کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین۷

پرونده:الصحیح من سیرة الامام علی(1).jpg
اطلاعات کتاب
نویسنده	سید جعفر مرتضی عاملی
موضوع	امام علی(ع)
سبک	تاریخ و سیره‌نگاری
زبان	عربی
مجموعه	۵۳ جلد
اطلاعات نشر
ناشر	المرکز الإسلامی للدراسات

اَلصَّحیح مِنْ سیرَةِ الامام علی (ع) کتابی در سیره امام علی(ع) و تاریخ اسلام است که توسط سید جعفر مرتضی عاملی عالم دینی، متخصص تاریخ اسلام و تشیع و سیره‌نگار شیعی نوشته شده است. این کتاب به نقل و تحلیل تاریخ زندگی امام علی (ع) از ولادت تا شهادت پرداخته است. الصحیح حدود … منبع دارد. این اثر عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را نیز دریافت کرده است.

معرفی کتاب

رئیس مرکز نشر و ترجمه آثار علامه محقق سید جعفر مرتضی عاملی در قم در بخش دیگری از این گفت‌وگو به فروتنی مرحوم علامه در بحث از کتابشان اشاره کرد: مرحوم والد وقتی دربارهٔ «الصحیح من سیرة الامام علی علیه السلام» صحبت می‌کردند نمایان بود. ایشان بیان کردند که این کتاب هنوز لایق ساحت اقدس و مقدس امیرالمؤمنین نیست. همین‌طور گفتند که هنوز نتوانسته‌اند بابت تقدیمی‌شان به پیشگاه حضرت سربلند باشند. به هر حال سیره امیرالمؤمنین بسیار بسیار گسترده است و مواردی که در کتاب ذکر شده ولو به صورت اجمال هم نمی‌تواند باشد.

سال ۲۰۰۷ آغاز و ۲۰۱۲ یعنی اوایل سال ۱۳۹۱ به پایان رسید

اهمیت و جایگاه

انگیزه تالیف

سید جعفر مرتضی العاملی، درخواست برخی از دوستانش را به‌عنوان ایده اولیه نگارش کتاب الصحیح من سیرة امام علی(ع) معرفی می‌کند. او هدف از نگارش کتاب را خلأ ناشناخته ماندن امیرالمومنین (ع) دانست و هدفش ار نگارش معرفی همه ابعاد شخصیتی و زندگی امام علی(ع) بیان می‌کند و نگاه تک بعدی را خیانت به اسلام میداند. مهم‌ترین نکته ای که فکر می‌کنید در الصحیح در مورد سیره امیرالمومنین (ع) مطرح شده، چیست؟ به عقیده من در درجه اول خود مطرح کردن سیره امیرالمؤمنین مهم است. اگر می‌خواهیم الگو و اسوه ای برای زندگی شخصی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشیم، علی (ع) یکی از بهترین نسخه‌هایی است که در سیره و رفتار برمبنای سیره رسول خدا و دستورات پروردگار تربیت شده و رفتار کرده است. عقیده دارد تاکنون کسی برای زندگی امام علی (ع) به صورت کامل و جامع کتابی ننوشته است و این خلأ باید جبران شود. او اذعان می‌دارد که این کتاب هم کامل نیست زیرا حضرت علی (ع) در همه زمینه‌ها حضور داشتند و ایده بیان کردند، یعنی در همه زوایای حکومت پیامبر (ص) و قبل و بعد بعثت در سرنوشت اسلام تأثیر گذار بودند بنابراین نوشتن ابعاد مختلف زندگی حضرت علی (ع) خیلی کار می‌برد که باید نویسندگان مسلمان قلم را بردارند و برای شخصیت و زندگی و فعالیتهای آن حضرت بنویسند. او گفت من معتقدم هنوز الف امیر را ننوشته‌ام و این کتاب ابتدا به ساکن سیره علی (ع) است.لینک

ویژگی‌ها و روش تألیف

الصحیح من سیره الامام علی (ع)، تاریخ‌نگاری صرف نیست بلکه تحلیل و تفسیر موضع‌گیری‌ها و برخوردهای علی (ع) با اتفاقات و رویدادهای پیرامون ایشان است و اینکه موضع‌گیری‌های حضرت علی (ع) چه اثراتی برای جامعه داشته و دارد.

