حجیت سیره‌های متشرعه (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
== پایان‌نامه‌ها == | == پایان‌نامه‌ها == | ||
# سیره متشرعه و کاربرد آن در استنباط فقهی، زهراسادات احمدی سلیمانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/49b179ddcdbabbfa1ea8c0bf7ed70d2b/search/6996396ed8a0be507fb20a73b2c4a563 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | # سیره متشرعه و کاربرد آن در استنباط فقهی، زهراسادات احمدی سلیمانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/49b179ddcdbabbfa1ea8c0bf7ed70d2b/search/6996396ed8a0be507fb20a73b2c4a563 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | ||
# سیره بین از نظریه و تطبیق اصولی، نادین یحفوفی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی (رض)، ۱۳۹۶ش. [ | # سیره بین از نظریه و تطبیق اصولی، نادین یحفوفی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی (رض)، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/5ef95cf2c904e2b82489cf20a5991085 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | ||
# عرف و سیره در فقه امامیه، فاطمه قدرتی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f515904e901260d11ef84a635956374c/search/6996396ed8a0be507fb20a73b2c4a563 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | # عرف و سیره در فقه امامیه، فاطمه قدرتی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f515904e901260d11ef84a635956374c/search/6996396ed8a0be507fb20a73b2c4a563 اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | ||
# حجيت سيره عقلا و متشرعه در استنباطات فقهی، سید موسی علوی، مجتمع آموزش عالی فقه، ۱۳۸۷ش. | # حجيت سيره عقلا و متشرعه در استنباطات فقهی، سید موسی علوی، مجتمع آموزش عالی فقه، ۱۳۸۷ش. | ||
نسخهٔ ۵ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۵:۱۹
حجیت سیره‌های متشرعه به معنای اعتبار سلوک عمومی، عادت رفتاری یا رویه‌های فرهنگی متشرعان در جایگاه مستندی برای استنباط حکم شرعی است. این آداب یا رفتارها فقط وقتی جزو سیره متشرعه محسوب می‌شوند که علّت حدوثشان تشرع (مسلمان بودن) فاعلشان باشد. بنابر این نمی‌توان هر عمل عادی و روزمره‌ای که مسلمانان انجام می‌دهند را جزو سیره متشرعه دانست. از این رو، بلند خواندن (جهر) نماز جمعه یا بلند گذاشتن ریش مردان مسلمان جزو سیره متشرعه است؛ اما مثلاً نوع پوشش محلی مسلمانان شرق آفریقا جزو سیره متشرعه نیست؛ چرا که از جهت مسلمان بودنشان وارد عرف و سیره آنها نشده است. سیره متشرعه با مفاهیم شرعی دیگری همچون سیرهی عقلا، «سنّت» و ارتکاز متشرعه مرتبط است.
در این باره پرسش پیش روی فقه این است که آیا سیره متشرعه می‌تواند مستند حکم شرعی باشد؟ اگر سیره متشرعه به معنای توافق عملی مسلمانان بر رویه‌ای شرعی باشد، جایگاهی همچون اجماع دارد؟ آیا حجیت سیره متشرعه مشروط به عمل مسلمانان عصر ظهور معصومان است یا آداب شرعی مسلمانان عصر غیبت نیز جز سیره متشرعه محسوب می‌شود؟ آیا احراز عدم ردع شارع برای حجیت سیره متشرعه کافی است؟ آیا حجیت رفتار متشرعان مشروط به مسائلی همچون موضع موافق شارع ذیل قول یا فعل معصوم است؟ در صورت اثبات عملی به عنوان سیره متشرعه، آیا می‌تواند مقدمه‌ای برای اثبات ارتکاز متشرّعه باشد؟
به طور تاریخی، شروط و محدودیت‌های نهاده شده در طریق حجیت شرعی سیره متشرعه باعث شده تا استدلال فقهی بر اساس آن بسیار دشوار و عملاً استناد به آن بسیار نادر باشد. همچنین علی‌رغم اهمیت این بحث در فقه شیعی، فقیهان معاصر در آثار خود توجه زیادی به آن نداشته‌اند و آثار کمی در این رابطه منتشر شده است.
مقاله
- کارآیی فقهی «سیرهی متشرّعه» در بوته‌ی نقد، محمدتقی فخلعی، Journal of Contemporary Islamic Studies، دوره ۱، شماره ۱، فروردین ۱۳۹۸ش. مقاله را اینجا ببینید.
- بررسی ماهیت و شرایط کاربرد عرف و عادت در استنباط و قانون‌گذاری، امیرحسین ورشوچی منفرد و مهدی ساجدی، فصلنامه پژوهشنامه میان‌رشته‌ای فقهی، سال ششم، شماره ۲، بهار و تابستان ۱۳۹۷ش. مقاله را اینجا ببنید.
- نقد و تحلیل ادلّه‌ی حجیّت «سیرهی متشرّعه»، محمدتقی فخلعی و محمدحسن حائری و زهراسادات احمدی سلیمانی، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، سال دوم، شماره ۳، تابستان ۱۳۹۵ش. مقاله را اینجا ببینید.
- پژوهشی در «سیرهی متشرعه» شرایط حجیت و شبکه‌ی روابط مفهومی آن، زهراسادات احمدی سلیمانی، محمدحسن حائری، محمدتقی فخلعی، فصلنامه فقه و اصول، شماره ۱۰۱، تابستان ۱۳۹۴ش. مقاله را اینجا ببینید.
پایان‌نامه‌ها
- سیره متشرعه و کاربرد آن در استنباط فقهی، زهراسادات احمدی سلیمانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- سیره بین از نظریه و تطبیق اصولی، نادین یحفوفی، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مجتمع آموزش عالی بنت‌الهدی (رض)، ۱۳۹۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- عرف و سیره در فقه امامیه، فاطمه قدرتی، کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- حجيت سيره عقلا و متشرعه در استنباطات فقهی، سید موسی علوی، مجتمع آموزش عالی فقه، ۱۳۸۷ش.