رشوه غیرقضائی (منابع مطالعاتی)
رشوه غیرقضائی یا رشوه غیرحکمی، عنوانی است که بر پرداخت‌های غیرقانونی یا رشوه در غیر باب قضاوت اطلاق می‌شود. این نوع از پرداخت‌ها معمولا در اداره‌های دولتی یا به مسئولان حکومتی برای پیش‌بردن کارها به صورت غیرقانونی و در بعضی موارد برای گرفتن حق، صورت می‌گیرد. در صدق عنوان رشوه بر پرداخت‌ها در غیر باب قضاوت دو نظر ارائه شده، برخی آن را مصداق رشوه قلمداد کرده و آن را حرام می‌دانند. در مقابل، به باور عده‌ای از اندیشمندان صدق عنوان رشوه بر این نوع از پرداخت محل تردید است.
مقاله حاضر، کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و سایر منابع مرتبط با رشوه غیرقضائی از منظر فقه معاصر را جمع‌آوری کرده است.
کتاب‌ها
فارسی
- رشوه، هادی نجفی، مترجم احمد حلبیان، تهران، چتر دانش، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی از سایت خانه کتاب
- رشوه در غیر مقام قضاء، سعید عبدالله‌پور، مشهد، نشر شمشاد، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی از سایت خانه کتاب
- رشوه: با نگاهی به فقه شیعه و حقوق موضوعه ایران، حسین نیری، اراک، دانش کیان، ۱۳۹۷ش.
- بررسی پدیده "زیرمیزی" در پزشکی، غلامرضا نورمحمدی، قم، نشر فقه، ۱۳۹۵ش.
- رشوه و احکام آن در فقه اسلامی، حمیدرضا دادوئی‌دریکنده، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۳ش.
عربی
- نظام القضاء و الشهادة فی الشریعة الإسلامیة الغراء (جلد ۱، صص۳۰۰-۳۲۴)، جعفر سبحانی، قم، موسسه امام صادق علیه السلام، ۱۴۱۸ق.
- دراسات فی المکاسب المحرمة (جلد سوم، صص۱۴۵-۲۲۷)، حسینعلی منتظری، قم، نشر تفکر، ۱۴۱۵ق.
- جریمة الرشوة فی الشریعة الإسلامیة، عبد الله بن عبد المحسن الطریقی، ریاض، شبکة الألوکة، ۱۴۰۰ق. لینک کتاب
- الرشوة، عطیة بن محمد سالم، مدینه، الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة، ۱۴۰۰ق. لینک کتاب
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی تطبیقی رشاء و ارتشاء در قوانین کیفری ایران، افغانستان، فقه امامیه و حنفی، محمدعیسی امیری، دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳۷، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی أخذ مازاد بر تعرفه پزشکان (زیرمیزی)، محمد خانی، سید محسن آزیز، فصلنامه مطالعات اسلامی در حوزه سلامت، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- پدیده دریافت وجه بیشتر از تعرفه مصوب در پزشکی، عبدالجبار زرگوش نسب، سهیلا صحرانشین سامانی، میثم دوستی‌پور، فصلنامه مطالعات اسلامی در حوزه سلامت، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حکم استیفای حق از راه پرداخت رشوه، سید احمد میرحسینی نیری، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۳، شماره ۳، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی جرم «رشوه» با تأکید بر قرآن کریم، حسن خرقانى، سعید ذوقی، مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، شماره ۳۵، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- حکم اخذ وجه مازاد بر تعرفه توسط پزشکان (زیرمیزی) در مراکز خصوصی از منظر فقه و حقوق، حسین حیدری، نسرین کریمی، محسن ملک‌افضلی اردکانی، فاطمه تنها، فصلنامه علمی- پژوهشی حقوق پزشکی، شماره۳۹، ۱۳۹۵ش. لینک مقاله
- حکم اخذ وجه مازاد بر تعرفه توسط پزشکان (زیرمیزی) در مراکز دولتی از منظر فقه و حقوق، نسرین کریمی، فصلنامه علمی- پژوهشی حقوق پزشکی، شماره ۳۷، ۱۳۹۵ش. لینک مقاله
- حکم رشوه در غیر قضا و مستندات آن از دیدگاه فقه امامیه، مهدی ارجمند شیخ احمد، مجله رسائل، شماره ۵-۶، ۱۳۹۴-۱۳۹۵ش. لینک دسترسی
