مالکیت معادن (منابع مطالعاتی)
مالکیت معادن که در فقه اسلامی در اختیار افراد است با کشف معادن بسیار بزرگ در دنیای جدید و امکان استخراج آن با استفاده از ابزارهای مدرن تبدیل به یک پرسش شده است. آیا همه معادن از نظر مالکیت یک حکم دارند؟ آیا دولت می‌تواند مانع مالکیت افراد بر معادن شود؟ و پرسش‌هایی از این دست. پژوهشگران فقه و حقوق در این باره آثار متعددی نوشته و منتشر کرده‌اند.
کتاب‌ها
فارسی
- مالکیت معادن از دیدگاه فقه و حقوق (با تأکید بر فقه امامیه و حنفیه و حقوق ایران و افغانستان)، سید عبداللطیف سجادی، قم، محبین، ۱۳۹۹ش.
- فقه استدلالی نفت و گاز و حقوق تطبیقی، سید علی‌محمد یثربی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،۱۳۹۸ش.
- مالکیت اشخاص بر معادن از دیدگاه فقهی و حقوقی، نفیسه زینلی داورانی، تهران، سنجش و دانش، ۱۳۹۶ش.
- فقه نفت و گاز، ابراهیم موسی‌زاده و هادی شکری، تهران، انتشارات خرسندی، ۱۳۹۵ش.
عربی
- احکام النفط فی الفقه الأسلامی، عمر نهاد الموصلی، لبنان، دار البشائر الإسلامیة، ۲۰۱۴م.
- ملکیة المعادن فی الفقه الإسلامی، محسن الأراکی، قم، مجمع الفکر الأسلامی، ۱۳۹۲ش.
- المعادن و الركاز: بحث مقارن فی الإقتصاد الإسلامی، ابراهیم فاضل الدبو، دار الرسالة، بغداد، ۱۹۸۵ش. کتاب را از اینجا بخوانید
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی مالکیت دولت اسلامی بر معادن (مطالعه موردی: فقه و حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران)، مهدی صانعی، علی رحمانی‌فرد سبزواری، دوفصلنامه فقه دولت اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- ضوابط بهره‌برداری از منابع طبیعی نفت و گاز مبتنی بر فقه اسلامی و مقارن، حسینعلی سعدی و رضا آقاموسی تهرانی، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۲۱، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی تبعیت مالکیت معادن از مالکیت اراضی در فقه امامیه، کریم کوخایی‌زاده و قدرت‌الله نیازی و احمد رضوانی‌مفرد، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ۵۱، شماره ۲، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- مالکیت معدن در فقه امامیه با رویکردی به دیدگاه فقهای مذاهب چهارگانه اهل سنت، کریم کوخایی‌زاده و قدرت‌الله نیازی و احمد رضوانی‌مفرد، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره ۱۲، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- تطبیق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با مبانی فقهی مصرف انفال (مورد مطالعه: خوراک گاز صنعت پتروشیمی)، محمدهادی زاهدی‌وفا و حسینعلی سعدی و امیر محمدرستمی، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱۹، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی فقهی الزام پیمانکاران نفتی به بیمه کردن چاه‌های نفت و گاز، مهدی صادقی شاهدانی و محمدمهدی عسگری و مقصود ایمانی و امیر ملکی‌نژاد، فصلنامه پژوهشنامه بیمه، شماره ۱۲۶، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- مالکیت معدن از منظر فقهای امامیه با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی، قدرت‌الله نیازی و کریم کوخایی‌زاده، پژوهشنامه متین، شماره ۷۶، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- مالکیت معادن، بدون نویسنده، سایت مدرسه فقهی امام محمد باقر علیه السلام، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- مالکیت منابع نفت و گاز درجا و بهره‌برداری از آن در فقه اسلام، عبدالرحیم مرادی و مسعودرضا رنجبر، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۴۶، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بازپژوهی مالکیت معادن از منظر فقیهان شیعه، محمدرسول آهنگران و حسین سنایی، دو فصلنامه پژوهش‌های مالیه اسلامی، شماره۴، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- مالکیت معادن از دیدگاه فقه امامیه، محمد اعتمادی، مجله فقه اقتصادی، شماره ۳، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- تخصیص و بهره‌برداری از انفال در ایران (مطالعه موردی: واگذاری معادن)، حسن آقانظری، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره ۷۳، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- حکم الکنوز و الآثار فی الشریعة الإسلامیة و القانون: دراسة مقارنة، محمد العمایدة العمرو، مجلة الفتوی و الدراسات الإسلامیة، مجلد اول، شماره۲، ۲۰۱۹م. مقاله را ا اینجا ببینید
- ملکیة المعادن فی فقه الأمامیة: من یملک النفط و خیرات الأرض الباطنة، علی‌مظهر قراملکی و سید مسلم حسین ادیانی، مجلة الإجتهاد و التجدید، شماره ۷، ۱۴۲۸ق. مقاله را از اینجا بخوانید
- ملکیة المعادن فی الفقه الإسلامی، أحمد السعدی، مجله ONDOKUZ MAYISÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ ( دانشکده الهیات دانشگاه ۱۹ می) شماره ۳۰، ۲۰۱۱م. مقاله را از اینجا ببینید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- نظام حاکم بر مالکیت قراردادهای مرتبط با بهره‌برداری از معادن در جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا با مطالعه تطبیقی در فقه اسلام، مالک رحمتی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایاننامه در اینجا پایاننامه دکتری.
