کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین۷

از دانشنامه فقه معاصر

قبر

مفهوم‌شناسی و اهمیت

[ویرایش]واژه قبر در بسیارى از روایات به معناى برزخ است و منظور از فشار قبر یا سؤال و جواب نکیر و منکر در شب اول قبر شب اول انتقال انسان از این دنیا به عالم برزخ است. در نتیجه اول شبى که انسان از دنیا رفته شب اول برزخ (قبر) او حساب مى شود و آن چه که مربوط به فشار قبر و سؤال و جواب و عذاب برزخی است، مربوط به شب اول مرگ آدمى است در نتیجه اگر کسى را حیوانات درنده بخورند یا در دریا غرق شود و… از شب اول قبر معاف نمى شود. لازم به توضیح است که این توجیه (قبر به معنای برزخ) از واژۀ قبر در تضاد با روایاتی مانند نماز لیلة الدفن نخواهد بود؛ چرا که این گونه روایات ناظر به جنبه های حداکثری مسائل و حوادث و رخدادها است؛ زیرا که هم در گذشته و هم در دنیای کنونی اکثر قریب به اتفاق انسان هایی که از دنیا می رفتند و می روند با فاصله کوتاهی به خاک سپرده می شوند و شب اول قبر آنها با شروع عالم برزخ فاصله چندانی ندارد.

احکام و ویژگی‌های قبر

  1. قبر را به اندازۀ قد انسان متوسط یا تا ارتفاع شانۀ وی گود کنند.
  2. قبر را چهار گوشه بسازند و به اندازۀ چهار انگشت باز یا بسته از زمین بلند کنند.
  3. روی قبر را پهن و مسطّح بسازند.
  4. اسم میّت را بالای قبر بنویسند یا بر لوح یا سنگی بنویسند و بالای سر میّت نصب کنند تا اشتباه نشود.
  5. قبر را محکم بسازند تا زود خراب نشود.
  6. شایسته است بر مؤمن که قبری برای خود مهیّا کند، چه در حال بیماری و چه در حال صحّت و سلامتی و سزاوار است خود، داخل آن برود و در قبر قرآن بخواند. همچنین، بذل زمین برای دفن میّت مؤمن، مستحب می‌باشد.
  7. بلند کردن روی قبر، زیادتر از چهار انگشت باز.

احساس انسان در قبر

پیامبر اکرم (ص)، در مورد وضعیت انسان بعد از مرگ و جای گرفتن در قبر می فرماید: قبر یا باغی از باغ های بهشت است و یا گودالی از گودال های جهنم. [۱] مشابه چنین روایتی، از امامان معصوم (ع) نیز نقل شده است. [۲]

سکرات قبر

بر اساس روایات، دو فرشته ای که برای پرسش و پاسخ، به مردۀ خوابیده در قبر مراجعه می کنند، از جلوه های متفاوتی برخوردارند. اگر آن مرده، فرد نیکی باشد، فرشتگان، “بشیر” و “مبشر” نامیده می شوند. [۳] که مفهوم بشارت در نام آنان نهفته است، اما اگر شخص ساکن در قبر، فرد ستمکار و گنه کاری باشد، نامشان “نکیر” و “منکر” است که ناشناسی و رمزآلود بودن را می توان از نامشان برداشت کرد. این جا است که در دعا می خوانیم: “َادْرَأْ عَنِّی مُنْکَراً وَ نَکِیراً وَ أَرِ عَیْنِی مُبَشِّراً وَ بَشِیرا”؛ [۴]

خدایا! نکیر و منکر را از من دور کرده و به جای آن دو، بشیر و مبشر را به من بنمایان! یقیناً رفتار و کردار انسان ها در دنیا است که مشخص کنندۀ وضعیت او در قبر خواهد بود. روایت دیگری از پیامبر (ص) ایشان می فرماید: عیسی مسیح (ع)، روزی از کنار قبری گذر نمود که ساکن آن در حال عذاب بود. سپس بعد از گذشت یک سال، دوباره مسیرش به همان قبر برخورد کرده و مشاهده نمود که دیگر عذابی در کار نیست. او دلیل چنین تغییری را از خداوند جویا شده و از طرف پروردگار به او وحی آمد که ای روح خدا! فرزند نیکی از این شخص، به سن رشد رسید که آن فرزند، جاده ای را تعمیر کرده و یتیمی را زیر سرپرستی خود قرار داد و من این مرده را به خاطر کردار نیک فرزندش بخشیدم. [۶]

