تصفیه فاضلاب (منابع مطالعاتی)
تصفیه فاضلاب بازگردانی پساب‌ها به چرخه طبیعی به منظور بکارگیری مجدد آن است. نجس بودن فاضلاب‌های شهری امری مسلم است. اما با رشد جمعیت و نیاز روز افزون به منابع آبی و خشکسالی‌های متداوم، تصفیه فاضلاب امری ضروری است.
آنچه باید در فقه معاصر مورد بررسی قرار گیرد چند سؤال اساسی است: در روند تصفیه اگر اوصاف ثلاثه آب متنجس تغییر کند، آیا طاهر محسوب می‌شود؟ استفاده از این آب در چه مواردی جایز است؟ خرید و فروش چنین آبی چه حکمی دارد؟ ادله ای نظیر اجماع و روایاتی که دال بر عدم جواز انتفاع از نجس است عمده دلیل مانعین این مساله می‌باشد.
با اینکه بعد از تصفیه، رنگ، بو و مزه این آب‌ها به حالت عادی بر می‌گردد لکن برخی فقها مانند ناصر مکارم شیرازی حکم می‌کنند که برای استعمال، آب‌های تصفیه شده باید با آب کُر ممزوج شود. و برخی مثل امام خمینی و سید ابوالحسن اصفهانی و سید ابوالقاسم خویی تصریح کرده‌اند اگر قابلیت طهارت هم نداشته باشد و استفاده حلال آن متوقف بر طهارت نباشد، اشکالی در خرید و فروش آن وجود ندارد.
مقاله‌ها
فارسی
- تحلیل فقهی مشروعیت بیع پساب و فاضلاب شهری، امیر بارونیان، اباذر افشار، مهدی میهمی، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، دوره ۸، شماره ۱، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی نظریه اتصال و امتزاج در تصفیه آب‌های آلوده، مهدی عرفانیان، محمد جعفری هرندی، سید علی حسینی، دوره ۲۸، شماره ۱۰۵، پیاپی ۱۰۵، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل ملاحظات و چالش‌های حقوقی مدیریت بازیافت پساب، حسین شاکری و مصطفی تیزقدم غازانی و زهرا شاکری، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره ۲۲، شماره ۷، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جواز استفاده از پساب‌های بازیافت شده، رضا شیری، دوفصلنامه پژوهه‌های فقهی تا اجتهاد، سال سوم، شماره ۵، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- پژوهشی در حکم فقهی فاضلاب تصفیه شده، ولی‌الله رستم علیزاده، فصلنامه فقه و تاریخ تمدن، شماره ۹، ۱۳۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- مستجدات في الطهارة التنظيف الجاف تكرير مياه الصرف الصحي، محمد حسين الأحمد، مجلة جامعة الشارقة للعلوم الشرعیة والدراسات الإسلامیة ، المجلد ۱۸، العدد ۱، ۲۰۲۱م.
- استعمال مياه المجاري المعالجة بوسائل التقنية الحديثة، سعد المغازي عبدالمعطي محمود، مجلة کلیة الشریعة والقانون بطنطا، المجلد ۳۵، العدد ۲، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- أحكام المياه العادمة المعالجة بالوسائل الحديثة، أحمد عبدالعزيز الفالح، حوليات آداب عين شمس، المجلد ۴۸، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- الأحكام المستجدة في مياه الصرف الصحي والأتربة الملوثة دراسة فقهية مقارنة بالتشريعات الكويتية، حنان غريب مرزوق و محمد السكر، مجلة الجامعة الإسلامية للدراسات الشرعية و القانونية، المجلد ۲۶، العدد ۲، ۲۰۱۸م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- تنقية مياه الصرف الصحي ضرورة شرعية وحماية بيئية أنموذجاً تطبيقياً للقاعدة الكلية "الضرر يزال"، غيداء بنت محمد بن عبدالمنان بنجر، مجلة کلیة الشریعة والقانون بتفهنا الأشراف، العدد ۲۰، المجلد ۶، ۲۰۱۸م. مقاله را از یانجا بخوانید.
- معالجة وتطهير المياه العادمة: دراسة فقهية مقارنة، محمد نعمان محمد علي البعداني، مجلة جامعة القرآن الكريم و العلوم الإسلامية، السنة ۱۹، عدد خاص، ۲۰۱۶م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- حكم استعمال مياة الصرف الصحى بعد تنقيتها دراسة فقهية، فهد بن نافل بن عبدالعزيز الصغير، مجلة الجمعية الفقهية السعودية، العدد ۳، ۲۰۱۶م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- الاستحالة و أثرها في تطهير النجاسة دراسة فقهية تطبيقية معاصرة، علي محمد علي مهدي عثمان، مجلة كلية الدراسات الإسلامية و العربية للبنين بالقاهرة، العدد ۳۲، المجلد ۳، ۲۰۱۵م.
- تلويث المياه و استنزافها دراسة شرعية، هايل داود، المجلة الأردنية في الدراسات الإسلامية، المجلد ۱۰، العدد ۱، ۲۰۱۴م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- استعمالات المياه العادمة دراسة فقهية مقارنة، محمد نعمان محمد علي البعداني، مجلة جامعة القران الکریم و العلوم الاسلامیة، العدد ۱۰، صنعاء، ۲۰۱۳م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- المياه المعالجة و حكمها في الفقه الإسلامي، أسامة علي الفقير الربابعة، مجلة العلوم الشرعية، المجلد ۴، العدد ۱، ۲۰۱۱م. مقاله را از اینجا بخوانید.
- التبصرة في استعمال مياة الصرف بعد التنقية، محمد بن سعيد بن عبد الله آل مثيب القحطاني، مجلة العدل، العدد ۴۵، ۱۴۳۱ق. مقاله را از اینجا بخوانید.
- توظيف المعرفة العلمية في استنباط الاحكام الشرعية لاستعمالات مياه الصرف الصحي المدنية المعالجة، عمر سراج عمر أبو رزيزة، حولیة مركز البحوث و الدراسات الإسلامية، المجلد ۶، العدد ۱۳، ۲۰۱۰م.
- معالجة مياه الصرف الصحي و استخدامها في دولة الكويت دراسة فقهية تطبيقية، فهد سعد فالح أدبيس الرشيدي، مجلة الشريعة و الدراسات الإسلامية، المجلد ۲۲، العدد ۷۰، ۲۰۰۷م.
- استحالة المائعات النجسة من منظور فقهي و علمي، كايد يوسف محمود قرعوش، مؤتة للبحوث و الدراسات سلسلة العلوم الإنسانية و الاجتماعية، المجلد ۱۴، العدد ۳، ۱۹۹۹م.
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی احکام بازيافت فاضلاب، عيسي بايرامی، پایان‌نامه حوزوی، ۱۳۹۴ش. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
عربی
- حكم تطهير واستعمال المياه العادمة في الفقه الإسلامي، ناصر عبداللطيف رشيد دبوس، کارشناسی ارشد، جامعة النجاح الوطنية، نابلس، فلسطین، ۲۰۱۲م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.
- الخبائث و حكمها في الفقه الإسلامي، سعد سمیر محمد حمد، کارشناسی ارشد، کلیة الدراسات العلیا في جامعة النجاح الوطنیة، نابلس، فلسطین، ۲۰۰۸م. پایان‌نامه را از اینجا بخوانید.