|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[جامعیت دین]] از گزارهای کلامی تاثیرگذار در استنباطات فقهی است و با مسئله انتظارات بشر از دین، گستره شریعت، قلمرو دین و همچنین خاتمیت و جاودانگی آن ارتباط دارد. جامعیت دین در چند زمینه مسائل هستی شناسی و فلسفی، دایره علوم طبیعی، مسائل اخلاقی و مسائل حقوقی و رفتاری قابل طرح است که از محور چهارم با عنوان قلمرو فقه یاد شده است. پژوهشگران دینی با طرح مسئله جامعیت دین به دنبال پاسخ به این پرسش هستند که دین اسلام چه ساحاتی از زندگی انسان در بر می‌گیرد؟
| |
|
| |
|
| امروزه چند دیدگاه درباره شمول یا عدم شمول آموزه‌های دینی بر تمام ابعاد زندگی انسان ارائه شده است. برخی با نگاهی حداقلی، گرایش به انعزال و بی‌طرفی مطلق قانون‌گذار اسلام درباره شؤون دنیای انسان دارند. در مقابل بسیاری با استناد به دلائلی چون «جامعیت قرآن کریم»، «مطابقت محتوای اسلام با فطریات بشر»، «جامعیت احکام اسلام»، «ثابت بودن محتوای دین»، «پذیرفتن عناوین ثانویه»، «خاتمیت دین اسلام» و بر مبنای قاعده «عدم خلو واقعة عن الحکم الشرعی» معتقدند دین اسلام برای تمام ابعاد زندگی انسان دارای حکم است. در میانه دو اندیشه شمول و انعزال، عده‌ای نیز بر این باورند که اصول کلان و عام به‌وسیله شارع بیان شده و امور جزئی به عهده انسان گذاشته شده است.
| |
|
| |
| ==کتاب‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| # قلمرو دین و گستره شریعت، [[علیرضا اعرافی]]، قم، موسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان، ۱۳۹۷ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97604922.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # جاودانگی و پویایی شریعت اسلام، محمدعلی ایزدی، همدان، مرکز نشر دانشگاه بوعلی سینا، ۱۳۹۳ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/94/94513003.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # گستره دین، [[عبدالله جوادی آملی]]، قم، نشر اسراء، ۱۳۹۱ش.
| |
| # جامعیت و کمال دین، علی ربانی گلپایگانی، تهران، کانون اندیشه جوان، ۱۳۸۸ش.
| |
| # گستره‌ی شریعت، [[عبدالحسین خسروپناه]]، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۲ش.
| |
| # درآمدی بر شناخت گستره شریعت، محمدرضا اسدی، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۲ش.
| |
| ===عربی===
| |
| # شمول الشريعة ؛ بحوث في المرجعية القانونية بين العقل والوحي، [[حیدر حب الله]]، بیروت، دار روافد للطباعة والنشر والتوزيع، ۲۰۱۸م.
| |
| # الشمولية في الاسلام : مفهومها وافاقها ومظاهرها العامة، معاونت فرهنگی مجمع تقریب مذاهب اسلامی و به کوشش علی‌اصغر واحدی، تهران، [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]]، ۲۰۱۲م.
| |
| # شمول الاسلام، [[یوسف القرضاوی]]، مصر، مكتبة وهبة للطباعة والنشر السلسلة، ۲۰۱۱م. [https://www.al-qaradawi.net/sites/default/files/pdf/1c054-shmol-aleslam.pdf لینک کتاب]
| |
| # الثبات والشمول في الشريعة الإسلامية، عابد بن محمد السفياني، مکه المکرمه، مكتبة المنارة، ۱۴۰۸ق. [https://al-maktaba.org/book/33178 لینک کتاب]
| |
|
| |
| ==مقالات==
| |
| ===فارسی===
| |
| # واکاوی دلائل جامعیت دین مبین اسلام (با تمرکز بر محتوای دین)، محمدمهدی کریمی‌نیا و محمدعلی ابراهیمی و مجتبی انصاری مقدم، ماهنامه پژوهش‌های معاصر در علوم و تحقیقات، شماره ۲۴، ۱۴۰۰ش. [https://jocrisar.ir/fa/showart-f7168b7fe3ec71fc3756ee2da21d49d7 دسترسی به مقاله]
| |
| # واکاوی قلمرو احکام دین بر مبنای قاعده «عدم خلو واقعه از حکم شرعی»، محمدحسن گلی شیردار و سکینه منظری مجید، [[دوفصلنامه فقه میان‌رشته‌ای اجتماعی]]، شماره ۱۴، ۱۳۹۸ش. [https://irj.journals.isu.ac.ir/article_75480_c2b0c7b68ed9fb0e72ef51290cacc9c5.pdf لینک مقاله]
| |
| # واکاوی قلمرو احکام دین بر مبنای قاعده «عدم خلو واقعه از حکم شرعی» با رویکرد برون دینی، محمدحسن گلی شیردار و سکینه منظری مجید، دوفصلنامه فقه میان‌رشته‌ای اجتماعی، شماره ۱۴، ۱۳۹۸ش.