از چه منابعی برای تألیف استفاده کردید، آیا منابع اهل سنت را هم مورد توجه قرار دادید؟ برای من فرقی نمی‌کند که کتابی که به عنوان منبع قرار است مورد استفاده قرار گیرد، شیعی باشد یا سنی. من بین متون اهل سنت و متون اهل شیعه فرق نمی‌گذارم بلکه با هر دو یکسان برخورد می‌کنم. هر متنی که به دستم برسد چه کتابی از آمریکا باشد و چه الکافی بررسی می‌کنم، بحث می‌کنم و سعی می‌کنم با مطالعه به صحت و سقم مطلب پی ببرم.

از کتب مستشرقین چطور؟ چون کار اولیه است فرصتی به وجود نیامد تا مجموعه نظرات مستشرقین را مورد ملاحظه قرار دهم که ان شاء ا… در آینده اگر فرصتی پیش آمد، این کار را انجام خواهم داد. یکی از مشکلاتی که ما با آن مواجه هستیم این است که متأسفانه کتابی که لایق ائمه (ع) و میراثی که از اهل بیت (ع) برای ما به یادگار مانده باشد، تألیف نشده است. لینک

من در تألیف و نوشتن کتاب از کسی کمک نمی‌گیرم. کتابهایی و متونی که در دست دارم را می‌بینم و عناصرش را مثل آیات قرآن و نام شخصیتها استخراج می‌کنم و هر کدام از اینها را شخصاً دنبال می‌کنم. ممکن است در میانه تحقیق به شبهه ای برسم که همان‌جا پاسخش را می‌نویسم. دست‌نویسها را به یک تایپیست می‌دهم و بعد از تایپ ویرایش می‌کنم. معمولاً هر فصل کتاب را اینگونه تنظیم می‌کنم تا فصل بعدی. کتاب که کامل شد می‌فرستم چاپخانه. البته نوشتن من خیلی عجیب و غریب است و بر هر کاغذی که دم دست است می‌نویسم! البته همه اش از فضل خداوند است.

برای الصحیح من سیره امام علی (ع) به‌طور متوسط روزانه چند صفحه تألیف داشتید؟ میزان تألیف روزانه از ده تا سی صفحه متغیر است این در صورتی است که مسافر نباشم.

تفاوت سبک نگارش دو کتاب الصحیح

«الصحیح من سیرة الامام علی علیه السلام» ۵۳ مجلد است و این در حالی است که کتاب «الصحیح من سیرة النبی الاعظم» را در ۳۵ مجلد نوشته شده است. رئیس مرکز نشر و ترجمه آثار علامه محقق سید جعفر مرتضی عاملی دربارهٔ علت حجیم‌تر شدن سیره امیرالمؤمنین را چند جهت بیان کرد:

