جرم سیاسی (منابع مطالعاتی)
جرم سیاسی در کنار دیگر جرایم در فقه جزایی اسلام و قوانین کشورها به رسمیت شناخته شده است. این نوع از جرم با نظام سیاسی، ارکان و عناصر آن دچار چالش است. تفکیک جرم سیاسی از دیگر جرم‌ها به منظور پیشنهاد رژیمی از ارفاقات برای مجرمان سیاسی صورت گرفته است.
مقاله حاضر به جمع‌آوری کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابعی پرداخته است که از منظر فقه معاصر مسئله جرم سیاسی را بررسی می‌کنند.
کتاب‌ها
فارسی
- جرم سیاسی در فقه و حقوق، مهدی جلیلی‌فر، مشهد، حوزه علمیه خراسان رضوی، ۱۳۹۹ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- رویکرد حقوق کیفری جمهوری اسلامی ایران در واکنش به افساد فی الارض، بغی و محاربه «با تاکید بر جرائم اقدام علیه امنیت کشور، تروریسم و جرم سیاسی، کامل حمید، محسن امینی، تهران، کتابکده آرشیدا، ۱۳۹۹ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- جرم سیاسی؛ مصادیق و احکام آن (در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران)، محمدحسین عالمی، فریبا طائی، تهران، انتشارات علوی، ۱۳۹۸ش.
- قانون جرم سیاسی در بوته نقد: همراه با سیاست جنایی اسلام (فقه امامیه) در قبال جرایم سیاسی، سیدمحسن موسوی‌فر، کاظم خسروی، تهران، امجد، ۱۳۹۸ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- جرم سیاسی در حقوق ایران و بین‌الملل، هادی محمدزاده، راضیه جعفری‌قریه‌علی، تهران، نشر ماهواره، ۱۳۹۸ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- جرم سیاسی در آیینه فقه امامیه با رویکرد به نظر امام خمینی(ره)، فاطمه شکری، سمنان، کتاب سمنگان، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- جرایم سیاسی در فقه و حقوق، مصطفی پیرعلی، کرج، مهدیار جوان، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- بررسی ریشه‌های فقهی و حقوقی محاربین و بغاه و تطبیق آن با حقوق بشر، آرش نافیان دهکردی، تهران، قانون‌یار، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- جرم سیاسی در حقوق اسلام، علی یزدانیان، گرگان، انتشارات نوروزی، ۱۳۹۷ش.
- جرم سیاسی در حقوق کیفری ایران، امید موگویی، تهران، نسل روشن، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- بازخوانی جرم سیاسی با نگرشی تطبیقی حقوق بین‌المللی و فقهی، محبوب پناهی، فرزین امین‌کلیبر، تهران، انتشارات گیوا، ۱۳۹۶ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- جرم سیاسی در حقوق ایران، فاطمه مو‌ذن، تهران، انتشارات راه دکتری، ۱۳۹۶ش.
- بررسی فقهی و حقوقی قانون جرم سیاسی (مصوب ۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی)، وحید صادقی‌راد، مشهد، انتشارات نخست، ۱۳۹۶ش.
- شرحی انتقادی بر قانون جرم سیاسی مصوب ۱۳۹۵/۰۲/۲۰: به همراه قوانین، طرح‌ها و لوایح مرتبط، مهرزاد بوستانی، تهران، نشر جاودانه، ۱۳۹۶ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- قانون جرم سیاسی به همراه قوانین و آیین‌نامه‌های مرتبط، مهدی صیادی، تهران، نشر کمک آزمون، ۱۳۹۶ش.
- جرم براندازی نظام در فقه جزایی اسلام و حقوق کیفری ایران، زینب اسکندری، تهران، نشر ائلشن، ۱۳۹۵ش.
