اوراق قرضه (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

نسخهٔ ‏۱۰ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۸:۳۹

اوراق قرضه سند مالی که نشان‌دهنده مقدار مشخصی بدهی همراه با سود در ذمه صادرکننده این اوراق برای دارنده آن می‌باشد. معامله اولیه این اوراق بین منتشرکننده این اوراق و دریافت‌کننده آن از نوع وام و قرض است و تعبیر فروش در مورد واگذاری‌های بعدی اوراق قرضه قابل صدق است. این اوراق برای سه هدف منتشر می‌شود که عبارت است از: ۱. تأمین کسری بودجه ۲. کاهش میزان نقدینگی به‌منظور کنترل میزان تورم ۳. تأمین مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری.

مشروعیت فقهی اوراق قرضه به علت مبتنی‌بودن این اوراق بر بهره به مبنای فقها در ربا بستگی دارد. برخی فقها هرگونه الزام به پرداخت زیادی همراه قرض را از مصادیق ربای حرام می‌دانند طبق این ملاک تمام مصادیق اوراق قرضه فاقد مشروعیت هستن اما در صورتی که فردی ربای حرام را به زیادی فاحش یا به زیادی در قرض‌های استهلاکی و مصرفی مانند کسری بودجه اختصاص دهد بر اساس این معیار برخی از مصادیق این اوراق به علت نرخ بهره کم یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌‌ اقتصادی جایز است.

برخی از محققین برای خروج برخی از اوراق قرضه از مصادیق ربای حرام دو راه حل مطرح کرده‌اند ۱. اوراق قرضه‌ای که در رابطه با سرمایه‌گذاری و درآمد‌زایی صادر می‌شوند پرداخت بهره در این اوراق به شرط تحقق سود باشد که در این صورت به علت اینکه تحقق سود امری احتمالی است پرداخت بهره تعهد قطعی منتشرکننده نسبت به دارنده آن نمی‌‌باشد ۲. پرداخت بهره از طریق قرعه‌کشی به تعدادی از خریداران اوراق که با این روش پرداخت زیادی به قید قرعه تحت عنوان جایزه به معنای عدم التزام قرض‌گیرنده به قرض‌دهنده در پرداخت سود می‌باشد.

اوراق قرضه با پرسش‌های دیگری در فقه معاصر مواجه است که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: فروش اوراق قرضه در معاملات ثانویه آن چه حکمی دارد؟ سود حاصل از مابه‌التفاوت خرید اوراق قرضه به قیمتِ کمتر از ارزش بدهی که این اوراق حاکی از آن هستن و فروش اوراق به همان مبلغ که اصطلاحاً اوراق قرضه تنزیلی نام دارد آیا از مصادیق بهره ربای حرام است؟

کتاب‌ها

فارسی

۱.تحلیل فقهی ــ اقتصادی اوراق قرضه در بازارهای پول و سرمایه ایران، حسین عیوضلو، تهران، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۳ش.

مقاله‌ها

فارسی

بررسی فقهی سود بازار سرمایه (بورس)، رحمت‌الله اخلاقی، دوفصلنامه معارف اسلامی و اقتصاد، دوره ۴، شماره ۸، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا ببینید
بررسی اوراق قرضه اسلامی در مالزی از دیدگاه فقه امامیه، علی صالح آبادی، فصلنامه دین و ارتباطات، شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
بررسی فقهی- اقتصادی تنزیل مجدد و اوراق قرضه، سعید فراهانی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۱۵، پاییز ۱۳۷۷ش. مقاله را از اینجا ببینید

عربی

سندات القرض العام بين التشريع الإسلامي والقانون الوضعي، محمد مسلم محسن، مجلة الكلية الإسلامية الجامعة، مجلد ۷، شماره ۲۲، ۲۰۱۳م. لینک متن مقاله
الأحکام الفقهية المترتبة علی تحریم سندات القرض، سالم بن حمزة بن أمین مدني، مؤتمر أسواق الأوراق المالية والبورصات، كلية الشريعة والقانون، جامعة الإمارات العربية المتحدة، ۲۰۰۶م. لینک متن مقاله
بيع الدين وسندات القرض وبدائلها الشرعية في مجال القطاع العام والخاص، سامی حسن حمود، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۱۱، ۲۰۰۰م. لینک متن مقاله
بيع الدين وسندات القرض وبدائلها الشرعية في مجال القطاع العام والخاص، محمد علي القري بن عيد، مجلة مجمع الفقه الإسلامي، شماره ۱۱، ۲۰۰۰م. لینک متن مقاله

پایان‌نامه‌ها

فارسی

نقش اوراق قرضه دولتی و شهرداری در تأمین مالی پروژه‌های عراق، مطالعه فقهی و اقتصادی برای دوره ۲۰۱۱-۲۰۱۹، حیدر حسین کاظم، کارشناسی ارشد، مؤسسه آموزش عالی علوم و معارف، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۴۰۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
امکان سنجی فقهی ــ اقتصادی استفاده از مدل‌های ارزش‌گذاری اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام برای ارزش‌گذاری اوراق اجاره قابل تبدیل به سهام، محمدعلی فلاح‌زاده ابرقوئی، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
چالش‌های کارکردی و فقهی انتشار اوراق مشارکت ریالی در ایران در راستای تدوین الگوی تأمین مالی دولت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، محسن محمدزاده، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
طراحی اوراق بدهی (مشارکت) مرکب مبتنی بر نظام اقتصاد اسلام، علی سعیدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق علیه السلام، معارف اسلامی و مدیریت، ۱۳۸۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
احکام و آثار اوراق قرضه و اوراق مشارکت در شرکتهای سهامی، حجت‌الله عسکری، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید

منابع دیگر

۱. انجام فعالیت واقعی اقتصادی؛ شرط شرعی‌بودن اوراق قرضه، مصاحبه با حجت الإسلام معصومی‌نیا، خبرگزاری ایکنا، ۱۴۰۲ش. لینک متن مصاحبه

@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 ==مقاله‌ها==
 ===فارسی===
 # بررسی فقهی سود بازار سرمایه (بورس)، رحمت‌الله اخلاقی، دوفصلنامه معارف اسلامی و اقتصاد، دوره ۴، شماره ۸، ۱۳۹۷ش. [http://iee.journals.miu.ac.ir/article_3649_03da8ae9dfaf0468ad021a283a81c208.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# بررسی اوراق قرضه اسلامی در مالزی از دیدگاه فقه امامیه، علی صالح آبادی، فصلنامه دین و ارتباطات، شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۴ش. [https://ensani.ir/file/download/article/20101111113700-157.pdf مقاله را از اینجا ببینید]
+# بررسی فقهی- اقتصادی تنزیل مجدد و اوراق قرضه، سعید فراهانی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۱۵، پاییز ۱۳۷۷ش. [https://hawzah.net/fa/Article/View/85984/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%81%D9%82%D9%87%DB%8C--%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%84-%D9%85%D8%AC%D8%AF%D8%AF-%D9%88-%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D9%82%D8%B1%D8%B6%D مقاله را از اینجا ببینید]
 ===عربی===