کاربر:Reyhani/صفحه تمرین۲: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
===عده و نفقه زن=== | ===عده و نفقه زن=== | ||
در فصل سوم به آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی پرداخته شده است. به طور کلی در روش های مختلف تلقیح مصنوعی چنانچه طلاق یا وفات اتفاق بیفتد عده برای زن ثابت است و این حکم اختصاص به مدخوله ندارد و شامل غیر مدخوله نیز می شود.(ص383و385) همچنین نفقه زنی که با روش تلقیح مصنوعی باردار شده بر شوهر واجب است مگر آنکه در فرایند تلقیح از اسپرم مرد اجنبی استفاده شده باشد که در این فرض به لحاظ فقهی احتمال دارد که نفقه زن، در دوران بارداری بر عهده صاحب اسپرم باشد.(ص411) | در فصل سوم به آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی پرداخته شده است. به طور کلی در روش های مختلف تلقیح مصنوعی چنانچه طلاق یا وفات اتفاق بیفتد عده برای زن ثابت است و این حکم اختصاص به مدخوله ندارد و شامل غیر مدخوله نیز می شود.(ص383و385) همچنین نفقه زنی که با روش تلقیح مصنوعی باردار شده بر شوهر واجب است مگر آنکه در فرایند تلقیح از اسپرم مرد اجنبی استفاده شده باشد که در این فرض به لحاظ فقهی احتمال دارد که نفقه زن، در دوران بارداری بر عهده صاحب اسپرم باشد.(ص411) | ||
=== | ===انتساب و فرزندخواندگی=== | ||
در خصوص انتساب از طرف پدر، سید محسن حکیم بر آن است که از منظر فقهی فرزند حاصل از تلقیح مصنوعی به صاحب اسپرم انتساب ندارد بلکه تنها متعلق به مادر است.(ص 412) اما از نگاه نویسنده این سخن و دلایل آن قابل نقد است و فرزند حاصل از تلقیح مصنوعی، از طرف پدر به صاحب اسپرم یا سلول بنیادی که تخمک به‌وسیله آن بارور شده تعلق دارد.( ص417 و ص421) در خصوص انتساب از طرف مادر، به لحاظ عرف و لُغت عنوان مادر بر صاحب رحِم که فرزند را به دنیا آورده اطلاق می‌گردد.(ص 440) | در خصوص انتساب از طرف پدر، سید محسن حکیم بر آن است که از منظر فقهی فرزند حاصل از تلقیح مصنوعی به صاحب اسپرم انتساب ندارد بلکه تنها متعلق به مادر است.(ص 412) اما از نگاه نویسنده این سخن و دلایل آن قابل نقد است و فرزند حاصل از تلقیح مصنوعی، از طرف پدر به صاحب اسپرم یا سلول بنیادی که تخمک به‌وسیله آن بارور شده تعلق دارد.( ص417 و ص421) در خصوص انتساب از طرف مادر، به لحاظ عرف و لُغت عنوان مادر بر صاحب رحِم که فرزند را به دنیا آورده اطلاق می‌گردد.(ص 440)به لحاظ فقهی نیز قو‌ی‌ترین احتمال، انتساب فرزند به صاحب رحم است.(ص 450) در هر صورت فرزندخواندگی از نگاه فقهی مردود است و آثار و لوازم شرعی والد و فرزند بر آن مترتّب نمی‌شود.(ص 466) | ||
نسخهٔ ۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۴۳
وسائل الانجاب الصناعی کتابی است نوشته سید محمدرضا سیستانی که در سه فصل به روش های تلقیح مصنوعی و احکام فقهی مرتبط با آن پرداخته است.
محتوای کتاب
فصل اول
فصل اول شامل تمهید و سه باب است. نوسنده در تمهید به بررسی بارداری شرعی و غیر شرعی پرداخته و بیان می دارد که احکام ولدالزنا تنها بر بارداری حاصل از نزدیکی بدون محرمیت و با علم به عدم محرمیت، مترتب می‌شود و صورت های دیگرِ بارداری غیرشرعی مانند تزریق اسپرم مرد اجنبی در رحم زن شوهردار، احکام بارداری حاصل از زنا را ندارد.(ص14) پس از مقدمه نویسنده در سه باب به بررسی روش های سه گانه تلقیح مصنوعی از منظر فقهی پرداخته است.
باب اول: تزریق اسپرم در رحم
تزریق اسپرم زوج
در این حالت چنانچه تلقیح با رضایت طرفین همراه باشد دلیلی بر حرمت آن وجود ندارد و جایز است اما چنانچه رضایت طرفین حاصل نباشد، هیچیک از زوجین حق الزام دیگری به تلقیح مصنوعی را ندارد؛ با این وجود اگر تلقیح انجام شود بارداری حاصل از آن، حکم بارداری مشروع را دارد.(ص 20 و 24و 35) همچنین اگر منی زوج (جهت بالابردن احتمال بارداری) با منی مرد اجنبی ممزوج شود جواز تلقیح با اشکال مواجه است اما بارداری حاصل از آن حکم بارداری مشروع را دارد.(ص37) همچنین تلقیح با اسپرم زوج در زمان عده طلاق رجعی یا عده فوت نیز جایز است.(ص39 و 41)
تزریق اسپرم مرد اجنبی
نویسنده استدلال به آیات، روایات و اصاله الاحتیاط برای حرمت تلقیح مصنوعی با اسپرم مرد اجنبی را ناتمام دانسته و تنها استدلال به ارتکاز متشرعه را می‌پذیرد. در تبیین این ارتکاز باید توجه داشت که بارداری از غیر زوج(استبضاع) پیش از اسلام امری رایج بوده و پس از اسلام به صورت امری حرام در ارتکاز متشرعه درآمده است و این ارتکاز خاستگاه شرعی دارد. بنابراین ارتکاز متشرعه می‌تواند دلالت بر حرمت بارداری از غیر زوج نماید.(ص67) با این وجود نویسنده در انتهای باب و در مقام نتیجه‌گیری، فتوا به حرمت تلقیح با اسپرم مرد اجنبی نداده و به احتیاطِ واجب اکتفا نموده است.(ص91)
باب دوم: کاشت تخمک در رحم
کاشت تخمک صاحب رحم
کاشت تخمک پس از باروری آزمایشگاهی انجام می‌شود. باروری تخمک با اسپرم یا سلول بنیادی زوج تنها با رضایت طرفین جایز است و در صورت عدم رضایت یکی از زوجین هیچیک حق الزام دیگری را ندارد اما چنانچه بدون رضایت انجام شود نیز حکم بارداری مشروع را دارد.(ص102) همچنین اگر اسپرم یا سلول بنیادی متعلق به مرد اجنبی باشد حکم تزریق اسپرم مرد اجنبی را دارد که در بالا ذکر شد.
