فقه ترافیک (منابع مطالعاتی)
فقه ترافیک از شاخه‌های نوپدید فقهی است که به مسائل مربوط به عبور و مرور و نظم آمدوشد می‌پردازد. در این شاخه فقهی، عمل مکلفان از آن جهت که موجب حفظ یا اخلال در نظام ترافیک است و یا موجب صدمه و زیان به دیگران می‌شود بررسی می‌شود. مسائل فقه ترافیک در ابواب فقهی چون حدود، تعزیرات، قصاص، دیات و مسائل مربوط به نظام اسلامی مورد بررسی قرار گرفته شده است. برخی پرسش‌های پیش روی این شاخه عبارتند از اینکه آیا مسائل ترافیک شهری شأن فقهی دارند و می‌توان در فقه به آنها پرداخت یا خیر؟ وظایف ترافیکی مکلفان کدامند؟ حقوق شرعی شهروندان در مسائل مربوط به ترافیک کدامند؟ مقتضای عقل، آیات و روایات در ارتباط با تکالیف ترافیکی شهروندان چیست؟ کدام قواعد و اصول فقهی می‌توانند در فقه ترافیک نقش ایفا کنند؟ حکم حکومتی چه نسبتی با احکام ترافیکی دارد؟ نسبت قاعده حفظ نظام اجتماعی با فقه ترافیک چیست؟ آیا قوانین راهنمایی و رانندگی موجب الزام شرعی می‌شوند؟ مسئولیت شرعی ناشی از حوادث رانندگی و دیگر خسارات ترافیکی چیست و چه حدودی دارد؟ وظایف شرعی سازمان‌ها و دولت‌ها نسبت به مسائل ترافیکی چیست؟ مسئولیت شرعی آسیب‌های محیط زیستی ناشی از ترافیک با چه شخص یا نهادی است؟ از نظر فقه، رفتار خطرساز ترافیکی که بالفعل موجب خسارت نشده‌اند موجب مسئولیت شرعی هستند؟ با توجه به نوپدید بودن این عرصه از فقه، کمتر مورد توجه پژوهشگران فقه و فقیهان معاصر بوده است و بسیاری از این پرسش‌ها به طور مفصل بررسی نشده‌اند.
کتاب
فارسی
- کتاب فقه مدیریت شهری (جلد چهارم و پنجم): عمران و شهرسازی، حمل و نقل و ترافیک، علی شریفی و مصطفی دری، تهران، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران (شهرداری تهران)، ۱۳۹۷ش. فهرست کتاب
- فقه و جامعه، محمدباقر ربانی و محمدصادق ربانی، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، قم، ۱۳۹۶ش. (فصل سوم، بخش فقه ترافیک) فهرست کتاب
- فقه ترافیک، محمدحسین واثقی‌راد و عزت نجف‌آبادی، قم، آفاق غدیر، ۱۳۸۶ش.
مقاله
عربی
- الأحكام المتعلقة بحق المرور في الطرقات: دراسة فقهية مقارنة، مصطفى صلاح عبدالحميد محمد، مجلة دار الإفتاء المصرية (مصر)، شماره ۴۶، ۲۰۲۱م.
- نحو فقه مروري معاصر، سالم بنصيرة، مجلة منار الإسلام (امارات)، سال ۴۰، شماره ۴۷۱، ۲۰۱۴م / ۱۴۳۵ق.
- حكم الإلتزام بالنظم والقوانين في الشريعة الإسلامية: قانون المرور نموذجاً، عبدالحق جبار، دراسات (الجزایر)، شماره ۹، الجزایر، ۲۰۰۸م.
- فقه المرور و آدابه في الاسلام، مسفر بن علي بن محمد القحطاني، الأمن (عربستان)، شماره ۵۸، ۲۰۰۳م.
- الأحكام و الآداب الشرعية لسائق السيارة: دراسة فقهية مقارنة بالقانون الكويتي، محمد عبدالرزاق السيد إبراهيم الطبطبائي، مجلة الحقوق (کویت)، دوره ۲۴، شماره ۴، ۲۰۰۰م.
پایان‌نامه
فارسی
- فقه و ترافیک، علی فهمیده قاسم‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۹۱ش. پایان‌نامه را اینجا ببینید.
عربی
- أحكام الطريق في الفقه الإسلامي مقارنة مع نظام المرور في المملكة العربية السعودية، سليمان بن عبدالله بن سعد الدخيل، رساله دکتری، المعهد العالي للقضاء، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، ۱۹۸۷م.