فشار قبر و عوامل ایجاد آن

[ویرایش]فشار قبر یکی از حقایقی است که مؤمنان به آن اعتقاد دارند. منظور از قبر، قبر ظاهری افراد نیست؛ زیرا در مکانی که میت دفن می شود هیچ تغییری ایجاد نمی شود، علاوه بر این که عده ای به گونه ای می میرند که جسد آنان از بین می رود و یا هرگز دفن نمی شوند تا آن که بدن شان از بین می رود. در روایتی از امام صادق (ع) از حال شخصی پرسیده می شود که بعد از کشته شدن همچنان بدنش بر “دار” باقی است، آیا چنین شخصی عذاب قبر دارد؟ حضرت فرمود: بله. [۱۰]

بنابراین فشار قبر برای هر نوع مردنی قابل تصور است. در مورد فشار قبر، برخی از اعمال است که باعث فشار قبر می شود و برخی از اعمال است که فشار قبر را از بین می برد. در روایات وارد شده است که بیشترین علتی که انسان به عذاب قبر مبتلا می شود؛ به دلیل سخن ‌چینی و بدخلقی و بی مبالاتى به نجاست بول (ادرار) است. [۱۱]

در روایت دیگر از رسول خدا (ص) نقل شده است: «عذاب قبر به سزاى سخن چینی، غیبت و دروغ است». [۱۲]

سؤال در قبر

[ویرایش]انسانی که از دنیا می رود به عالمی به نام برزخ وارد می شود و او را در خانه ای به نام قبر وارد می کنند و در قبر از عقاید و اعمال کلی پرسیده می شود. به میّت می گویند: خدایت که بود، پیغمبرت که بود، چه دینی داشتی؟ این را از هر فردی خواه مؤمن و خواه کافر و غیر مسلمان می پرسند، مگر از بچه های نابالغ، دیوانه و کم عقل؛ [۷] [۸]

دو ملک به نام «نکیر» و «منکر»، از انسان مواردی را سؤال می کنند که حضرت امام سجاد (ع) در این باره می فرماید: اولین سؤال آن دو فرشته این است که آیا خدا را پرستش می کردی یا مشرک بودی؟ دوم این که از پیامبر و مکتب و دین و کتاب (قرآن) سؤال می شود؛ سوم این که از رهبری و ولایت می پرسند که کدام رهبر (حق یا باطل) را تقویت و یا تضعیف می کردی؟ چهارم این که از عمر می پرسند که در چه راهی مصرف کردی؟ پنجم این که از مال و درآمدها می پرسند که از چه راهی به دست آوردی و در چه راهی مصرف نمودی؟ بعد در ادامه می فرمایند: خودتان را برای پاسخ گویی به سؤالات شب اول قبر آماده نمایید. [۹]




۷۸ - دفن غیر مسلمان در قبرستان مسلمان [ویرایش]بر طبق احکام اسلامی دفن میت غیر مسلمان در قبرستان مسلمانان و دفن مسلمان در قبرستان کفار اشکال دارد و جایز نیست. و هم چنین جایز نیست اولاد کفار در قبرستان مسلمانان دفن شود. بله! اگر میت کافر و مسلم مشتبه شود، همه را در مقبره مسلمانان دفن مى‌کنند. و هر گاه کافر را در مقبره مسلمانان یا مسلمانی را در مقبرۀ کفار دفن کردند، نبش قبر جایز است، به جهت این که کافر حرمت ندارد و مقتضاى حرمت مسلم این است که با کفار نباشد. [۲۳] [۲۴] [۲۵]



۹ - قدم زدن یا راه رفتن روی قبر [ویرایش]در خصوص قدم زدن یا راه رفتن روی قبر، نظر مراجع عظام تقلید بدین شرح است. دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی): معروف کراهت آن است. دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): راه رفتن بر قبر بدون ضرورت مکروه است. کفاره ای ندارد. دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی): حرام نیست، ولی بهتر این است که روی قبر مؤمنان راه نروند.


منابع

برگرفته از «https://feqhemoaser.com/index.php?title=کاربر:Khoshnudi/صفحه_تمرین۷&oldid=39369»