حقوق حیوانات (منابع مطالعاتی)
حقوق حیوانات در فقه دارای اهمیت است و این مسأله با نگاهی به آموزه‌های اخلاقی و متون فقهی اسلامی قابل تأیید است و فقها برخی از مصادیق آن را در زمره حق الله دانسته‌اند. در فقه معاصر چالش‌هایی در زمینه حیوانات مطرح است که از جمله آنها: مشروعیت نگهداری از حیوانات بصورت خصوصی یا باغ وحش، جواز خرید و فروش حیوانات، تغییر زیستگاه حیوان، مشروعیت استفاده نا متعارف از حیوانات، وجوب نفقه حیوان بر مالک آن.
در موارد دیگر از جهت تزاحم با برخی حقوق شهروندی و همسایگی مورد بحث است مانند نگهداری از حیوانات در آپارتمان و گردش حیوانات در اماکن عمومی.
در این مقاله منابع مطالعاتی در زمینه تعریف و تبیین حقوق حیوانات و برخی مصادق آن جمع‌آوری شده است.
کتاب‌ها
- حقوق حیوانات در اسلام، عباس نوری، پریسا گل‌زاده، قم، عصر جوان، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- نگاهی بر حقوق حیوان‌ها در فقه اسلامی، سیده سمیه جمالی کلور و اکرم خلیل‌آبادی، انتشارات نیاسا، تهران، ۱۴۰۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بینش فقهی حقوقی آزار حیوان و نبات، علی اسکندری، انتشارات میراث فرهیختگان، تهران، ۱۴۰۲ش.
- حقوق حیوانات در اسلام و سایر ادیان، صبا علوی‌زاده شیرازی، انتشارات گنج علم، شیراز، ۱۴۰۲ش.
- حقوق حیوانات از منظر فقه اسلامی، صداقت محمدی خانقاه، انتشارات سپهر فروزان، اردبیل، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- اسلام و حقوق حیوانات، کوثر افشاری و سعید آقابیگی،انتشارات زهیر، قم، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- احکام و حقوق حیوانات در فقه و اسناد بین‌المللی حمایت حیوان‌ها، سید حامد شیرازی بهشتی‌ها و سمیه سبزیان، انتشارات حماسه سخن، آشتیان - مرکزی، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات از منظر فقه و نظام حقوقی ایران، زینت‌السادات وحیدموسوی، انتشارات ندای کارآفرین، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- جان شیرین: حقوق حیوانات در متون اسلامی، علی رضایی بیرجندی، انتشارات مؤسسه بوستان کتاب، قم، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات در آیات و روایات، سید روح‌الله موسوی، زیر نظر سید مهدی طباطبایی، انتشارات فقه، قم، ۱۳۹۵ش. فهرست کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات و بایسته‌های فقهی آن حمایت حیوان‌ها، فاطمه عرب‌احمدی، انتشارات آرنا، تهران، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات در منابع اسلامی، منوچهر نورآذریان و ناصر صمدی، انتشارات اختر، تبریز، ۱۳۹۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات در اسلام، ابوالقاسم مقیمی حاجی، انتشارات نورالسجاد، قم، ۱۳۸۷ش.
