المبسوط في فقه المسائل المعاصرة: المسائل الطبية (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) افزودن جعبه اطلاعات |
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) ←مبانی: افزودن مبانی |
||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
==مبانی== | ==مبانی== | ||
===توقیفی بودن معاملات مانند عبادات=== | |||
قائنی بر این باور است که احکام معاملات هم همانند احکام عبادات توقیفی است، و در نتیجه بدون دستیابی به حکم از جانب شرع نمی‌توان صرفاً با اتکا به فهم عرفی به تبیین احکام آن پرداخت.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۱۵-۱۶.</ref> | |||
===ملاک مستحدثه بودن: نامعقول بودن در عصر تشریع=== | |||
از نظر محمد قائنی، ملاک و ضابطه مستحدثه بودن یک موضوع آن است که وجود خارجی موضوع، در عصر تشریع معقول نباشد و بنابراین، نتوان از شمول یا اطلاق نص درباره آن بحث کرد، از جمله پیوند دست انسان به کسی که آن عضو را ندارد؛ چرا که چنین امری در نظر مردمان عصر تشریع، قابل تصور و تحقق نبوده و از همین رو سؤالی در باب آن نیز طرح نشده است.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۱۹.</ref> وی مسائل مستحدثه را سه قسم می‌داند: ۱. اموری که درباره آنها در عصر تشریع سؤالی نشده است، اما اگر سؤال می‌شد در همان عصر قابل تحقق بود، مثل نماز و روزه در مکان‌های خاص مثل قطب شمال و جنوب،<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۰.</ref> ۲. اموری که اگر به آنها توجه می‌شد هم برای مردم قابل تصور نبود، مثل پیوند اعضای انسان مرده به انسان زنده،<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۰.</ref> و ۳. اموری که در نصوص شرعی بیان شده است، اما فقیهان به آن توجهی نکرده‌اند، مثل جواز بی‌حس کردن عضو در هنگام اجرای شلاق یا مجازات دیگر برای عدم احساس درد.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۱.</ref> | |||
===حجیت عمومات برای مسائل مستحدثه=== | |||
قائنی، با رد نظر کسانی که عمومات و اطلاقات را برای صدور احکام درباره مسائل جدید قاصر می‌دانند، به نقد دلایل آنان پرداخته و با بهره‌گیری از روایات، پنج وجه را در تأیید منظر خود بیان کرده است؛ روایاتی دال بر اینکه کتاب و سنت شامل تمام احکامی است که انسان‌ها تا روز قیامت بدان محتاجند،<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۷۲-۸۷.</ref> روایاتی مبنی بر اینکه احکام قرآن دائمی و متعلق به همه زمان‌ها و همه انسان‌ها است<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۸۷.</ref> و نیز تأکید فراوان بر نقل روایات و انتقال آنها به نسل‌های آینده.<ref>قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۸۹.</ref> | |||
==مدعیات== | ==مدعیات== | ||
نسخهٔ ۲۳ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۶:۵۸
صفحه پودمان:Message box/ambox.css محتوایی ندارد.
 | توجه! این مقاله در حال نگارش است و ممکن است مطالب آن تغییر کند. پس از نهایی شدنِ مقاله، این برچسب برداشته میشود. |
| المبسوط في فقه المسائل المعاصرة: المسائل الطبية | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات کتاب | |
| نام‌های دیگر | المسائل الطبیه |
| نویسنده | محمد محمدی قائنی |
| موضوع | فقه پزشکی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
| تعداد صفحات | جلد اول: ۴۰۰ص - جلد دوم: ۷۲۸ص |
| قطع | وزیری (گالینگور) |
| ترجمه به دیگر زبان‌ها | فارسی: پزوهشی در مسائل فقه پزشکی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) |
