فقه و عرف (منابع مطالعاتی)
نقش عرف در فقه یکی از مباحث مورد توجه در علم فقه و اصول است. عرف در زبان فارسی با عنوان هنجار شناخته میشود. عرف و هنجار در واقع عنصری است که اجتهاد بدون در نظر گرفتن آن به درستی صورت نخواهد گرفت. چالش اصلی در این مسئله حد و مرز دخالت عرف در استنباط حکم شرعی است که مورد توجه محققین و پژوهشگران قرار گرفته است. در ادامه منابع مطالعاتی موجود درباره نقش عرف در فقه معرفی شده است.
کتاب
فارسی
- مسئله عرف عقلا: درآمدی تحلیلی به نقش عرف در فقه و حقوق اسلامی، اکرم عظیمی‌دوستی، همدان، نشر فراگیران سینا، ۱۳۹۹ش.
- جایگاه عرف در فقه، سیدمحمد واسعی، تهران، نشر کانون اندیشه جوان وابسته به مؤسسه کانون اندیشه جوان تهران، ۱۳۸۷ش.
- فقه و عرف، ابوالقاسم علیدوست، نشر سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۸۸ش.
- مصادر فقه (عقل و عرف)، ابوالقاسم علیدوست، نشر مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص)، ۱۴۰۰ش.
- عیار عرف: مبانی قرآنی، روایی و عقلی عرف، دیدگاه‌ها، چالش‌ها و نظریه‌پردازی، زهرا تابع - کاوس روحی‌برندق، نشر دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۴ش.
- نگاهی به عرف، فاطمه میرانپور، نشر برکت کوثر، ۱۳۹۹ش.
- عرف و عادت در حقوق اسلام و ایران، سیدمحمد تقی علوی، نشر دانشگاه تبریز، ۱۳۸۳ش.
- نقش عرف در حقوق همسران، معصومه فرخی، نشر پیام عدالت، ۱۳۹۳ش.
- مسئله عرف عقلا (درآمدی تحلیلی به نقش عرف در فقه و حقوق اسلامی)، اکرم عظیمی‌دوستی، نشر فراگیران سینا، ۱۳۹۹ش.
- بررسی تطبیقی عرف و رسوم تجاری در حقوق ایران و اسناد بین‌المللی، فائزه مسعودی، نشر شاپرک سرخ، ۱۳۹۶ش.
- مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی اسلام و حقوق موضوعه، حمید دهقان - جلال الدین قیاسی - سیدمصطفی محقق‌داماد - قدرت الله خسروشاهی، نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۱ش.
- آرایه‌های عرفی بر آیه‌های قدسی: بررسی نسبت مبانی کلامی و فقهی شیعه و اهل سنت با فرایند سکولاریزاسیون، محمدکاظم حقانی‌فضل، نشر ادیان، ۱۳۹۲ش.
- فرامین سرمدی و عرفی شدن (در پویش تحولات فرد و جامعه)، احمد شکری‌منقاری، نشر فرهوش، ۱۳۹۹ش.
- پیام اجتهاد، احمد مرتاضی - علی الماسی، نشر علامه بهبهانی، ۱۳۸۹ش.
- رویکردشناسی کاربرد عرف در نظام حقوقی ایران مبتنی بر مبانی حقوق اسلامی: (در مقام تقنین، تفسیر، تطبیق، ادله اثبات دعوا و رویه قضایی)، احسان آهنگری - محمدامین کیخای‌فرزانه، نشر خرسندی، ۱۳۹۸ش.
- موضوع‌شناسی، دانشی نو «مبانی نظری»، عباس ظهیری، نشر مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم، ۱۳۹۸ش.
- مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی اسلام و حقوق موضوعه: ارکان جرم، قدرت الله خسروشاهی - عادل ساریخانی - جلال الدین قیاسی، نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۷ش.
- مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه): مسئولیت کیفری (ارکان مسئولیت، علل، موجهه، عوامل رافعه)، عادل ساریخانی - جلال‌الدین قیاسی، نشر پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۵ش.
- نحوه احراز استناد در حقوق کیفری: بررسی رویکرد عرفی و کارشناسانه، جواد نادری‌عوج‌بغزی، نشر مهرکلام، ۱۴۰۰ش.
- قلمرو عرف در عقد نکاح، علی فربودی، نشر سنجش و دانش، ۱۴۰۰ش.
- مسئله عرف عقلا: درآمدی تحلیلی به نقش عرف در فقه و حقوق اسلامی، اکرم عظیمی‌دوستی، همدان، فراگیران سینا، ۱۳۹۹ش.
عربی
- نظریه العرف بین الشریعه و القانون، نذیر حسنی، قم، نشر مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۵ش.
- تیسیر الوصول إلی علم الأصول، عبد الرحیم بن صالح یعقوب، الناشر: العبیکان للنشر، ۲۰۱۰ م.