مقاله‌ها
فارسی
- حقوق حیوانات از منظر فقه اسلام و حقوق بین‌الملل، مهدی بهره‌مند، فصلنامه فقه و حقوق نوین، شماره ۱۳، بهار ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نگهداری و حقوق حیوانات، یدالله مقدسی، فصلنامه، شماره ۱۳۷، ره توشه بهار ۱۴۰۱ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق همسایگان و حقوق حیوانات آپارتمانی کاوشی حقوقی-فقهی، پرویز باقری، محمدرضا رضوان طلب و عبدالجبار زرگوش نسب، فصنلمه تحقیقات حقوقی، شماره ۹۷، بهار ۱۴۰۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حق حیات حیوانات از منظر روایات، فریده اصغری و سید حسن عابدیان و احمد مرادخانی، دوفصلنامه پژوهش‌نامه علوم حدیث تطبیقی، شماره ۱۵، پاییز و زمستان ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- واکاوی مبانی فقهی حقوق حیوانات، فریده اصغری و سید حسن عابدیان و احمد مرادخانی، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۴۸، زمستان ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی حقوق حیوانات در پرتو فقه و رویکردهای فلسفی، سیدحسام الدین رفیعی طباطبایی، دوفصلنامه تمدن حقوقی، شماره ۶، بهار و تابستان، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی حقوق حیوانات بر اساس آموزه‌های اسلامی، امیرعباس مینایی فر و ناصر صادقیان و محمدحسن دشتی خویدکی، فصلنامه اخلاق زیستی، شماره ۳۵، بهار ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات در اندیشه‌های اسلامی و قوانین موضوعه ایران، الهام فیض آبادی، دوفصلنامه تحقیقات حقوق قضایی، شماره ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نوآوری‌های اسلام در تبیین و تدوین حقوق حیوانات، حسن موثقی، فصلنامه فقه و حقوق معاصر، شماره۱۳، پاییز ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا ببینید
- نگرشی به تکالیف انسانی در برابر حقوق حیوانات، میلاد رضائی، فاطمه باستانی، فصلنامه پژوهشهای حقوقی قانون یار، شماره ۷، پاییز ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات از منظر قرآن، روایات، علوم زیستی و غرب، ارس رفیعی و امیر عزیزی، دوفصلنامه احسن الحدیث، شماره ۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۸ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- راهبرد و راهکارهای فقهی حل معضلات در حوزه جانوران، اوگین آکبولاک، دوفصلنامه مطالعات فقه امامیه، شماره ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حق نفقه حیوانات در فقه اسلامی، سید حسام الدین رفیعی طباطبایی، فصلنامه، فقه، حقوق و علوم جزا، شماره ۱۴، زمستان ۱۳۹۸ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- مسئولیت مدنی حفاظت از حیوانات در فقه امامیه و حقوق، حسن عظیمی، دوفصلنامه در مسیر استنباط، شماره ۲۰ و ۲۱، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- جایگاه حقوق حیوانات از منظر فقه، فاطمه باستانی و مهدی ذوالفقاری و مرتضی براتی، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- تحلیل پدیده حیوان آزاری در فقه امامیه و حقوق ایران، محمد محسنی دهکلانی و علی رضانژاد، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره ۸۳، پاییز ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات از منظر قرآن و سنت، محمدحسن موحدی ساوجی، دوفصلنامه دین و دنیای معاصر، شماره ۶، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات از منظر فقه و قانون، الهام صالحی و ناصر سلمانی ایزدی، فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، شماره ۱، بهار ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- ذبح و شکار، از منظر حقوق حیوانات در فقه شیعه، سید محمدجواد وزیری فرد و احمد اولیایی، فصلنامه شیعه‌شناسی، شماره ۴۷، پاییز ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات از منظر اسلام، محسن جوادی و اصغر مسعودی، فصلنامه پژوهشهای اخلاقی، شماره ۱۴، زمستان ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- جایگاه حقوق حیوانات در منابع معتبر فقهی، فاطمه عرب احمدی و امرالله نیکو منش، ماهنامه پژوهشهای علوم انسانی، شماره ۳۰، اسفند ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بازشناسی حقوق حیوانات در فقه امامیه، با تأکید بر حق نفقه، حسن علیدادی سلیمانی و سید مصطفی طباطبایی، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، شماره ۵۶، تابستان ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات از دیدگاه قرآن و احادیث، سمیه قهاری و سجاد قهاری و سعید قهاری، فصلنامه پژوهشهای میان رشته‌ای قرآن و انگاره‌های علوم زیستی. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات در فقه اسلامی، ابوالقاسم مقیمی حاجی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۴۸، زمستان ۱۳۸۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوان‌ها در سیره و سخن پیامبر اعظم (ص) و مقایسه آن با حقوق بشر در غرب، علی احمدی خواه، فصلنامه تاریخ اسلام در آینه پژوهش، شماره ۱۱، پاییز ۱۳۸۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- فقه شیعه و حقوق حیوانات، علی‌اکبر کلانتری ارسنجانی، دوفصلنامه فقه، شماره ۳۳و ۳۴، پاییز و زمستان ۱۳۸۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق موجودات زنده در قرآن و روایات با تأکید بر حقوق گیاهان و حیوانات، سیدحسن حسینی، فصلنامه پژوهشهای میان رشته‌ای قرآن و انگاره‌های علوم زیستی، شماره ۱۲، زمستان ۱۳۸۴ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات از منظر فقه اسلام و حقوق بین‌الملل، مهدی بهره‌مند، فصلنامه فقه و حقوق نوین، شماره ۱۳، بهار ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- الحيوان في القرآن والسنة، جلول صالحی، مجلة الدراسات الإسلامية، الجزایر، جامعة عمار ثليجي بالأغواط - كلية العلوم الإنسانية والاجتماعية - قسم العلوم الإسلامية، جلد ۶، شماره ۲، ۲۰۲۱م.
