کاربر:Hamzeahmadi/صفحه تمرین۲
تبیین مسئله و جایگاه آن
واژه «اتانازی» که به صورت‌های «یوتونازی»، «یونازیا» و «اوتانازیا» نیز به کار رفته، از پیشوند یونانی «Eu» به معنای «خوب» و واژه «Thanatos» به معنای «مرگ» ترکیب یافته است.[۱] در زبان فارسی معادل‌هایی مانند «مرگ خوب»، «مرگ آسان»، «بهْ‌مرگی»، «قتل از روی ترحم»، «مرگ خودخواسته» و «کشتن دلسوزانه» برای این واژه در نظر گرفته شده [۲] و در اصطلاح به معنای پایان دادن به زندگی فرد به درخواست خودش و به دست دیگری و با نیت رهایی او از درد و رنج طاقت‌فرسا یا یک بیماری لاعلاج است و یا به معنای کشتن عمدی یک بیمار به دلیل ترحم و از روی دلسوزی، به وسیله به کار بردن یک ماده کشنده یا ترک مراقبت‌های لازم و ضروری، است.[۳]
اقسام اتانازی
اتانازی در یک تقسیم‌بندی به سه نوع تقسیم می‌شود:
- اتانازی فعال: با تجویز داروی کشنده از طرف پزشک به زندگی پر درد و رنج بیمار، پایان داده می‌شود.[۴]
- اتانازی منفعل: از ادامه مداوا و زنده‌نگه داشتن بیمار محتضر، خودداری می‌شود؛ یعنی از درمان‌هایی که برای حفظ حیات بیمار لازم و ضروری است، صرف نظر می‌شود.[۵]
- اتانازی غیر مستقیم: داروهایی در دسترس بیمار گذاشته می‌شود تا او به دست خود و شخصاً به زندگی پرمحنت خود پایان بدهد[۶] و یا به بیمار داروهای تجویز می‌شود که پیامد و عوارض مصرف آن، مرگ بیمار را به دنبال دارد.[۷]
هر کدام از این اقسام یا به صورت داوطلبانه، با رضایت آگاهانه بیمار و بر اساس تقاضای صریح او است یا این که به صورت غیر داوطلبانه و بدون تقاضای بیمار، به سبب عدم صلاحیت او در تصمیم‌گیری بر اثر عواملی چون بیهوشی و کما، صورت می‌گیرد.[۸]
تاریخچه و جایگاه مسئله در فقه معاصر
گفته می‌شود واژه اتانازی برای اولین بار از سوی فرانسیس بیکن، فیلسوف انگلیسی قرن ۱۶ میلادی، در مقاله‌ای با عنوان «پیشرفت دانش»[یادداشت ۱] با مطرح کردن مرگ بدون رنج، وارد فرهنگ پزشکی شد.[۹] پس از آن در نیمه اول قرن بیستم توماس مور، حقوق‌دان و فیلسوف انگلیسی، در کتابش با عنوان «آرمانشهر» [یادداشت ۲] این واژه را به کار برد و انجام این فعل را در بیماران صعب‌العلاجی که رنج می‌برند؛ مشروط به اجازه قضات و کشیش‌ها، مشروع دانست.[۱۰] از آن پس و به‌ویژه پس از جنگ جهانی دوم بحث‌ها و تألیفات در این زمینه اوج گرفت و امروزه به عنوان یکی از مباحث مهم و چالش‌برانگیز در حوزه اخلاق و حقوق پزشکی است.[۱۱]
اگرچه درباره مباحث مرتبط با این موضوع در آثار فقهی گذشته، در ابواب فقهی قصاص و دیه و در ضمن مسائلی مانند «ممنوع بودن قتل نفس»[۱۲] و «جایز نبودن کشتن کسی که خودش رضایت به آن داشته باشد»،[۱۳] مسأله اجهاز (تیر خلاص زدن به مجروح دشن کافر که قبل از اتمام جنگ به دست مسلمانان اسیر شده است) که در باب جهاد از آن سخن رفته[۱۴] و مسائلی از این دست، مورد توجه بوده است؛ اما درباره احکام خود مسأله اتانازی بحثی صورت نگرفته است و این مسأله، از مسائل نوظهور در حیطه فقه پزشکی است که امروزه مورد توجه فقهای معاصر قرار گرفته و آنان با توجه به منابعی که برای استنباط احکام شرعی در دسترس دارند، به بحث درباره این موضوع پرداخته، احکام آن را استخراج کرده و استفتائات مختلف درباره این مسأله را پاسخ داده‌اند.
رویکردها و نظرات در فقه شیعه
حکم تکلیفی
حکم تکلیفی اولی
حکم تکلیفی ثانوی
حکم وضعی
دلایل
صاحب نظران
منابع مطالعاتی مهم
اعم از کتاب‌ها، مقالات، نشست‌های علمی و ....
سایر فرقه‌های اسلامی
نظرات
صاحب نظران
منابع مطالعاتی
اعم از کتاب‌ها، مقالات، نشست‌های علمی و ....
موضوعات پیوسته
پانویس
- ↑ Biggs, Euthanasia: Death with dignity and the Law, 2001, p12
- ↑ خسروی، بازاندیشی قتل ترحم آمیز (اتانازی) در فقه اسلامی و حقوق موضوعه، ۱۳۹۷ش، ص۱۷.
- ↑ خسروی، بازاندیشی قتل ترحم‌آمیز (اتانازی) در فقه و حقوق اسلامی، ص۲۰.
- ↑ قاسمی، دانشنامه فقه پزشکی، ۱۳۹۵ش، ج۳، ص۳۲۳.
- ↑ قاسمی، دانشنامه فقه پزشکی، ۱۳۹۵ش، ج۳، ص۳۲۳.
- ↑ قاسمی، دانشنامه فقه پزشکی، ۱۳۹۵ش، ج۳، ص۳۲۳.
- ↑ پارساپور و دیگران، «اتانازی، تبیین و تحلیل اخلاقی»، ص۳.
- ↑ پارساپور و دیگران، «اتانازی، تبیین و تحلیل اخلاقی»، ص۳.
- ↑ Vecchio and other, Brief history of Euthanasia and the contribution of medical and surgical ethics to the cultural debat, P 185.
- ↑ Vecchio and other, Brief history of Euthanasia and the contribution of medical and surgical ethics to the cultural debat, P 185.
- ↑ افضلی، مرزبندی، «اتانازی در تاریخ پزشکی»، ص۶۷.
- ↑ محقق حلی، شرایع الاسلام، ج۴، ص۱۸۰.
- ↑ محقق حلی، شرایع الاسلام، ج۴، ص۱۸۵.
- ↑ جمعی از نویسندگان، فرهنگ فقه فارسی، ج۱، ص۲۸۴.
خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «یادداشت» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="یادداشت"/> یافت نشد.