اوراق مشارکت (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
ابرابزار |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{منابع مطالعاتی}} | {{منابع مطالعاتی}} | ||
[[اوراق مشارکت]] از | [[اوراق مشارکت]] از ابزارهای تأمین مالی پروژه‌های اقتصادی و عمرانی بخش خصوصی و دولتی است. اکثر فقها این اوراق را از مصادیق عقد شرکت دانسته‌اند. اوراق مشارکت با اوراق قرضه که مبتنی بر بهره است، تفاوت‌هایی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از: ۱. اوراق قرضه نشان‌دهنده طلب صاحب آن از صادرکننده آن است و دارنده این اوراق هیچ‌گونه حقی نسبت به مالکیت بخشی از سهام پروژه را ندارد. برخلاف اوراق مشارکت که حاکی از مالکیت مشاع صاحب آن در بخشی از طرح موردنظر است. ۲. نرخ بهره در اوراق قرضه یکسان و ثابت است و استرداد اصل سرمایه تضمین شده است چه اینکه طرح سوددِه یا زیانآور باشد. در حالی که نرخ بهره اوراق مشارکت به نسبت سهم اوراق از سرمایه طرح و مدت زمان مشارکت، علی‌الحساب خواهد بود. | ||
تضمین بازپرداخت اصل سرمایه و سود از چالش‌های فقهی انتشار اوراق مشارکت است. در مورد تضمین اصل سرمایه، به نظر عده‌ای مانند محقق خویی تحمل ضرر از جانب بعضی از افراد موجب بطلان عقد شرکت می‌گردد. برخی دیگر از فقها نیز مانند صافی گلپایگانی این شرط را باطل دانسته‌اند؛ اما اصل شرکت را صحیح می‌دانند. در مقابل بعضی از فقها مانند [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] شرط مصون ماندن یکی از شرکا از زیان را صحیح | تضمین بازپرداخت اصل سرمایه و سود از چالش‌های فقهی انتشار اوراق مشارکت است. در مورد تضمین اصل سرمایه، به نظر عده‌ای مانند محقق خویی تحمل ضرر از جانب بعضی از افراد موجب بطلان عقد شرکت می‌گردد. برخی دیگر از فقها نیز مانند صافی گلپایگانی این شرط را باطل دانسته‌اند؛ اما اصل شرکت را صحیح می‌دانند. در مقابل بعضی از فقها مانند [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] شرط مصون ماندن یکی از شرکا از زیان را صحیح می‌دانند. بر اساس نظریه صحت، ناشر اوراق می‌تواند اصل سرمایه را در قالب شرط ضمن عقد به عهده بگیرد. اما تضمین سود اوراق مشارکت میان فقها، موافقی ندارد البته برخی از فقها سود علی‌الحساب را به مانند قرض قلمداد می‌کنند که در پایان مشارکت با سود قطعی تعدیل می‌شود. | ||
گروهی از فقها نیز | گروهی از فقها نیز سازوکار عقد مشارکت به شرط بیع یا ضمانت ضرر محتمل از سوی شخص ثالث (اعمّ از شخصیت حقوقی و حقیقی) را به‌عنوان راه برون‌رفت از ربا در اوراق مشارکت همراه با تضمین اصل سرمایه و سود، پیشنهاد کرده‌اند. | ||
اوراق مشارکت با چالش‌ها و مسائل دیگری نیز در [[فقه معاصر]] مواجه است از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: فروش ثانویه اوراق مشارکت چه حکمی دارد؟ آیا شرط سود بیشتر از نسبت سهم به کل سرمایه در این اوراق صحیح است؟ در این صفحه منابع گردآوری شده که به پاسخ سوالات فوق و دیگر مسائل مرتبط با اوراق مشارکت در فقه معاصر می‌پردازد. | اوراق مشارکت با چالش‌ها و مسائل دیگری نیز در [[فقه معاصر]] مواجه است از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: فروش ثانویه اوراق مشارکت چه حکمی دارد؟ آیا شرط سود بیشتر از نسبت سهم به کل سرمایه در این اوراق صحیح است؟ در این صفحه منابع گردآوری شده که به پاسخ سوالات فوق و دیگر مسائل مرتبط با اوراق مشارکت در فقه معاصر می‌پردازد. | ||
==مقاله‌ها== | == مقاله‌ها == | ||
===فارسی=== | === فارسی === | ||
#تحلیل فقهی و حقوقی | # تحلیل فقهی و حقوقی رابطهٔ بانی و ناشر در اوراق مشارکت رهنی، علی‌اکبر جعفری ندوشن و اصغر زیرک باروقی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۴، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۷ش. [https://jorr.ut.ac.ir/article_69930_19eda12aa23bc781eb4662a1f1b5fd03.pdf لینک متن مقاله] | ||
#چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران، محمدمهدی عسگری و محسن | # چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران، محمدمهدی عسگری و محسن محمدزاده، فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره ۲۴، پاییز ۱۳۹۷ش. [https://mieaoi.ir/article-1-735-fa.pdf لینک متن مقاله] | ||