- بررسی حقوق آب و انرژی در وضعیت تملک مال غیر و انفال در حقوق ایران، ندا آریافر، دانشکده علوم اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، ۱۳۹۸ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- قلمرو حقوق اشخاص غیر دولتی بر معادن، محمد محمودی کهن، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۷ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- ماهیت معدن، اقسام، ملکیت و مصادیق آن از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، شعبانعلی جعفری، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۷ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا. پایاننامه دکتری تخصصی.
- مطالعه تطبیقی مالکیت دولت بر نفت از نظر حقوق موضوعه و فقه اسلامی، سلیم بیگ‌زاده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی، ۱۳۹۶ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی وضعیت حقوقی مالکیت بر معادن در حقوق ایران، جابر حسن‌نژاد میان‌رودی، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۶ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- تحلیل حقوقی مالکیت بر معادن با نگرشی بر انفال، اصغر احسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر. ۱۳۹۶ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- ارزیابی تطبیقی مالکیت معدن با در نظرگرفتن مبانی فقهی و حقوقی، شراره جباری بهمنی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر. ۱۳۹۶ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی مالکیت زمین‌های نفت‌خیز در فقه و حقوق ایران، سید امین حسینی‌نسب، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۵ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- مباحث نفت و گاز از دیدگاه فقه اسلامی و حقوق ایران، فتاح فتاحی وانانی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۹۴ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی تطبیقی بهره‌برداری از نفت در کشورهای اسلامی بر اساس اصول مالکیت، زهرا فرجی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۹۴ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- مبانی فقهی و حقوقی تصرف در میادین مشترک نفت و گاز، رضا رحیمی دهسوری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایاننامه در اینجا پایاننامه دکتری.
- ماهیت، شرایط و آثار قرارداد بهره‌برداری از معدن، حمزه امینی‌نسب، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایاننامه در اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- مالکیت معادن در حقوق ایران و فقه امامیه، فاطمه زارعی جلال‌آبادی، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۳۹۴ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- تحلیل احکام احیاء و بهره‌برداری معادن از نگاه حقوق مدنی و مقایسه آن با مقررات حاکم، ژاله‌سادات خاتمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۳ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- الگوی بهره‌برداری بهینه از مخازن هیدروکربوری ایران بر مبنای مکتب فقهی اسلام، سید محمدصالح نجفی، دانشگاه علوم اقتصادی، ۱۳۹۱ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی تطبیقی احکام معادن در فقه امامیه و شافعیه، ابوالفضل کرمی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یزد، ۱۳۹۱ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- بررسی فقهی-حقوقی معادن و مقایسه تطبیقی با قانون فرانسه با نگاهی به قانون اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی، مهدی مفتخری، دانشکده علوم انسانی، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۹۰ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد
- بررسی مبانی فتاوای فقهی امام خمینی(ره) در رابطه با مالکیت و استفاده از انفال به‌ویژه معادن در قبل و بعد از انقلاب اسلامی، زینب مشکانی، دانشکده الهیات، دانشگاه تربیت معلم تبریز، ۱۳۸۹ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- اقطاع و ضوابط آن، مهدی عرفیان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایاننامه در اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- مطالعه تطبیقی نظام حقوقی حاکم بر معادن و بهره‌برداری از آنها در ایران، مصر و انگلیس، ابوالفضل شمس‌الدینی زارچ، دانشگاه قم، ۱۳۸۳ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- نظام حقوقی معادن در ایران با تأکید بر مواد معدنی جامد، حسین رها، دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- مالکیت معادن در حقوق اسلامی، مهدی خدابنده‌لو، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۸۰ش. صفحات ابتدایی پایاننامه را از اینجا ببینید پایاننامه کارشناسی ارشد.
- معدن در حقوق ایران، احمد علیزاده، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۰ش. اطلاعات پایاننامه در اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
- مالکیت و استخراج معدن از دیدگاه فقهاء همراه با نگاهی به معادن ایران، مهدی عاملیان، دانشکده اقتصاد و معارف اسلامی، ۱۳۷۰ش. دسترسی به پایاننامه از اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
عربی
- ملکیة المعادن و الرکاز و زکاتهما فی الفقه الأسلامی: دراسة مقارنة، عبدالقادر علی حسین بنی عطا، کلیة الشریعة، جامعة آل البیت، اردن، ۲۰۰۳م. اطلاعات پایاننامه در اینجا پایاننامه کارشناسی ارشد.
سایر منابع
- مالکیت معادن ملی، عبدالله جوادی آملی، سخنرانی در همایش اقتصاد بدون نفت، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۳، ۱۳۸۰ش. متن سخنرانی را از اینجا بخوانید