نمایش چهره شخصیت‌های دینی (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۲۸ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۰۷

نمایش چهره شخصیت‌های دینی از مسائلی است که با ورود صنعت فیلم و سینما به حوزه‌های دینی مطرح شده است. مقدس بودن شخصیت‌های دینی در بین پیروان ادیان تا حدی است که تشبیه چهره‌های این ذوات مقدس را برنمی‌تابند. از این جهت فیلم‌سازان در نمایش این چهر‌ه‌ها از نور و مانند آن استفاده‌ می‌کنند.

فقه معاصر در این موضوع با سؤالاتی روبرو است: آیا نشان دادن چهره‌های دینی منع شرعی دارد؟ آیا نمایش چهره‌ها با مقدس بودن ایشان منافات دارد؟ منابع تاریخی در این موضوع چه می‌گوید؟ حکم حرمت به تصویر کشیدن از احکام اولیه است یا ثانوی؟

این نوشتار مقالات، گفت‌وگوها و دیگر آثاری که درباره این موضوع شکل گرفته‌اند را گرد آورده است.

کتاب‌ها

فارسی

معصومین در قاب رسانه: بررسی فقهی تصویرگری و نمایش چهره معصومین، مریم آخوندی، قم، انتشارات شب چراغ، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
تصویرسازی انبیاء و معصومین (ع) در رسانه از منظر فقه، وحید معینی‌فر، ساری، انتشارات توسعه علوم، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید

عربی

حكم تجسيد الأنبياء والصحابة، صالح بن مقبل بن عبدالله العصيمي، دار الصميعي للنشر والتوزيع،‌ ۲۰۱۵م.
التنكيل على من أجاز دخول حياة ألأنبياء والصحابة فى التمثيل، سامح بن محمد بن أحمد، ۲۰۱۵م. اصل کتاب
الخلاصة في حكم تمثيل الأنبياء والصحابة، محمد الفريح، دار اللؤلؤة للطباعة والنشر،‌ ۲۰۱۳م.
حكم تمثيل الصحابة والأنبياء (زجر السفهاء عن إباحة تمثيل الصحابة والأنبياء)، الشيخ عبدالرحمن بن سعد الشثري، سعودی، دارالهدایه، ۱۴۳۳هـ/۲۰۱۲م. اصل کتاب

مقاله‌ها

فارسی

تاثیر فقه بر شکل گیری پوشیه در شمایل‌های پیامبر(ص) و ائمه(ع) در ایران عصر صفوی (۹۰۸-۱۰۳۵ ق)، محمدجواد سعیدی‌زاده و ابوالقاسم علیدوست، الهیات هنر، شماره ۴، ۱۳۹۵ش. چکیده مقاله
بررسی فقهی بازنمایی چهره معصومان(ع) در فیلم و سریال، مریم آخوندی، فصلنامه دین و رسانه، شماره ۱۰۲، ۱۳۹۳ش. اصل مقاله
چهره‌نگاری معصومان از حکم تا مصداق، معرفی و نقد، سید علی‌محمد رفیعی، کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره ۱۳۵، دی ۱۳۸۷ش.
نمایش انبیاء و امامان در سینما از دیدگاه فقیهان، مجله نقد سینما، شماره ۱۱، ۱۳۷۶ش. مقاله در سایت انسانی