#بررسی فقهی سود اوراق مشارکت دولتی در طرح‌های | # بررسی فقهی سود اوراق مشارکت دولتی در طرح‌های عام‌المنفعه، وهاب قلیچ، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1538564922-9768-119.pdf لینک متن مقاله] | ||
#جایگاه اوراق مشارکت در نظام مالی اسلامی، سید ابوالقاسم نقیبی، فصلنامه دانش حقوق و مالیه، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۶ش. [http://malieh.dmk.ir/article-1-29-fa.pdf لینک متن مقاله] | # جایگاه اوراق مشارکت در نظام مالی اسلامی، سید ابوالقاسم نقیبی، فصلنامه دانش حقوق و مالیه، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۶ش. [http://malieh.dmk.ir/article-1-29-fa.pdf لینک متن مقاله] | ||
#بررسی ماهیت و مسئله تضمین سود در اوراق مشارکت، محمد روشن و مجتبی جهان‌تیغی، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه، شماره ۴، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. [https://leg.isu.ac.ir/article_2640_edffe4b68e891549ee6de2e7f7c0040d.pdf لینک متن مقاله] | # بررسی ماهیت و مسئله تضمین سود در اوراق مشارکت، محمد روشن و مجتبی جهان‌تیغی، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه، شماره ۴، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. [https://leg.isu.ac.ir/article_2640_edffe4b68e891549ee6de2e7f7c0040d.pdf لینک متن مقاله] | ||
#امکان‌سنجی فقهی اوراق مشارکت مصون از تورم، سید عباس موسویان و علی صالح‌آبادی و مجتبی کاوند، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. [https://ifr.isu.ac.ir/article_2000_addf23f7173256bc08cab08112884315.pdf لینک متن مقاله] | # امکان‌سنجی فقهی اوراق مشارکت مصون از تورم، سید عباس موسویان و علی صالح‌آبادی و مجتبی کاوند، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. [https://ifr.isu.ac.ir/article_2000_addf23f7173256bc08cab08112884315.pdf لینک متن مقاله] | ||
#آسیب‌شناسی اوراق مشارکت بانک مرکزی از دیدگاه | # آسیب‌شناسی اوراق مشارکت بانک مرکزی از دیدگاه فقهی‌ـاقتصادی: دلالت‌هایی بر لزوم تقویت ابزار فعلی عملیات بازار باز در نظام بانکی کشور، حسین میثمی، پورتال پژوهشکده پولی و بانکی، اسفند ۱۳۹۴ش. [https://mbri.ac.ir/userfiles/file/working%20paper/1394/MBRI-PN-94025-meisamy.pdf لینک متن مقاله] | ||
#استخراج و رتبه‌بندی چالش‌های | # استخراج و رتبه‌بندی چالش‌های فقهی‌ـاقتصادی اوراق مشارکت بانک مرکزی براساس نظر خبرگان، حسین میثمی و سید عباس موسویان و کامران ندری، فصلنامه پژوهش‌های پولی‌ـبانکی، سال هشتم، شماره ۲۴، تابستان ۱۳۹۴ش. [https://jmbr.mbri.ac.ir/article-1-211-fa.pdf لینک متن مقاله] | ||
# | # آسیب‌شناسی فقهی، اقتصادی و مالی انتشار اوراق مشارکت در ایران، سید عباس موسویان و ابوذر سروش، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال چهارم، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۹۰ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2013333/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9% لینک چکیده مقاله] | ||
#بررسی ماهیت فقهی و حقوقی و سود | # بررسی ماهیت فقهی و حقوقی و سود علی‌الحساب اوراق مشارکت، محمدنقی نظرپور و سید عبدالله صادقی فدکی، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۲۵، تابستان ۱۳۸۹ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20121231095829-9550-46.pdf لینک متن مقاله] | ||
== | == پایاننامهها == | ||
===فارسی=== | === فارسی === | ||
#اوراق مشارکت در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، محمد دالوند، کارشناسی ارشد، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/34e4687cba98412ecfab8fbdcaeaabdf لینک دسترسی به پایان‌نامه] | # اوراق مشارکت در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، محمد دالوند، کارشناسی ارشد، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/34e4687cba98412ecfab8fbdcaeaabdf لینک دسترسی به پایان‌نامه] | ||