کاشت تخمک زن دیگر
در این فرض اگر رضایت صاحب تخمک، صاحب رحم و زوج او حاصل شود کاشت تخمک جایز است. همچنین رضایت زوجِ صاحب تخمک ضرورت ندارد مگر آنکه نسب فرزند را متعلق به صاحب تخمک فرض کنیم و یا اهدای تخمک با حقوق وی منافات داشته باشد که در این صورت رضایت وی نیز لازم است. (ص114)
باب سوم: کاشت اعضای تناسلی
بنابر نظر مولف کاشت اعضای تناسلی از منظر فقهی مشکلی برای بارداری پس از آن ایجاد نکرده و چنانچه پس از کاشت عضو تناسلی بارداری حاصل شود حکم بارداری مشروع را دارد. این حکم مختص زن یا مرد نیست و کاشت عضو تناسلی در بدن هردو را شامل می شود.(ص133)
فصل دوم
در فصل دوم نگارنده در دو بخش به احکام مرتبط با فرایند انجام تلقیح مصنوعی پرداخته است. بخش اول به امور حرامی مانند لمس و نظر حرام در فرایند تلقیح پرداخته و بخش دوم به محدوده جواز ارتکاب این امور به دلیل ثانوی می‌پردازد.
محرمات مرتبط با تلقیح مصنوعی
مقام اول به مجموعه ای از امور حرام پرداخته که ممکن است در فرایند تلقیح مصنوعی انجام گیرد ذکر شده است. برای نمونه نگاه به عورت ناهمجنس حرام است و کشف عورت نیز از آن جهت که باعث نگاه حرام می شود جایز نیست اما کشف عورت نزد طبیب همجنس برای انجام تلقیح مصنوعی چون غرض عقلایی دارد ممکن است جایز دانسته شود و اگر ضرورت داشته باشد قطعا جایز است. همچنین کشف بدن زنی که مسنّ نیست برای پزشک ناهمجنس حرام است و صرفا در فرض ضرورت جایز است.(ص190)
ادله ثانوی
مطابق با قواعد ثانوی مانند لاضرر چنانچه انجام تلقیح با رعایت شرایط شرعی ممکن نباشد و پرهیز از آن مستلزم ضرر برای زوجین باشد، برخی امور مانند نپوشاندن بدن در برابر پزشک یا پرستاری که جوانب شرعی را رعایت نمی کند به حکم ثانوی جایز است.(ص339)همچنین طبق قاعده لاحرج چنانچه انجام تلقیح با رعایت شرایط شرعی سختی و مشقت شدید برای زوجین در پی داشته باشد، انجام آن بدون رعایت جوانب شرعی به حکم ثانوی جایز است.(349)
فصل سوم
عده و نفقه زن
در فصل سوم به آثار مترتب بر تلقیح مصنوعی پرداخته شده است. به طور کلی در روش های مختلف تلقیح مصنوعی چنانچه طلاق یا وفات اتفاق بیفتد عده برای زن ثابت است و این حکم اختصاص به مدخوله ندارد و شامل غیر مدخوله نیز می شود.(ص383و385) همچنین نفقه زنی که با روش تلقیح مصنوعی باردار شده بر شوهر واجب است مگر آنکه در فرایند تلقیح از اسپرم مرد اجنبی استفاده شده باشد که در این فرض به لحاظ فقهی احتمال دارد که نفقه زن، در دوران بارداری بر عهده صاحب اسپرم باشد.(ص411)
انتساب و فرزندخواندگی
در خصوص انتساب از طرف پدر، سید محسن حکیم بر آن است که از منظر فقهی فرزند حاصل از تلقیح مصنوعی به صاحب اسپرم انتساب ندارد بلکه تنها متعلق به مادر است.(ص 412) اما از نگاه نویسنده این سخن و دلایل آن قابل نقد است و فرزند حاصل از تلقیح مصنوعی، از طرف پدر به صاحب اسپرم یا سلول بنیادی که تخمک به‌وسیله آن بارور شده تعلق دارد.( ص417 و ص421) در خصوص انتساب از طرف مادر، به لحاظ عرف و لُغت عنوان مادر بر صاحب رحِم که فرزند را به دنیا آورده اطلاق می‌گردد.(ص 440)به لحاظ فقهی نیز قو‌ی‌ترین احتمال، انتساب فرزند به صاحب رحم است.(ص 450) در هر صورت فرزندخواندگی از نگاه فقهی مردود است و آثار و لوازم شرعی والد و فرزند بر آن مترتّب نمی‌شود.(ص 466)