- العرف و العادة في رأي الفقهاء عرض نظرية في التشريع الإسلامي، أحمد فهمي أبو سنة، مصر، الناشر: مطبعة الازهر، ۱۹۴۱م.از اینجا ببینید
مقاله
فارسی
- عرف و جایگاه آن در استنباط احکام شرعی، علی‌اکبر ایزدی‌فرد - رجب‌علی نعمت‌زاده - حسین کاویار، دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۱، ۱۳۸۸ش.از اینجا ببینید
- فقه و عرف، سید محمد واسعی، فصلنامه علمی قبسات، ش۱۵ و ۱۶، ۱۳۷۹ش.از اینجا ببینید
- جایگاه عرف در تقنین و تطوّر فقه امامیه، علی مرتضوی مهر - سعید محمدی ینگیجه، دوفصلنامه فقه و حقوق نوین، شماره ۷، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
- نگاهی به عرف در فقه و حقوق اسلامی:بایسته‌ها و آسیب‌ها، محمود رایگان، ماهنامه علمی ترویجی معرفت، شماره ۱۶۵، ۱۳۹۰ش.از اینجا ببینید
- سازوکار انطباق فقه با زمانه از منظر امام خمینی (ره) و شهید صدر (ره) با تکیه بر مفاهیم عقل و عرف، علی غلامی - محمد پورکیانی، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه، شماره ۱، ۱۳۹۴ش.از اینجا ببینید
- موازنهٔ شرع و عرف در نظام حقوقی ایران دورهٔ قاجار، حسین‌آبادیان، مطالعات تاریخ اسلام، شماره۷، ۱۳۸۹ش.از اینجا ببینید
- تبارشناسی عرف در فقه امامیه و حقوق ایران، محمد روحی برندق - منصوره فصیح - محمدامین کیخا فرزانه، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۱۵، ۱۳۹۵ش.از اینجا ببینید
- تأملی بر جایگاه «عرف» و «عادت» در فقه و حقوق موضوعه ایران، سید محمد تقی علوی، زبان و ادب فارسی، شماره۱۸۲، ۱۳۸۱ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف در فقه ابن ادریس، داریوش بخردیان - سیدمحمدتقی قبولی درافشان - محمدتقی فخلعی، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی (مقالات و بررسی‌ها)، دوره ۴۹، شماره۱، ۱۳۹۵ش.از اینجا ببینید
- کاربرد عرف در استنباط، حسین رجبی، کیهان اندیشه، شماره ۴۸، ۱۳۷۲ش.از اینجا ببینید
- بررسی آراء دانشمندان شیعه در خصوص اعتبار شرعی سیره عقلاء، زیبا رودی - لایقه عزیزی - معصومه السادات مرتضوی، دوفصلنامه تخصصی مطالعات فقهی، سال دوم، شماره دوم، ۱۳۹۸ش.از اینجا ببینید
- عرف یا عنصر پویایی فقه، ناصر سلمانی ایزدی، فصلنامه الهیات و معارف اسلامی (مطالعات اسلامی)، شماره ۶۴، ۱۳۸۳ش.از اینجا ببینید
- ادله حجیت عرف و نقد دلایل آن در مذاهب اسلامی، شمس‌الله صفرلکی - الهه خاکساری، فصلنامه پژوهش‌های اصولی، شماره ۱۴، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
- کاربرد عقل و بنای عقلاء در باب ضمانت اجرای نقض قرارداد، نعمت الله الفت، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، جلد ۹، شماره ۹۷، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف به منزلهٔ منبع حقوق، علی اسلامی پناه، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوقی سابق)، دوره ۴۷، شماره ۲، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- فهم عرفی و اثر رهایی‌بخش قضاوت، ساحل رمضانی‌تبار، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوقی سابق)، دوره ۵۱، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. از اینجا ببینید
- از قانون اساسی عرفی تا عرف حقوق اساسی، خیرالله پروین، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوقی سابق)، دوره ۴۳، شماره ۲، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
- تحول رویکرد «رویه قضایی» بین‌المللی در فرایند شناسایی قواعد حقوق بین‌الملل عرفی، عباسعلی کدخدایی - شهرام زرنشان، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوقی سابق)، دوره ۴۳، شماره ۱، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
- دیدگاهی جدید در مشروعیت نظام‌های حقوقی نوپدید، سید حسن شبیری زنجانی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوقی سابق)، دوره ۴۰، شماره ۳، ۱۳۸۹ش.از اینجا ببینید
- کنکاشی در منابع حقوق اساسی، بیژن عباسی، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوقی سابق)، دوره ۴۰، شماره ۳، ۱۳۸۹ش.از اینجا ببینید
- تأملی اجمالی در مفهوم عرفی بودن حقوق قراردادها در حقوق موضوعه ایران، اکبر میرزانژاد جویباری، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (حقوقی سابق)، دوره ۳۹، شماره ۱، ۱۳۸۸ش.از اینجا ببینید
- ارزیابی عملکرد عرف در تغییر حکمِ مصادیقِ موضوعات عرفی، محمد رسول آهنگران - الهام غانم، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، دوره ۱۰، شماره ۱۸، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
- بررسی حجیت اطلاقات و عمومات شریعت در موضوعات نوظهور، سید سجاد موسوی کرمانشاهی، مجله فقه و اجتهاد، دوره ۵، شماره ۱۰، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
- ارزیابی عرفی نگری در موضوع‌شناسی مسائل مستحدثه برآمده از علم مدرن، فاطمه قدرتی - محسن سعیدی ابواسحاقی، فقه میان‌رشته‌ای اجتماعی، دوره ۸، شماره ۱۵، ۱۳۹۸ش.از اینجا ببینید
- نظریهٔ فهم اجتماعی نصوص؛ مبانی، کارکرد، اسکندری اسکندری علی تولائی، فصلنامه علمی فقه و اصول، شماره پیاپی ۹۰، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
- بررسی ماهیت و شرایط کاربرد عرف و عادت در استنباط و قانونگذاری، امیرحسین ورشوچی منفرد - مهدی ساجدی، فقه میان‌رشته‌ای اجتماعی، دوره ۶، شماره ۱۲، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