عربی

حكم تمثيل الأنبياء والصّحابة في الأعمال الفنيّة التمثيلية دراسة فقهية مقارنة، أحمد مصطفى معوض محمد محرم، مجلة البحوث الفقهیة والقانونیة (دمنهور- مصر)، شماره ۴۳، ۲۰۲۳م. مقاله را از اینجا بخوانید
حكم تمثيل الصحابة في الأعمال الفنية، رفيف نبيل أمير، مجلة الدراسات الاسلامية والبحوث الاكاديمية (مصر)، شماره ۹۸، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا بخوانید
تمثيل الصحابة بين المنع والإجازة وأثر فقه الموازنات في هذه النازلة، عنود محمد عبدالمحسن الخضيري، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف (مصر)، مجلد ۱۹، شماره ۳، ۲۰۱۷م. مقاله را از اینجا بخوانید
تطبيق قواعد فقة الموازنات والمقاصد على نازلة تمثيل الصحابة (Dramatic Personification of the Prophet's Companions from Balance and Purpose Fiqh Perspective)، عبدالسلام بن إبراهيم بن محمد الحصين، مجلة العلوم الإنسانية والإدارية (عربستان)، شماره ۶، ۲۰۱۴م / ۱۴۳۶ق.مقاله را از اینجا بخوایند
تمثيل أدوار الأنبياء والصحابة في الأفلام والمسلسلات، عبدالقاهر محمد أحمد قمر، جده، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. اصل مقاله
تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية، صَالحُ بْنُ مُقبِلٍ العُصَيْمِيَّ، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. اصل مقاله
تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال، محمد صلاح‌الدین المستاوی، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. اصل مقاله
تمثيل الصحابة بين المصلحة والمفسدة، عبدالرحمن بن حسن النفيسه، مجلة البحوث الفقهية المعاصرة، دوره ۲۳، شماره ۹۱، ۲۰۱۱م / ۱۴۳۲ق.
حكم تمثيل الصحابة في مسرحية أو فيلم سينمائي، الرئاسة العامة للبحوث العلمية والإفتاء. اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء (عربستان)، مجلة البحوث الإسلامية، دوره ۱، شماره ۱، ۱۹۷۵م / ۱۳۹۵ق.

سایر

عنوان تمثیل الانبیاء (انبیا پر فلم سازی) اور اسلامی شریعت کا نقطہ نظر،‌ محمد عادل خان ابظاہر، جلد ۲،‌ شمارہ ۱، ۲۰۱۵م. اصل مقاله

پایان‌نامه‌ها

فارسی

بررسی نظریات مختلف در چهره پوشانی پیامبر(ص) در نگارگری ایرانی دوره صفوی (مکاتب تبریز، قزوین-مشهد)، مونا میرجلیلی مهنا، دکتری، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
تصویرگری معصومین علیهم السلام از منظر فقه، مرتضی خوش‌نویس‌زاده اصفهانی، دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید

سایر منابع

فارسی

موضوع شناسی فقهی نمایش چهره معصومین علیهم السلام در هنرهای دراماتیک، نصرت‌الله تابش و علی نهاوندی، نشست علمی در پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، تاریخ برگزاری ۱۳ تیر ۱۴۰۲ش؛ تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک نشست
موضوع شناسی فقهی بازنمایی چهره معصومین در آثار نمایشی، علی نهاوندی، نشست علمی در مرکز فقهی ائمه اطهار، تاریخ درج ۲۱ اسفند ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک نشست
نمایش چهره معصومین در فیلم‌ها چه موقع جایز است؟، ابوالقاسم علیدوست، گفتگو با خبرگزاری مهر، تاریخ درج ۲۱ آذر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک گفت‌وگو
حرمت ثانویه اصلی‌ترین علت عدم نمایش چهره معصومین در آثار سینمایی است، احسان شریعتی، گفتگو با سایت وسائل، تاریخ درج ۳۰ تیر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش.لینک گفتگو
نمایش چهره معصومین در سینما جایگاه این بزرگواران را تنزل می دهد، سید هاشم بطحائی، گفتگو با سایت وسائل، ۱۰ شهریور ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک گفتگو
آیا نشان دادن چهره حضرت عباس(ع) از لحاظ فقهی ایراد دارد؟، مهدی هادوی تهرانی، گفتگو با روزنامه خراسان، مندرج در سایت مشرق، تاریخ درج ۲۲ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک گفت‌وگو
مانع شرعی نمایش اولیاء دین در فیلم‌ها چیست؟، سعید اصفهانیان، گفتگو با خبرگزاری مهر، تاریخ درج ۲۱ اسفند ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک گفت‌وگو
نکته‌هایی درباره نمایش چهره بازیگران ایفاگر نقش‌های معصومان و قدیسان در سینما، مهرزاد دانش، یادداشت در ماهنامه فیلم، تاریخ درج ۲۴ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک یادداشت
«موافقان و مخالفان نمایش چهره حضرت عباس (ع) چه می‌گویند؟». لینک مطلب

