خرید و فروش اسکناس (منابع مطالعاتی)
خرید و فروش اسکناس از مسائل اختلافی بین فقها است. برخـی از آنـان قائـل بـه صحيح بودن و برخی قائل به عدم صحت چنين معاملاتی هستند. این اختلاف ریشه در تفاوت نظر در مورد ماهیت پول دارد. در این مورد سه نظریه عمده وجود دارد: ا) اسکناس ارزش ذاتی ندارد و صرفا حواله است که بانک مرکزی موظف به ارائه طلا و نقره در مقابل آن است. ۲) اسکناس حواله نیست و ذاتا ارزش دارد اما به واسطه پشتوانه بانک مرکزی. ۳) ذاتا ارزش دارد بدون پشتوانه بانک مرکزی. اختیار کردن هر کدام از این نظریات در صحت و عدم صحت فروش اسکناس دخیل است. علاوه بر این معدود بودن و نبودن اسکناس در اختیار قول رابطه مستقیم دارد. نقد و نسیه خرید و فروش از عوامل مؤثر در ربوی بودن یا نبودن این نوع معاملات است. در فقه معاصر به دنبال این هستیم که: ماهیت پول از این اقوال سه گانه چیست؟ راه حل‌های فقهی برای فرار از ربوی شدن این معاملات چیست؟ منابع ذیل برای پاسخ از این سؤالات جمع آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- پول در اقتصاد اسلامی، سیدحسین میرجلیلی و حسن نظری و پرویز داوودی، سمت، چاپ چهارم، ۱۳۹۰ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- خرید و فروش اسکناس بررسی فقهی، احمدعلی یوسفی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش. لینک صفحات ابتدایی کتاب
- خرید و فروش اسکناس، محمد ب‍ی‍س‍ت‍ون‍ی، تهران، ه‍م‍گ‍ام‍ان چاپ، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
عربی
- النقود في الاقتصاد الاسلامیة، رفيق يونس المصري، دار المکتبي، سوریة، دمشق، ۲۰۱۳م. کتاب را از اینجا بخوانید.
- الأوراق النقدية حقيقتها وحكمها في الفقه الإسلامي، أحمد بن صالح بن علي بافضل، الطبعة الاولی، ۲۰۰۷م. کتاب را از اینجا بخوانید.
- الاوراق النقدیه فی‌الاقتصادالاسلامی: قیمتها و احکامها، احمد حسن، دارالفکر المعاصر، ۲۰۰۲م.
- أحكام صرف النقود والعملات في الفقه الإسلامي وتطبيقاته، عباس أحمد محمد الباز، دارالنفائس، ۱۹۹۹م. کتاب را از اینجا بخوانید.
- الأوراق النقدية في الاقتصاد الإسلامي قيمتها و أحكامها، احمد حسن، دار الفکر، دمشق، ۱۹۹۹م. کتاب را از اینجا بخوانید.
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی تطبیقی حکم خرید و فروش پول اعتباری در دو مکتب، مسعود داوودی پور، دوفصلنامه معارف اسلامی و اقتصاد، شماره ۱۶، ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- فقه پول در اقتصاد اسلامی مالکیت اعتباری پول مالکیت عمومی پول، نوراله صالحی آسفیجی، مطالعات فقه اقتصادی، دوره ۳، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- شروط بیع و اعتبار آن در مبادلات پولی، میثم امانت کار، مجله مطالعات حقوق، شماره ۳۱، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بیع اسکناس، فخرالدین اصغری‌آق‌مشهدی، حسین بهرامی، فصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، دوره ۷، شماره ۱۳، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- ارزیابی فقهی شروط بیع صرف با تأملی در شرطیت تقابض در مجلس، میثم خزائی، سید محمدحسن سیادت، طه زرگریان، مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۵۳، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- ارزیابی فقهی اعتبار شروط بیع صرف در مبادلات پولی، میثم خزائی، طه زرگریان، محمدحسن حاجی‌محمره، فصلنامه علمی پژوهشی کاوشی نو در فقه، سال ۲۲، شماره ۴، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- بررسی فقهی خرید و فروش پول اعتباری (اسکناس)، احمدعلی یوسفی، مجله فقه و حقوق، سال سوم، شماره ۱۲، بهار ۱۳۸۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- پول‌های کاغذی، سیدمحسن خرازی، مجله فقه اهل‌بیت‌ع، شماره ۴۷، پاييز ۱۳۸۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- خرید و فروش پول، تنزیل سفته و استفاده از حیله‌های شرعی با تأکید بر دیدگاههای امام خمینی و شهید مطهری، محسن خزعلی، پژوهشنامه متین، دوره ۶، شماره ۲۳–۲۴، ۱۳۸۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- جنبه های فقهی پول، غلامرضا مصباحی، دوفصلنامه دین و ارتباطات، شماره ۱۳ و ۱۴، سال ۱۳۸۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- پول و پرسشهای جدید فقهی، عبدالرضا ایزدپناه، مجله فقه اهل‌بیت‌ع، شماره ۷، ۱۳۷۵ش.
- احکام فقهی اسکناس، ناصر مکارم شیرازی، مجله نور علم، دوره دوم، شماره ۹، ۱۳۶۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
عربی
- عقد الصرف دراسة مقارنة، ضحى محمد سعيد النعمان، مجلة الشريعة والقانون، مجلد ۲۸، العدد ۵۹، ۲۰۱۴م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- الصرف و بیع العملات، علي أحمد السالوس، الوعي الإسلامي، العدد ۱۹۲، ۱۴۰۰ه. مقاله را از اینجا بخوانید.
- الصرف و بيع العُملات رد علی مقال، حسن محمد ایوب، مجلة الوعی الاسلامی، عدد ۱۹۶، ربیع الثانی ۱۴۰۱ه. مقاله را از اینجا بخوانید.
- تجارة النقود، عبدالسميع المصري، التضامن الإسلامي، سنة ۴۰، جلد ۲، ۱۹۸۵م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- تحلیل فقهی پول، محمدعیسی هاشمی، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۸۶ش، کارشناسی ارشد.
- مسائل مستحدثه و آراء فقها اسلام (اسکناس و بانکداری)، محمدتقی باقرزاده‌مشکی‌باف، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۷۶ش، کارشناسی ارشد.
عربی
سایر منابع
- شرح فقه المعاملات المالية المعاصرة الأوراق النقدية، موقع جامع شیخ الاسلام ابن تیمیة. متن را از اینجا بخوانید.