- سیدیزدی فقیهی عُرف‌نگر یا عُرفیگرا؟، حسین ناصری مقدم، فقه، دوره ۱۹، شماره ۷۳، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
- عرف و بنای عقلا در فرایند اجتهاد، هدایت‌حسین محصلی، مطالعات فقه امامیه، دوره ۹۳، شماره ۲، ۱۳۹۳ش.از اینجا ببینید
- همسویی فقه با تحولات اجتماعی، ابوالحسن سلطانی، فقه و تاریخ تمدن، دوره ۳، شماره ۱، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- گستره شریعت و نقش عرف در حقوق اسلامی، محمدحسین فضائلی، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی قضائی، شماره ۶۶، ۱۳۹۳ش.از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی مفاد آیه عرف در دید مفسران شیعه و اهل تسنن، کاوس روحی برندق - حمد حسین خوانین زاده، پژوهش‌های تفسیر تطبیقی، دوره ۱، شماره ۱، ۱۳۹۴ش. از اینجا ببینید
- نگاهی به عرف در فقه و حقوق اسلامی بایسته‌ها و آسیب‌ها، محمود رایگان، معرفت، شماره ۱۶۵، ۱۳۹۰ش.از اینجا ببینید
- کارکردگرایی در موضوعات عرفیِ احکام شرعی، مسعود فیاضی، حقوق اسلامی، دوره ۱۳، شماره ۴۸، ۱۳۹۵ش.از اینجا ببینید
- بازخوانی مفهوم صدق و کذب با تعمیق در مرجعیت عرف، ابوالقاسم علیدوست - محمد جعفری، مطالعات فقهی و فلسفی، دوره ۷، شماره ۲۶، ۱۳۹۵ش. از اینجا ببینید
- تمسک به دانسته‌های عرفی بشر در توسعه و فهم عناوین فقهی در مکتب فریقین با رویکردی به دیدگاه امام خمینی (س)، علی بهرامی نژاد - سید مصطفی موسوی بجنوردی، فصلنامه پژوهشنامه متین، دوره ۱۹، شماره ۷۷، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- عرف و بناهای عقلایی در مکتب فقهی امام خمینی (س)، سید عبدالواحد موسوی، فصلنامه پژوهشنامه متین، دوره ۱۹، شماره ۷۷، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- جایگاه عرف در حقوق با رویکردی بر اندیشه‌های امام خمینی (س)، فهیمه ملک‌زاده؛ مونا احمدلو، فصلنامه پژوهشنامه متین، دوره ۱۴، شماره ۵۶، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
- ظرفیت‌های فقه در رویارویی با مسائل دنیای معاصر، ابوالقاسم علیدوست، فصلنامه اقتصاد اسلامی، دوره ۱۶، شماره ۶۲، ۱۳۹۵ش.از اینجا ببینید
- معیارها و مصادیق ثابت و متغیر در اندیشة شهید مطهری، سیامک بهارلوئی - مسعود راعی دهقی، فصلنامه علمی پژوهشی حکومت اسلامی، شماره پیاپی ۷۷، ۱۳۹۴ش.از اینجا ببینید
- بازخوانی انتقادی قاعده الزام، زینب میرزایی صفی‌آباد - مهدی موحدی محب، دوفصلنامه آموزه‌های فقه مدنی، شماره ۲۱، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
- بررسی مبانی فلسفی جایگاه «عقل» و «عرف متشرعه» در حقوق با تمرکز بر آراء علامه طباطبایی و استاد مصباح یزدی، علی غلامی - محمد پورکیانی، فصلنامه علمی پژوهش نامه حقوق اسلامی، شماره پیاپی ۴۳، ۱۳۹۵ش.از اینجا ببینید
- تقنین، عرف و مصلحت در اندیشه علمای مشروطه، ولی رستمی - عزیز الله فضلی، فصلنامه علمی پژوهش نامه حقوق اسلامی، شماره پیاپی ۳۳، ۱۳۹۰ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف در تحلیل مولفهٔ روانی جرم و عوامل زوال مسؤولیت کیفری، محسن برهانی - عطیه پارساییان، دوفصلنامه پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، دوره ۱، شماره ۲، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
- بسترهای پیدایی و مانایی عرف اساسی در نظام‌های حقوقی ـ سیاسی ایران و انگلستان، سید احمد حبیب نژاد - زهرا عامری - محمد جواد حسینی، دوفصلنامه حقوق تطبیقی، پیاپی ۱۵، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
- چیستی و برآیند رابطه عرف و سیره عقلا از دیدگاه مذاهب امامیه و اهل‌سنت، سید ابوالحسن نواب - اسدالله رضایی، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره پیاپی ۱۶، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
- آسیب‌شناسی تأثیر عرف در ساحت فقهی دین، فاطمه قدرتی - سعید رحیمیان - فریبا حاجیعلی، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۴۵، شماره ۱، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
- تعارض عرف با عرف در فقه و حقوق، زهرا یوسفی مصری - سیدابوالقاسم نقیبی - فایزه مقتدایی، دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، دوره ۱۴، شماره ۱، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
- کاربرد شأن عرفی فقها در ولایت بر مردم، مهدی منتظر قائم، دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی، دوره ۱۴، شماره ۱، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
- مطالعهٔ تطبیقی تأثیر عرف و عادت در تفسیر قرارداد در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا و حقوق ایران، فخرالدین اصغری آقمشهدی - محمدحسین تقی پور درزی نقیبی، دوفصلنامه مطالعات حقوق تطبیقی، دوره ۸، شماره ۲، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- نسبت امر عرفی و شرعی در حقوق عمومی ایران: تأملی تاریخی از انقلاب مشروطه تا جمهوری اسلامی، علی اشرف نظری - مهرداد امیدپور، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، دوره ۵۲، شماره ۲، ۱۴۰۱ش.از اینجا ببینید
- اثرگذاری عرف‌های فراملی بر کنوانسیون‌های حمل‌ونقل، مازیار ذبیحی - محسن محبّی - یوسف خرم فرهادی، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، دوره ۵۰، شماره ۳، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