- درنگی بر قانون جرم سیاسی، پیمان حسین‌زاده، محمدتقی کاظمی‌زاده، تهران، دهکدۀ هوسم، ۱۳۹۵ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- مباحثی از جرایم سیاسی، سید جلال‌الدین مدنی، تهران، پایدار، ۱۳۹۳ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- بررسی تطبیقی برخورد حکومت اسلامی با معارضین در فقه اسلامیه شافعیه، سید طاها حسین‌نژاد، تهران، انتشارات والقلم، ۱۳۹۳ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- بررسی فقهی و حقوقی جرم سیاسی، میهن جوانمردچیانه، تهران، فرهنگ‌شناسی، ۱۳۹۰ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- بررسی فقهی و حقوقی جرم سیاسی، مهین جوانمرد، تهران، فرهنگ‌شناسی، ۱۳۸۹ش.
- بررسی فقهی - حقوقی جرم براندازی، حسین آقابابایی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۶ش. چند صفحه نخست از سامانه خانه کتاب
- حرکت‌های معکوس: جرم سیاسی بغات و محاربان در فقه و قوالنین موضوعه، محمدطاهر احمدوند، تهران، انتشارات آل طاهر، ۱۳۸۴ش.
- مطالعه تطبیقی جرم سیاسی، علی محمدی جورکویه، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۳ش.
- جرم سیاسی، غلامرضا پیوندی، سید مرتضی حقی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۳ش.
- بررسی تطبیقی جرم سیاسی: همراه با دو ق‍اع‍ده «در» و «ن‍ف‍ی ح‍رج»، محمد اص‍غ‍ری، تهران، موسسه اطلاعات، ۱۳۷۸ش.
- جرم سیاسی و حقوق ج‍زای اسلامی (مطالعه تطبیقی)، محمدرضا زی‍ن‍ل‍ی، تهران، ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر، ۱۳۷۸ش.
- جرم سیاسی، عباس زراعت، تهران، نشر ققنوس، ۱۳۷۷ش.
عربی
- الجریمة السیاسیة فی الشریعة الإسلامیة والقوانین العربیة والقانون الدولی - دراسة شرعیة قانونیة مقارنة، عبد الله محمد هنانو، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیة، ۲۰۱۶م.
- الجريمة السياسية دراسة مقارنة بين القوانين الجنائية الوضعية والتشريع الجنائي الإسلامي، منتصر سعید حمودة، مصر، دارالفکر الجامعی، ۲۰۰۸م.
- د. نجاتی سید سند، الجریمة السیاسیة فی القوانین الوضعیة المقارنة وفی الشریعة الاسلامیة، القاهرة، بلا دار نشر، ۱۹۸۳م.
مقاله‌ها
فارسی
- جرم سیاسی (ارجاف) در فقه اسلام، منصور ترکاشوند، عباسعلی حیدری، محمود قیوم زاده، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، شماره ۴۲، ۱۴۰۰ش. لینک چکیده
- مبانی فقهی «رژیم ارفاقی مجرمان سیاسی»، حسن آقایی، اکبر احمدپور، عباسعلی سلطانی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۲۲، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- موقعیت جرم سیاسی در نظام قانونگذاری کشورهای مسلمان با رویکردی به موازین اسلامی، روح‌الله اکرمی، فصلنامه دین و قانون، جلد ۸، شماره ۲۸، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- سیاست کیفری فقه اسلامی در زمینه جرم سیاسی، منصور ترکاشوند، عباسعلی حیدری، محمود قیوم زاده، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۴۴، ۱۳۹۹ش. لینک مقاله
- جرائم سیاسی از دیدگاه فقهی- حقوقی با نگاهی به قانون جرم سیاسی مصوب ۱۳۹۵ (با تأکید بر جرم بغی)، مصطفی پیرعلی، فصلنامه علمی پژوهش‌های اطلاعاتی و جنایی، شماره ۵۴، ۱۳۹۸ش. لینک مقاله
