کالبدشکافی (منابع مطالعاتی)
کالبدشکافی (تشریح) در اصطلاح به جداسازی اجزای بدن مردگان گفته می‌شود. این کار به‌منظور یادگیری جایگاه و شکل اجزای بدن و همچنین یافتن علت بیماری و مرگ در موارد جنایی انجام می‌شود. در اسلام برای احترام به اجساد مردگان، جداسازی اجزای بدن حرام دانسته شده است. با توجه به منافعی که کالبدشکافی در پزشکی دوران جدید پیدا کرده است، برخی فقیهان به بررسی احکام مربوط به آن پرداخته‌اند. تحقیق‌های زیر به بررسی این مساله از دیدگاه فقه می‌پردازد.
کتاب‌ها
فارسی
- تاثیر فقه در تعیین دیه جنایت بر اموات، مرضیه مولایی، نهران، انتشارات اعتدال گستران فردا، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- کالبدشکافی در آینه فقه، سید محسن مرتضوی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- مسایل مستحدثه پزشکی، دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی، بوستان کتاب، ۱۳۸۵ش. فصل سوم از جلد اول این کتاب به مساله کالبدشکافی می‌پردازد. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
عربی
- التشريح و الجراحة و دورهما في الحضارة الإسلامية، مرکز جمعة الماجد للثقافة و التراث، محمد كامل جاد،۲۰۱۳م. کتاب را از اینجا بخوانید.
- معصومية الجثة في الفقه الاسلامي على ضوء القوانين الطبية المعاصرة، جامعة الاسلامیة، غزة، مكتبة دارالثقافة للنشر و التوزيع، ۲۰۰۹ش. فهرست کتاب را از اینجا بخوانید.
- حكم تشريح الانسان بين الشريعة والقانون، عبد العزيز خليفة القصار، دار ابن حزم (بيروت)، ۱۹۹۹م.
مقاله‌ها
فارسی
- تطبیق دیدگاه فقه امامیه و مذاهب اربعه در مورد تشریح جسد، محمدمهدی حبیبی و علیرضا عسگری و سیدحسن عابدیان، فصلنامه مطالعات فقهی و فلسفی، دوره ۱۲، شماره ۴۸، ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی علمی، فقهی تشریح جسد میت مسلمان، محسن پور محمد، رضا الله‌دادی، سیدمحسن حسینی دهنوی، مجله قرآن و طب شماره ۱۰، بهار ۱۳۹۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- کالبدشکافی جسد مسلمان از دیدگاه فقهای شیعه، کاظم ابراهیم زاده، محمدحسن ربانی‌بیرجندی، دوفصلنامه مصباح‌الفقاهه، دوره ۴، شماره ۱، سال ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- قاعده لاضرر و تطبیق آن بر مصادیق روز جامعه، معصومه اسدی نیان، مجله مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه دوره سوم - شماره ۱/۳، سال ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی احکام کالبدشکافی میت در کشف جرم و احقاق حق، مطهره بهشتی، عباس سماواتی، فصلنامه علمی پژوهشی فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ۸، شماره۴، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- نگرشی نو برمبانی فقهی حکم کالبدشکافی بر اساس آراء امام خمینی (ره)، حسن‌رضا خلجی، پژوهشنامه متین، سال شانزدهم، شماره ۶۵، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- کالبدشکافی از دیدگاه اسلام، سید غلامعلی جورسرایی، عباس نیکزاد، مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل، دوره۱۵، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- کالبدشکافی جنايی؛ پردازش فقهی_حقوقی، حمید ستوده، احمد احمدی، فصلنامه فقه پزشکی، سال سوم و چهارم شماره ۹ و ۱۰، زمستان ۱۳۹۰ش و بهار ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- گفتاری در حکم تشریح، سیدمحسن خرازی، مجله فقه اهل بيت عليهم السلام، دوره ۷ شماره ۲۵، سال ۱۳۸۰ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- حکم تشریح از دیدگاه فقه اسلامی، اسدالله لطفی، مجله ايرانی اخلاق و تاريخ پزشكی، دوره۳، شماره۲، سال ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی و تحلیل حکم تشریح از دیدگاه فقه شیعه با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی (ره)، حسین نمازی‌فر، فتح‌الله قربانی، مجله علوم تشریح ایران، دوره۸، شماره ۳۲ و ۳۳، سال ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- نقش پزشکان قانونی در معاينه اجساد بر اساس قانون آيين دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کيفری، مجله علمی پزشکی قانونی، دوره ۱۵، شماره ۳، پاییز ۱۳۸۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- اهمیت کالبدشکافی در دادرسی‌های قضایی، جعفر رشادتی، مجله علمی پزشکی قانونی، شماره ۱۵، سال ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- تشریح جسد از دیدگاه اسلام، حبیب الله طاهری، مجتمع آموزش عالی قم، شماره ۲، تابستان ۱۳۷۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- تشریح از دیدگاه اسلام، سید محمدرضا رهنمایی، مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی(س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد»، جلد ۱۲، زمستان ۱۳۷۴ش.