- مفهوم و ماهیت «عنصر مادی» در فرایند شکل‌گیری قواعد حقوق بین‌الملل عرفی، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، جلد ۱۸، شماره ۳، ۱۳۹۳ش.از اینجا ببینید
- جایگاه حقوق عرفی بازرگانی فراملی در داوری تجاری بین‌المللی، رضا حاذقپور - حمیدرضا علومی یزدی، پژوهش حقوق خصوصی، دوره ۵، شماره ۱۹، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف در تعیین مفاد قرارداد؛ تحلیل فقهی- حقوقی ماده ۳۵۶ قانون مدنی: اصل یا قاعده؟، منصور امینی، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره پیاپی ۶۲، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببینید
- مفهوم مخاصمه مسلحانه غیربین المللی در عرف حقوق بین‌الملل بشردوستانه، رضا اسلامی - علی‌رضا کاظمی ابدی، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره ۲۰، شماره ۷۹، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- جلوه‌هایی از رویکرد عرف در نظام کیفری ایران، محمدعلی اخوت، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره ۱۳، ویژه نامه شماره ۲ - شماره پیاپی ۱، ۱۳۸۹ش.از اینجا ببینید
- تأملی بر عرف بین‌المللی، ژولبو باربریس - اردشیر ارجمند، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره ۱، شماره ۱۳–۱۴، ۱۳۷۳ش. از اینجا ببینید
- تحولات پیدایش عرف بین‌المللی، سیدعلی هنجنی، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره پیاپی ۱۱۶، ۱۳۷۱ش.اینجا ببینید
- رابطهٔ عرف و اخلاق در حقوق کیفری اسلام و غرب، محمدعلی حاجی ده‌آبادی - زهرا ساریخانی - عادل ساریخانی - محمد خلیل صالحی، فصلنامه تعالی حقوق، دوره ۶، شماره ۳، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
- جستاری پیرامون عدالت عرفی، محمد مهریزی ثانی - احمد باقری، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، شماره پیاپی ۱۵، شهریور ۱۳۹۸ش.از اینجا ببینید
- تناسب میان حکم و موضوع با رویکردی به کارکرد ابزاری عرف، مهدی دهقان - ابوالفضل علیشاهی - عبداله بهمن‌پوری، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، شماره پیاپی ۷، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- ترجمه: اهمیت کنونی حقوق عرفی در حقوق بین‌المللی بشر دوستانه، محمدحسین رمضانی قوام آبادی، فصلنامه حقوقی دادگستری، دوره ۷۰، شماره ۵۴، ۱۳۸۵ش.از اینجا ببینید
- اعتبارسنجی عرف و رویه‌های قانون اساسی، سید ناصر سلطانی، فصلنامه دانش حقوق عمومی، شماره پیاپی ۱۸، ۱۳۹۶ش.اینجا ببینید
- مبانی و برخی از مصادیق پذیرش عرف تجاری فراملی در حقوق ایران، رضا حاذقپور - حمیدرضا علومی یزدی، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی قضائی (دیدگاه‌های حقوقی سابق)، دوره ۲۴، شماره ۸۵، ۱۳۹۸ش.از اینجا ببینید
- بررسی مقایسه ای شیوه‌های تفسیر درقانون تجارت الکترونیک ایران، فقه امامیه ومقررات بیع بین‌الملل، عبدالحمید مفتخر - مهران جعفری - علی پورجواهری - کرم جانی پور، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۱۴، شماره ۲، ۱۴۰۰ش.ازاینجا ببینید
- کاربرد عرف در مقام تفسیر در حقوق قضایی مبتنی بر مبانی فقه امامیه، مصطفی محقق داماد - محمدامین کیخای فرزانه، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضائی (دیدگاه‌های حقوقی سابق)، دوره ۲۳، شماره ۸۱، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
- جایگاه عرف در شریعت و نقش آن در قانونگذاری و دادرسی، سیدمحمد حسینی، فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره ۳، شماره ۷، خرداد ۱۳۹۰ش.از اینجا ببینید
- تأملی اجمالی در مفهوم عرفی بودن حقوق قراردادها در حقوق موضوعه ایران، اکبر میرزانژاد جویباری، فصلنامه حقوق، دوره ۳۹، شماره ۱، ۱۳۸۸ش.از اینجا ببینید
- نسبت امر عرفی و شرعی در حقوق عمومی ایران: تأملی تاریخی از انقلاب مشروطه تا جمهوری اسلامی، علی اشرف نظری - مهرداد امیدپور، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، دوره ۵۲، شماره ۲، ۱۴۰۱ش.از اینجا ببینید
- اثرگذاری عرف‌های فراملی بر کنوانسیون‌های حمل‌ونقل، مازیار ذبیحی - محسن محبّی - یوسف خرم فرهادی، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، دوره ۵۰، شماره ۳، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
- بررسی مفهوم رویه‌های اساسی در حقوق اساسی، فردین مرادخانی، فصلنامه مطالعات حقوقی، شماره پیاپی ۳۰، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
- تعارض عرف با عرف در فقه و حقوق، زهرا یوسفی مصری - سیدابوالقاسم نقیبی - فایزه مقتدایی، مبانی فقهی حقوق اسلامی، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
- تغیر العرف و اثره فی الفتوی، عبدالقادر محمد، العراق، مجلة العلوم الإسلامية، المجلد ۱۱، العدد ۱، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
عربی
