|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{منابع مطالعاتی}}
| |
| [[اثبات هلال با محاسبات علمی]] از روش‌های اثبات هلال است که امروزه با توجه به پیشرفت‌های علمی در حوزه علم نجوم مورد توجه فقها قرار گرفته است. پرسش اصلی در این زمینه این است که آیا محاسبات علمی در قبال دیگر روش‌های اثبات هلال، اطمینان‌آور خواهد بود؟ و در مقام تعارض بین محاسبات علمی و دیگر روش‌های اثبات هلال کدام مقدم است؟
| |
|
| |
|
| بیشتر فقیهان شیعه با استناد به ظاهر ادله، رؤیت حسی هلال و در صورت تعذر، گذشت سی روز از ابتدای ماه قبل را تنها معیارهای مورد قبول برای اثبات هلال دانسته و محاسبات علمی را روشی قابل اطمینان برای اثبات هلال نمی‌دانند. در مقابل، برخی از پژوهشگران فقهی با به چالش کشیدن نظر مشهور فقها، به اثبات اعتبار محاسبات علمی به عنوان یکی از روش‌های قابل اطمینان برای اثبات هلال پرداخته‌اند.
| |
|
| |
| ==کتاب‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| # نوآوری در رؤیت هلال و احکام پیرامون آن، سید حسن حسینی دولت‌آبادی، قم، واژه‌پرداز اندیشه، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400511141.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # استهلال از دیدگاه فقهی مذاهب اسلامی، خلیل افرا، تهران، راشدین، ۱۳۹۹ش.[https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400817040.pdf صفحات ابتدایی کتاب از سامانه کتاب]
| |
| # واکاوی علمی در رؤیت هلال، سید محسن میرقاضی سعید و سید قاسم رستمی، بجنورد، انتشارات دانشگاه بجنورد، ۱۳۹۸ش.
| |
| # فتاوای معاصر پیرامون قضایای جدید روزه، جابر عیدالونده العازمی، ترجمه مظهر نعمتی، تهران، نشر احسان، ۱۳۹۷ش.[https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97812172.pdf صفحات ابتدایی کتاب از سامانه کتاب]
| |
| # رؤیت هلال ماه در فقه مذاهب اسلامی، علی بهشتی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۹۱ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/92/92202135.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # ماه نو: مبانی علمی رؤیت هلال، امیر حسن‌زاده و محمد احمدی و یوسف شعبانی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۸۷ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/87/87630803.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # رؤیت هلال، رضا مختاری، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۴ش.[https://ketab.ir/book/28242e54-a813-44f7-a0de-7e58f3f41b8e صفحات ابتدایی کتاب از سامانه خانه کتاب]
| |
|
| |
| ===عربی===
| |
| # النوازل في أحكام الصيام بين الأصالة والمعاصرة، وليد بن خالد الجراد، بیروت، دار المقتبس، ۲۰۱۸م. [https://almoqtabas.com/ar/topics/view/26074241896022275 لینک کتاب]
| |
| # رؤیة الهلال بین العلم و الدین، حسن حلی، قم، دارالغدیر، ۱۴۳۸ق. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97307912.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # رؤیة الهلال والحساب الفلکی او الاحکام المتقلة بالهلال، احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام بن تیمیة، تحقیق ابراهیم بن عبدالله الحازمی، ریاض، دار طیبه، ۱۴۱۲ق. [http://pdf.lib.efatwa.ir/93047/1/1 لینک کتاب]
| |
| # أحكام الأهلة والآثار المترتبة عليها، أحمد بن عبدالله الفريح، ریاض، دار ابن الجوزي، ۱۴۲۹ق.
