کاربر:Ma.sultanmoradi/صفحه تمرین۳: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه فقه معاصر
Ma.sultanmoradi (بحث | مشارکت‌ها)
بدون خلاصۀ ویرایش
Ma.sultanmoradi (بحث | مشارکت‌ها)
اصلاح ارقام
خط ۱: خط ۱:
[[رویه قضایی]]
[[وحدت رویه قضایی]] از جمله مسائل پیش‌روی فقه معاصر است. یکی از وظایف دیوان عالی کشور ایران ایجاد وحدت رویه قضایی است که از طریق صدور رای وحدت رویه صورت می‌گیرد. طبق مفاد ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری ایران «هرگاه از شعب مختلف دیوان عالی کشور یا دادگاه ها، نسبت به موارد مشابه، اعم از حقوقی، کیفری و امور حسبی، با استنباط متفاوت از قوانین، آرای مختلفی صادر شود، رئیس دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور، به هر طریق که آگاه شوند، مکلفند نظر هیات عمومی دیوان عالی کشور را به منظور ایجاد وحدت رویه درخواست کنند.»


برخی پژوهشها به جایگاه فقهی ذیل بحث از جایگاه عرف در فقه اسلامی، به مفهوم و جایگاه «عرف قضات» پرداخته‌اند.
مبنای این مسئله استفتائی است که در سال ... از امام خمینی (ره) انجام شد. در این استفتاء [[عبدالکریم موسوی اردبیلی]] رئیس دیوان عالی کشور خبر داد که به علت مجتهدِ مطلق نبودن و سابقه قضاوت نداشتن اکثر قاضیان، در احکامی که حکم شرعی مشخصی ندارند، وحدت رویه‌ای بین قاضیان وجود ندارد و اختلاف فاحشی میان احکام صادره وجود دارد. سپس پیشنهاد کرد که پرهیز از این اختلاف، راهی جز تهیه فهرستی از کیفرهای مناسب جرم‌ها و تبدیل آن به مواد قانونی و همچنین منوط کردن مجوز قضاوت قاضیان به صدور حکم طبق این مواد وجود ندارد. اما خمینی  این استفتاء را ای گونه پاسخ دادند: «بسمه تعالی، در وضع کنونی، جمعی از فقها موارد مذکور را بررسی نمایند و‏‎ ‎‏نظر بدهند، مانع ندارد.» البته آن را موقت دانستند. <ref>استفتائات امام خمینی، جلد 10، صفحه 11</Ref>


مجموعه آراء صادره از دادگاه ها در کلیه سطوح آن «رویه قضایی» به معنای عام نامیده می شود. آراء نوعی و کلی که هیأت عمومی دیوان عالی کشور در مقام رفع تعارض از آراء محاکم صادر می کند و برای سایر محاکم در موضوعات مشابه الزام آور است، رویه قضایی به معنای خاص نامیده می شود. پرسشی که مطرح است این است که رویه قضایی در کدام یک از دو معنای اصطلاحی فوق منبع حقوق است؟ در کشور ما، آراء دسته اول منبع حقوق محسوب نمی شوند ولی آراء دسته دوم منبع حقوق محسوب می شوند. در این مقاله ایجاد قاعده حقوقی از طریق آراء محاکم مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
علی رغم وجود مقالات فراوان فقهی درباره آرای مختلف