- مراعاة العرف و العادة و أثرها فی المذهب المالکی، کوشی إسماعیل، مجلة الواحات للبحوث و الدراسات، المجلد ۱۳، العدد ۲، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- العرف والقواعد الضابطة له ودورها فی تحدید المسکوت عنه وضبطه، سعید الشویة، مجلة الذخیرة للبحوث والدراسات الإسلامیة، المجلد ۵، العدد ۱، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- اعتبار العرف فی تقریر النفقة، رمزی قندوز، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- تخصیص عام النص بالعُرف مفهومه، حُجیّته، أقسامه و أثره فی استنباط الأحکام الشّرعیّة، عزام إسماعیل، مجلة الشهاب، المجلد ۷، العدد ۳، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- العرف اللغوی وأثره فی فهم الخطاب الشرعی (دراسة دلالیة تداولیة)، صالح مسعود، المعیار، المجلد ۲۴، العدد ۴، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- أثر التصرفات الدولیة الانفرادیة علی قواعد العرف الدولی - الاحتجاج و التحفظ نموذجاً- إکرام محفوظ - محمد أمین أسود، مجلة حقوق الإنسان والحریات العامة، المجلد ۳، العدد ۱، ۲۰۱۸م.از اینجا ببینید
- ضوابط تغیر الفتوی بین ثبات الأحکام و تحکیم العرف دراسة تحلیلیة فی ضوء النصوص الشرعیة و القواعد الکلیة، حموش محمد، حولیات جامعة الجزائر، المجلد ۳۱، العدد ۱.از اینجا ببینید
- العرف بین التشریع والقانون المعاصر -قراءة فی المفاهیم والدلالات، عامر سداس، التراث، مجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- اعتبار العرف فی مقدمات الزواج و تأثیره علی دعم الإجتهاد القضائی، سارة قرمیط، التراث، المجلد ۹، العدد ۲، ۲۰۱۹م.اینجا ببینید
- العرف وأثر العمل به فی مسائل الأحوال الشخصیة دراسة فقهیة مقارنة، علاء الدین عبد الفتاح عبد الحمید علی أبوالعز، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- دور العرف وأثره فی قانون الأسرة الجزائری - مرحلة انعقاد الزّواج (مقدمته وآثاره)، الطیب شتوح، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.اینجا ببینید
- سلطان العرف وتأثیره علی القوانین، محمد برجی بن جلول، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- العرف مصدر استنباط أحکام النفقة شرعاً و قانوناً، عامر عامر مصطفی، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.اینجا ببینید
- أثر العرف علی الحقوق المادیة للزوجة، بوسعد أوقنون، التراث، المجلد ۹، العدد ۴، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- الجوانب القانونیة الوضعیة فی المعاییر الشرعیة لهیئة (أیوفی)، جدی عبد القادر، مجلة الشریعة والاقتصاد، المجلد ۱۰، العدد ۲، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- فهم القرآن الکریم بین مرتکزات العرف اللغوی وخصوصیات العرف القرآنی، نبیل بوراس، مجلة المنهل، المجلد ۴، العدد ۲، ۲۰۱۸ م.اینجا ببینید
- دور العرف فی إقرار الحقوق المعنویة، ثوری یحیی، مجلة الحقوق والحریات، المجلد ۹، العدد ۲، ۲۰۲۱م.اینجا ببینید
- الحق فی المیراث بین العرف والقانون، قربع عادل، التراث، المجلد ۱۰، العدد ۳، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- مکانة العرف فی القانون التجاری الجزائری، منصور داود - العقون ساعد، الجزائر، مجلة الاستاذ الباحث للدراسات القانونیة والسیاسیة، المجلد ۴، العدد ۲، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- تأثیر العرف علی أثار الحضانة، فریال بن جدی، الجزائر، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- العرف وأثره فی مرونة الشریعة الإسلامیة، صبحی شریر عصام، غزه، مجلة الذخیرة للبحوث والدراسات الإسلامیة، المجلد ۱، العدد ۲، ۲۰۱۷م. از اینجا ببینید
- العرف وأثره فی تغیّر الأحکام والفتاوی و تحقیق مقاصد الشریعة الإسلامیة، یوسف سرطوط، الجزائر، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- اقتضاء العرف التخصیص فی خطاب المکلفین وآثاره الفقهیة، سیدی محمد ولد محمد الأمین علی، الجزائر، مجلة الشهاب، المجلد ۷، العدد ۲، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- التطبیقات القضائیة علی العرف فی الأحوال الشخصیة فی المملکة العربیة السعودیة، سالم بن راشد المطیری، المملکة العربیة السعودیة، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- أثر الاعتداد بالعرف فی الشروط المقترنة بعقد الزواج فی قانون الأسرة الجزائری، لخذاری عبدالحق، الجزائر، مجلة الحقوق والعلوم السیاسیة، المجلد ۸، العدد ۱، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- دور العرف فی الخِطبة بین أحکام الشریعة الإسلامیة والقانون، صلوح المکی، الجزائر، مجلة البحوث الأسریة، المجلد ۲، العدد ۱، ۲۰۲۲م.اینجا ببینید
- آثار العرف الدولی علی أحکام القضاء الدولی الجنائی و القانون الدولی الإنسانی، مراد کواشی، الجزائر، مجلة الحقوق والعلوم السیاسیة، المجلد ۷، العدد ۲، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- اعتبار العرف فی مقدمات عقد الزواج (الخطبة)، إیمان مقاتل، الجزائر، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- العرف فی مسائل الأحوال الشخصیة من الاحتجاج و التدلیل إلی معوقات التوظیف والتنزیل، عبدالرّحمان بلعالم - عبد اللطیف بعجی، الجزائر، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- أثر العرف فی تغیر الفتوی " فقه الأسرة أنموذجا "، عمری رشید، الجزائر، مجلة البحوث والدراسات، المجلد ۱۵، العدد ۱، ۲۰۱۸م.از اینجا ببینید
- ضوابط تغیر الفتوی بین ثبات الأحکام وتحکیم العرف دراسة تحلیلیة فی ضوء النصوص الشرعیة والقواعد الکلیة، حموش محمد، المجلد ۳۱، حولیات لجامعة الجزائر، العدد ۱، ۲۰۱۷م.از اینجا ببینید
- دور العرف فی تدبیر الأراضی والمیاه ببنی فقوس –أولاد جرو أنموذجا -، ناصر لوبنة، مجلة الاقتصاد والتنمیة المستدامة، المجلد ۵، العدد ۱، ۲۰۲۲م.از اینجا ببینید