- نگرشی بر «بغی» در فقه شیعة اثنی عشری، سید محمد موسوی بجنوردی، انسیه عاصم نخجوانی، فصلنامه نامه الهیات، شماره ۴۰، ۱۳۹۶ش. لینک دسترسی
- بررسی جرم بغی در فقه مذاهب اسلامی و تطبیق آن با قوانین مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و جرم سیاسی مصوب ۱۳۹۴، مجید وزیری، جبار محمدی بلبان آباد، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره ۱۲، ۱۳۹۷ش. لینک مقاله
- معناشناسی بغی و براندازی در قرآن کریم و نظام حقوقی اسلام، فائزه عظیم زاده اردبیلی، دوفصلنامه مطالعات روش‌شناسی دینی، شماره ۴، ۱۳۹۴ش. لینک مقاله
- جرم سیاسی و تقسیم بندی حد ـ تعزیر، رحیم نوبهار، نشریه علمی پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، شماره ۳، ۱۳۹۳ش. لینک مقاله
- نحوة برخورد با بُغات در فقه با تکیه بر قرآن کریم، صالح حسن‌زاده، فصلنامه سراج منیر، شماره ۱۲، ۱۳۹۲ش. لینک مقاله
- نگرشی نو در رابطة جرم سیاسی با مفاهیم محاربه، افساد فی الارض و بغی در فقه و حقوق موضوعه، محمدحسن حائری، سیدمحمدتقی قبولی درافشان، سیده قدسیه موسوی مشهدی، دوفصلنامه آموزه‌های حقوق کیفری، دوره ۹، شماره ۳، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- جرم سیاسی در فقه اسلامی: واکاوی اصل 168 قانون اساسی، محمدرضا عباسی‌فر، فصلنامه علمی راهبرد، شماره ۶۵، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- بررسی فقهی جرم سیاسی بغی و نقش توبه در تخفیف مجازات آن، عبدالجبار زرگوش‌نسب، سیده معصومه غیبی، دوفصلنامه معرفت سیاسی، شماره ۷، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- درآمدی بر مسأله بغی و باغی در فقه شیعه و تطبیق آن بر جرم سیاسی، طیبه قدرتی سیاهمزگی، فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۲، ۱۳۸۹ش. لینک دسترسی
- بایسته‌های تعریف جرم سیاسی در قاموس حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلیل محبی، دوفصلنامه پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، شماره ۳۱، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- سیاست داخلی اسلام در مبارزه با اهل بغی، رضا وطن‌دوست، نشریه پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره ۷۶، ۱۳۸۸ش. لینک مقاله
- جرم سیاسی در حقوق کیفری اسلام، سید محمد موسوی بجنوردی، نشریه آیین، شماره ۲۶-۲۷، ۱۳۸۸ش. لینک مقاله
- تعریف، اقسام و استثنائات جرم شناسی، غلامرضا پیوندی، نشریه نامه مفید، شماره ۲۲، ۱۳۷۹ش. لینک مقاله
- بغی یا جرم سیاسی از نظر اسلام، سید محمدحسن مرعشی، دوره ۵۶، شماره ۳، ۱۳۷۱ش. لینک مقاله
- تحلیل حقوقی جرایم سیاسی و مطبوعاتی، سید محمد هاشمی، دوفصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره ۱۰، ۱۳۷۱ش. لینک مقاله
عربی
- المنهج النبوی فی الوقایة من الجریمة السیاسیة: المدینة المنورة أنموذجا، علی الطهراوی، سعید احمد اولاد، الجزایر، مجلة الشهاب، مجلد ۷، شماره ۳، ۲۰۲۱. لینک مقاله
- الجریمة السیاسیة فی الفقه الاسلامی، خالد فایت حسب‌الله عبدالله، کویت، المجلة األکادیمیة لألبحاث والنشر العلمی، شماره ۲۱، ۲۰۲۱م. لینک مقاله
- جريمة التحريض في ميدان الصحافة في الفقه الإسلامي وقانون العقوبات الجزائري، مناد سعودی، الجزایر، مجلة الاجتهاد للدراسات القانونية والاقتصادية، مجلد ۱۰، شماره ۳، ۲۰۲۱م. لینک مقاله
