باروری پس از مرگ (منابع مطالعاتی)

آخرین ویرایش: ۱۴۰۲/۱/۷

---

همه منابع مطالعاتی

باروری پس از مرگ از روش‌های تلقیح مصنوعی است که در آن اسپرم زوج پس از مرگ به رحم زوجه انتقال پیدا می‌کند. در حرمت و حلیت این عمل بین فقها اختلاف نظر وجود دارد. ملاک در این اختلاف، بقاء زوجیت پس از مرگ است. عده‌ای با استدلال بر روایات مرگ را باعث انقطاع زوجیت و در نتیجه این عمل را حرام می‌دانند. در مقابل عده‌ای با تمسک به روایاتی دیگر مرگ را تا اتمام عده باعث انقطاع زوجیت نمی‌دانند و در نتیجه قائل به حلیت این عمل هستند. هر دو گروه در حرمت عمل بعد از اتمام عده اتفاق نظر دارند. این موضوع در نتیجه پیشرفت‌های دانش پزشکی در کنار روش‌هایی مثل انجماد جنین و اجاره رحم زمینه‌ساز بحث‌های تازه‌ای در فقه اسلامی شده است.

از این رو فقه معاصر به دنبال پاسخ از سؤالات ذیل است: مبانی حلیت و حرمت باروری پس از مرگ چیست؟ آیا با عناوین ثانوی می‌توان حکم به حلیت داد؟ احکام ارث و نسب فرزند متولد شده از این طریق چگونه است؟ از فقهای معاصر آیت الله فاضل لنکرانی قائل به حلیت این عمل شده‌اند. فقیهان و حقوق‌دانان مسلمان درباره اصل مشروعیت این روش‌ها و نیز پیامدهای فقهی و حقوقی آن‌ها پژوهش‌هایی منتشر کرده‌اند. منابع ذیل در همین راستا جمع‌آوری شده است.

کتاب‌ها

1. تلقیح نطفه شوهر پس از مرگ، به همسر او و وضعیت حقوقی فرزند متولد از آن، محمدمهدی کریمی‌نیا، یعقوب محمدخواه، قم، نشر حقوق اسلامی، ۱۳۹۸ش. فهرست و مقدمه کتاب را از اینجا ببینید
2. استفاده از سلول‌های جنسی متوفی: بررسی وضعیت حقوقی استفاده از سلول‌های جنسی متوفی و احکام و آثار مرتبط با آن، فرزانه علی‌مددی، کرج، نارین رسانه، ۱۳۹۶ش.
3. تولد فرزند بعد از وفات والدین (از منظر فقه و حقوق)، مسعود راعی، تهران، مجد،‌ ۱۳۹۵ش.

مقاله‌ها

فارسی

1. واکاوی مشروعیت باروری پس از مرگ در فقه امامیه با رویکردی به آرای فقهای اهل سنت، سید حسین صفایی و حسن فدایی و امین امیرحسینی، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره۸، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا ببینید.
2. شرط وجود وارث در وراثت حمل ناشی از تلقیح مصنوعی، ابوالفضل علیشاهی قلعه‌جوقی و قاسم نظری کله‌جویی و سید علی حسینی، فصلنامه فقه اهل بیت، شماره ۸۷، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا ببینید.
3. درنگی در حکم فقهی تلقیح مصنوعی اسپرم شوهر متوفی به زن، سید محمد صدری و خالد نبی‌نیا، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۱۳، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید.
4. بررسی ارث جنین آزمایشگاهی، علیرضا پوراسماعیلی و صدیقه قندی و اکبر پژهان، فصلنامه فقه پزشکی، شماره ۲۴-۲۵، ۱۳۹۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
5. بررسی وضعیت ارث جنین ناشی از تلقیح مصنوعی پس از فوت صاحب اسپرم (پدر) از منظر فقهی و حقوقی، بیژن حاجی‌عزیزی و شهرزاد قفقازی‌ الاصل، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره ۸، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا ببینید.
6. تولید مثل پس از مرگ، حقوق بیمار و دیدگاه اسلامی، لیلا علیزاده و رضا عمانی سامانی، مجله ایرانی تاریخ و اخلاق پزشکی، دوره ۵، شماره ۴، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید.
7. باروری پس از مرگ: بررسی اخلاقی و حقوقی، محمد راسخ و مژگان خورشیدی و فائزه عامری، مجله ایرانی تاریخ و اخلاق پزشکی، دوره ۵، شماره ۳، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید.

عربی

1. التلقیح المصنوعی بعد الوفاة فی میزان الشریعة، أحمد عمرانی، در مجموعه مقالات قانون الأسرة و و التطورات العلمیة، کلیة الحقوق، جامعة وهران، ۲۰۰۷م.

پایان‌نامه‌ها

فارسی

1. باروری پس از مرگ از دیدگاه فقه اسلامی، حقوق ایران و آمریکا، حسن فدایی، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۹۴ش.
2. باروری پس از مرگ زوجین از دیدگاه فقه و حقوق ایران، زهرا پورعبدالله، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۳۹۳ش.
3. وضعیت حقوقی کودک ناشی از تلقیح مصنوعی قبل و پس از فوت والدین، مهناز ایزدی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۳ش. پایان‌نامه در سامانه گنج. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
4. باروری پس از مرگ، محدثه رضایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، ۱۳۹۲ش. پایان‌نامه را از اینجا ببینید. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.

منابع مطالعاتی وابسته

• منابع مطالعاتی لقاح مصنوعی
• منابع مطالعاتی رحم جایگزین
• منابع مطالعاتی انجماد جنین