عربی

«تمثيلُ الأنبياءِ كُفرٌ وتمثيلُ الصَّحابةِ وغيرِهم من ساداتِ الأُمَّةِ حرامٌ»، الشيخ عبد الرحمن بن ناصر البَرَّاك. منبع مطلب
«بيانٌ في حُكمِ تَمثيلِ الصحابةِ كما في مُسلسلِ الفاروقِ وغَيرِه»، علوی بن عبدالقادر السقاف، یادداشت مندرج در سایت الدرر السنیة، تاریخ درج ۱۹ شعبان ۱۴۳۳ق، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک یادداشت
«علماء الأزهر‏:‏ تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية‏...‏ حرام شرعا»، تحقيق‏-‏ حسـني كمـال وإبراهيم عمران. منبع مطلب
«قرار المجمع الفقهي الإسلامي في حكم تمثيل الأنبياء والصحابة». پرسش و پاسخ
«حكم تمثيل شخصيَّات الأنبياء(ع)»، محمد عبدالله فضل الله. منبع مطلب
«التمثيل»، أمين بن عبدالله الشقاوي. منبع مطلب
«حكم تجسيد الأنبياء بالدراما، خلاف مستمر»، لؤى على. منبع مطلب
«حكم تمثيل الأنبياء في الأفلام والمسلسلات». منبع مطلب
«حكم تجسيد الأنبياء وأمهات المؤمنين في الأعمال الفنية.. الإفتاء توضح»، سعيد حجازي. منبع مطلب
«الحكم الشرعي في تمثيل الأنبياء والملائكة والصحابة». منبع مطلب
«حكم تمثيل الصحابة». منبع مطلب
«ما حكم مشاهده مسلسلات قصص الانبياء ومسلسل حبيب الله يحكى من أول ولادة سيدنا محمد صلى الله عليه وسلم حتى وفاته صلي الله عليه وسلم؟». منبع مطلب
«من مفاسد تمثيل الصحابة‌»، عبدالله عبدالرحمن الشبل. منبع مطلب
«حكم تمثيل الصحابة»، خالد بن سعود البليهد. منبع مطلب