عربی
- التشریح و احکامه عند فقهاء الامامیة، سناء لطیف عبد الرزاق الخرسان، جامعة الکوفة، کلیة الفقه، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- احکام التشریح البشري الجراحي و التقني فی الفقه الاسلامي، طارق عبد المنعم خلف، جامعة الامارات العربیة المتحدة، قسم الشریعة و الدراسات الاسلامیة في کلیة القانون، ۲۰۱۹م. مقاله را اینجا بخوانید.
- تشريح جثث الموتى وموقف الفقهاء منه، محمد بن عيد الونیانی، جامعة الأزهر، كلية أصول الدين و الدعوة بالزقازيق، مصر، ۲۰۱۹م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- مدى مشروعية تشريح جثة الآدمي دراسة فقهية مع الإشارة لبعض التشريعات العربية، محمد محمد سيد أحمد عامر، مجلة قطاع الشريعة والقانون (مصر)، شماره ۹، ۲۰۱۸م. مقاله را از اینجا بخوانید
- تشریح الجثث و الانتفاع باعضاء المیت في الشریعة الاسلامیة و القانون الطبي الاسلامي، أ.حیدرة محمد، کلیة الحقوق و العلوم السیاسیة، سال ۲۰۱۱م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- التشریح علومه و احکامه، محمد علی البار. مقاله را از اینجا بخوانید.
- التشريح الجثماني و النقل و التعويض الإنساني، بكر بن عبدالله أبوزيد. مقاله را از اینجا بخوانید.
- حكم التشريح و جراحة التجميل فى الشريعة الإسلامية، محمود علي السرطاوی، مجلة دراسات العلوم الانسانية و الاجتماعية، مجلد۱۲، عدد۳، سال ۱۹۸۵م.
- فقه الطب و التضخیم النقدی، محمدحسن رضوی و محمد سند، نشر باقیات، ۱۳۸۹ش. مقاله را از اینجا بخوانید.
- التشریح من منظور الفقه و الطب، حمیدرضا شاکرین، مجلة الفکر الاسلامیة، العدد۱۳ و ۱۴، جمادي الثانیة ۱۴۱۷ق ۱۳۷۵ش.
- حكم تشريح جثة المسلم، مجلة البحوث الإسلامية، المجلد 1، العدد 4، 1976م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- تشریح جسد مسلمان در فقه فریقین، مریم رفعتی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، پردیس علوم انسانی، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی کالبدشکافی سنتی و کالبد گشایی مجازی از منظر قواعد فقهی حقوقی، منصوره اخگر، دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- کالبد شکافی برای کشف جرم از منظر فقه امامیه و حقوق کیفری ایران، رضا نجفی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی کالبد شکافی در فقه امامیه، زینت مشتاق، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد شیروان، ۱۳۹۵ش. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید
- بررسی فقهی حقوقی تشريح و جرايم عليه تماميت جسمانی اموات، علی قبادیان، جامعة المصطفی العالمیة، سال ۱۳۹۴ ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حکم تشریح میت مجهول الهویه، مریم حسینی، پردیس تهران، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۴ش، کارشناسی ارشد. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی كالبد شكافی از ديدگاه فقه و قانون و كاربرد آن در حقوق جزا و جرم شناسی، عباس گهرگزی، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۴ ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حکم تشریح در فقه اسلام، صدرالدین نوروزی، پایان‌نامه حوزوی سطح ۳، ۱۳۹۳ش.
- قطع و پیوند اعضاء، سیدسجاد ایزدهی، پایان‌نامه حوزوی سطح ۴، ۱۳۸۷ش.
- کالبدشکافی و پی‌آمدهای حقوقی_جزایی آن، اسماعیل آقابابائی‌بنی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم و حقوق سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- التشریح دراسة مقارنة بین الفریقین، اسماعیل حسن الشویلی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۸۷ش، کارشناسی ارشد. متن پایانامه را اینجا ببینید.
- احکام التصرف بالجثة فی الفقه الاسلامي، رقیة اسعد صالح عرار، جامعة النجاة الوطنیة کلیة الدراسات العلیا، نابلس، فلسطین، ۲۰۱۰م. کارشناسی ارشد. متن پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
- التشريح بين أنظار الفقهاء، حمیدة الرحمونی، تونس ، جامعة الزيتونة، ۱۹۹۷م، کارشناسی ارشد.
سایر منابع
- درس خارج فقه، محمد ری‌شهری، سال ۱۳۹۵ش. متن را از اینجا بخوانید.
- تشریح ابدان محترمه، درس خارج فقه، جعفر سبحانی، سال۱۳۸۶ش. متن را از اینجا بخوانید.
- کالبدشکافی، محمد محمدی گیلانی، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، دوره ۱، شماره ۱، سال ۱۳۷۴ش. متن را از اینجا بخوانید.