کاربر:Rezashams/صفحه تمرین۳: تفاوت میان نسخه‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''حلالزاده''' کسی است که ولادتش از طریق عقد ازدواج میان زوجین باشد. در فقه شیعه | '''حلالزاده''' کسی است که ولادتش از طریق عقد ازدواج میان زوجین باشد. در فقه شیعه کودک متولد شده از طریق وطی به شبهه و همچنین طفلی که طبق ازدواج مرسوم در اقوام دیگر به دنیا آمده باشد نیز حلالزاده شمرده میشود. اصطلاح حلالزاده در مقابل زنازاده است؛ به معنای فردی است که از طریق زنا به دنیا آمده است بر این اساس فردی که انعقاد نطفه‌اش در زمانی باشد که آمیزش زن و شوهر در آن زمان حرام است حلال زاده محسوب میشود. | ||
اهمیت حلال‌زادگی در اسلام را به جهت مشروط‌بودن برخورداری از ارث و برخی مناصب شرعی چون امام جماعت، قضاوت، شهادت در دادگاه | اهمیت حلال‌زادگی در اسلام را به جهت مشروط‌بودن برخورداری از ارث و برخی مناصب شرعی چون امام جماعت، قضاوت، شهادت در دادگاه و مرجعیت تقلید میدانند. | ||
== تعریف و اهمیت == | == تعریف و اهمیت == | ||
حلالزاده کسی است که از طریق ازدواج شرعی متولد شده است و زنازاده نباشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج14، ص11.</ref> در فقه شیعه افراد زیر حلال زاده شمرده میشوند: | حلالزاده کسی است که از طریق ازدواج شرعی متولد شده است و زنازاده نباشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج14، ص11.</ref> در فقه شیعه افراد زیر حلال زاده شمرده میشوند: | ||
* فردی که از طریق وطی به شبهه به دنیا آمده باشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج14، ص11؛ نجفی، جواهر الکلام، ج13، ص324.</ref> | * فردی که از طریق وطی به شبهه به دنیا آمده باشد و شبهه از دو طرف (پدر و مادر) باشد.<ref>بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج14، ص11؛ نجفی، جواهر الکلام، ج13، ص324.</ref> اگر یکی از زن و مرد موضوع برایش مشتبه نبود و عمداً مرتکب این عمل شد، فرزند نسبت به وی ولد الزنا شمرده میشود.<ref>الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع (للفيض)، ج14، ص: 11 | ||
طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۵۰.</ref> | |||
* فردی که انعقاد نطفه‌اش در زمانی باشد که آمیزش زن و شوهر در آن زمان حرام باشد. مانند آمیزش در حالتی که زن حیض است یا در هنگام روزه واجب معین و یا در حال احرام.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج3، ص: 367 | * فردی که انعقاد نطفه‌اش در زمانی باشد که آمیزش زن و شوهر در آن زمان حرام باشد. مانند آمیزش در حالتی که زن حیض است یا در هنگام روزه واجب معین و یا در حال احرام.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج3، ص: 367 | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۹: | ||
</ref> | </ref> | ||
* شهادت در دادگاه<ref>المهذب (لابن البراج)، ج2، ص: 557</ref>: به گفته سید مرتضی در کتاب الانتصار ارائه شهادت در دادگاه منوط به حلال زادگی است. او مستند خود بر این حکم را اجماع و اتفاق نظر فقیهان شیعه میداند.<ref>مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، ج14، ص: 221</ref> به گفته شیخ طوسی در کتاب النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی شهادت زنا زاده عادل در امور کم ارزش مورد قبول است.