==کتاب==
 
==مقاله==
 
===فارسی===
#آراء وحدت رویه قضایی دیوان عالی کشور و نقش علمای فقه و حقوق در کارآمدی آن، دکتر غلامعلی صدقی، مجموعه حقوقی (دیوان عالی کشور)، شماره ۱، پاییز ۱۴۰۰ش.
#اصول و قواعد فقهی و حقوقی متناظر بر تحصیل دلیل توسط علم قاضی در رویه قضایی، مهدی حلالخور میرکلا، رجب گلدوست جویباری، عباس تدین، فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۲، تابستان ۱۴۰۰ش.
#آراء وحدت رویه قضایی دیوان عالی کشور و نقش علمای فقه و حقوق در کارآمدی آن، دکتر غلامعلی صدقی، مجموعه حقوقی (دیوان عالی کشور)، شماره 1، پاییز 1400ش.
#نقش عرف به‌منزلۀ منبع حقوق، علی اسلامی‌پناه، مطالعات حقوق خصوصی، سال چهل و هفتم - شماره ۲، تابستان ۱۳۹۶ش.
#مطالعه تطبیقی بنیادهای تفسیر قوانین جزایی در فقه امامیه و حقوق غرب، محمد رضا ظفری، پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، شماره ۱، پاییز ۱۳۹۳ش.
#جایگاه عرف در حقوق با رویکردی بر اندیشه های امام خمینی، فهیمه ملک‌زاده، مونا احمدلو، [[فصلنامه پژوهشنامه متین]]، شماره ۵۶، پاییز ۱۳۹۱ش.
#جایگاه عرف در حقوق بین الملل و حقوق اسلام، سید محمد موسوی بجنوردی، پژوهشنامه متین، شماره ۱۵ و ۱۶، تابستان و پاييز ۱۳۸۱ش.
#تاملی بر جایگاه "عرف" و "عادت" در فقه و حقوق موضوعه ایران،سید محمد تقی علوی، زبان و ادب فارسی، شماره ۱۸۲، بهار ۱۳۸۱ش.
#عرف و عادت، حسین نجومیان، وقف میراث جاویدان، شماره ۷، پاییز ۱۳۷۳ش.

نسخهٔ ‏۹ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۳۱

وحدت رویه قضایی از جمله مسائل پیش‌روی فقه معاصر است. یکی از وظایف دیوان عالی کشور ایران ایجاد وحدت رویه قضایی است که از طریق صدور رای وحدت رویه صورت می‌گیرد. طبق مفاد ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری ایران «هرگاه از شعب مختلف دیوان عالی کشور یا دادگاه ها، نسبت به موارد مشابه، اعم از حقوقی، کیفری و امور حسبی، با استنباط متفاوت از قوانین، آرای مختلفی صادر شود، رئیس دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور، به هر طریق که آگاه شوند، مکلفند نظر هیات عمومی دیوان عالی کشور را به منظور ایجاد وحدت رویه درخواست کنند.»

مبنای این مسئله استفتائی است که در سال ... از امام خمینی (ره) انجام شد. در این استفتاء عبدالکریم موسوی اردبیلی رئیس دیوان عالی کشور خبر داد که به علت مجتهدِ مطلق نبودن و سابقه قضاوت نداشتن اکثر قاضیان، در احکامی که حکم شرعی مشخصی ندارند، وحدت رویه‌ای بین قاضیان وجود ندارد و اختلاف فاحشی میان احکام صادره وجود دارد. سپس پیشنهاد کرد که پرهیز از این اختلاف، راهی جز تهیه فهرستی از کیفرهای مناسب جرم‌ها و تبدیل آن به مواد قانونی و همچنین منوط کردن مجوز قضاوت قاضیان به صدور حکم طبق این مواد وجود ندارد. اما خمینی این استفتاء را ای گونه پاسخ دادند: «بسمه تعالی، در وضع کنونی، جمعی از فقها موارد مذکور را بررسی نمایند و‏‎ ‎‏نظر بدهند، مانع ندارد.» البته آن را موقت دانستند. [۱]

علی رغم وجود مقالات فراوان فقهی درباره آرای مختلف


  1. آراء وحدت رویه قضایی دیوان عالی کشور و نقش علمای فقه و حقوق در کارآمدی آن، دکتر غلامعلی صدقی، مجموعه حقوقی (دیوان عالی کشور)، شماره ۱، پاییز ۱۴۰۰ش.
  1. استفتائات امام خمینی، جلد 10، صفحه 11