- الجریمة السیاسیة ومفهومها فی الشریعة الاسلامیة والقانون الوضعی اللیبی، عبدالرحیم عبد الکرمی عمر الزوی، د. حسن الدین بن محمد، مالزی، جامعة السلطان زین العابدین، مجلة الدراسات الاسلامیه والفکر للبحوث التخصصیة، مجلد ۵، شماره ۳، ۲۰۱۹م. لینک مقاله
- أحکام الجریمة السیاسیة فی الفقه الاسلامی، قاسی سی یوسف، الجزایر، مجلة معارف للعلوم القانونیة والاقتصادیة، سال دوازدهم، شماره ۲۲، ۲۰۱۷م. لینک مقاله
- جریمة الإرهاب والجریمة السیاسیة: دراسة مقارنة، عمرانی کمال الدین، مغرب، مجلة الفقه والقانون، شماره ۱۳، ۲۰۱۳م.
- الخروج على الحاكم الجائر بين الجريمة السياسية وحق الامة في مواجهة استبداد الحاكم، د. دارجی محمد، الجزایر، جامعة الجزائر، كلية العلوم الإسلامية، مجلة الصراط، ۲۰۰۰م. لینک مقاله
- الجریمة السیاسیة فی التشریع العربی المقارن، محمد عطیه راغب، مصر، مجلة مصر المعاصرة، ۱۹۶۳م.
- الجريمة السياسية و ضوابطها، محمد الفاضل، مصر، مجلة المحاماة، مجلد ۴۱، شماره ۱۰، ۱۹۶۱م.
پایاننامه
فارسی
- جرم سیاسی: واکاوی فقهی-حقوقی مبانی و آثار، بهزاد جودکی، رساله دکتری در دانشگاه شیراز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۹ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی مبانی، مصادیق و مجازات جرم سیاسی از منظر فقه و حقوق ایران، حسن آقایی، رساله دکتری در دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۸ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- جرم سیاسی، مصادیق و احکام آن در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران، فریبا طائی، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۸ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- مجازات مجرمین سیاسی از فقه امامیه و حقوق، طالب رضا، رساله دکتری در جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی فقه، مدرسه عالی فقه و اصول، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی مقایسه ای جرم محاربه و بغی با جرایم سیاسی در حقوق اسلام و ایران، عرفان قدرتی‌نژاد، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- حقوق متهمین سیاسی در قوانین موضوعه ایران و فقه امامیه، وحید وارسته تفتی، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، گروه حقوق، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی مبانی فقهی حقوقی قانون جرم سیاسی مصوّب ۱۳۹۵ و خلأهای قانونی آن، شجاعت خادم‌پیر، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه میبد، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- جرم سیاسی از منظر فقه امامیه و حقوق کیفری افغانستان، حسین شریفی، پایاننامه کارشناسی ارشد در جامعه المصطفی العالمیه، موسسه آموزش عالی علوم انسانی، ۱۳۹۷ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی جرم سیاسی از نگاه حقوق کیفری جمهوری اسلامی ایران و فقه امامیه، حنا رستمی، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه آیت‌الله‌العظمی بروجردی (ره)، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۶ش.
- سیاست جنایی تقنینی ایران در مورد جرم سیاسی، حسین محمدی فشارکی، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، دانشکده حقوق و الهیات، ۱۳۹۵ش.
