|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[شورش]] علیه قدرت حاکم از مباحث فقه سیاسی و به معنای حرکت اعتراضی افراد یا گروه‌های خاص با هدف ایجاد تغییر یا براندازی قدرت حاکم است. تفاوت شورش با صورت‌های دیگر اعتراض اجتماعی مانند تظاهرات و نافرمانی مدنی در آن است که با بی‌نظمی و رفتارهای خشونت‌آمیز نظیر تخریب اموال عمومی و درگیری مسلحانه یا غیرمسلحانه همراه است. از نگاه فقه معاصر شورش می‌تواند بسته به شیوه‌ی اجرای آن و همچنین بسته به نوع حکومت و نظام حاکم، احکام مختلفی داشته باشد؛ برای مثال حکم شورش علیه حکومت اسلامی و نظام بنا شده بر پایه عدالت و موازین شرعی، با شورش علیه حکومت جور متفاوت است. برخی منابع فقهی شورش مسلحانه علیه حکومت اسلامی را مصداق بَغی دانسته‌اند. در صفحه پیش رو منابعی که از نگاه فقهی به پژوهش و بررسی در خصوص شورش پرداخته و یا شامل مباحثی درباره آن هستند، جمع آوری شده است.
| |
| == کتاب‌ها ==
| |
| === فارسی ===
| |
| # بغی و تمرد از ولایت فقیه در فقه امامیه، علی صفری، تهران، نشر سنجش و دانش، ۱۳۹۸ش.
| |
| # اعتراض سیاسی در حکومت اسلامی از منظر فقه شیعه، عارف لطفی و محمد لطفی، ناشر کنکاش، اصفهان، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98224150.pdf فهرست مطالب کتاب] این کتاب در اصل پایان‌نامه نویسنده است. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0c235443d42353f81a66e62ab96b029f پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # خروج بر حاکم از دیدگاه اهل سنت، قاسم میرزایی، قم، نشر رهپویان اندیشه، ۱۳۹۶ش. [https://ketab.ir/book/71361677-5eb5-4b7e-ad59-67a6144e78ef فهرست مطالب کتاب]
| |
| # بغی و تمرد در حکومت اسلامی، مهدی پورحسین، تهران، نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۱ش.
| |
| # بررسی فقهی خروج از حاکمیت دینی، صادق فرازی، قم، نشر زمزم هدایت، ۱۳۸۵ش. [https://ketab.ir/book/7d894f41-04e5-4a63-90e4-4c08e74522c1 فهرست مطالب کتاب]
| |
|
| |
|
| === عربی ===
| |
| # التمرد مخاطره و علاجه، علی محمد سلمان محیمید آل عسکر العبیدی، بی‌جا، بی‌تا. [https://ebook.univeyes.com/57210 کتاب را اینجا ببینید]
| |
| # المظاهرات فی میزان الشریعة الإسلامیة، عبدالرحمن بن سعد الشثری، بی‌جا، ۲۰۱۱م. [https://www.noor-book.com/كتاب-المظاهرات-في-ميزان-الشريعة-الإسلامية-pdf کتاب را اینجا ببینید]
| |
|
| |
| == مقاله‌ها ==
| |
| === فارسی ===
| |
| # استراتژی بازدارندگی از منظر فقه سیاسی، علیرضا احمدی، افق‌های نو در فقه سیاسی، شماره ۹، ۱۴۰۰ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1825138/استراتژی-بازدارندگی-از-منظر-فقه-سیاسی مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # موانع اجرای حکم فقهی شورش و بغی در عصر حاضر، محمد شهریاری شاد، فصلنامه فرهنگ پژوهش، دوره ۱۳، شماره ۴۳، ۱۳۹۹ش. [http://fpq.bou.ac.ir/article_72088_a632f312fb31a3fb2e33b35595a65af1.pdf مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # مفهوم شورش و شورشی و چگونگی رو در رویی دولت اسلامی با شورشیان از منظر فقه، علی‌اکبر کلانتری، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۸۷، ۱۳۹۷ش. [http://mag.rcipt.ir/article_89961_7c790bfcc5ea03a1e3503b905652ec05.pdf مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # مطالعه تطبیقی جرم شورش در فقه امامیه، حقوق فرانسه و انگلستان، عبدالرضا اصغری و علیرضا زاهدی اصل، فصلنامه گفتمان حقوقی، شماره ۳۳، ۱۳۹۷ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1466483/مطالعه-تطبیقی-جرم-شورش-در-فقه-امامیه-حقوق-فرانسه-و-انگلستانمقاله را اینجا ببینید]
| |
| # بررسی جرم بغی در فقه امامیه و حقوق ایران، اسمعیل رحیمی‌نژاد و محدثه صفرخانی، فصلنامه حقوق اسلامی، دوره ۱۱، شماره ۴۰، ۱۳۹۳ش. [http://hoquq.iict.ac.ir/article_13665_e9441f387895b89a40119b4301070f70.pdf مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # شورش و قیام علیه حکومت‌ها از نگاه اسلام و مسیحیت، صالح حسن‌زاده، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، دوره ۱، شماره ۳، ۱۳۹۱ش. [https://qpss.atu.ac.ir/article_2318_79da79b352142d45a9ab392bd21e4fcb.pdf مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # مقاومت در برابر پلیس؛ دفاع مشروع یا تمرد؟، بهزاد جهانی، نشریه کارآگاه، شماره۱۸، ۱۳۹۱ش.