- توظیف العرف فی تقدیر النفقة الزوجیة فی الفقه الإسلامی وقانون الأسرة الجزائری، عبد المنعم نعیمی، الجزائر، مجلة البحوث الأسریة، المجلد ۱، العدد ۱، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- مبادئ القضاء الدولی الجنائی وعلاقتها بتنفیذ الاحکام القضائیة وبتطبیق القانون الدولی الانسانی -العرف الدولی-، مراد کواشی، الجزائر، المعیار، المجلد ۲۴، العدد ۲، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- العرف الدولی و أثره علی تنفیذ الاحکام القضائیة الدولیة الجنائیة و تطبیق القانون الدولی الانسانی، مراد کواشی، الجزائر، آفاق علمیة، المجلد ۱۲، العدد ۱، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- اعتبار العرف فی آثار عقد الزواج، بلفار وفاء، الجزائر، التراث، المجلدد ۱۰، العدد ۱، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- رقابة المحکمة العلیا علی تطبیق العرف فی مسائل الزواج والطلاق، خالد عجالی - ملیکة محمودی، الجزائر، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- مدی اعتبار العرف فی التقدیر القضائی لنفقة المحضون، نورالهدی بولمش، الجزائر، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- العرف واثره فی تغییر الفتوی فی القضایا الفقهیة المعاصرة، یحیی سعیدی، الجزائر، المعیار، المجلد ۱۷، العدد ۱۷، ۲۰۱۳م.اینجا ببینید
- نظرة جدیدة الی مکانة مفهوم العرف و العادة فی الفقه الاسلامی، التمیمی صبیح - کافی دونمز إبراهیم، مجلة جامعة الأمیر عبد القادر للعلوم الإسلامیة، المجلد ۱، العدد ۱، ۱۹۸۶م.از اینجا ببینید
- أثر العرف فی الخطبة والفاتحة فی التشریع الجزائری، ثامر خالدی، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- مظاهر العرف وأثرها فی طرق تأدیب الناشز – أحکامه وضوابطه – دراسة مقارنة فی ضوء أحکام الفقه الاسلامی وقانون العقوبات العراقی، محمود إبراهیم عبد الرزاق محمود الهیتی - رعد فجر فتیح الراوی، مجلة الدراسات القانونیة والسیاسیة، المجلد ۳، العدد ۱، ۲۰۱۷م.از اینجا ببینید
- العقوبة فی النظام القانونی للمحکمة الجنائیة الدولیة، مدرس د. شیروان علی محمود، أبحاث قانونیة و سیاسیة، المجلد ۶، العدد ۲، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- مفهوم العُرف وسلطته دراسة أصولیة نقدیة فی ضوء العمرانی البشری، مشوش صالح، مجلة الأصالة للدراسات والبحوث، المجلد ۳، العدد ۶، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- دورُ العُرف فی مجال الخطبة والزواج فی قانون الأسرة الجزائری، رویضة بوسعید، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- أثر الأعراف والعوائد فی تغیر الأحکام والفتاوی، سفیان ناول، مجلة الشهاب، المجلد ۲، العدد ۲، ۲۰۱۶م.اینجا ببینید
- عقد الزواج بین العرف و الشرعیة، هیباوی الطاهرة، مجلة الحکمة للدراسات الاسلامیة، المجلد ۴، العدد ۲، ۲۰۱۷م.از اینجا ببینید
- میراث المرأة بین إنصاف الشرع و إجحاف العرف، یامنة حواسی التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.اینجا ببینید
- قاعدة مراعاة العرف فی الفتوی المالکیة وأثرها فی خصوصیة النوازل الفقهیة فی الغرب الإسلامی المعیار المعرب للونشریسی نموذجا، علی عشی، الجزائر، مجلة العبر للدراسات التاریخیة و الاثریة فی شمال افریقیا، المجلد ۲، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- العُـرف اللّغوی و أثره فی تلقّی الخطاب، میلود عمارة، الجزائر، مجلة المنهل، المجلد ۳، العدد ۲، ۲۰۱۷م.از اینجا ببینید
- الأدوار الوظیفیة للعرف فی ضوء التحولات الاجتماعیة المعاصرة "دراسة مقارنة"، رحمانی إبراهیم، قسطنطیة، مجلة جامعة الأمیر عبد القادر للعلوم الإسلامیة، المجلد ۲۹، العدد ۲، ۲۰۱۵م.از اینجا ببینید
- العُرف و أثره فی تغیّر الفتوی، عماری بدر الدین، الجزائر، مجلة الترجمة و اللغة، المجلد ۱۹، العدد ۲، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- دور العرف الدولی فی حمایة البیئة أثناء النزاعات المسلحة، عراب نصیرة، الجزائر، مجلة البحوث العلمیة فی التشریعات البیئیة، المجلد ۳، العدد ۱، ۲۰۱۳م.از اینجا ببینید
- قضاء الثورة الجزائریة فی "الولایة الثالثة" (۱۹۵۴–۱۹۶۲) و"إشکالیة" تعارض العرف مع الشریعة، سعداوی مصطفی، الجزائر، مجلة أنثروبولوجیة الأدیان، المجلد ۱۶، العدد ۲، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- الْجَرِیمَةُ الدَّوْلِیَّةُ - دِرَاسَةُ اِسْتِقْرَائِیَّةُ، ابراهیم عبدالسلام، الجزائر، المجلة نظرة علی القانون الاجتماعی، المجلد ۱۱، العدد ۲، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- المروءة فی الفقه الإسلامی وعلاقتها بالعرف، قاسمی خدیجة، الجزائر، مجلة الحقیقة، المجلد ۱۹، العدد ۴، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- الآثار الإیجابیة و السلبیة للعرف الدولی علی تنفیذ الأحکام القضائیة الدولیة الجنائیة و تطبیق القانون الدولی الإنسانی، مراد کواشی، الجزائر، دراسات إنسانیة واجتماعیة، المجلد ۸، العدد ۲، ۲۰۱۹م.اینجا ببینید
- أثر العرف علی بعض الحقوق المالیة للزوجة علی ضوء التشریع والإجتهاد القضائی، زکریاء بریاح، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- الترجیح فی مؤلفات المالکیة، فریدة حاید، الجزائر، مجلة الدراسات الفقهیة والقضائیة، المجلد ۲، العدد ۲، ۲۰۱۶م.اینجا ببینید