| |
| # منهجیة اثبات الاهلة فی الفقه الاسلامی، ولید بن ادریس المنیسی، دانشگاه اسلامی مینه سوتا، بی‌تا. [https://www.almenesi.com/upload/ManhajeyatulAhillah.pdf لینک کتاب]
| |
| # مقالات حول الحساب الفلکی، مجموعه مؤلفین، المکتبة الشاملة، بی نا. [https://www.quranicthought.com/wp-content/uploads/post_attachments/5d41748b547e8.pdf لینک کتاب]
| |
|
| |
| ==مقاله‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| # اعتبارسنجی محاسبات قطعی تولد ماه در اثبات شرعی هلال، سید محمدمهدی نورمفیدی، دوفصلنامه فقه و اجتهاد، شماره ۱۵، ۱۴۰۰ش. [http://mags.markazfeqhi.com/article_252443_accfd38caecda181565e57e0a64a0609.pdf لینک مقاله]
| |
| # حکم اثبات هلال ماه با محاسبات علم نجوم، جابر عیدالونده العازمی، ترجمه مظهر نعمتی دزاوری، مندرج در سایت نوگرا، ۱۳۹۹ش. [http://eslahe.com/27178 لینک قسمت اول]، [http://eslahe.com/27184/2 لینک قسمت دوم]
| |
| # استهلال در عصر حاضر، صدیقه مصدق صدقی، فصلنامه مطالعات قرآنی، شماره۵، ۱۳۹۰ش. [https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/130628/C8FD86B1405D45D24637E09141F40E6D.pdf?sequence=1&isAllowed=y لینک مقاله]
| |
| # راه‌های ثبوت هلال، سید علیرضا صدرحسینی، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، دوره ۳۹، شماره ۳، ۱۳۸۵ش.[https://journals.ut.ac.ir/article_18181_8cfa3edc19ee6263e401eee9eef470e8.pdf لینک مقاله]
| |
| # چشم انداز روشن و امیدوار کننده محاسبات نجومی در اثبات هلال، اکبر هاشمی رفسنجانی، دوفصلنامه تحقیقات اسلامی، شماره ۱و۲، ۱۳۸۳ و۱۳۸۴ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20101028171543-215.pdf لینک مقاله]
| |
| # اعتبار قول هیئت دانان در رؤیت هلال، رضا مختاری، فصلنامه فقه، شماره ۴۰، ۱۳۸۳ش. [http://jf.isca.ac.ir/article_3260.html لینک مقاله]
| |
| # نجوم جدید و فقه، محمد سمیعی، فصلنامه تحقیقات اسلامی، شماره ۲، سال ۱۵، تابستان ۱۳۸۳ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20101028170307-205.pdf لینک مقاله]
| |
| # ثبوت هلال؛ رویت یا محاسبه، محمدعادل ضیائی، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، دفتر ۷۳، ۱۳۸۲ش. [https://www.sid.ir/paper/13707/fa لینک دسترسی]
| |
| # استفاده از محاسبات نجومی در امور شرعی، محمدعادل ضیائی، فصلنامه مقالات و بررسی‌ها، دفتر شماره ۷۰، ۱۳۸۰ش. [https://jmb.ut.ac.ir/article_12703_974c9b269f671bbbbb7f469f50890ae6.pdf لینک مقاله]
| |
|
| |
| ===عربی===
| |
| # حكم ثبوت شهر رمضان بالحساب الفلكي عند المالكية، بلقاسمي ليلى الزهرة، طيبي نور الهدى، مجلة المعیار، مجلد ۲۶، شماره ۶، ۲۰۲۲م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/90/26/6/200766 لینک مقاله]
| |
| # حكم إثبات الهلال بالمراصد الفلكية والحساب الفلكي -دراسة فقهية مقارنة، رابح حمزة، مجلة إسهامات للبحوث و الدراسات، مجلد ۶، شماره ۲، ۲۰۲۱ق. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/746/6/2/178664 لینک مقاله]
| |
| # الاستعانة بالحساب الفلكي والمراصد في إثبات أهلة الشهور: دراسة شرعية، جميلة ناصر بن عايض القحطاني، مجلة الشريعة والدراسات الإسلامية (کویت)، مجلد ۳۵، شماره ۱۲۳، ۲۰۲۰م.
