کاربر:Salehi/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
===فقه و موضوع شناسی حزب=== | ===فقه و موضوع شناسی حزب=== | ||
بخش اول کتاب فقه و حکمرانی حزبی با شناخت موضوع حزب آغاز شده است. در فصل اول این بخش به مباحثی چون نقش عرف در شناخت موضوع حزب، ضرورت وجود احزاب و کارکردهای آنها، انواع حکمرانی حزبی و حزب صحیح پرداخته شده است. فرآیند پیدایی حزب و موضوع آن، تحول در موضوع حزب و بررسی مفهوم دینی، نظامی و اجتماعی حزب و همچنین تبارشناسی حزب در ایران معاصر، مباحثی است که در دو فصل بعد بررسی شده‌اند. فیرحی در فصل چهارم مرام‌نامه، اهداف و ساختار دو حزب متاخر و مهم در ایران معاصر یعنی حزب توده و حزب جمهوری اسلامی را مورد کنکاش قرار داده تا با استخراج وجوه مشترک احزاب سیاسی به جمع‌بندی مناسب‌تری درباره اجزا و شرایط حزب صحیح از دیدگاه موضوع‌شناسی دست یابد. | |||
فیرحی در فصول پنجم تا هفتم با مطرح کردن مفهوم حزب ذیل استعاره بازی در دانش فقه و ارزیابی حزب صحیح به مثابه نوعی از بازی و در قالب نظریه‌های بازی جمعی و رقابتی به تکمیل مباحث موضوع‌شناسی حزب می‌پردازد. در این فصول سعی شده موضوع حزب با اتکا به استعاره بازی شناسایی و احکام آن نیز با ارجاع به باب سبق و رمایه تحلیل شود. در نهایت در فصل هفتم مقدمات، ارکان و اجزای حزب صحیح با الهام از منطق بازی استخراج شده است. | |||
===حکم‌شناسی حزب=== | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۸: | ||
فیرحی با تقسیم مسائل فقه سیاسی به دو دسته کلان و خرد، فقه تحزب و حکمرانی حزبی را در حیطه فقه سیاسی خرد قرار می‌دهد؛ مسائلی که با چگونگی رفتار انسان و انتخاب‌های آنان در سطح مسائل خرد سیاسی ارتباط دارد. وی موضوعات فقه سیاسی خرد را نیز به سه دسته مسائل اصلی، مکمل و جانشین تقسیم می‌کند و معتقد است چون حزب جانشین انجمن‌های عصر مشروطه است، در حیطه مسائل فقه سیاسی خرد جانشین قرار می‌گیرد. (ص۱۸-۱۹) | فیرحی با تقسیم مسائل فقه سیاسی به دو دسته کلان و خرد، فقه تحزب و حکمرانی حزبی را در حیطه فقه سیاسی خرد قرار می‌دهد؛ مسائلی که با چگونگی رفتار انسان و انتخاب‌های آنان در سطح مسائل خرد سیاسی ارتباط دارد. وی موضوعات فقه سیاسی خرد را نیز به سه دسته مسائل اصلی، مکمل و جانشین تقسیم می‌کند و معتقد است چون حزب جانشین انجمن‌های عصر مشروطه است، در حیطه مسائل فقه سیاسی خرد جانشین قرار می‌گیرد. (ص۱۸-۱۹) | ||
==بررسی و ارزیابی== | ==بررسی و ارزیابی== | ||
نسخهٔ ۱۴ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۳۷
فقه و حکمرانی حزبی
معرفی اجمالی
فقه و حکمرانی حزبی، کتاب در حوزه فقه سیاسی نوشته داوود فیرحی است که به بررسی نسبت میان مسئله حزب و دانش فقه پرداخته است. نویسنده تلاش دارد تا فقه سیاسی را با دولت مدرن و ظهور پارلمان و مفهوم قانون در دوران معاصر مرتبط و جایگاه احزاب را در نظام سیاسی اسلام تبیین کند.[۱] به گفته نویسنده، طرح مسئله حزب در فقه سیاسی، امتداد منطقی مواجهه فقه با دولت مدرن است که در پژوهش‌های قبلی وی تحت عنوان فقه و سیاست در ایران معاصر، ابعادی از آن بررسی شده است. (ص۱۵)
فیرحی در این کتاب به موضوع‌شناسی حزب (تفاوت حزب صحیح از حزب غیرصحیح)، حکم‌شناسی فقهی حزب و مسئله قانون‌گذاری در حوزه حزب و مشکلات آن پرداخته است.[۲] این کتاب توسط نشر نی در سال ۱۳۹۶ش منتشر شد.
نویسنده
داوود فیرحی (۱۳۴۳- ۱۳۹۹ش) استاد حوزه و دانشگاه در زمینه اندیشه سیاسی ایران و اسلام و نظریه‌پرداز فقه سیاسی بود.[۳] او کتاب‌ها و مقالات متعددی در زمینه اندیشه سیاسی اسلام و فقه سیاسی نوشت[۴] که برخی از آنها در همایش کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و نشان دهخدا جوایزی دریافت کردند.[۵] کتاب‌های فقه و سیاست در ایران معاصر، آستانه تجدد در شرح تنبیه الامه و تنزیه المله و فقه و حکمرانی حزبی ازجمله کتاب‌های اوست که در حوزه فقه سیاسی معاصر اهمیت دارد.
