاره‌ای و اهداء گامت در ایران، سمیرا مسعودی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم تهران، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی فقهی اهدای گامت، فاطمه صولتی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور تهران، ۱۳۸۸ش. پایاننامه را از اینجا ببیند.
- احکام اجاره رحم و فرزند متولد از آن در فقه شیعه و حقوق ایران، اکرم برزگری، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، ۱۳۸۸ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- بررسی مشروعیت و صحت قراردادهای اجاره رحم در شرع اسلام و قانون ایران و آثار آن، محمدحسین شریفی زارچی، دانشگاه قم، ۱۳۸۸ش. گزارش پایاننامه در سامانه گنج
- لقاح مصنوعی و اهداء جنین در فقه و حقوق، محمدصالح آل داود، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم تهران، ۱۳۸۵ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- قرارداد استفاده از رحم جایگزین در فقه امامیه و حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، عاصف حمدالهی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۸۷ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- رابطه حقوقی و شرعی کودک با صاحبان جنین، محسن فرخی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۰ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
- حقوق جنین انتقال یافته، عباس نایب‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۹ش. اطلاعات پایاننامه را از اینجا ببینید
عربی
- مستحدثات ارث حمل بین مذاهب اسلامی با تأکید بر مذهب اهل بیت و حنفیه، رعد کاطع عبد، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۹ش. گزارش پایا‌نامه در سامانه گنج. پایاننامه دکتری تخصصی به زبان عربی.
- جنبه‌های قانونی اجاره رحم (بارداری توسط شخص غیر)، اسیل کریم عیدان، کارشناسی ارشد، ۱۳۹۶ش. پایاننامه را از اینجا ببینید. پایاننامه به زبان عربی و ناظر به قانون کشور عراق است.
- مدی مشروعیة تأجیر الأرحام فی القانون و الشریعة الأسلامیة، عذراء محمدحسین السامرائی، کلیة القانون، جامعة عمان العربیة، ۲۰۱۸م.