| |
| # القواعد الفقهية المتعلقة بالسياسة الشرعية في إثبات الأهلة بالحسابات الفلكية، جهاد عبدالحميد هنداوي، مجلة الدراسات الإسلامية والبحوث الأكاديمية (مصر) شماره ۹۵، ۲۰۱۹م. [https://mdak.journals.ekb.eg/article_108218_95db27bacfc1c875bdb24535e407afa0.pdf لینک مقاله]
| |
| # ثبوت رؤية هلال رمضان وشوال فى ضوء الفقه الإسلامى، أحمد عطا الله رحيم عبدالرزاق، مجلة الجامعة العراقية، شماره ۴۳، ۲۰۱۹م. [https://www.iasj.net/iasj/download/12175ba15a165d7a لینک مقاله]
| |
| # إثبات هلال شهر رمضان بالحساب الفلكى، محسن عامر محمد الحجری، مجلة الفقه والقانون (المغرب)، شماره ۶۶، ۲۰۱۸م.
| |
| # ثبوت الهلال بين الرؤية البصرية والحسابات الفلكية عند أهل السنة والجماعة، احمد ذکریا، مندرج در سایت اجتهاد، ۲۰۱۸م. [http://ijtihadnet.net/ثبوت-الهلال-بين-الرؤية-البصرية-والحسا/ لینک مقاله]
| |
| # إثبات هلال رمضان وحكم الاستعانة بالمراصد الفلكية في اثبات الاهلة، عبدالکریم زیدان، مندرج در سایت نویسنده، تاریخ درج ۲۰۱۵م، تاریخ بازدید ۴ خرداد ۱۴۰۲ش. [http://drzedan.com/content.php?id=32 لینک مقاله]
| |
| # التقنية العلمية وأثرها في تغير الحكم الفقهي ثبوت الهلال أنموذجا، ريان توفيق خليل، مجلة كلية العلوم الإسلامية (عراق، جامعة موصل)، شماره ۱۵، ۲۰۱۴م. [https://coism.mosuljournals.com/article_82246_0a78961216b242b9bf632fa071400aec.pdf لینک مقاله]
| |
| # أثر الحسابات الفلكية في ثبوت الشهر، قيس بن محمد آل الشيخ مبارك، مجلة المجمع الفقهي الإسلامي (عربستان)، مجلد ۲۵، شماره ۲۹، ۲۰۱۳م.
| |
| # الاخذ بالحساب الفلكي في معرفة الاهلة بين الاعتبار و الاهدار، مختار محسن محمد، مجلة دار الإفتاء المصرية، شماره ۴، ۲۰۱۰م.
| |
| # هلال رمضان بين الرؤية والشرعية والحسابات الفلكية، عماد مجاهد، مجلة هدي الإسلام (اردن)، مجلد ۵۳، شماره ۹، ۲۰۰۹م.
| |
| # هلال رمضان بين الحساب الفلكي والرؤية، محمد شوکت عودة، مندرج در سایت الملتقی الفقهی، ۲۰۰۸م. [https://feqhweb.com/vb/threads/1447/ لینک مقاله]
| |
| # إثبات الهلال بين عصر الرسول(ص) والعصر الحديث، عبد الأمير المؤمن، مندرج در سایت المشروع الإسلامي لرصد الأهلة، تاریخ درج ۲۰۰۷م، تاریخ بازدید ۴ خرداد ۱۴۰۲ش. [https://www.astronomycenter.net/article/amir_cres.html لینک مقاله]
| |
| # الأحكام المتعلقة بإثبات هلال رمضان وشوال، سعد الدين بن محمد الكبي، مجلة البحث العلمي الاسلامي، مجلد ۳، شماره ۱۲، ۲۰۰۷م.
| |
| # الفرق بين ولادة الهلال وظهورة علمياً، محمد شوکت عودة، مجلة الإعجاز العلمي (عربستان)، شماره ۲۵، ۲۰۰۶م.