| |
| # مروری بر مبانی نامشروع بودن خروج از حاکمیت نظام اسلامی، صادق فرازی، مجله حصون، شماره ۶، ۱۳۸۴ش. [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5415/5421/50705/مروری-بر-مبانی-نامشروع-بودن-خروج-از-حاکمیت-نظام-اسلامی مقاله را اینجا ببینید]
| |
|
| |
| === عربی ===
| |
| # حکم المظاهرات فی الشریعة الإسلامیة، ظلال مهدی صالح، مجلة کلیة القانون للعلوم القانونیة و السیاسیة، المجلد ۱۰، العدد ۳۶، ۲۰۲۱م. [https://www.iasj.net/iasj/pdf/cc337507eb02d0a8 مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # الأصل العقدی فی تحریم المظاهرات، مجلة بحوث کلیة الآداب، سلطان بن عبید بن عبدالله العرابی، جامعة المنوفیة، دوره ۱۱۷، شماره ۲۰، مصر، ۲۰۱۹م. [https://journals.ekb.eg/article_128016_083c72b4e780de07ca09e121b6e92aef.pdf مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # المسئولیة الجزائیة عن جرائم الشغب (دراسة مقارنة)، محمد علی عبدالرضا عفلوک و علی حسن عبدالصاحب، مجلة دراسات البصرة، المجلد ۲۸، العدد ۱۹۹۴–۴۷۲۱، ۲۰۱۸م. [https://www.iasj.net/iasj/article/147423 مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # مشروعیة استخدام المعدات الأمنیّة أثناء المظاهرات وفقاً لأحکام الشریعة الإسلامیة، إبراهیم مفتاح إبراهیم الفلاق و رزمان محمد نور، مجلة الاحکام، دوره ۱۶، شماره ۱، اندونزی، ۲۰۱۶م. [https://journal.uinjkt.ac.id/index.php/ahkam/article/view/2904 مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # أحکام استخدام المعدات الأمنیّة أثناء المظاهرات فی الشریعة الإسلامیة، رزمان محمد نور و إبراهیم مفتاح إبراهیم الفلاق، مجلة جامعة المدینة العالمیة (مجتمع)، العدد ۱۴، مالزی، ۲۰۱۵م. [http://ojs.mediu.edu.my/index.php/majmaa/article/view/131/101 مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # مدی مشروعیة استخدام القوة فی مواجهة الشغب، ولید فاروق جمعة، القیادة العامة لشرطة الشارقة - مرکز بحوث الشرطة، مجلد ۱۶، عدد ۳، الإمارات، ۲۰۰۷م.
| |
| # ضوابط المظاهرات: دراسة فقهیة، أنس مصطفی حسین أبو عطا، مجلة جامعة دمشق للعلوم الاقتصادیة والقانونیة، المجلد ۲۱، العدد ۱، ۲۰۰۵م. [http://damascusuniversity.edu.sy/mag/law/old/economics/2005/21-1/abuata.pdf مقاله را اینجا ببینید]
| |
| # مشروعیة التظاهر فی الإسلام، أنس مصطفی حسین أبو عطا، مجلة جامعة مؤتة للبحوث و الدراسات، مجلد ۱۸، العدد ۷، ۲۰۰۳م.
| |
|
| |
| == پایان‌نامه‌ها ==
| |
| === فارسی ===
| |
| # حکم حفظ کشورهای اسلامی در حالت تزاحم با اطاعت از حاکم، احمد شفیعی‌نیا، پایان‌نامه دکتری، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۴۰۱ش.
| |
| # احکام شرعی و آثار حقوقی تمرد در برابر حکومت در فقه امامیه و حقوق اساسی ایران، شقایق ماککی، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/6227c06a2b38f1f9a2590b2e34cc9ecb چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # قیام علیه حکومت جائر از منظر فقه اهل بیت (ع) و حنبلی، علی واعظی، پایان‌نامه دکتری، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۴۰۰ش.