- ضرورة اعتبار الأعراف المجتمعیة فی تشریع الأحکام الأسریة " مرحلة ما بین العقد والزفاف "نموذجاً"، عزام فاطمة، الجزائر، المعیار، المجلد ۲۶، العدد ۲، ۲۰۲۲م.اینجا ببینید
- الأعراف المخالفة لأحکام الزواج وانحلاله شرعاً وقانونا فی المجتمع الجزائری، محمد توفیق قدیری، الجزائر، التراث، المجلد ۹، العدد ۱، ۲۰۱۹م.اینجا ببینید
- دلیل العُرف، وأثره فی بیان حقیقة زواج القاصرات دراسة أصولیة – معاصرة، اسامة حسن الربابعة، الجزائر، مجلة البحوث العلمیة والدراسات الإسلامیة، المجلد ۱۲، العدد ۱، ۲۰۲۰م.اینجا ببینید
- العرف حجیته و آثاره الفقهیة، اسماء بنت عبدالله الموسی، الریاض، المجلة العربیة للدراسات الامنیة و التدریب، المجلد ۲۱، العدد ۴۱، .از اینجا ببینید
- العرف: دراسة أصولية اجتماعية، یونس صوالحي - غالیة بوهدة، المالزیا، إسلامية المعرفة، المجلد ۲۱، العدد ۸۲، ۲۰۱۵م.از اینجا ببینید
- العرف و تطبيقاته المعاصرة، سعود بن عبد اﷲ الورقي، از اینجا ببینید
- وظائف العرف في التشريع الإسلامي، أحمد ياسين عبد الرحمن القرالة، الاردن، المجلة الأردنية في الدراسات الإسلامية، المجلد ۳، العدد ۱، ۲۰۰۷م.از اینجا ببینید
- قواعد العرف في ضوء القانون المدني، أحمد محمد أحمد الزين، المجلة القانونية، المجلد ۶، العدد ۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- العرف و العادات و علاقتها بمقاصد الشريعة الإسلامية دراسة نظرية تطبيقية، أيمن عليان أحمد درادكه، الیمن، الآداب، المجلد ۱، عدد ۱۹، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- أثر العرف في فهم السنة، علي بن أحمد الحذيفي، مصر، مجلة کلية الشريعة والقانون بأسيوط، العدد ۳۲، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- العرف و اثره فی الفقه الاسلامی، حسنین محمود حسنین. از اینجا ببینید
- العرف وأثره في استنباط الحكم القانوني، كاظم حمادي، عراق، مجلة الکلیة الحقوق و العلوم السیاسیة، المجلد ۸-۲۰، العدد ۱۱، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- فاعلية العرف في تحقيق الضبط الإجتماعي (دراسة إجتماعية ميدانية في محافظة بابل)، واثق جعفر كريم، مُوح عراك الزغيبي، العراق، مجله الکلیة بابل، المجلد ۲۶، العدد ۳، ۲۰۱۸م.اینجا ببینید
- أثر الزمان في الأحكام الفقهية، سهام علي حسين الناصري، المجلة الآداب بجامعة الكوفة-كلية الفقه، المجلد ۱، العدد ۴۹، ۲۰۲۱م.از اینجا ببینید
- أثر متطلبات الزمان و المكان على الفتاواي الفقهية عند فقهاء الشيعة الإمامية والحنفية، روح اﷲ پارسايي، مجلة الآداب الکوفة، المجلد۲، العدد۵۲، ۱۴۴۳ق.اینجا ببینید
- العادة و تطبيقاتها عند الأصوليين، زياد مظفر سعيداوي، العراق، مجله العلوم الاسلامی، المجلد ۱۳، العدد ۴، ۲۰۲۲م. از اینجا ببینید
- دور العرف في حياة القاعدة القانونية دراسة مقارنة في النظم الوضعیة، صفاء متعب فجة الخزاعی، مجلة الكوفة القانونية و العلوم السياسية، المجلد الأول، العدد ۳۱، ۲۰۱۷م.از اینجا ببینید
- ماهية مبدأی الشرعية و المشروعية و مصادرها، محمد طه حسين، بغداد، مجلة العلوم القانونیة، المجلد ۳۴، العدد الاول، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- التخصيص بالعرف و أثره في الفقه الاسلامي، عبدالله حمود شرموط، مجلة مداد الآداب، المجلد ۱، العدد ۱۶، ۲۰۱۹م.اینجا ببینید
- قاعدة المعروف عرفا كالمشروط شرطا في ميزان الفقه الإمامي، عبد الرحیم حسیني - إسماعیل البهادلي، مجلة مركز دراسات الكوفة، العدد ۴۹، ۲۰۱۸م.اینجا ببینید
- الفهم الاجتماعي للنص القانوني دراسة في ضوء علم أصول الفقه و فلسفة القانون، صفاء متعب فجة الخزاعي، العراق، مجلة القادسية للقانون و العلوم السياسية، المجلد ۶، العدد ۲، ۲۰۱۵م.از اینجا ببینید
- مادیات القاعده الدولية العرفية-دراسة تحليلية، عبدالرسول کریم ابوصبیع، العراق، مجلة الکوفة، المجلد ۱، العدد ۲۵، ۲۰۱۵م.از اینجا ببینید
- العرف و دوره فی استنباط حکم الشرعي، اسراء فهمی ناجي، مجلة رسالة الحقوق، السنة الثالثة، العدد ۳، ۲۰۱۱م.اینجا ببینید
- دور العرف في تفسير العقد(دراسة مقارنة)، حيدر حسين كاظم الشمري، العراق، مجلة أدب الكوفة، المجلد ۱، العدد ۴۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- دور العرف فی سد الفراغ التشریعی(بحث مقارن بالتشریع الاسلامی)، عبدالرزاق سعید، العراق، مجلة المحقق الحلي للعلوم القانونية و السياسية، السنة التاسعة، العدد الثاني، ۲۰۱۷م.از اینجا ببینید
- أثر العرف فيما أبهمه المتعاقدان، غياث فيض الله علي، مجلة الجامعة العراقية، العدد ۳۹.از اینجا ببینید
- اثر الزمان في الاحکام الفقهیة، سهام علی حسین الناصری، العراق، الآداب الکوفة، المجلد ۲، العدد ۵۲، ۲۰۲۲م.از اینجا ببینید
- تأثير العُرف علي أحكام العائلة في الفقه الإسلامي، سهیلا رستمی - وریا حفیدی - مهرانگیز روستائی، العراق، الآداب الکوفة، المجلد ۲، العدد ۴۱، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- العادة و تطبيقاتها عند الأصوليين، زياد مظفر سعيد الراوي، العراق، مجله العلوم الاسلامیة، المجلد ۱۳، العدد ۴، ۲۰۲۲م.از اینجا ببینید
پایان‌نامه
فارسی
- عرف و سیره در فقه امامیه، فاطمه قدرتی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۸ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف در فقه و حقوق اسلامی، اکرم نوایی‌لواسانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۷ش.
