کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین۷
فهرست آثار محمدباقر مجلسی
محمدباقر بن محمدتقی مجلسی (۱۰۳۷ - ۱۱۱۰ق) معروف به‌علامه مجلسی یا مجلسی دوم، از محدثان و فقیهان مشهور شیعه در قرن یازدهم هجری بود. علامه مجلسی از میان شاخه‌های علوم اسلامی بیش از همه به حدیث‌نگاری علاقه داشت و به اخباریان نزدیک بود. مشهورترین کتاب او، مجموعه پرحجم حدیثی به نام بحارالانوار است که نقش بارزی در احیای جایگاه حدیث در منظومه معرفت دینی داشت.
میرمحمدحسین خاتون آبادی در رساله ای که در بیان عدد تألیفات علامه مجلسی نگاشته است، تألیف‌های عربی او را ده کتاب و نگاشته‌های فارسی او را ۴۹ کتاب دانسته است. او پس از جمع کردن کل سطرهای آثار مکتوب مجلسی و تقسیم آن بر دوران عمر او نتیجه گرفته است که او در هر روز تقریباً ۳۳ صفحه سیصد کلمه‌ای نوشته است.[۱] علامه مجلسی به نگارش مجموعه‌های حدیثی اهتمام داشت. بازگشت به متون حدیثی و جمع‌آوری مجموعه‌های حدیثی و نیز شرح کتب حدیثی گذشتگان، جریانی بود که در دوران صفویان رواج یافت و ریشه در تلاش علمای شیعه برای پاسخ‌گویی به نیازهای عقیدتی دوران خود داشت.[۲]
بحارالانوار
مهمترین و پرحجم‌ترین کتاب او بحارالانوار است که حدود ۷۰۰ هزار سطر داشته و در یکی از چاپ‌های آن، ۱۱۰ جلد است. علمای این دوران و از جمله علامه مجلسی با این نگرش که همه علوم منشأ الهی دارد و ردپای همه آن‌ها را در سخن امامان (ع) می‌توان یافت به تألیف چنین آثاری دست زدند.[۳] نگارش کتاب بحارالانوار نیز بخشی از توجه عمومی علمای دوران به حدیث و حدیث نگاری بود. فراهم کردن متونی که به پرسش‌های شیعیان پاسخ دهد و آنان را از پرداختن به عرصه‌ها و علوم انحرافی مانند فلسفه و تصوف بی‌نیاز کند.[۴] از همین روست که عملکرد علامه مجلسی در تألیف مجموعه‌های حدیث شیعه همچون عملی در تقویت مذهب تشیع ارزیابی شده و از او همچون احیا کنند مذهب تشیع یاد شده است.[۵]
سایر آثار
علامه مجلسی به شرح مجموعه‌های حدیثی کهن شیعه نیز پرداخت و در این شرح‌ها مباحث مختلف فقهی و غیر از آن را بررسی کرده است.[۶]
- مرآة العقول که شرحی بر کتاب الکافی است و در ۲۵ جلد به چاپ رسیده است.
- ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاخبار که شرحی بر کتاب تهذیب الاحکام است و در ۱۶ جلد به چاپ رسیده است.
- الفوائد الطریفه فی شرح الصحیفه که شرح پنج دعای اول صحیفه سجادیه است.
- الاعتقادات، رساله ای در اعتقادات که به فارسی و اردو ترجمه شده است.
- رساله اوزان، که اولین تألیف علامه مجلسی است.
- رساله در شکوک و رساله در اذان
- الوجیزه فی الرجال که در آن به بررسی احوال رجال و راویان احادیث است.
- المسائل الهندیه که در آن سؤالات ملا عبدالله هندوستانی را جواب داده است.
فارسی‌نگاری
علامه مجلسی کتاب‌ها و رسالات متعددی به زبان فارسی نگاشت، که تعداد آن را تا ۴۹ کتاب و رساله شمارده‌اند. نگارش رسالات فارسی با هدف ترویج علوم دینی بین مردم عادی انجام می‌شد و رویه‌ای بود که مدتی پیش از علامه مجلسی آغاز شده بود، اما آثار مجلسی از شهرت بیشتری برخوردار شد و با استقبال بسیاری از فارسی زبانان همراه گشت.[۷]
از جمله آثار فارسی محمد باقر مجلسی می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:[۸]
- حیاة القلوب در باب سرگذشت پیامبران، زندگانی پیامبر اسلام (ص) و درباره امامت
- حلیة المتقین در باب آداب معاشرت و مستحبات زندگی روزانه فردی و اجتماعی که به عربی و اردو نیز ترجمه شده است.
- عین الحیاة که شرحی است بر وصیت پیامبر اسلام (ص) بهابوذر مشتمل بر پندهای اخلاقی که به عربی و اردو نیز ترجمه شده است.
- زاد المعاد که محتوای این کتاب، دعاها، زیارت‌ها و اعمال مستحبی در طول سال است ک پیش از مفاتیح الجنان، کتاب دعای رایج بین مردم بود.
- تحفة الزائر درباره زیارات معصومان (ع) است که بنابر ادعای نویسنده همه زیارات را از اسناد معتبر نقل شده است.
- جلاء العیون در باب تاریخ و مصائب چهارده معصوم (ع)
- مشکاة الانوار در باب قرآن و دعا، فضیلت قرائت و ثواب آن
- حق الیقین که آخرین تألیف مجلسی است و به عربی و اردو نیز ترجمه شده است.
پانویس
- ↑ خنیفرزاده، روز بزرگداشت علامه مجلسی رحمه الله، مجله گلبرگ، شماره ۳۲.
- ↑ نک: طارمی، علامه مجلسی، ۱۳۸۹ش، ص۷۰–۷۱.
- ↑ جعفریان، «بحارالانوار از زاویه نگاه دایره المعارفی»، ص۲۸–۳۰.
- ↑ جعفریان، «بحارالانوار از زاویه نگاه دایره العارفی»، ص۳۶–۳۷.
- ↑ امین، اعیان الشیعه، دار التعارف للمطبوعات، ج۹، ص۱۸۳.
- ↑ نک: طارمی، علامه مجلسی، ۱۳۸۹ش، ص۱۲۲–۱۲۹؛ بلاغی، «شرح احوال علامه مجلسی»، ص۳۵؛ انصاری قمی، اختران فقاهت، ج۱، ص۴۰.
- ↑ طارمی، علامه مجلسی، ۱۳۸۹ش، ۸۹–۹۵.
- ↑ نک:امین، اعیان الشیعه، دار التعارف للمطبوعات، ج۹، ص۱۸۳؛ بلاغی، «شرح احوال علامه مجلسی»، ص۳۵–۴۰.
منابع
- امین عاملی، سیدمحسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، بی‌تا.
- جعفریان، رسول، «بحارالانوار از زاویه نگاه دایره‌المعارفی»، در مجله مشکاه، شماره ۸۰، پاییز ۸۲.
- خنیفرزاده، علی، روز بزرگداشت علامه مجلسی رحمه الله، مجله گلبرگ، شماره ۳۲، مرداد ۱۳۸۱ش.
- طارمی، حسن، علامه مجلسی، تهران، طرح نو، ۱۳۸۹ش.