@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 === عربی===
-# حكم تجسيد الأنبياء والصحابة،	صالح بن مقبل بن عبدالله العصيمي، دار الصميعي للنشر والتوزيع،‌ ۲۰۱۵م.
+# حكم تجسيد الأنبياء والصحابة، صالح بن مقبل بن عبدالله العصيمي، دار الصميعي للنشر والتوزيع،‌ ۲۰۱۵م.
 # التنكيل على من أجاز دخول حياة ألأنبياء والصحابة فى التمثيل، سامح بن محمد بن أحمد، ۲۰۱۵م. [https://www.noor-book.com/كتاب-التنكيل-علي-من-اجاز-دخول-حياه-الانبياء-والصحابه-في-التمثيل-pdf# اصل کتاب]
 # الخلاصة في حكم تمثيل الأنبياء والصحابة، محمد الفريح، دار اللؤلؤة للطباعة والنشر،‌ ۲۰۱۳م.
@@ خط ۲۴: / خط ۲۴: @@
 # نمایش انبیاء و امامان در سینما از دیدگاه فقیهان، مجله نقد سینما، شماره ۱۱، ۱۳۷۶ش. [http://ensani.ir/fa/article/download/59798 مقاله در سایت انسانی]
 ===عربی===
-# تمثيل الصحابة بين المنع والإجازة وأثر فقه الموازنات في هذه النازلة، عنود محمد عبدالمحسن الخضيري، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف (مصر)، دوره۳، شماره ۱۹، ۲۰۱۷م.
+# حكم تمثيل الأنبياء والصّحابة في الأعمال الفنيّة التمثيلية دراسة فقهية مقارنة، أحمد مصطفى معوض محمد محرم، مجلة البحوث الفقهیة والقانونیة (دمنهور- مصر)، شماره ۴۳، ۲۰۲۳م. [https://jlr.journals.ekb.eg/article_323137_2226c5e952651660144f4439cad06a6e.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
-# نوازل الفن: التمثيل والأناشيد وأعمال الفن المختلفة، محمود محمد الكبش، الوعي الإسلامي، شماره ۶۰۱، سال ۵۲، ۲۰۱۵ش.
+# حكم تمثيل الصحابة في الأعمال الفنية، رفيف نبيل أمير، مجلة الدراسات الاسلامية والبحوث الاكاديمية (مصر)، شماره ۹۸، ۲۰۲۰م. [https://mdak.journals.ekb.eg/article_132264_c7410b37fefa669e9c50fe6a55d0fb3e.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
-# تطبيق قواعد فقة الموازنات والمقاصد على نازلة تمثيل الصحابة (Dramatic Personification of the Prophet's Companions from Balance and Purpose Fiqh Perspective)، عبدالسلام بن إبراهيم بن محمد الحصين، مجلة العلوم الإنسانية والإدارية (عربستان)، شماره ۶، ۲۰۱۴م / ۱۴۳۶ق.
+# تمثيل الصحابة بين المنع والإجازة وأثر فقه الموازنات في هذه النازلة، عنود محمد عبدالمحسن الخضيري، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف (مصر)، مجلد ۱۹، شماره ۳، ۲۰۱۷م. [https://jfslt.journals.ekb.eg/article_11668_5059d6cf0f75d6d1b14d9732237affe5.pdf مقاله را از اینجا بخوانید]
+# تطبيق قواعد فقة الموازنات والمقاصد على نازلة تمثيل الصحابة (Dramatic Personification of the Prophet's Companions from Balance and Purpose Fiqh Perspective)، عبدالسلام بن إبراهيم بن محمد الحصين، مجلة العلوم الإنسانية والإدارية (عربستان)، شماره ۶، ۲۰۱۴م / ۱۴۳۶ق.[https://academia-arabia.com/en/reader/2/93975 مقاله را از اینجا بخوایند]
 # تمثيل أدوار الأنبياء والصحابة في الأفلام والمسلسلات، عبدالقاهر محمد أحمد قمر، جده، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https://www.noor-book.com/كتاب-تمثيل-أدوار-الأنبياء-والصحابة-في-الأفلام-والمسلسلات-pdf# اصل مقاله]
 # تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية، صَالحُ بْنُ مُقبِلٍ العُصَيْمِيَّ، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https://www.noor-book.com/كتاب-تجسيد-الأنبياء-والصحابة-في-الأعمال-الفنية-pdf# اصل مقاله]
@@ خط ۵۴: / خط ۵۵: @@
 === عربی ===
 # «تمثيلُ الأنبياءِ كُفرٌ وتمثيلُ الصَّحابةِ وغيرِهم من ساداتِ الأُمَّةِ حرامٌ»، الشيخ عبد الرحمن بن ناصر البَرَّاك. [https://dorar.net/article/948/تمثيل-الأنبياء-كفر-وتمثيل-الصحابة-وغيرهم-من-سادات-الأمة-حرام منبع مطلب]
-# «بيانٌ في حُكمِ تَمثيلِ الصحابةِ كما في مُسلسلِ الفاروقِ وغَيرِه». [https://dorar.net/article/1288/بيان-في-حكم-تمثيل-الصحابة-كما-في-مسلسل-الفاروق-وغيره منبع مطلب]
+# «بيانٌ في حُكمِ تَمثيلِ الصحابةِ كما في مُسلسلِ الفاروقِ وغَيرِه»، علوی بن عبدالقادر السقاف، یادداشت مندرج در سایت الدرر السنیة، تاریخ درج ۱۹ شعبان ۱۴۳۳ق، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://dorar.net/article/1288 لینک یادداشت]
 # «علماء الأزهر‏:‏ تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية‏...‏ حرام شرعا»، تحقيق‏-‏ حسـني كمـال وإبراهيم عمران. [https://gate.ahram.org.eg/daily/News/1051/41/250848/فكر-دينى/علماء-الأزهر‏‏-تجسيد-الأنبياء-والصحابة-في-الأعمال-.aspx منبع مطلب]
 # «قرار المجمع الفقهي الإسلامي في حكم تمثيل الأنبياء والصحابة». [https://islamqa.info/ar/answers/163107/قرار-المجمع-الفقهي-الاسلامي-في-حكم-تمثيل-الانبياء-والصحابة پرسش و پاسخ]