| محل نشر | قم |
| تاریخ نشر | جلد اول: ۱۳۸۲ش - جلد دوم: ۱۳۸۵ش |
| شمارگان | هزار |
| ترجمه فارسی | |
| مترجم | محمدعلی قاسمی، احمد رخی، محمدعلی کریمی‌نیا |
| مشخصات نشر | قم، مرکز فقهی ائمه اطهار، ۱۳۹۴ش. |
معرفی اجمالی
جایگاه کتاب
نویسنده
محمد محمدی قائنی از شاگردان آیت‌الله‌العظمی میرزا جواد تبریزی و یکی از استادان دروس خارج فقه و اصول فقه در حوزه علمیه قم است[۱] که در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ به تدریس هفتگی درس خارج فقه پزشکی برای طلاب و فضلای حوزه علمیه قم پرداخته است.[۲]
وی یکی از اعضای کمیته ده‌نفره اخلاق در پژوهش پژوهشگاه ابن‌سینا است.[۳]
نظرات و دیدگاه‌ها
محمد قائنی، فقه مقاصدی را اجتهاد در مقابل نص دانسته و بر آن است که اگر عمومات تعلیلی مبنای فقه قرار گیرد، فقه جدیدی تأسیس شده و اجتهاد از مسیر صحیح خود خارج خواهد شد. به باور او، با تغییر شریعت مطابق با وضعیت اجتماعی، و بر اساس فقه مقاصدی، به‌مرور فقه و شریعت جدیدی تأسیس خواهد شد و جز نشانه‌هایی از دین باقی نخواهد ماند.[۴]
قائنی همچنین معتقد است که اصل در احکامِ ذکر شده در روایات، مولوی بودن است نه تدبیری بودن؛ چرا که ائمه نیز در مقام پاسخ، قضایای عامی صادر می‌کردند و از مردم می‌خواستند تا روایات را بنویسند تا به دست دیگران برسد. وی با این حال تدبیری بودن روایات را با وجود قرائن و شواهد می‌پذیرد.[۵] وی با این حال بر آن است که احکام تدبیری پیامبر برای تمام زمان‌ها حجت است؛ چرا که حتی احکام ولایی پیامبر هم بر تمام امت، چه معاصران و چه متأخران، نافذ خواهد بود. وی این نظر خود را به روایتی از امام صادق(ع) مستند ساخته است که در باب حکم ولایی پیامبر(ص) درباره زکات است.[۶]
پژوهش‌ها و تألیفات
- تألیف کتاب دوجلدی المبسوط في فقه المسائل المعاصرة که بخشی از آن در باب معاملات و بخش دیگر درباره مسائل پزشکی است و بخش دوم با عنوان «پژوهشی در مسائل فقه پزشکی» در دو جلد به فارسی ترجمه شده است. این کتاب در بیستمین همایش کتاب سال حوزه در سال ۱۳۹۷، در میان آثار علمی-پژوهشی در گروه فقه و اصول فقه، رتبه شایسته تقدیر را به دست آورد.[۷]
- تعلیقه بر کتاب تبصرة المتعلمین في أحکام الدین، نوشته علامه حلی. این اثر همچنین با تحقیق محمدهادی یوسفی غروی و سید احمد حسینی اشکوری، توسط انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مجمع ذخائر اسلامی چاپ شده است.[۸]
- تحقیق کتاب حدیثی الفصول المهمة في أصول الأئمة (تکملة الوسائل)، نوشته حر عاملی. این کتاب از سوی مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع) در سال ۱۳۷۶ (۱۴۱۸ق) در سه جلد به چاپ رسیده است.
ساختار و فهرست
کتاب در دو جلد، شش بخش و نیز بخشی با عنوان ملحقات سامان یافته است: جلد اول:
- مقدمه مؤلف بر ترجمه کتاب
- مقدمه
- پیشگفتار
- کلیات
- مطلب اول: توقیفی بودن معاملات
- مطلب دوم: ملاک مستحدثه بودن مسائل فقهی
- مطلب سوم: بحث‌های مقدماتی عمومی مسائل نوپدید
- بخش اول: مسائل پیوند اعضا
- بخش دوم: مسائل مربوط به نطفه و بارداری و احکام آنها
- بخش سوم: باروری مصنوعی
جلد دوم:
- مقدمه مؤلف
- بخش چهارم: درمان و فروعات آن
- بخش پنجم: عیوب زوجین و بیماری‌های جدید
- بخش ششم: همزادسازی و شبیه‌سازی
- ملحقات
- ملحق اول: در لهو و آلات آن
- ملحق دوم: قرعه
- ملحق سوم: مرسله‌های جزمی ثقات
- ملحق چهارم: مرگ مغزی و تشریح بدن میت
- فهرست منابع و مآخذ
مبانی
توقیفی بودن معاملات مانند عبادات
قائنی بر این باور است که احکام معاملات هم همانند احکام عبادات توقیفی است، و در نتیجه بدون دستیابی به حکم از جانب شرع نمی‌توان صرفاً با اتکا به فهم عرفی به تبیین احکام آن پرداخت.[۹]