- بررسی تطبیقی جایگاه عرف در فقه مذاهب اسلامی، رقیه محرمی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، ۱۳۹۴ش.از اینجا ببینید
- جایگاه عرف در فقه و حقوق موضوعه ایران، محمود علی‌زاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
- جایگاه عرف در فقه معاملاتی فقه شیعه و اهل سنت، رضا خندان، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۰ش.از اینجا ببینید
- بررسی عرف و سیره عقلا در فقه امامیه، محمود رایگان، کارشناسی ارشد، مرکز پیام نور تهران، دانشکده الهیات، ۱۳۸۹ش.از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی جایگاه عرف در حقوق بین‌الملل، حقوق داخلی و فقه، کیوان سهرانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی جایگاه عرف در فقه و حقوق ایران و نظام حقوقی کامن‌لا، علی طالبی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق، گروه حقوق، ۱۴۰۰ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف در پاسخگویی به نیازهای روز در گستره فقه، شاپور جهانجونیا، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۳ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف در فقه و حقوق اسلام، زینب حسنوند، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم - تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۸۸ش.از اینجا ببینید
- بررسی جایگاه عرف و عادت در عقود اسلامی از منظر فقه شیعه و قانون مدنی ایران، نجمه جهانشاهی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده حقوق و الهیات، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف از دیدگاه جامعه‌شناسی حقوقی و حقوق تطبیقی، قربانعلی پورمرجان، دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، کارشناسی ارشد، ۱۳۷۴ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف در حقوق اسلام و ایران، سیداحمد موسوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم - سبزوار، دانشکده الهیات، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
- نقش و حدود اثرگذاری عرف در جرم‌انگاری، زینب موذن‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم حدیث، دانشکده حقوق، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف به عنوان یکی از منابع حقوق، حسن وکیلیان، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۷۸ش.از اینجا ببینید
- گونه‌شناسی عرف در حقوق زوجین، وحیده عابدینی، کارشناسی ارشد، دانشگاه میبد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
- تأثیر عرف بر قوانین ایران در حوزه حقوق زنان و مبانی فقهی آن، حسن یدالله‌نژاد، کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، دانشکده حقوق قضایی، ۱۳۹۸ش.از اینجا ببینید
- بررسی ملاکات تشخیص موضوعات احکام، سیدجعفر علوی، دکتری تخصصی (PhD)، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۸۹ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف درتعیین مورد معامله درحقوق ایران _ فقه امامیه وبیع بین‌المللی کالا، مهتاب مولائی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، دانشکده حقوق، ۱۳۹۵ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف در تبیین و اجرای احکام فقهی و حقوقی حوزهٔ خانواده، حوریه نادمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۸ش.از اینجا ببینید
- تعارض عرف با سایر منابع تفسیر قرارداد، محبوبه ملکی‌فر، کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۳ش.از اینجا ببینید
- بررسی تعارض عرف با آیات و روایات فقهی و راه حل‌های آن‌ها، محمد علیزاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
- قواعد عرفی و اثرات آن در حقوق مدنی ایران، پویا مسعودی نژاد، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی آفاق، دانشکده اقتصاد و علوم انسانی، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
- بررسی تطور اندیشه فقهی در فقه معاملات (متاجر) در مقایسه دیدگاه‌های فقهی شیخ طوسی و شیخ انصاری، مهدی مرادی، دکتری تخصصی (PhD)، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۶ش.اینجا ببینید
- جایگاه بنای عقلاء در فقه و حقوق موضوعه، محمد ولی‌پوری، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۴ش.از اینجا ببینید
- مصادیق احسان و تسهیل در فقه جزایی اسلام با رویکرد به رویّه قضایی، طهورا نوروزی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
- قاعده دگرگونی احکام به واسطه دگرگونی عادات با رویکردی به شواهد فقهی، سمیه ذوقی، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۳ش.از اینجا ببینید
- نقش عرف (آداب و رسوم) در تفسیر قوانین کیفری؛ مطالعه مقایسه ای با قانون عراق، حسین علی دکمان، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مؤسسه آموزش عالی علوم و معارف، ۱۳۹۷ش.از اینجا ببینید
- نظریه شرط ضمنی در حقوق ایران و انگلستان، عیسی امیران بخشایشی، کارشناسی ارشد، مجتمع آموزش عالی قم، ۱۳۸۲ش.از اینجا ببینید
- جایگاه عرف در تبیین مصادیق تدلیس و آثار آن، هاجر لشگری، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۹۳ش.کتاب ببینید
- نقش عرف در فقه و حقوق اسلامی، ملیحه ح‍م‍زه‌ل‍وئ‍ی‍ان، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، دانشکده الهیات، ۱۳۸۰ش.اینجا ببینید
- پویایی اجتهاد و فقه و پاسخ به نیازها بر اساس زمان و مکان، معصومه عامری، کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۴ش.از اینجا ببینید
- بررسی عرف و سیره عقلا در فقه امامیه، محمود رایگان، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز تهران، گروه علمی الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۹ش. از اینجا ببینید
- بناء عقلاء در فقه معاملات با تکیه بر کتاب مصباح‌الفقاهه آیه‌الله خویی (ره)، زهرا افلاطونی، کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام‌خمینی (ره)، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
عربی
- الاعتبار بالعرف فی مسائل الطلاق و آثاره بین الفقه الاسلامی و القانون الاسرة الجزائری، عجال هاجر - بن سنی خدیجة، الجزائر، جامعة البویرة، ۲۰۲۰م.از اینجا ببینید
- تخصیص العموم بالعرف، عطا موسی أحمد أهل، ماجستیر، فلسطین (قطاع غزة)، الجامعة الإسلامیة، کلیة الشریعة و القانون، ۲۰۰۷م.از اینجا ببینید
- تضمينات العرف في الشريعة الإسلامية: تطور مفهوم "العرف" في تقاليد القانون الإسلامي، أيمن السيد محمد أحمد حسن شبانة، دكتوراه، جامعة كاليفورنيا، ۲۰۰۹م.
- معارضة العرف لخبر الواحد، سليمان محمود قاسم عدوان، ماجستير، غزة، الجامعة الإسلامية، ۲۰۰۷م.از اینجا ببینید
- أثر العرف والاستحسان في أحكام العبادات والمعاملات: دراسة أصولية تحليلية، ابراهیم إدريس، ماجیستر، الجامعة افریقیا العالمیة، ۲۰۱۸ م.اینجا ببینید