| |
| # بررسی و تبیین تلازم موجود بین جامعیت دین و ختم نبوت تشریعی با تاکید بر تفسیر «المیزان»،سیدکریم خوب‌بین خوش‌نظر و جواد کارخانه، دوفصلنامه معرفت کلامی، شماره ۲۳، ۱۳۹۸ش. [http://kalami.nashriyat.ir/sites/kalami.nashriyat.ir/files/3_16.pdf لینک دسترسی]
| |
| # مناسبات میان قلمرو دین و قانونگذاری با تاکید بر نظریه تطبیق، سید احمد حبیب نژاد و سید عباس حسینی، [[فصلنامه فقه حکومتی]]، شماره ۷، ۱۳۹۸ش. [http://fh.smhi.ir/article_105051_0c292beb49c422ef3507be84dcde0534.pdf لینک مقاله]
| |
| # قلمرو دخالت دین در عرصۀ امور اجتماعی و سیاسی از دیدگاه امام خمینی(ره)، محمدحسین ایراندوست، پرتال جامع امام خمینی، ۱۳۹۷ش. [http://www.imam-khomeini.ir/fa/n120143/قلمرو_دخالت_دین_در_عرصۀ_امور_اجتماعی_و_سیاسی_از_دیدگاه_امام_خمینی_ره_ لینک مقاله]
| |
| # سه گلوگاه برای گسترش قلمرو اجتهاد، عبدالحمید واسطی، [[دوفصلنامه مبانی فقهی حقوق اسلامی]]، شماره ۲۲، ۱۳۹۷ش. [https://jfil.srbiau.ac.ir/article_13821_9b951d6b5ebe32bf7a0d1aff92ad6749.pdf لینک مقاله]
| |
| # دلایل و لوازم تلقی حداکثری از دین، عباس جوارشکیان، فصلنامه آموزه‌های کلامی نوین، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. [http://ntt.journals.hozehkh.com/article_42_70d3caa211b17ce0adb3724ad96e0f2e.pdf لینک مقاله]
| |
| # مبانی کلامی قانونگذاری و آثار فقهی و حقوقی آن در حکومت اسلامی (مبتنی بر آرای برخی از علمای معاصر)، حسین امینی پژوه و عباس کعبی، [[فصلنامه حکومت اسلامی]]، شماره ۷۴، ۱۳۹۳ش. [http://www.rcipt.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&fkeyid=&siteid=1&pageid=142&p=1&g=241&showitem=1049 متن مقاله را از اینجا بخوانید]
| |
| # تأملی در قلمرو دین، عباس کردفیروزجایی، فصلنامه آیین حکمت، شماره ۶، ۱۳۸۹ش. [https://alefbalib.com/index.aspx?pid=256&PdfID=168806 لینک مقاله]
| |
| # گزاره کلامی تأثیرگذار در اجتهاد (جامعیّت شریعت)، علیرضا صابریان، فصلنامه دین و سیاست (نام جدید: دوفصلنامه انسان‌پژوهی دینی)، شماره ۱۷، ۱۳۸۷ش. [http://raj.smc.ac.ir/article_2708_f24c2f2d9ceda797a285574d545a9429.pdf لینک مقاله]
| |
| # گستره شریعت، [[ابوالقاسم علیدوست]]، [[فصلنامه قبسات]]، شماره ۳۲، ۱۳۸۳ش. [http://qabasat.iict.ac.ir/article_17302_b46ebea5940e7226f18ace99c5ba5ce6.pdf لینک مقاله]
| |
| # جامعیت و کمال شریعت و تحولات آن در عصر غیبت، سید حسین هاشمی، فصلنامه قبسات، شماره ۳۲، ۱۳۸۳ش. [http://qabasat.iict.ac.ir/article_17303_fcf3e174ca504bdd9ca615ed23935c58.pdf لینک مقاله]
| |
| # نظریه دین حداکثری (درآمدی بر قلمرو گستره دین از منظر استاد مطهری (ره))، ولی‌الله عباسی، فصلنامه قبسات، شماره ۳۰ و ۳۱، ۱۳۸۲ و۱۳۸۳ش. [http://qabasat.iict.ac.ir/article_17264_af9ca19bb3d0e77c9a0f400c94c6bb12.pdf لینک مقاله]
| |
