تنبیه الامة و تنزیه الملة (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۴: | خط ۴: | ||
تنبیه‌الامة و تنزیه‌الملة رسالهای سیاسی که توسط میرزا محمدحسین نائینی در دفاع از حکومت انتخابی و مخالفت با سلطنت مطلقه و حکومت استبدادی در ربیع‌الاول ۱۳۲۷ق (پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه قاجار و پیش از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان) نوشته شد و در همان سال در بغداد به چاپ رسید. | تنبیه‌الامة و تنزیه‌الملة رسالهای سیاسی که توسط میرزا محمدحسین نائینی در دفاع از حکومت انتخابی و مخالفت با سلطنت مطلقه و حکومت استبدادی در ربیع‌الاول ۱۳۲۷ق (پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه قاجار و پیش از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان) نوشته شد و در همان سال در بغداد به چاپ رسید. | ||
=== جایگاه کتاب=== | === جایگاه کتاب=== | ||
این کتاب مورد تأیید محمدکاظم خراسانی و عبدالله مازندرانی دو فقیه معروف آن زمان نیز قرار گرفت. | این کتاب مورد تأیید محمدکاظم خراسانی و عبدالله مازندرانی دو فقیه معروف آن زمان نیز قرار گرفت. | ||
به دلیل حساس بودن موضوع و نظریه ابراز شده در این کتاب، از بدو نگارش آن تا امروز نظرهای متفاوتی درباره آن اظهار شده است، ولی حتی جدّیترین منتقدان، <ref>برای نمونه رجوع کنید به: تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، ص۲۲۳ـ۲۲۴؛ ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، ج۱، ص۲۳۰</ref> نتوانسته‌اند عمق مباحث و دقت علمی آن را نادیده بگیرند و از ستایش و تحسین آن خودداری ورزند. | |||
[[آخوند ملامحمدکاظم خراسانی|آخوند خراسانی]] آن را «اجلّ از تمجید» دانسته <ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، ص۱، تقریظ</ref> و [[ملا عبدالله مازندرانی]] ضمن تمجید از این اثر، تمام اصول و مبانی سیاسی آن را مأخوذ از [[دین اسلام|اسلام]] ذکر کرده است.<ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، ص۱، تقریظ</ref> | |||
به نوشته [[سیدمحمود طالقانی]]، این کتاب «با حرارت و استدلال محکم» نوشته شده <ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، مقدمه، ص۱۶</ref> و نظر نهایی و عالی اسلام و [[شیعه]] درباره حکومت با ارائه مدارک موثق، در آن بیان شده است و برای علما و [[مجتهدان]]، کتابی استدلالی و اجتهادی و برای عوام رسالهای [[تقلیدی|تقلید]] درباره وظایف اجتماعی است.<ref>تنبیه الامة و تنزیه الملة، مقدمه، ص۱۵</ref> | |||
[[مرتضی مطهری]] <ref>بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد ساله اخیر، ص۴۶</ref> این کتاب «ذی قیمت» را تفسیری دقیق از [[توحید]] عملی، اجتماعی و سیاسی اسلام دانسته که با استدلالها و استشهادهای متقن، از [[قرآن]] و [[نهج البلاغه]] توأم است. | |||
::«انصاف این است که تفسیر دقیق، از توحید عملی، اجتماعی و سیاسی اسلام را هیچ کس به خوبی علامه بزرگ و [[مجتهد]] سترگ، میرزا محمدحسین نائینی - قدس‌سره - توأم با استدلالها و استشهادهای متقن، از قرآن و نهج‌البلاغه، در کتاب ذی‌قیمت تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله بیان نکرده است.»<ref>مرتضی مطهری، نهضتهای اسلامی در صد سال اخیر، ص۴۲</ref> | |||
[[حمید عنایت]] آن را «از نوشته‌های معدود مربوط به دوره انقلاب مشروطه ایران، در توجیه نظام [[مشروطیت|مشروطه]] از دیدگاه مذهب شیعه» <ref>سیری در اندیشة سیاسی عرب، ۱۳۵۶ ش، ص۱۷۴، پانویس</ref> و تنها رساله منظم و منسجم شناخته شده می‌داند که «یک شخصیت مذهبی آن زمان، در دفاع از [[دموکراسی پارلمانی]]» نگاشته <ref>تفکر نوین سیاسی اسلام، ۱۳۶۲ ش، ص۱۷۹</ref> و معتقد است این کتاب بهترین شاهد بر پیوند نظریه فقهی و نگرش سیاسی علمای شیعه است.<ref>تفکر نوین سیاسی اسلام، ص۲۳۰</ref> | |||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
{{اصلی|محمدحسین غروی نائینی}} | {{اصلی|محمدحسین غروی نائینی}} | ||
نسخهٔ ۱۱ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۲۲
صفحه پودمان:Message box/ambox.css محتوایی ندارد.
 | توجه! این مقاله در حال نگارش است و ممکن است مطالب آن تغییر کند. پس از نهایی شدنِ مقاله، این برچسب برداشته میشود. |
تنبیه الامه و تنزیه المله از مشهورترین رساله‌های سیاسی در عصر مشروطه است که در دفاع از سلطنت مشروطه و در مخالفت با حکومت استبدادی توسط میرزا محمدحسین غروی نائینی نوشته شد.