1. مرحوم والد سیره امیرالمؤمنین را پس از سیره پیامبر به مرحله نگارش درآورد. در سیره پیامبر مطالبی وجود داشت و حاج آقا سیر تاریخی را گذرانده و تاریخی متکامل را نوشته بودند؛ بنابراین ذهن وقادی نسبت به حوادث صدر اسلام وجود داشت. هنگام ورود به کتاب «الصحیح من سیرة الامام علی علیه السلام» فکرشان متمایز بود. به همین دلیل بیان متفاوت شد و مسائل پخته‌تر طرح بحث شدند.
2. حتی در برخی از موارد می‌توان گفت که اصلاح و توضیح مسائل مبهم در مطالب گذشته در این سیره انجام و نگارش شد.
3. نخستین دلیل در این اختلاف مجلدات این است که اختلاف‌ها در سیره امیر مؤمنان بسیار زیاد است. در حیطه مسائل مربوط به پیامبر اعظم (ص) حدود و مسائل مشترک بین شیعه و سنی وجود دارد و این مسئله باعث شد تا ابوی بتواند بستر خوبی از آنها بسازد، اما در سیره امیر مؤمنان بیشتر مسائل اختلافی است و مبهمات زیادی به چشم می‌خورد. در این سیره مسائل اعتقادی پررنگ‌تر است؛ و همه اینها باید معالجه می‌شد.
4. محمد مرتضی عاملی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به این نکته که پس از شهادت حضرت امیر (ع) بسیاری از حاکمان جور و خلفا سعی کردند تا سیره امیرالمؤمنین را پنهان کنند، گفت: مسائل مهمی در زمان خلفای ثلاث پیش آمد و پس از دوران خلافت حضرت امیر نیز خلفای زیادی سعی در پنهان کردن تاریخ مربوط به حضرت کردند و همه این موارد باعث شد تا بحث در سیره امیرالمؤمنین گسترده‌تر و وسیع‌تر انجام شود و مخاطب شاهد کثرت مجلدات باشد. با این کثرت اما بازهم می‌توان گفت که این سیره هنوز قطره‌ای از دریای بی‌کران زندگی امیرالمؤمنین نمی‌تواند باشد. به فرموده خود مرحوم والد «هنوز الف امیر را هم ننوشته‌ام.»
5. وی همچنین به پراکندگی سیره امیرالمؤمنین در کتاب‌ها و منابع تاریخی اشاره کرد: در سیره پیامبر به لحاظ اینکه برادران اهل سنت ورود پیدا کرده بودند، سازماندهی وجود داشت و روایت‌ها و بخش‌های مختلف در جای خود قرار داشتند و دسترسی به آنها راحت‌تر بود. به عبارتی به داده‌های تاریخی زمان پیامبر آسان‌تر می‌توان دست یافت. اما سیره امام علی (ع) اینگونه نیست و آن در کتاب‌ها و منابع و مصادر مختلف به صورت پراکنده و دسته‌بندی نشده وجود دارد. در هر موضوعی شما باید یک روایت را پیدا کرده و خود دسته‌بندی و موضوع بندی کنید و همه اینها را باید بر اساس سیر تاریخی آن یعنی از زندگی در زمان پیامبر و حتی ماقبل بعثت که حضرت همراه همیشگی پیامبر بود تا زمان رحلت پیامبر، گزینش کنید. این دسته‌بندی و گزینش روایت در زمان خلفا سخت‌تر شده و مشکل‌ترین نقطه کار دسته‌بندی و گزینش در زمان خلافت خود امیرالمؤمنین است. مرحوم ابوی در زمان نگارش با همه این مشکلات مواجه بود. البته فراموش نکنیم که مسائل اعتقادی هم در این بین زیاد بود که مرحوم علامه باید به آنها می‌پرداخت.

دربارهٔ مؤلف

مقالهٔ اصلی: سید جعفر مرتضی عاملی

سید جعفر مرتضی عاملی(۱۳۶۴–۱۴۴۱ق) عالم دینی، متخصص تاریخ اسلام و تشیع، سیره‌نگار شیعی و از عالمان حوزه علمیه قم و لبنان. او در حوزه نجف و حوزه قم تحصیل کرد و کتاب‌هایی در زمینه سیره اهل بیت (ع) تألیف کرده است.

بخش‌های کتاب

من سرفصل انتخاب نکردم. بلکه طبق تسلسل زمانی شروع به نوشتن سیره مولاعلی (ع) کردم و حوداث مشترکی را که در زندگی حضرت رخ داده بود، مورد تحلیل و بررسی قرار دادم. نمی‌شود سرفصل را تعیین کرد و نوشت؛ مثلاً سیاست یا اخلاق امیرالمومنین (ع) و…، بلکه باید از ابتدای زندگی نوشت تا اتفاقات تاریخی در بستر زمان خودش مورد بررسی قرار بگیرد؛ زیرا اتفاقات خودش تعیین می‌کند که چگونه و در چه موضعی باید وارد بحث بشویم.لینک

بخش اول

علی در دوران حیات پیامبر (این بخش دارای ۱۳ باب و در حدود ۹ جلد است)