| # درآمدى بر قلمرو فقه، [[مهدی مهریزی]]، [[فصلنامه نقد و نظر]]، شماره ۶، ۱۳۷۵ش. [http://jpt.isca.ac.ir/article_22853_2113c7ba8a27c2d5b56a019901fcf613.pdf لینک مقاله]
| |
| # جامعیت دین، [[سید محمدعلی ایازی]]، در کتاب جامعیت و شریعت از مجموعه آثار کنگرۀ بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س)، «نقش زمان و مکان در اجتهاد»، ۱۳۷۴ش. [http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_124296/کتاب/جامعیت_شریعت_مجموعه_مقالات/جامعیت_دین لینک مقاله]
| |
| # جامعیت، جهانی بودن و جاودانگی دین از نظر قرآن، حسین غفاری، در کتاب کتاب جامعیت و شریعت از مجموعه آثار کنگرۀ بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س)، «نقش زمان و مکان در اجتهاد»، ۱۳۷۴ش. [http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_124279/کتاب/جامعیت_شریعت_مجموعه_مقالات/جامعیت_جهانی_بودن_و_جاودانگی_دین_از_نظر_قرآن لینک مقاله]
| |
| # عمومیت و جاودانگی اسلام، محمدرضا مصطفی‌پور، در کتاب کتاب جامعیت و شریعت از مجموعه آثار کنگرۀ بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س)، «نقش زمان و مکان در اجتهاد»، ۱۳۷۴ش. [http://www.imam-khomeini.ir/fa/c78_124275/کتاب/جامعیت_شریعت_مجموعه_مقالات/عمومیت_و_جاودانگی_اسلام لینک مقاله]
| |
|
| |
| ===عربی===
| |
| # نظريّة الشموليّة التفصيليّة للشريعة الإسلاميّة (اتجاه الفقه السائد)، [[حیدر حب الله]]، مقاله در سایت نویسنده، تاریخ درج۹/۲۶/ ۲۰۲۰، تاریخ بازدید ۲۶ مهر ۱۴۰۱ش. [http://hobbollah.com/wordpress/wp-content/uploads/2020/09/ShomolAlshariattafsele.pdf لینک مقاله]
| |
| # خصائص الإسلام العامة «الشمولية»، محمد فريجه، مقاله در سایت مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، تاریخ بازدید ۲۶ مهر ۱۴۰۱ش. [https://taqrib.ir/ar/article/print/1169 لینک مقال]
| |
| # العولمة وعالمية الدين، حیدر حب الله، ثقافتنا للدراسات والبحوث (ایران)، شماره ۳۷، ۲۰۱۴م. [https://hobbollah.com/articles/العـولـمة-وعالـميّة-الـدين/ لینک مقاله]
| |
| # مقاصد الشريعة و تجديد الفقه الاسلامي المعاصر: رؤية منظومية كلية، جاسر عودة، مجلة المسلم المعاصر (مصر)، شماره ۱۵۱، ۲۰۱۴م. [http://www.khotwacenter.com/مقاصد-الشريعة-وتجديد-الفقه-الإسلامي-ا/ لینک مقاله]
| |
| # الشمولية الإسلامية بين ثوابت العقيدة ومرونة التشريع، محمدعیاش الکسیبی، مجلة الزرقاء للبحوث والدراسات (الاردن)، مجلد ۴، شماره ۱، ۲۰۰۲م. [https://www.quranicthought.com/ar/books/الشمولية-الاسلامية-بين-ثوابت-العقيدة/ لینک مقاله]
| |
| # شمولية الإسلام، محمدحسین الددو الشنقيطي، مقاله در سایت اسلام ویب، تاریخ بازدید ۲۶ مهر ۱۴۰۱ش. [https://audio.islamweb.net/audio/index.php?page=FullContent&full=1&audioid=460757# لینک مقاله]
| |
| # شمولية التشريع الإسلامى ومرونته، عبدالله الجراری، مجلة الدعوة الحق (المغرب)، سال ۱۸، شماره ۳، ۱۹۷۷م.