<ref>النهاية في مجرد الفقه و الفتاوى، ص: 326</ref> | * شهادت در دادگاه<ref>المهذب (لابن البراج)، ج2، ص: 557</ref><ref>نجفی، جواهر الکلام ، ج 41، ص117. فقه الصادق عليه السلام (للروحاني)، ج25، ص: 280</ref>: به گفته سید مرتضی در کتاب الانتصار ارائه شهادت در دادگاه منوط به حلال زادگی است. او مستند خود بر این حکم را اجماع و اتفاق نظر فقیهان شیعه میداند.<ref>مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، ج14، ص: 221</ref> به گفته شیخ طوسی در کتاب النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی شهادت زنا زاده عادل در امور کم ارزش مورد قبول است.<ref>النهاية في مجرد الفقه و الفتاوى، ص: 326</ref> | ||
* امام جماعت: به گفته شهید ثانی در شرح لمعه به اجماع فقیهان شیعه حلال زادگی شرط برای امامت جماعت است.<ref>الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشى - سلطان العلماء)، ج1، ص: 116</ref> | * امام جماعت: به گفته شهید ثانی در شرح لمعه به اجماع فقیهان شیعه حلال زادگی شرط برای امامت جماعت است.<ref>الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشى - سلطان العلماء)، ج1، ص: 116</ref> | ||
* قضاوت در دادگاه:به گفته شهید ثانی در کتاب شرح لمعه تمام فقیهان شیعه حلال زادگی را برای قاضی لازم میدانند.<ref>الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشى - سلطان العلماء)، ج1، ص: 236</ref> | * قضاوت در دادگاه:به گفته شهید ثانی در کتاب شرح لمعه تمام فقیهان شیعه حلال زادگی را برای قاضی لازم میدانند.<ref>الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشى - سلطان العلماء)، ج1، ص: 236</ref> | ||
* مرجعیت تقلید: سید کاظم طباطبایی در کتاب عروة الوثقی یکی از شرایط مجتهدی که متصدی مقام مرجعیت است را حلال زادگی او میداند.<ref>العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، ج1، ص: 10 | * مرجعیت تقلید<ref>العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، ج1، ص: 10</ref>: سید کاظم طباطبایی در کتاب عروة الوثقی یکی از شرایط مجتهدی که متصدی مقام مرجعیت است را حلال زادگی او میداند.<ref>العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، ج1، ص: 10 | ||
</ref> سید ابوالقاسم خویی در کتاب التنقیح فی شرح العروة مدعی است علت این مسئله نقصانی است که بواسطه تولد از راه زنا در زنا زاده وجود دارد؛ این در حالی است که شارع به وجود این عیب در مقام مهمی چون مرجعیت راضی نیست.<ref>التنقيح في شرح العروة الوثقى، الاجتهادوالتقليد، ص: 236-235. | </ref> سید ابوالقاسم خویی در کتاب التنقیح فی شرح العروة مدعی است علت این مسئله نقصانی است که بواسطه تولد از راه زنا در زنا زاده وجود دارد؛ این در حالی است که شارع به وجود این عیب در مقام مهمی چون مرجعیت راضی نیست.<ref>التنقيح في شرح العروة الوثقى، الاجتهادوالتقليد، ص: 236-235. | ||
نسخهٔ ۱۸ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۴۷
حلالزاده کسی است که ولادتش از طریق عقد ازدواج میان زوجین باشد. در فقه شیعه کودک متولد شده از طریق وطی به شبهه و همچنین طفلی که طبق ازدواج مرسوم در اقوام دیگر به دنیا آمده باشد نیز حلالزاده شمرده میشود. اصطلاح حلالزاده در مقابل زنازاده است؛ به معنای فردی است که از طریق زنا به دنیا آمده است بر این اساس فردی که انعقاد نطفه‌اش در زمانی باشد که آمیزش زن و شوهر در آن زمان حرام است حلال زاده محسوب میشود.
اهمیت حلال‌زادگی در اسلام را به جهت مشروط‌بودن برخورداری از ارث و برخی مناصب شرعی چون امام جماعت، قضاوت، شهادت در دادگاه و مرجعیت تقلید میدانند.