• باب اول: علی قبل از بعثت
• باب دوّم: علی از بعثت تا هجرت
• باب سوّم: علی از هجرت تا أحد
• باب چهارم: جنگ احد… تا خندق
• باب پنجم: … تا صلح حدیبیه
• باب ششم: خیبر و فدک
• باب هفتم: … تا فتح مکه
• باب هشتم: از فتح مکه تا فتح طائف
• باب نهم: … تا تبوک
• باب دهم: از تبوک تا بیماری پیامبر
• باب یازدهم: حجه الوداع... و روز غدیر
• باب دوازدهم: بی‌نام
• باب سیزدهم: مریضی پیامبر و وفات ایشان

بخش دوّم

از وفات پیامبر تا بیعت مردم با علی. (این بخش دارای ۱۷ باب بوده و حدود ۱۰ جلد از این مجموعه را اشغال کرده است)

• باب اوّل: چگونه انقلاب به وجود آمد؟
• باب دوّم: ارث پیامبر و فدک
• باب سوّم: سیاست‌هایی که نتیجه جریان سقیفه بود
• باب چهارم: جنگ‌ها و سیاست‌گذاری‌های زمان ابوبکر
• باب پنجم: علم و قضاوت و احکام
• باب ششم: جنگ‌ها و فتوحات در عهد عمر
• باب هفتم: بعضی از سیاست‌های عمر
• باب هشتم: بعضی حوادث مربوط به عمر
• باب نهم: بعضی حوادث مربوط به عمر
• باب دهم: معرفی شورا
• باب یازدهم: علوم و فضائل و سیاست‌های علی
• باب دوازدهم: مباحثی از سیاست‌های عثمان
• باب سیزدهم: بعضی از درشتی‌های عثمان در مورد عمار، ابن عبده، ابن حنبل و…
• باب چهاردهم: آزار دادن ابوذر به جهت موضع‌گیری‌هایش
• باب پانزدهم: علی در داستان محاصره عثمان
• باب شانزدهم: تبلیغات و شب‌نامه‌های دشمن
• باب هفدهم: علی و قتل عثمان

بخش سوّم

خلافت علی (این بخش دارای سه باب بوده و دو جلد اخیر کتاب الصحیح من سیره امیرالمؤمنین را به خود اختصاص داده است)

• باب اوّل: بیعت
• باب دوّم: بعضی مباحث قابل درنگ
• باب سوّم: نشانه‌های تمرّد

جوایز

الصحیح من سیرة الامام علی (ع) در سال ۱۳۹۶ش موفق شد که جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و بیست و پنجمین دوره جایزه جهانی کتاب سال را در بخش سیره معصومین دریافت کند.

مرحوم میرمحمدی به حاج آقا گفتند که باید مطلبی را به شما بگویم: پیش از برگزاری جلسه در ذهن من خطور کرده بود که آیت‌الله سیدجعفر مرتضی در اختتامیه کتاب سال شرکت می‌کنند، اما کتاب سال درخور ایشان نیست و ایشان بالاتر از این مسائل هستند و چرا باید بیایند و بروند روی سن؟

فرزند مرحوم آیت‌الله مرتضی عاملی ادامه داد: مرحوم دکتر میرمحمدی در ادامه سخن خود اشاره کرد که: «من دوباره پیش خودم فکر کردم که این سیدجعفر نیست که با کتاب سال بزرگ می‌شود، بلکه این کتاب سال است که با این موسوعه و علامه سیدجعفر مرتضی عاملی بزرگ‌تر از قبل خواهد شد. این نگاه نه به خاطر شخص سیدجعفر بلکه برای چیزی است که او به مردم ارائه کرد. به هیچ عنوان ساده نیست که پژوهشگری در عرض پنج سال ۵۳ جلد از یک موسوعه و ۲۰ جلد تالیفات دیگر داشته باشد و همه هم از نظر علمی درخشان. ایشان در این پنج سال هر ۲۰ روز یک جلد کتاب می‌نوشتند و البته در این بین چند ماهی هم به سفر ایران آمدند که قاعدتاً در حین سفر کمتر می‌توان نوشت.