| |
|
| |
| ==پایان‌نامه‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| # نقد و برسی قلمرو دین اسلام بر مبنای آرای دین شناسانه ی آیت اله سبحانی، حمید کردلو، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/6f4cdee7e9b0acc3002fb28db9c4ed01 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی انتقادی و مقایسه‌ای دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی و آیت‌الله مصباح یزدی در زمینه قلمرو دین، عیسی معلم، کارشناسی ارشد، گروه کلام و فلسفه دین، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4221640579d555823808b871dd39eee6 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # جامعیت دین اسلام از منظر متکلمین معاصر امامیه، سید ابوالفضل مولائی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گلستان، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/fbde1a205ac9e8bdb209068df69a3fb8 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # قلمرو فقهی مسئولیت دولت اسلامی در قبال اقامه دین، سید محمدسعید ناطقی، کارشناسی ارشد، مجتمع آموزش عالی فقه، مدرسه عالی فقه تخصصی، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/233b6f2f7c5b0065845f28e26a832f96 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی کمال دین از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و علی عبدالرزاق، فاطمه علمی‌راد، رساله دکتری، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/3efcb7801d5bc5a732c9bd6fba42e947 صفحه رساله در سامانه گنج]
| |
| # قلمرو احکام دین در تنظیم حیات انسان، سکینه منظری مجید، رساله دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/78ff33537bba56321dd104209e024efb صفحه رساله در سامانه گنج]
| |
| # تحلیل قلمرو دین در عرصه قانونگذاری، محمد پوریوسفی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/e091647e2450eb46a1f0061afababe50 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی نقش قرآن و روایات در فرایند جامعیت اسلام، احمد طهماسبی بلداجی، رساله دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اراک، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/933f6be82ced491ef33d74f90bae6ed8 صفحه رساله در سامانه گنج]
| |
| # قلمرو فقه در زندگی اجتماعی بشر، محمدحسین بنایی خیرآبادی، کارشناسی ارشد، دانشکده مبانی نظری اسلام، دانشگاه معارف اسلامی قم. ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/5dd022946d7a185ae81f8af256b7034f صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی جامعیت قوانین مدنی قرآن از دیدگاه مفسران معاصر، معصومه شهبازی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم قرآنی کرمانشاه، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/c9434f878b20b58149f9bca58824d89f صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # نقد و بررسی نظریه خروج امور غیرعبادی از قلمرو دین، سید محمد نخلی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، ۱۳۹۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/6275ae0e71caf63fb6beb806d02f4988 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # قلمرو دین از دیدگاه علامه جعفری و آیت‌الله جوادی آملی، محمدحسین صادقی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0522e82d69746b6974d13e0db680e99b صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # تحلیل شیوه‌های تعیین قلمرو دین بر اساس آموزه‌های نهج‌البلاغه، شهناز هوایی، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم قرآنی اصفهان، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، ۱۳۹۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/480b6f02bee3c17968f2709546b5400a صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # قلمرو دین در عصر پایان پیامبری، اعظم شقاقی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه الزهرا (س)، ۱۳۹۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/84e997246e8effbf152b7a9fcf9a5236 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # جامعیت و کمال دین از دیدگاه علامه طباطبائی (ره)، باقر مهدوی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۸۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2d073cd3322a3a18602e96caf90bdb64 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # قلمرو دین از دیدگاه علامه طباطبائی، زکی موسوی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، کارشناسی ارشد، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۸۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/bfb578831ff6fabf967e8b909ffa26ee صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
|
| |
| ==سایر منابع==
| |
| # شمولية التشريع، محمدباقر ایروانی، درس خارج اصول فقه، مندرج در سایت مدرسه فقاهت، تاریخ درج ۲۸ ربیع الثانی ۱۴۳۶ق، تاریخ بازدید ۲۶ مهر ۱۴۰۱ش. [https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/iravani/osool/35/360428/ لینک درس]
| |