معرفی اجمالی
تنبیه‌الامة و تنزیه‌الملة رسالهای سیاسی که توسط میرزا محمدحسین نائینی در دفاع از حکومت انتخابی و مخالفت با سلطنت مطلقه و حکومت استبدادی در ربیع‌الاول ۱۳۲۷ق (پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه قاجار و پیش از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان) نوشته شد و در همان سال در بغداد به چاپ رسید.
جایگاه کتاب
این کتاب مورد تأیید محمدکاظم خراسانی و عبدالله مازندرانی دو فقیه معروف آن زمان نیز قرار گرفت.
به دلیل حساس بودن موضوع و نظریه ابراز شده در این کتاب، از بدو نگارش آن تا امروز نظرهای متفاوتی درباره آن اظهار شده است، ولی حتی جدّیترین منتقدان، [۱] نتوانسته‌اند عمق مباحث و دقت علمی آن را نادیده بگیرند و از ستایش و تحسین آن خودداری ورزند.
آخوند خراسانی آن را «اجلّ از تمجید» دانسته [۲] و ملا عبدالله مازندرانی ضمن تمجید از این اثر، تمام اصول و مبانی سیاسی آن را مأخوذ از اسلام ذکر کرده است.[۳]
به نوشته سیدمحمود طالقانی، این کتاب «با حرارت و استدلال محکم» نوشته شده [۴] و نظر نهایی و عالی اسلام و شیعه درباره حکومت با ارائه مدارک موثق، در آن بیان شده است و برای علما و مجتهدان، کتابی استدلالی و اجتهادی و برای عوام رسالهای تقلید درباره وظایف اجتماعی است.[۵]
مرتضی مطهری [۶] این کتاب «ذی قیمت» را تفسیری دقیق از توحید عملی، اجتماعی و سیاسی اسلام دانسته که با استدلالها و استشهادهای متقن، از قرآن و نهج البلاغه توأم است.
حمید عنایت آن را «از نوشته‌های معدود مربوط به دوره انقلاب مشروطه ایران، در توجیه نظام مشروطه از دیدگاه مذهب شیعه» [۸] و تنها رساله منظم و منسجم شناخته شده می‌داند که «یک شخصیت مذهبی آن زمان، در دفاع از دموکراسی پارلمانی» نگاشته [۹] و معتقد است این کتاب بهترین شاهد بر پیوند نظریه فقهی و نگرش سیاسی علمای شیعه است.[۱۰]
نویسنده
فهرست
کتاب شامل یک مقدمه، پنج فصل و دو مقصد در خاتمه آن است. در مقدمه مطالبی درباره حقیقت استبداد و مشروطیت، دولت، قانون اساسی، مجلس شورای ملی، آزادی و مساوات آمده است.
فصول پنج گانه کتاب نیز عبارت‌اند از:
- حقيقت سلطنت نزد اديان و عقلا
- تحديد سلطنت در عصر غيبت
- مشروطه و تحديد سلطنت
- پاسخ به شبهات و مغالطات
- صحت و مشروعيت مداخله نمايندگان مجلس و شرائط و وظائف آنان
خاتمه کتاب نیز دربرگیرنده دو «مقصد» (بخش) است:
- مقصد اول: قواي حافظ استبداد
- مقصد دوم: راههاي علاج قواي استبداد
مدعیات
دلایل
نقدها
فایل یا لینک کتابخانه
پانویس
- ↑ برای نمونه رجوع کنید به: تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، ص۲۲۳ـ۲۲۴؛ ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، ج۱، ص۲۳۰
- ↑ تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، ص۱، تقریظ
- ↑ تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، ص۱، تقریظ
- ↑ تنبیه الامة و تنزیه الملة، ۱۳۵۸ ش، مقدمه، ص۱۶
- ↑ تنبیه الامة و تنزیه الملة، مقدمه، ص۱۵
- ↑ بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد ساله اخیر، ص۴۶
- ↑ مرتضی مطهری، نهضتهای اسلامی در صد سال اخیر، ص۴۲
- ↑ سیری در اندیشة سیاسی عرب، ۱۳۵۶ ش، ص۱۷۴، پانویس
- ↑ تفکر نوین سیاسی اسلام، ۱۳۶۲ ش، ص۱۷۹
- ↑ تفکر نوین سیاسی اسلام، ص۲۳۰