#بررسی ماهیت فقهی حقوقی اوراق قرضه و اوراق مشارکت در کشورهای اسلامی، سید محمدرضا باقری، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/06258de882ef10698454a566cf01c580 لینک دسترسی به پایان‌نامه] | # بررسی ماهیت فقهی حقوقی اوراق قرضه و اوراق مشارکت در کشورهای اسلامی، سید محمدرضا باقری، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/06258de882ef10698454a566cf01c580 لینک دسترسی به پایان‌نامه] | ||
#چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران در راستای تدوین الگوی تأمین مالی دولت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، محسن محمدزاده، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/627d446f6c837525b02980ff363d8a63 لینک دسترسی به پایان‌نامه] | # چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران در راستای تدوین الگوی تأمین مالی دولت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، محسن محمدزاده، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/627d446f6c837525b02980ff363d8a63 لینک دسترسی به پایان‌نامه] | ||
#بررسی فقهی، حقوقی سودهای علی‌الحساب سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت، بهنام جامی زندآبادی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مرکز پیام‌نور تهران، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/e255d62977127424eeb4f32a63e05e28 لینک دسترسی به پایان‌نامه] | # بررسی فقهی، حقوقی سودهای علی‌الحساب سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت، بهنام جامی زندآبادی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مرکز پیام‌نور تهران، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/e255d62977127424eeb4f32a63e05e28 لینک دسترسی به پایان‌نامه] | ||
==منابع دیگر== | == منابع دیگر == | ||
#حکم فقهی خرید و فروش «اوراق بهادار»، «اوراق مشارکت»، «حق انحصار»، «حق برند»، «حق معنوی» و «امتیاز وام»، درس خارج محمدتقی شهیدی، ۱۴۰۰ش. [http://ijtihadnet.ir/ | # حکم فقهی خرید و فروش «اوراق بهادار»، «اوراق مشارکت»، «حق انحصار»، «حق برند»، «حق معنوی» و «امتیاز وام»، درس خارج محمدتقی شهیدی، ۱۴۰۰ش. [http://ijtihadnet.ir/حکم-فقهی-خرید-و-فروش-اوراق-بهادار،-ا/ لینک متن درس] | ||
# | # جایگاه اوراق مشارکت در نظام اقتصاد اسلامی، گفتوگو با آیت الله محمد مؤمن، مجله معرفت، شماره ۲۸، ۱۳۷۸ش. [http://marifat.nashriyat.ir/node/1062 لینک متن گفتوگو] | ||
[[رده:نقص منابع عربی]] | [[رده:نقص منابع عربی]] | ||
[[رده:جستجوی ناقص]] | [[رده:جستجوی ناقص]] | ||
نسخهٔ ۱۴ اوت ۲۰۲۳، ساعت ۰۳:۳۰
اوراق مشارکت از ابزارهای تأمین مالی پروژه‌های اقتصادی و عمرانی بخش خصوصی و دولتی است. اکثر فقها این اوراق را از مصادیق عقد شرکت دانسته‌اند. اوراق مشارکت با اوراق قرضه که مبتنی بر بهره است، تفاوت‌هایی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از: ۱. اوراق قرضه نشان‌دهنده طلب صاحب آن از صادرکننده آن است و دارنده این اوراق هیچ‌گونه حقی نسبت به مالکیت بخشی از سهام پروژه را ندارد. برخلاف اوراق مشارکت که حاکی از مالکیت مشاع صاحب آن در بخشی از طرح موردنظر است. ۲. نرخ بهره در اوراق قرضه یکسان و ثابت است و استرداد اصل سرمایه تضمین شده است چه اینکه طرح سوددِه یا زیانآور باشد. در حالی که نرخ بهره اوراق مشارکت به نسبت سهم اوراق از سرمایه طرح و مدت زمان مشارکت، علی‌الحساب خواهد بود.
تضمین بازپرداخت اصل سرمایه و سود از چالش‌های فقهی انتشار اوراق مشارکت است. در مورد تضمین اصل سرمایه، به نظر عده‌ای مانند محقق خویی تحمل ضرر از جانب بعضی از افراد موجب بطلان عقد شرکت می‌گردد. برخی دیگر از فقها نیز مانند صافی گلپایگانی این شرط را باطل دانسته‌اند؛ اما اصل شرکت را صحیح می‌دانند. در مقابل بعضی از فقها مانند امام خمینی شرط مصون ماندن یکی از شرکا از زیان را صحیح می‌دانند. بر اساس نظریه صحت، ناشر اوراق می‌تواند اصل سرمایه را در قالب شرط ضمن عقد به عهده بگیرد. اما تضمین سود اوراق مشارکت میان فقها، موافقی ندارد البته برخی از فقها سود علی‌الحساب را به مانند قرض قلمداد می‌کنند که در پایان مشارکت با سود قطعی تعدیل می‌شود.