| |
| # منهجية إثبات الأهلة في ظل المتغيرات المعاصرة، د. محمد جبر الألفي، مجلة البحوث الفقهية المعاصرة، شماره ۷۳، ۱۴۲۷ق. [https://ketabonline.com/ar/books/97948/read?part=1&page=3 لینک مقاله]
| |
| # اثبات الاهلة فی ذل المتغیرات المعاصرة، صالح بن عبدالله الدرویش، بی‌جا، بی‌تا. [https://www.amjaonline.org/wp-content/uploads/2019/04/الجزء-الثاني.pdf لینک مقاله]
| |
| # أوائل الشهور العربية: هل يجوز شرعاً إثباتها بالحساب الفلكي؟ بحث علمي حر، احمدمحمد شاکر، مجلة البصائر، شماره ۲۱، ۱۹۹۳م.
| |
| # الهلال هل یثبت بالرؤیة أو بالحساب؟، علی علی منصور، مجلة الازهر، شماره ۱۰، ۱۳۸۷ق. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/549482 لینک مقاله]
| |
|
| |
| ==پایان‌نامه‌ها==
| |
| # بررسی مبانی تعیین وقت، قبله و رویت هلال در مذاهب خمسه، وحید نوریه، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، ۱۳۹۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/e5332c6debc12d3a6adee3edb479ddbc صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # استهلال، علی محمدی ولدانی، سطح ۳، حوزه علمیه قم، کتابخانه آیت الله العظمی حائری (مدرسه فیضیه)، ۱۳۹۰ش.
| |
| # حکم رویت هلال از دیدگاه مذاهب اسلامی، سید قاسم موسوی‌نسب، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2e88b218a1c531494a98353c2ef867ae صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # آغاز ماه قمری در قوانین اسلامی - یک مطالعه استنباطی در مورد روش‌های ایجاد هلال، لبنان الزین، کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۸۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/170dea6f6aa95f7ca86037aa42c62f10 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
|
| |
| === عربی ===
| |
| # الاهلة في فقه المقارن، عبدالمحسن نصیف، سطح ۳، مجتمع آموزش عالي فقه، جامعة المصطفی العالمی، ۱۳۸۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/3530c7d1e88359347597ddbf1a65e934 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حكم إثبات شهر رمضان بالحساب الفلكي: دراسة فلكية فقهية مقارنة، عماد الدين بن عبدالوهاب خيتي، رساله دکتری، كلية الشريعة والقانون، جامعة أم درمان الاسلامية (سودان)، ۱۴۲۹ق.
| |
|
| |
| ==سایر منابع==
| |
| # إثبات الشهور القمرية بالحسابات الفلكية، احمد الریسونی، یادداشت در سایت الصفوة للدراسات الحضاریة، تاریخ درج ۲۱ مارس ۲۰۲۳، تاریخ بازدید ۴ خرداد ۱۴۰۳ش.[https://safwacenter.org/articles/إثبات-الشهور-القمرية-بالحسابات-الفلكية لینک یادداشت]
| |
| # الحساب الفلكي وإثبات أوائل الشهور، یوسف القرضاوی، مندرج در سایت نویسنده، تاریخ درج ۱۲ مارس ۲۰۲۳م، تاریخ بازدید ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.[https://www.al-qaradawi.net/content/الحساب-الفلكي-وإثبات-أوائل-الشهور لینک یادداشت]
| |
| # اثبات ماه رمضان، عیدهای رمضان و قربان و… با محاسبات علم هیئت و نجوم، یوسف القرضاوی، یادداشت علمی در سایت تابش، تاریخ درج ۹ مارس ۲۰۲۲م، تاریخ بازدید ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.[http://tabesh.net/اثبات-ماه-رمضان،-عیدهای-رمضان-و-قربان-2/ لینک یادداشت]
| |
| # محاسبات نجومی در خدمت استهلال، گفتگو با علیرضا موحدنژاد، مندرج در سایت خامنه‌ای دات آی ار، تاریخ درج ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش. [https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=47693 لینک گفتگو]
| |
| # گزارش علمى از کنفرانس اعتبار و جایگاه علم نجوم در تعیین ماه‌هاى قمرى (جدلیة العلاقة بین الفلک و الفقه و شرعیة علم الفلک فى تحدید المواقیت الشرعیة)، رضا اسلامی، فصلنامه فقه، شماره ۶۳، ۱۳۸۹ش. [https://jf.isca.ac.ir/article_3112.html لینک گزارش]
| |
| # مبانی فقهی رویت هلال، مهدی سهرابی و سید قاسم رستمی، یادداشت علمی در سایت هفت آسمان، تاریخ درج ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۶، تاریخ بازدید ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش. [http://www.haftaseman.ir/post/Word/6152/مبانی-فقهی-رویت-هلال لینک یادداشت]
| |
| # اعتبار شیوه های جدید در روئیت هلال، محمدرضا غفوریان، سخنرانی در موسسه مفتاح کرامت، تاریخ بازدید ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش. [http://www.keramat.info/اعتبار-شیوه-های-جدید-در-روئیت-هلال؛-دکت/ لینک سخنرانی]
| |
| # رؤیت ماه حسی یا علمی، احمد قابل، یادداشت در روزنامه شرق، ص۱۸، تاریخ درج ۲۱ مهر ۱۳۸۳ش.