| |
| # راهبردها و راهکارهای دولت اسلامی در مواجهه با شورش سیاسی در عصر حاضر، محمد شهریاری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده تاریخ و مطالعات سیاسی، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d757641a3b947dc74448a8155658eda4 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # جرائم علیه مأمورین دولت در فقه و حقوق ایران و افغانستان، حامد حسنی، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/91d303ec3a10e9ecfcd77169767d7131 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # مطالعه دیدگاه‌های مذاهب چهارگانه اهل سنت در رابطه با حق مخالفت علیه حاکم، ساسان زمانی دادانه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/9b364e36aa563b6bd6a8077ffa56c818 چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # بررسی حکم فقهی مخالفت با حاکم اسلامی، محمدامین حدادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/41460f312fe0e887521da620259afa8f چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # بررسی بغی از منظر فقه و حقوق کیفری ایران، فاطمه جعفری میدانسر، مؤسسه آموزش عالی ادیب مازندران، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/18f620f50a89031c9f6bfd7ac1b6696e پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # مقاومت در برابر مأمور دولتی حین انجام وظیفه از دیدگاه فقه اهل‌بیت (علیهم السلام)، فقه حنفی و حقوق افغانستان، شمس الدین انصاری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/9b716b280885621973e1020f2a2a608b پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # بررسی فقهی نقش حکومت اسلامی در مواجهه با تهدیدات امنیتی، محمدحسین علیپور، پایان‌نامه دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/634e091fc54247de50dc7be7878b3fc3 چکیده پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # مسئولیت بین‌المللی دولت اسلامی در قبال جنبش‌های آزادی‌بخش در پرتو فقه سیاسی، امیر کشت‌گر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران پردیس فارابی، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/6453f00825c1bda1fb121f282b6f3ee6 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # حقوق مخالفان داخلی حکومت در فقه و حقوق، مائده چراغی گیلانی، دانشکده حقوق و الهیات، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۳۹۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/bdf7d27851934579299b0aaed64e0dd0 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # بررسی تطبیقی فقهی محاربه و افساد فی‌الارض با بغی و شورش از دیدگاه فریقین (مذاهب خمسه)، منصور رضوانی، پایان‌نامه دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/fac0340df15301502b8603c93f8129b1 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # قیام علیه حاکم جور در فقه امامیه و اهل سنت با لحاظ فتاوای اهل سنت در جریان بیداری اسلامی، فاطمه ابراهیمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/bf0de0f9e3883543d8b3bc30c8518fdb پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # اعتراض سیاسی در حکومت اسلامی از منظر فقه شیعه، عارف لطفی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید اشرفی اصفهانی، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0c235443d42353f81a66e62ab96b029f پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # قیام علیه حاکم در فقه مذاهب اسلامی با تأکید بر جریان بیداری اسلامی، محمدعلی ابراهیمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم حدیث، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/3b943fcdc831755e6effdec64bd0be81 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # بررسی فقهی- قانونی جرم قیام مسلحانه علیه حکومت اسلامی، محمدعلی موحدی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/850473efa47dfa61429638985392373e پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # جرایم علیه امنیت ملی در فقه و حقوق اسلامی، طاهره ابولی گوکی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۸۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/da86b2fb3b5876ccc95d27889a171c76 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # تمرد نسبت به مأمورین دولتی در حقوق کیفری ایران، مریم امینی‌نیک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d492e20c7cf77daf7068c39990c8211b پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # تمرد در حقوق کیفری ایران، محمدحسین محسنی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، ۱۳۸۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/fd9de502760002badc8e8331cb62379e پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # قیام در مقابل حکومت ظلم (انقلاب) از دیدگاه اسلام، محمدرضا حاتمی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم سیاسی و معارف اسلامی، ۱۳۷۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/191cd46080221b9cfa6aaf3f4639346f پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # تمرد در حقوق کیفری ایران، محمد میرزائی فدافنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2f2e308bdc83acd2202adeacd9c23388 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
| # تمرد نسبت به مأمورین دولتی در حقوق کیفری ایران، محمدحسین غلامی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۶۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/cc8c3f83f1a76c621a4648be068bc549 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |
|
| |
| === عربی ===
| |
| # أحکام الشرطة النسائیة فی الفقه الإسلامی: دراسة مقارنة بقانون الشرطة النسائیة الکویتی، حسین علی سعید القحطانی، پایان‌نامه دکتری، کلیة دارالعلوم، جامعة المنیا، کویت، ۲۰۱۶م. [http://srv4.eulc.edu.eg/eulc_v5/Libraries/Thesis/BrowseThesisPages.aspx?fn=PublicDrawThesis&BibID=12361134 پایان‌نامه را اینجا ببینید]
| |