ملاک مستحدثه بودن: نامعقول بودن در عصر تشریع
از نظر محمد قائنی، ملاک و ضابطه مستحدثه بودن یک موضوع آن است که وجود خارجی موضوع، در عصر تشریع معقول نباشد و بنابراین، نتوان از شمول یا اطلاق نص درباره آن بحث کرد، از جمله پیوند دست انسان به کسی که آن عضو را ندارد؛ چرا که چنین امری در نظر مردمان عصر تشریع، قابل تصور و تحقق نبوده و از همین رو سؤالی در باب آن نیز طرح نشده است.[۱۰] وی مسائل مستحدثه را سه قسم می‌داند: ۱. اموری که درباره آنها در عصر تشریع سؤالی نشده است، اما اگر سؤال می‌شد در همان عصر قابل تحقق بود، مثل نماز و روزه در مکان‌های خاص مثل قطب شمال و جنوب،[۱۱] ۲. اموری که اگر به آنها توجه می‌شد هم برای مردم قابل تصور نبود، مثل پیوند اعضای انسان مرده به انسان زنده،[۱۲] و ۳. اموری که در نصوص شرعی بیان شده است، اما فقیهان به آن توجهی نکرده‌اند، مثل جواز بی‌حس کردن عضو در هنگام اجرای شلاق یا مجازات دیگر برای عدم احساس درد.[۱۳]
حجیت عمومات برای مسائل مستحدثه
قائنی، با رد نظر کسانی که عمومات و اطلاقات را برای صدور احکام درباره مسائل جدید قاصر می‌دانند، به نقد دلایل آنان پرداخته و با بهره‌گیری از روایات، پنج وجه را در تأیید منظر خود بیان کرده است؛ روایاتی دال بر اینکه کتاب و سنت شامل تمام احکامی است که انسان‌ها تا روز قیامت بدان محتاجند،[۱۴] روایاتی مبنی بر اینکه احکام قرآن دائمی و متعلق به همه زمان‌ها و همه انسان‌ها است[۱۵] و نیز تأکید فراوان بر نقل روایات و انتقال آنها به نسل‌های آینده.[۱۶]
مدعیات
دلایل
نقدها
فایل یا لینک کتابخانه
پانویس‌ها
- ↑ «عالم بزرگوار استاد عالی مقام آقاي شیخ محمد قائنی»، سایت آیت‌الله العظمی تبریزی.
- ↑ نگاه کنید به: «آرشیو سال ۹۸-۹۹ درس خارج فقه-احکام پزشکی: استاد محمد محمدی قائینی»، سایت ارتباط شیعی.
- ↑ «کمیته اخلاق در پژوهش»، سایت پژوهشگاه ابن‌سینا.
- ↑ «گفتگوی نقادانه اندیشمندان درباره جایگاه احکام تدبیری...»، سایت شبکه اجتهاد.
- ↑ «گفتگوی نقادانه اندیشمندان درباره جایگاه احکام تدبیری...»، سایت شبکه اجتهاد.
- ↑ «گفتگوی نقادانه اندیشمندان درباره جایگاه احکام تدبیری...»، سایت شبکه اجتهاد.
- ↑ «گزارشی از آنچه در بیستمین همایش کتاب سال حوزه گذشت»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ نگاه کنید به: «تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین»، سایت بنیاد محقق طباطبایی.
- ↑ قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۱۵-۱۶.
- ↑ قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۱۹.
- ↑ قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۰.
- ↑ قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۰.
- ↑ قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۲۱.
- ↑ قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۷۲-۸۷.
- ↑ قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۸۷.
- ↑ قائنی، المبسوط...: المسائل الطبية، ج۱، ص۸۹.
منابع
- «کمیته اخلاق در پژوهش»، سایت پژوهشگاه ابن‌سینا، تاریخ بازدید: ۱۹ اسفند ۱۳۹۹ش.
- «گزارشی از آنچه در بیستمین همایش کتاب سال حوزه گذشت»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۴ بهمن ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۹ اسفند ۱۳۹۹ش.
- «گفتگوی نقادانه اندیشمندان درباره جایگاه احکام تدبیری و مقاصد شریعت در اجتهاد»، سایت شبکه اجتهاد، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۲ اسفند ۱۳۹۹ش.