| |
| # موقف الفقهاء المعاصرين من اعتبار الحساب الفلكي في تحديد بدايات الشهور القمرية: قراءة في وثائق مجمع الفقه الإسلامي بجدة، د. عبد الخالق الشدادي، یادداشت علمی در سایت الواضحه، تاریخ بازدید ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ش. [http://edhh.org/wadiha/index.php/la-position-des-juristes-modernes-pour-considerer-le-recit-astronomique-dans-la-determination-du-debut-des-mois-lunaires-une-lecture-dans-les-documents-de-l-academie-islamique-fiqh-a-jeddah لینک یادداشت]
| |
| # رؤية الهلال بين الرؤية الشرعية والفلكية، محمد بن إسماعيل المقدم، یادداشت مندرج در سایت صید الفوائد، تاریخ بازدید ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ش. [http://saaid.org/mktarat/ramadan/3.htm لینک یادداشت]
| |
| # الحسابات الفلكيَّة ليست بديلاً من الرّؤية، الشَّيخ محمد أديب قبيسي، یادداشت علمی مندرج در سایت سید محمدحسین فضل‌الله، تاریخ درج ۱۴ شوال ۱۴۳۶ق، تاریخ بازدید ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ش. [http://arabic.bayynat.org/ArticlePage.aspx?id=21760 لینک یادداشت]
| |
| #موقف الفقهاء المعاصرين من اعتبار الحساب الفلكي في تحديد بدايات الشهور القمرية: قراءة في وثائق مجمع الفقه الإسلامي بجدة، عبد الخالق الشدادي، مندرج در سایت الواضحة، بی تا.[http://edhh.org/wadiha/index.php/la-position-des-juristes-modernes-pour-considerer-le-recit-astronomique-dans-la-determination-du-debut-des-mois-lunaires-une-lecture-dans-les-documents-de-l-academie-islamique-fiqh-a-jeddah لینک یادداشت]
| |
| #الحسابات الفلكية و إثبات شهر رمضان: رؤية فقهية، ذوالفقار علی شاه، فایل ورد در گوگل داکس، بی تا.[https://docs.google.com/document/d/1ulfSR_lpy-hj0mnEH52No5rq0f3priTu6KNZzfVRgdw/edit لینک مقاله]
| |
| #الهلال: ثبوت أوّل الشَّهر والحسابات الفلكيَّة، یادداشتِ هیات تحریریه سایت بینات (سایت سید محمدحسین فضل الله)، ۲۰۱۳م. [https://arabic.bayynat.org.lb/ArticlePage.aspx?id=3728 لینک یادداشت]
| |
|
| |
| ==جستارهای وابسته==
| |
| * [[رؤیت هلال با چشم مسلح (منابع مطالعاتی)]]
| |
| * [[محاسبات نجومی (منابع مطالعاتی)]]
| |
| * [[رؤیت هلال با چشم مسلح]]
| |