اهمیت و جایگاه در فقه معاصر
فقه و حکمرانی حزبی از نخستین کتاب‌هایی است که به بررسی فقهی مسئله حزب و حکمرانی حزبی از منظر فقه معاصر پرداخته است. به گفته فیرحی بعد از مشروطه و همچنین در دوران پس از انقلاب اسلامی در ایران، همواره احزاب بزرگی وجود داشته‌اند، ولی به حکمرانی حزبی ختم نشده است؛ به همین دلیل باید در ابتدا به موضوع‌شناسی و پس از آن به حکم‌شناسی فقهی آن پرداخته شود.[۶] دلیل دیگر اهمیت پرداختن به این موضوع، عدم وجود دانش حزبی در بین مسلمانان و جریان‌های مذهبی است. به گفته نویسنده اگرچه در میان مسلمانان و جریان‌های مذهبی حزب وجود دارد؛ ولی با کمبود متون علمی درباره موضوع حزب و همچنین عدم تبیین نسبت آن با دانش‌های مذهبی مواجه هستیم.[۷]
ساختار و محتوای کتاب
کتاب فقه و حکمرانی حزبی در یک مقدمه دو بخش (ذیل ده فصل) و چهار پیوست تدوین شده است. در مقدمه، اهمیت مسئله حزب از منظر فقه سیاسی و ارتباط آن با دو موضوع حکومت و قانون موضوعه مورد بررسی قرار گرفته است. (ص۱۵-۲۵)
فقه و موضوع شناسی حزب
بخش اول کتاب فقه و حکمرانی حزبی با شناخت موضوع حزب آغاز شده است. در فصل اول این بخش به مباحثی چون نقش عرف در شناخت موضوع حزب، ضرورت وجود احزاب و کارکردهای آنها، انواع حکمرانی حزبی و حزب صحیح پرداخته شده است. فرآیند پیدایی حزب و موضوع آن، تحول در موضوع حزب و بررسی مفهوم دینی، نظامی و اجتماعی حزب و همچنین تبارشناسی حزب در ایران معاصر، مباحثی است که در دو فصل بعد بررسی شده‌اند. فیرحی در فصل چهارم مرام‌نامه، اهداف و ساختار دو حزب متاخر و مهم در ایران معاصر یعنی حزب توده و حزب جمهوری اسلامی را مورد کنکاش قرار داده تا با استخراج وجوه مشترک احزاب سیاسی به جمع‌بندی مناسب‌تری درباره اجزا و شرایط حزب صحیح از دیدگاه موضوع‌شناسی دست یابد.
فیرحی در فصول پنجم تا هفتم با مطرح کردن مفهوم حزب ذیل استعاره بازی در دانش فقه و ارزیابی حزب صحیح به مثابه نوعی از بازی و در قالب نظریه‌های بازی جمعی و رقابتی به تکمیل مباحث موضوع‌شناسی حزب می‌پردازد. در این فصول سعی شده موضوع حزب با اتکا به استعاره بازی شناسایی و احکام آن نیز با ارجاع به باب سبق و رمایه تحلیل شود. در نهایت در فصل هفتم مقدمات، ارکان و اجزای حزب صحیح با الهام از منطق بازی استخراج شده است.
حکم‌شناسی حزب
مدعیات
حزب از مسائل فقه سیاسی خرد
فیرحی با تقسیم مسائل فقه سیاسی به دو دسته کلان و خرد، فقه تحزب و حکمرانی حزبی را در حیطه فقه سیاسی خرد قرار می‌دهد؛ مسائلی که با چگونگی رفتار انسان و انتخاب‌های آنان در سطح مسائل خرد سیاسی ارتباط دارد. وی موضوعات فقه سیاسی خرد را نیز به سه دسته مسائل اصلی، مکمل و جانشین تقسیم می‌کند و معتقد است چون حزب جانشین انجمن‌های عصر مشروطه است، در حیطه مسائل فقه سیاسی خرد جانشین قرار می‌گیرد. (ص۱۸-۱۹)
بررسی و ارزیابی
پانویس
- ↑ میرزاد و همکاران، «نقد و بررسی کتاب فقه و حکمرانی حزبی»، ص۳۳۳.
- ↑ فیرحی، «گزارش نشست علمی فقه و حکمرانی حزبی» موسسه فهیم.
- ↑ «داوود فیرحی»، پایگاه اندیشوران.
- ↑ «دکتر فیرحی به دیار باقی شتافت + زندگی نامه، رزومه و آثار»، سایت شفقنا.
- ↑ «5 برگزیده جایزه کتاب سال معرفی شدند»، سایت تابناک؛ «معرفی برترین‌های جشنواره نشان دهخدا»، سایت شبکه خبر.
- ↑ نقد کتاب «فقه و حکمرانی حزبی»، سایت مباحثات.
- ↑ حجت الاسلام فیرحی: امروزه حزب را شر لازم می دانند، سایت ایرنا.
منابع
- میرزاد، رضا، رنجبر، مقصود، اسدی داوودآبادی، محمدحسین، «نقد و بررسی کتاب فقه و حکمرانی حزبی»، پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، شماره ۹۴، ۱۴۰۰ش.
- فقه و حکمرانی حزبی، داود فیرحی، تهران، نشر نی، ۱۳۹۶ش.
- فیرحی، داود، «گزارش نشست علمی فقه و حکمرانی حزبی» مندرج در سایت موسسه فهیم، ۱۳۹۵/۱۰/۱۲ش.
- «دکتر فیرحی به دیار باقی شتافت + زندگی نامه، رزومه و آثار»، سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ آبان ۱۳۹۹ش.
- «معرفی برترین‌های جشنواره نشان دهخدا»، سایت شبکه خبر، تاریخ درج مطلب: ۳۰ آبان ۱۳۹۷ش.
- «داوود فیرحی»، پایگاه اندیشوران.
- 5 برگزیده جایزه کتاب سال معرفی شدند، سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۱۹ بهمن ۱۳۹۲ش.
- نقد کتاب فقه و حکمرانی حزبی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، مندرج در سایت مباحثات، تاریخ درج: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ش.