- بررسی حکم و مبانی فقهی رشوه در غیر قضاوت، مرتضی رحیمی، سمیه سلیمانی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۱، شماره ۴، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی و حقوقی رشوه در فضای مجازی، محمد محسنی دهکلانی، علی‌اکبر ایزدی‌فر، سعید بداغی، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۳۲، ۱۳۹۲ش. لینک مقاله
- تبیین مفهومی اولین گام در طراحی شاخص ملی سنجش رشوه، عبدالله توکلی، محمدسعید تسلیمی، حسن عابدی جعفری، محمد میرزایی، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، شماره ۱۸، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی پدیده »زیرمیزی« در پزشکی، غلامرضا نورمحمدی، ویژه‌نامه مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی، اولین همایش بررسی ضوابط شرعی در پزشکی، ۱۳۹۰ش. لینک مقاله
- تحقیقی در رشوه و حکم فقهی آن، سید احمد میرحسینی نیری، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۶، شماره ۲، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- رشوه پدیده شوم اجتماعى، اسلامپور کریمى عسکرى، ماهنامه پاسدار اسلام، شماره ۲۷۰، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- رشوه غیر مالی، علی‌اکبر ایزدی‌فرد، نشریه مقالات و بررسی‌ها، دوره ۳۷، شماره ۳، ۱۳۸۳ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی نقش رشوه در تحقّق جرم رانت‌خواری از منظر فقه امامیه، محمدعلی شیخ الاسلامی، سید محمد تقی قبولی درافشان، محمد تقی فخلعی، فصلنامه علمی فقه و اصول، بی‌تا. لینک دسترسی
- رشوه از دیدگاه حقوق کیفری ایران و فقه، محمد جعفر حبیب زاده، فصلنامه پژوهش های حقوق تطبیقی، دوره ۴، شماره ۴، ۱۳۷۹ش. لینک مقاله
عربی
- الأحکام الموضوعیة لجریمة الرشوة المضرة بالمصلحة الوطنیة: دراسة مقارنة، نافع تکلیف مجید، العراق، جامعة بابل - کلیة القانون، مجلة المحقق الحلی للعلوم القانونیة والسیاسیة، مجلد ۱۳، شماره ۳، ۲۰۲۱م.
- جریمة الرشوة والتصدی لها فی الفقه الإسلامی، ممدوح حسن بدوی، مصر، جامعة الأزهر، مجلة کلیة الشریعة والقانون بأسیوط، شماره ۳۲، ۲۰۲۰م.
- جرائم الصفقات العمومیة: جریمة الرشوة فی مجال الصفقات العمومیة نموذجا، رسیوى مسعودة، المغرب، مجلة القانون والأعمال، شماره ۳۵، ۲۰۱۸م.
- جریمة الرشوة طبقا لاحکام قانون الوقایة من الفساد ومکافحته، مبارکة یوسفی، الجزایر، مجلة دراسات لجامعة عمار ثلیجی بالأغواط، شماره ۵۶، ۲۰۱۷م.
- عطایا الموظفین فی المذهب المالکی هل هی رشوة أم هدایا؟، عبدالله التنانى بنطاهر السوسى، المغرب، مجلة المذهب المالکی، شماره ۲۳، ۲۰۱۷م.
- الرشوة بین تغییر المسمیات وتدمیر المجتمعات، مرزوق محمد مرزوق، مصر، مجلة التوحید، شماره ۵۴۵، ۲۰۱۷م.
- جریمة الرشوة: دراسة تحلیلیة، أسامة حسین محی الدین عبدالعال، مصر، جامعة عین شمس، کلیة الحقوق، مجلة العلوم القانونیة والاقتصادیة، مجلد۵۹، شماره ۱، ۲۰۱۷م.
- ظاهرة الرشوة فى المجتمعات العربیة والإسلامیة وکیفیة علاجها، حسن ناجى عوض عاشور، مصر، جامعة الاسکندریة، مجلة کلیة الحقوق للبحوث القانونیة والاقتصادیة، شماره ۱، ۲۰۱۶م.
- تسمیات حلت بدل الرشوة من أهم أسباب الفساد الإداری و دواعیه، فوزی ترکی خلیفة القیسی، جامعة بغداد، کلیة التربیة ابن رشد، مجلة الأستاذ للعلوم الإنسانیة والاجتماعیة، ۲۰۱۴م.
- احکام الرشوة فی الشریعة الاسلامیة، عبدالوهاب محمد ایلیشن، سودان، جامعة إفریقیا العالمیة، مجلة الشریعة والقانون، شماره ۲۱، ۲۰۱۳م.
- جریمة الرشوة: دوافعها وطرق محاربتها،مصلح حسن أحمد، العراق، الجمعیة العلمیة للبحوث والدراسات الاستراتیجیة، مجلة العلوم القانونیة والسیاسیة، مجلد ۲، شماره ۴، ۲۰۱۲م.
- الرشوة جریمة فی الشریعة الاسلامیة والقانون، أ. م . شذى مظفر حسین، جامعة القادسیة، کلیة القانون، ۲۰۰۸م. لینک مقاله
- الاختصاص فى جریمة الرشوه، سعد صالح شکطی، العراق، مجلة الرافدین للحقوق، شماره ۳۷، ۲۰۰۸م.
- رشاوى الموظفین، بشار حسین العجل، لبنان، مجلة البحث العلمی الاسلامی، مجلد ۳، شماره ۱۲، ۲۰۰۷م.