گروهی از فقها نیز سازوکار عقد مشارکت به شرط بیع یا ضمانت ضرر محتمل از سوی شخص ثالث (اعمّ از شخصیت حقوقی و حقیقی) را به‌عنوان راه برون‌رفت از ربا در اوراق مشارکت همراه با تضمین اصل سرمایه و سود، پیشنهاد کرده‌اند.
اوراق مشارکت با چالش‌ها و مسائل دیگری نیز در فقه معاصر مواجه است از جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: فروش ثانویه اوراق مشارکت چه حکمی دارد؟ آیا شرط سود بیشتر از نسبت سهم به کل سرمایه در این اوراق صحیح است؟ در این صفحه منابع گردآوری شده که به پاسخ سوالات فوق و دیگر مسائل مرتبط با اوراق مشارکت در فقه معاصر می‌پردازد.
مقاله‌ها
فارسی
- تحلیل فقهی و حقوقی رابطهٔ بانی و ناشر در اوراق مشارکت رهنی، علی‌اکبر جعفری ندوشن و اصغر زیرک باروقی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۴، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۷ش. لینک متن مقاله
- چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران، محمدمهدی عسگری و محسن محمدزاده، فصلنامه اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره ۲۴، پاییز ۱۳۹۷ش. لینک متن مقاله
- بررسی فقهی سود اوراق مشارکت دولتی در طرح‌های عام‌المنفعه، وهاب قلیچ، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱۹، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش. لینک متن مقاله
- جایگاه اوراق مشارکت در نظام مالی اسلامی، سید ابوالقاسم نقیبی، فصلنامه دانش حقوق و مالیه، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۶ش. لینک متن مقاله
- بررسی ماهیت و مسئله تضمین سود در اوراق مشارکت، محمد روشن و مجتبی جهان‌تیغی، دوفصلنامه آموزه‌های حقوقی گواه، شماره ۴، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. لینک متن مقاله
- امکان‌سنجی فقهی اوراق مشارکت مصون از تورم، سید عباس موسویان و علی صالح‌آبادی و مجتبی کاوند، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۱۲، بهار و تابستان ۱۳۹۶ش. لینک متن مقاله
- آسیب‌شناسی اوراق مشارکت بانک مرکزی از دیدگاه فقهی‌ـاقتصادی: دلالت‌هایی بر لزوم تقویت ابزار فعلی عملیات بازار باز در نظام بانکی کشور، حسین میثمی، پورتال پژوهشکده پولی و بانکی، اسفند ۱۳۹۴ش. لینک متن مقاله
- استخراج و رتبه‌بندی چالش‌های فقهی‌ـاقتصادی اوراق مشارکت بانک مرکزی براساس نظر خبرگان، حسین میثمی و سید عباس موسویان و کامران ندری، فصلنامه پژوهش‌های پولی‌ـبانکی، سال هشتم، شماره ۲۴، تابستان ۱۳۹۴ش. لینک متن مقاله
- آسیب‌شناسی فقهی، اقتصادی و مالی انتشار اوراق مشارکت در ایران، سید عباس موسویان و ابوذر سروش، فصلنامه بورس اوراق بهادار، سال چهارم، شماره ۱۴، تابستان ۱۳۹۰ش. لینک چکیده مقاله
- بررسی ماهیت فقهی و حقوقی و سود علی‌الحساب اوراق مشارکت، محمدنقی نظرپور و سید عبدالله صادقی فدکی، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره ۲۵، تابستان ۱۳۸۹ش. لینک متن مقاله
پایاننامهها
فارسی
- اوراق مشارکت در فقه مذاهب اسلامی و حقوق ایران، محمد دالوند، کارشناسی ارشد، دانشکده فقه و حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، ۱۳۹۸ش. لینک دسترسی به پایان‌نامه
- بررسی ماهیت فقهی حقوقی اوراق قرضه و اوراق مشارکت در کشورهای اسلامی، سید محمدرضا باقری، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۴ش. لینک دسترسی به پایان‌نامه
- چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران در راستای تدوین الگوی تأمین مالی دولت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، محسن محمدزاده، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۹۳ش. لینک دسترسی به پایان‌نامه
- بررسی فقهی، حقوقی سودهای علی‌الحساب سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت، بهنام جامی زندآبادی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه مرکز پیام‌نور تهران، ۱۳۹۲ش. لینک دسترسی به پایان‌نامه
منابع دیگر
- حکم فقهی خرید و فروش «اوراق بهادار»، «اوراق مشارکت»، «حق انحصار»، «حق برند»، «حق معنوی» و «امتیاز وام»، درس خارج محمدتقی شهیدی، ۱۴۰۰ش. لینک متن درس
- جایگاه اوراق مشارکت در نظام اقتصاد اسلامی، گفتوگو با آیت الله محمد مؤمن، مجله معرفت، شماره ۲۸، ۱۳۷۸ش. لینک متن گفتوگو