- حقوق الحيوان المعنوية في القرآن الكريم والسنة، أحمد مصطفی محمد منصور، سودان، مجلة المنبر، شماره ۲۳، ۲۰۱۶م.
- من حقوق الحيوان فى الإسلام، عبدالواحد بوشداق، ترکیه، مجلة حراء، سال ۸، شماره ۳۴، ۲۰۱۳م.
- حقوق الحيوان في الفقه الإسلامي، خالد محمد عبدالرءوف عمارة، مصر، مجلة كلية الشريعة والقانون بطنطا، شماره ۲۵، ۲۰۱۰م.
- حقوق الحيوان فى الإسلام، محمد رجب بیومی، عربستان سعودی، التضامن الإسلامي سال ۳۵، جلد ۵، ۱۹۸۰م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- مبانی فقهی و امکان‌سنجی جرم‌انگاری نگهداری حیوانات و رویه قضایی در شهر مشهد از ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰، سید علی ارادتی، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی شاندیز، گروه حقوق، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات در فقه و حقوق ایران و اسناد بین‌الملل، کارشناسی ارشد، محدثه آگیش، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی مصادیق جنایت بر حیوان در فقه مذاهب اسلامی، فائزه فیروزی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی مقایسه ای بیانیه جهانی حقوق حیوانات با فقه امامیه، کارشناسی ارشد، سکینه رهنما داوودلی، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- نگه داری از حیوانات خانگی (احکام فقهی، حقوق و تکالیف)، کارشناسی ارشد، شیرین باقریان، مؤسسه آموزش عالی حکیم طوس، گروه الهیات - فقه و مبانی حقوق، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- خرید و فروش و نگهداری حیوانات خانگی از منظر فقهی حقوقی، مهسا رفعتی الاشتی، کارشناسی ارشد، دانشکده اصول الدین، دانشکده اصول الدین مرکز قم، ۱۳۹۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- نگهداری حیوانات در منزل از دیدگاه فقه اهل بیت علیهم السلام، محمدرضا شاکری، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه و اصول، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی جرم انگاری حیوان آزاری در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، کارشناسی ارشد، عارف اقدامی شیجانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر انزلی، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مسوولیت مدنی ناشی از اشیا و حیوانات از منظر فقه امامیه و حقوق افغانستان، محمدعلی محقق‌زاده، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی احکام نگهداری از حیوانات خانگی از منظر فقه و حقوق، کتایون آهنگری، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج)، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی اهلیت تمتع اقسام مختلف حیوانات در فقه امامیه با نقدی بر رویه باغ وحش‌ها در ایران، زهره بهرامی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت‌الله‌العظمی بروجردی (ره)، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی مبانی دینی جایگاه و حقوق حیوانات در اسلام و مزداپرستی، فاطمه صادقی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه کاشان، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی حقوق حیوانات در فقه اسلامی، سمیه جمالی کلور، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات در فقه اسلامی و قوانین موضوعه ایران، الهه حسن شاهی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات از دیدگاه فقه و قانون، فاطمه عرب احمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی حقوق حیوانات در فقه و حقوق و تأثیر رعایت آن بر محیط زیست، نرجس دهقان منشادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی حقوق حیوانات در فقه امامیه، حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، مسعود حدادی کهنموئی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حقوق حیوانات در فقه و حقوقؤ ایران و اسناد بین‌الملل، کارشناسی ارشد، محدثه آگیش، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- حقوق الحيوان وأحكامه في السنة النبوية : جمعا وتخريجا ودراسة، خالد بن عبدالعزیز بن أحمد الربیع، دکتری، عربستان سعودی، كلية أصول الدين، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، ۲۰۰۷م.
- حقوق الحيوان في الإسلام، توفیق علی محمد العمری، کارشناسی ارشد، یمن، جامعة ذمار، ۲۰۰۶م.
- الحيوان وما يتعلق به من أحكام : دراسة مقارنة، یاسر أحمد صالح خیری، کارشناسی ارشد، سودان، كلية الشريعة والقانون، جامعة أم درمان الاسلامية، ۲۰۰۲م.