تعریف و اهمیت
حلالزاده کسی است که از طریق ازدواج شرعی متولد شده است و زنازاده نباشد.[۱] در فقه شیعه افراد زیر حلال زاده شمرده میشوند:
- فردی که از طریق وطی به شبهه به دنیا آمده باشد و شبهه از دو طرف (پدر و مادر) باشد.[۲] اگر یکی از زن و مرد موضوع برایش مشتبه نبود و عمداً مرتکب این عمل شد، فرزند نسبت به وی ولد الزنا شمرده میشود.[۳]
- فردی که انعقاد نطفه‌اش در زمانی باشد که آمیزش زن و شوهر در آن زمان حرام باشد. مانند آمیزش در حالتی که زن حیض است یا در هنگام روزه واجب معین و یا در حال احرام.[۴] [۵]به باور صاحب جواهر ممکن است «غیر حلالزاده» و یا «حرامزاده» گفتن به کسی از این جهت باشد لذا
- فرزندی که طبق ازدواج مرسوم اقوام دیگر حتی مشرکین به دنیا آمده باشد.[۶] به عنوان نمونه فقیهان شیعه فرزند حاصل نکاح با محارم طبق فرهنگ مجوسیان را حلال زاده میدانند.[۷] محققان مستند فقیهان را روایاتی میدانند که رسم ازدواج سایر فرق حتی مشرکین را به رسمیت شناخته است.[۸] و برخی دیگر با ضمیمه کردن قاعده جب حکم میکنند گرچه ازدواج فرد مجوسی با مادرش در شریعت اسلام حرام است اما بعد از مسلمان شدن اعمال سابق نادیده گرفته میشود.[۹] ناصر مکارم شیرازی نیز با استناد به سیره عقلا این فرزند را حلالزاده میداند.[۱۰] براساس روایات در هر قومی رسم ازدواجی میان مردم وجود دارد که آن را متفاوت از زنا میدانند.[۱۱]
اهمیت حلال‌زادگی در تشیع به جهت امتیازاتی نظیر برخورداری از ارث[۱۲] و امکان تصدی مناصبی چون قضاوت[۱۳] و امام جماعت[۱۴] شدن است که برای مسلمان حلال زاده برشمرده شده است و فرد حرامزاده از آن بی بهره است.[۱۵] برخی پژوهشگران سبب این محرومیت را موارد زیر میدانند:
- انتقال برخی صفات رذیله از طرق وراثت به افرادی که حلالزاده نیستند. اینان معتقدند همانطور که ویژگی های ظاهری افراد از طریق ژن انتقال میابد ویژگی های باطنی نیز منتقل میشود و در فرزندان نامشروع غالبا زمینه ارتکاب جرم بیشتر است.[۱۶]
- نداشتن مقبولیت اجتماعی[۱۷]
- کافر بودن کسی که حلال زاده نیست[۱۸]
- سید مرتضی علت را عدم نجابت او میداند. به گفته او، خدای متعال میداند که فرد متولد از زنا خیر و صلح را اختیار نمی‌کند فلذا از تصدی اموری چون شهادت در دادگاه محروم است.[۱۹]
احکام فقهی مرتبط
بر اساس روایات شیعه حلال زادگی شرط برخورداری از برخی امتیازها و مناصب شرعی در اسلام است. برخی از این امور چنین است:
- ارث: به گفته صاحب جواهر تمام یا قسمت مورد اعتنایی از فقیهان شیعه حلال‌زادگی را شرط برخورداری از ارث میدانند. به گفته او فرد زنازاده از مرد و زنی که اورا به دنیا آورده‌اند وهمچنین آن دو از این فرد ارث نمیبرند.[۲۰]
- شهادت در دادگاه[۲۱][۲۲]: به گفته سید مرتضی در کتاب الانتصار ارائه شهادت در دادگاه منوط به حلال زادگی است. او مستند خود بر این حکم را اجماع و اتفاق نظر فقیهان شیعه میداند.[۲۳] به گفته شیخ طوسی در کتاب النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی شهادت زنا زاده عادل در امور کم ارزش مورد قبول است.[۲۴]
- امام جماعت: به گفته شهید ثانی در شرح لمعه به اجماع فقیهان شیعه حلال زادگی شرط برای امامت جماعت است.[۲۵]
- قضاوت در دادگاه:به گفته شهید ثانی در کتاب شرح لمعه تمام فقیهان شیعه حلال زادگی را برای قاضی لازم میدانند.[۲۶]
- مرجعیت تقلید[۲۷]: سید کاظم طباطبایی در کتاب عروة الوثقی یکی از شرایط مجتهدی که متصدی مقام مرجعیت است را حلال زادگی او میداند.[۲۸] سید ابوالقاسم خویی در کتاب التنقیح فی شرح العروة مدعی است علت این مسئله نقصانی است که بواسطه تولد از راه زنا در زنا زاده وجود دارد؛ این در حالی است که شارع به وجود این عیب در مقام مهمی چون مرجعیت راضی نیست.[۲۹]
پانویس
- ↑ بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج14، ص11.
