|
|
| خط ۵۸: |
خط ۵۸: |
| *بنا به فتوای یوسف صانعی مجسمه‌سازی فی‌نفسه مانعی ندارد و اگر برای اغراض عقلایی باشد، عملی جایز است.<ref>[http://saanei.org/index.php?view=01,02,48,157,0 «مجسمه سازی و هنرهای تجسمی»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله العظمی صانعی.]</ref> | | *بنا به فتوای یوسف صانعی مجسمه‌سازی فی‌نفسه مانعی ندارد و اگر برای اغراض عقلایی باشد، عملی جایز است.<ref>[http://saanei.org/index.php?view=01,02,48,157,0 «مجسمه سازی و هنرهای تجسمی»، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله العظمی صانعی.]</ref> |
| *بنا به دیدگاه محمدجواد مَغنیّه اگر مجسمه‌سازی برای اهداف نامشروعی نظیر تقرب جستن به خدا مانند بت‌ها، تشبه به خالق و رقابت با او در خلقتش و یا هر چیزی که موجب افتادن در شرک نباشد و صرفا به خاطر اغراض عقلایی مانند هنر و زیبایی، گرامی‌داشت و یا اشاره به شکوه و بزرگداشت تمدن‌ها و تاریخ آنها باشد، اشکالی ندارد.<ref>مغنیه، فلسفات اسلامیه، ۱۹۹۳م، ص۹۲۱.</ref> او همچنین معتقد است که فتوای به حرمت مجسمه‌سازی هیچ مدرک و مستندی جز احتیاط و بیم از گرفتار شدن در دام شرک ندارد.<ref>مغنیه، فلسفات اسلامیه، ۱۹۹۳م، ص۹۲۱.</ref> | | *بنا به دیدگاه محمدجواد مَغنیّه اگر مجسمه‌سازی برای اهداف نامشروعی نظیر تقرب جستن به خدا مانند بت‌ها، تشبه به خالق و رقابت با او در خلقتش و یا هر چیزی که موجب افتادن در شرک نباشد و صرفا به خاطر اغراض عقلایی مانند هنر و زیبایی، گرامی‌داشت و یا اشاره به شکوه و بزرگداشت تمدن‌ها و تاریخ آنها باشد، اشکالی ندارد.<ref>مغنیه، فلسفات اسلامیه، ۱۹۹۳م، ص۹۲۱.</ref> او همچنین معتقد است که فتوای به حرمت مجسمه‌سازی هیچ مدرک و مستندی جز احتیاط و بیم از گرفتار شدن در دام شرک ندارد.<ref>مغنیه، فلسفات اسلامیه، ۱۹۹۳م، ص۹۲۱.</ref> |
|
| |
| ===ملاکات حکم حرمت مجسمه‌سازی===
| |
| برخی فقها با بررسی روایات، برای حرمت مجسمه‌سازی به مسئله ملاک و فلسفه حکم اشاره کرده‌اند. به عنوان نمونه: شیخ انصاری به برخی مواردی که حرمت مجسمه‌سازی به آنها مشروط شده، اشاره کرده است:
| |
| *مجسمه ساخته‌شده، اعجاب برانگیز باشد به گونه‌ای که نظر بیننده را جلب و تحسین او را برانگیزاند.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۸.</ref> به گفته سید محمدصادق روحانی در هیچ‌یک از ادله شرعی و به‌ویژه روایات، چنین چیزی ثابت نشده است.<ref>روحانی، فقه الصادق، ۱۴۱۲ق، ج۱۴، ص۲۳۰.</ref>
| |
| *مجسمه‌سازی برای همانندی با فعل خداوند و تشبه به او باشد؛ یعنی مجسمه‌ساز با ساختن مجسمه موجودات جاندار (که اصل آنها به دست خدا ساخته شده است) قصد داشته باشد که خودش را به خالق واقعی آنها تشبیه کند.<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۸۵.</ref>
| |
| برخی فقها ساختن مجسمه به قصد پرستش و تعظیم آن و همچنین همانندی و تشبه به بت‌پرستان و مشرکان را نیز از ملاکات تحریم مجسمه‌سازی محسوب کرده‌اند. <ref>جناتی، «نظریه اجتهاد تفریعی و تطبیقی»، ص۳۸؛ حسینی، «جواز مجسمه‌سازی و نقاشی»، ص۲۱۳.</ref>
| |
| بنا به دیدگاه محمدجواد فاضل لنکرانی مجسمه‌سازی یکی از موضوعات فقه هنر است و فقه هنر در ذیل فقه اجتماعی (نه فقه فردی) است و چون بخش عمده فقه اجتماعی غیر تعبدی است، پس ملاکات احکام آن بایستی استخراج و براساس آن نظر داده شود.<ref>فاضل لنکرانی، «موضوعات و ملاکات در فقه هنر»، ص۲۷.</ref> او همچنین معتقد است برخی از عناوین موجود در روایات به صورت استقلالی مد نظر شارع نبوده و ذیل عنوان دیگری به نام «عنوان مافوق» واقع شده است که این عنوان مافوق برای شارع موضوعیت دارد. به عنوان نمونه مجسمه‌سازی فی نفسه حرمتی ندارد و اگر ذیل عناوینی چون «لهو الحدیث» یا «اضلال عن سبیل الله» قرار گیرد، حرام خواهد بود.<ref>فاضل لنکرانی، «موضوعات و ملاکات در فقه هنر»، ص۲۸-۲۹.</ref>
| |
| بر این اساس می‌توان گفت آن دسته از فقیهانی که در حکم مجسمه‌سازی موجودات جاندار قائل به حرمت شده‌اند، صرفاً عناوینی که در لسان ادله وارد شده را موضوع حکم قرار داده و آن را غرض شارع دانسته‌اند و بیشتر فقهایی که به جواز مجسمه‌سازی قائلند، عناوین موجود در ادله را استقلالی ندانسته و عناوین کلی‌تری نظیر «اضلال عن سبیل الله» و ملاکاتی چون «بت‌پرستی»، «حکایت‌گری و تشبه به فعل خالق» یا «تشبه به مشرکان» را در نظر گرفته‌‌اند و در صورت فقدان این عناوین و ملاکات به جواز مجسمه‌سازی فتوا داده‌اند.
| |
|
| |
|
| ==فروعات مسئله== | | ==فروعات مسئله== |