- مبانی فقهی و جزایی بغی در مقایسه با جرم سیاسی، جواد بهرهی کوهشاهی، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۵ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- اهل بغی از منظر فقه اسلامی و پیامدهای آن در روابط بین الملل، منیره رضایی، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۳ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی مبانی فقهی حقوقی جرم سیاسی با رویکردی به نظر حضرت امام خمینی(ره)، رحیم جعفری، پایاننامه کارشناسی ارشد در پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۲ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- رابطه جرم سیاسی و محاربه در سیاست جنایی تقنینی ایران و فقه جزایی، حامد راعی عباس‌آبادی، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۰ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- تعریف (توضیحی) جرم سیاسی با عطف به نحوه برخورد با مخالفین در سیره امام علی (ع)، مصطفی دولو، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۰ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی موانع تقنین جرم سیاسی در نظام جمهوری اسلامی ایران، فائزه فخری واعظ، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۸۸ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی تطبیقی جرم سیاسی در فقه و حقوق موضوعه با ملاحظه اندیشه‌های امام خمینی(ره)، محمد امین‌زاده، پایاننامه کارشناسی ارشد در پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۸۴ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
- بررسی مجازات مجرمین سیاسی، غلامرضا پیوندی، نشریه رواق اندیشه، شماره ۸، ۱۳۸۱ش. لینک مقاله
- جرم سیاسی در فقه و حقوق ایران، یاور حسین‌نژاد، پایاننامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۸۰ش. چند صفحه نخست از سامانه گنج
عربی
- الجریمة السیاسیة فی بعض التشریعات الجنائیة العربیة: دراسة مقارنة، جعفر أحمد الحسن الصائغ، پایاننامه کارشناسی ارشد در سودان، جامعة أم درمان الاسلامیة، کلیة الشریعة والقانون، ۱۴۳۳ق.
- الجریمة السیاسیة ضد الأفراد: دراسة فقهیة مقارنة، هانی رفیق حامد عوض، پایاننامه کارشناسی ارشد در فلسطین، الجامعة الإسلامیة (غزة)، کلیة الشریعة والقانون، ۲۰۰۹م. لینک پایاننامه
- المسؤولیة الجنائیة و المدنیة فی الجریمة السیاسیة: دراسة فقهیة: مقارنة بالقانون الجنائی الیمنی و السودانی، عبدالحمید محمد الحیمی، پایاننامه کارشناسی ارشد در سودان، جامعة أم درمان الإسلامیة، کلیة الشریعة و القانون، ۲۰۰۹م.
- الجرائم السیاسیة فی التشریع الجنائی الإسلامی (دراسة فقهیة مقارنة)، اسامه احمد محمد سمور، پایاننامه کارشناسی ارشد در فلسطین، جامعة النجاح الوطنیة، کلیة الدراسات العلیا، ۲۰۰۹م. لینک پایاننامه
- الجریمة السیاسیة فی الفقه الاسلامی و القوانین الوضعیة: دراسة مقارنة، ابوبکر صالح، رساله دکتری در الجزایر، جامعة الجزائر، کلیة العلوم الإسلامیة، ۱۴۲۶ق. لینک رساله
- الجریمة السیاسیة فی الفقه الإسلامی، منذر عرفات توفیق زیتون، رساله دکتری در اردن، الجامعة الاردنیة، کلیة الدراسات العلیا، ۱۹۹۹م.
سایر منابع
- رابطه بغی با جرم سیاسی، غلامرضا پیوندی، ارائه شده در مدرسه تابستانی مسائل فقه معاصر، مندرج در سایت اجتهاد، تاریخ درج ۲۵ تیر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۱۹ اسفند ۱۴۰۰ش. لینک دسترسی
- جرم سیاسی از منظر فقه کیفری اسلام بررسی شد، علی محمدی جورکویه، نشست علمی در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مندرج در سایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تاریخ درج ۱۹ اسفند ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید ۱۹ اسفند ۱۴۰۰. لینک دسترسی
- بررسی حقوقی و فقهی جرم سیاسی و جرم مطبوعاتی، محسن کدیور، یادداشت در سایت نویسنده، ۱۳۷۹ش. لینک دسترسی