- جریمة الرشوة بین أحکام الشریعة الإسلامیة والقانون الجنائی المغربی، عبدالواحد ابن مسعود، المغرب، مجلة الملحق القضائی، شماره ۳۳، ۱۹۹۸م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی تطبیقی رشوه غیر قاضی در فقه امامیه وحنبلی و مالکی وحقوق پاکستان، محمدصالح طاهری سنگانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۸ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- ارتشاء از منظر فقه امامیه و حنفیه، سید رضا سجادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- رشوه غیرقضایی از منظر اهل بیت(ع)، صدیقه محقق، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی (رض)، ۱۳۹۶ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی فقهی وحقوقی رشوه در مقام غیرقضاوت، سیعد عبداله‌پور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۶ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی موضوعی و حکمی رشوه در غیر مقام قضا در فقه مقارن، مهرداد خدامرادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشکده علوم حدیث، ۱۳۹۴ش.
- بررسی تطبیقی رشوه از دیدگاه فقه شیعه و قوانین موضوعه ایران، حسین نیری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد، ۱۳۹۴ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی حرمت رشوه از منظر فقه امامیّه و حنفیّه و قوانین موضوعه ایران، صادق زارعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دانشکده الهیات، ۱۳۸۹ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- رشوه در فقه اهل بیت (ع)، محمدابراهیم عظیمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۵ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- رشوه در فقه شیعه با بررسی تطبیقی در قانون مجازات اسلامی، حسین فاضلی هربکندی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۰ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
عربی
- جریمة الرشوة والتدابیر الوقائیة فى الشریعة والقانون الوضعى، عبیر محمد تیراب تبین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در لیبی، جامعة سبها، کلیة الآداب، ۲۰۱۲م.
- الآثار المترتبة على الرشوة فی الفقه الإسلامی: دراسة فقهیة مقارنة، دیاب خلیل دیاب التتر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در فلسطین، الجامعة الإسلامیة (غزة)، کلیة الشریعة والقانون، ۲۰۱۱م. لینک پایان‌نامه
- الرشوة وأحکامها فی الشریعة الإسلامیة والنظام السعودی، أحمد بن عایض بن معوض السهلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در الجامعة الإسلامیة بالمدینة المنورة، کلیة الشریعة، ۲۰۱۰م.
- أحکام الشروع فی الجرائم المتصلة بالوظیفة العامة : دراسة تأصیلیة مقارنة، صنیتان بن مقعد ابن درویش، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در ریاض، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، المعهد العالی للقضاء، ۲۰۰۷م.
- التدابیر الواقیة من جریمة الرشوة فی الشریعة الإسلامیة (دراسة تطبیقیة فی المملکة العربیة السعودیة)، إبراهیم بن صالح بن حمد الرعوجی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در ریاض، الجامعة نایف العربیة للعلوم الأمنیة، الکلیة الدراسات العلیا- قسم العدالة الجنائیة، ۲۰۰۵م. لینک پایان‌نامه
- الرشوة وأحکامها: دراسة فقهیة مقارنة، ماجد بن هلال بن حمدان الحجری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در اردن، جامعة آل البیت، کلیة الدراسات الفقهیة والقانونیة، ۲۰۰۳م.
- موقف التشریع الإسلامی من الرشوة والمتعاملین بها، عبدالله الدرقاوی، المغرب، مجلة البحوث، ۲۰۰۳م.
- الرشوة والاحتساب علیها، أبونعیم سیرائت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در مدینه، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، المعهد العالی للدعوة الإسلامیة، ۱۹۸۵م.
- جریمة الرشوة فی الفقه الإسلامی: دراسة مقارنة، حسین مدکور، رساله دکتری در مصر، جامعة القاهرة، کلیة الحقوق، ۱۹۸۴م.
سایر منابع
- احکام رشوه حکمی و غیر حکمی در فقه امامیه، محمدرضا نورمحمدی نجف‌آبادی، ایران سلیمانی، سومین همایش بین المللی فقه و حقوق، وکالت و علوم اجتماعی، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی
- بررسی حکم انواع رشوه در غیر باب قضا، محمدجواد ارسطا، تقریر درس خارج مندرج در پایگاه فقه حکومتی وسائل، ۱۳۹۷ش. لینک دسترسی
- ماهیت رشوه در فقه و حقوق موضوعه، سحر میرشاهی، احسان زررخ، یادداشت در سایت سازمان قضایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۹ش. لینک دسترسی
- مفهوم‌شناسی رشوه، سعید جواهری، مجتبی احمدی، یادداشت در سایت موضوع‌شناسی فقهی، بی‌تا. لینک دسترسی
- مکافحة جریمة الرشوة فی الصفقات العمومیة من منظور إسلامی، خیرة صوالحی، الجزایر، أوراق المؤتمر العلمی الوطنی : قانون الصفقات العمومیة بین تجدید آلیات الرقابة وتجسید الرشادة فی صرف المال العام، ۲۰۱۷م.