- ↑ بحرانی، الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع، مجمع البحوث العلمیة، ج14، ص11؛ نجفی، جواهر الکلام، ج13، ص324.
- ↑ الأنوار اللوامع في شرح مفاتيح الشرائع (للفيض)، ج14، ص: 11 طاهری، حقوق مدنی، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۵۰.
- ↑ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج3، ص: 367
- ↑ جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ج41، ص: 411
- ↑ پورمحمدی، «قاعده لکل قوم نکاح»، ص278.
- ↑ شیرازی، القواعد الفقهیة، 1413ق، ص44؛ جامع الاحادیث الشیعه، ج26، ص380؛ وسائل، ج21، ص199.
- ↑ طوسی، تهذیب الاحکام، ج6، ص387؛ عاملی، وسائل الشیعه، ج21، ص200.
- ↑ شیرازی، القواعد الفقهیة، 1413ق، ص44. مباني الفقه الفعال في القواعد الفقهية الأساسية، ج2، ص: 302
- ↑ مکارم شیرازی، انوار الفقاهه، کتاب حدود و تعزیرات، ص48.
- ↑ عاملی، وسائل الشیعه، ج21، ص200.
- ↑ فقه الصادق عليه السلام (للروحاني)، ج24، ص: 470 جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ج39، ص: 274
- ↑ جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ج40، ص: 12 فقه الصادق عليه السلام (للروحاني)، ج25، ص: 21
- ↑ جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ج13، ص: 324 فقه الصادق عليه السلام (للروحاني)، ج6، ص: 287
- ↑ نگاه کنید به: نجفی، جواهر الکلام، ج13، ص324 و ج40، ص12-13؛ یزدی، عروة الوثقی، ج1، ص797. شکریان امیری، «شرطیت حلال زادگی یا زنازاده نبودن در شهادت و قضاوت»، ص120.
- ↑ بصیری، گوهری، «نقش وراثت در سرنوشت انسان از منظر قرآن و حدیث»، ص121.
- ↑ کیخا، فتوحی، «تحلیل و بررسی ارزش اثباتی شهادت ولد الزنا در مذاهب اسلامی»، ص239.
- ↑ حلی، سرائر، ج2، ص122.
- ↑ سید مرتضی، الانتصار في انفرادات الإمامية، ص502.
- ↑ جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام، ج39، ص: 274
- ↑ المهذب (لابن البراج)، ج2، ص: 557
- ↑ نجفی، جواهر الکلام ، ج 41، ص117. فقه الصادق عليه السلام (للروحاني)، ج25، ص: 280
- ↑ مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام، ج14، ص: 221
- ↑ النهاية في مجرد الفقه و الفتاوى، ص: 326
- ↑ الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشى - سلطان العلماء)، ج1، ص: 116
- ↑ الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشى - سلطان العلماء)، ج1، ص: 236
- ↑ العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، ج1، ص: 10
- ↑ العروة الوثقى (للسيد اليزدي)، ج1، ص: 10
- ↑ التنقيح في شرح العروة الوثقى، الاجتهادوالتقليد، ص: 236-235.