|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[حقوق شهروندی غیرمسلمانان]] به مجموعه‌ای از حقوق فردی، مدنی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی غیرمسلمانان ساکن در جامعه اسلامی و همچنین وظایف آنان در قبال حکومت اسلامی اشاره دارد. این حقوق در قالب عناوینی چون کرامت انسانی، آزادی مذهبی، حقوق قضایی و آزادی فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی تبیین شده و وظایف آنان نیز تحت عناوینی چون احترام به قوانین جامعه اسلامی، همکاری نکردن با دشمنان نظام اسلامی و پرداخت مالیات مورد بررسی قرار گرفته است.
| |
|
| |
|
| پیدایش قوانین و مقررات بین‌المللی و ایجاد مرزبندی‌های جدید در میان کشورها و همچنین میثاق‌های جهانی باعث شده مسئله حقوق شهروندان غیرمسلمان در کشورهای اسلامی مورد بازنگری فقها و قانون‌گذاران قرار گیرد و با اتخاذ رویکردهایی متفاوت نسبت به گذشته، فتاوا و قوانین جدیدی درباره این اقلیتها صادر کنند؛ به‌عنوان مثال برخی از فقها قائل به برابری دیه و قصاص مسلمان با غیرمسلمان شده‌اند.
| |
|
| |
| مسئله حقوق شهروندان غیرمسلمانان در برخی از ابواب فقهی مانند ارث، نکاح، قصاص، دیات، جهاد و قضا و شهادات مورد بررسی قرار گرفته است. در این صفحه کتاب‌ها، مقالات، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابع مرتبط با حقوق شهروندان غیر مسلمانان از منظر فقه معاصر، جمع‌آوری شده است.
| |
|
| |
| ==کتاب‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| # مجموعه قوانین و مقررات احوال شخصیه اقلیتهای دینی، مهدی چراغی، تهران، چتر دانش، ۱۴۰۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400907081.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # مبانی صیانت کیفری از حقوق اقلیتهای دینی و مذهبی، رحمت‌الله نصیرپور، تهران، نشر راه دکتری، سنجش و دانش، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98923038.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # بررسی فقهی و حقوقی امور قضایی اقلیتهای مذهبی در جامعه اسلامی، محمد البوعلی، تهران، میعاد اندیشه، ۱۳۹۷ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97402690.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # حقوق شهروندی در جامعه اسلامی (از دیدگاه مختلف)، میکائیل بخشی، کرج، انتشارات ملرد، ۱۳۹۷ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/97/97517134.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # حقوق اقلیتهای دینی از دیدگاه قرآن و حدیث، مینا سادات حسینی خانقاه، قم، مرکز نشر کتاب، ۱۳۹۷ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400630188.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # نگاهی به مجازات‌های (قصاص، دیات و حدود) اقلیتهای دینی در ایران و ادیان الهی، مهوش فارسی، تهران، نشر قانون یار، ۱۳۹۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96529019.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # حقوق اقلیتهای دینی در قوانین استخدامی جمهوری اسلامی ایران (در پرتو اسناد بین‌المللی)، سجاد احرامی، کرج، انتشارات ابن سکیت، ۱۳۹۵ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/95/95a15298.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # حقوق اقلیتهای دینی، نسرین هژبری و آسیه پناهی، مشهد، انتشارات صد و ده، ۱۳۹۵ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96213109.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # حقوق شهروندی غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، فاطمه فهیمی، تهران، انتشارات خرسندی، ۱۳۹۳ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/93/93120037.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # حقوق اقلیتهای دینی از نگاه اسلام، حسن فریدی، شیروان، نشر شیلان، ۱۳۹۲ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/93/93130037.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # حقوق اهل ذمه در حکومت اسلامی: با نگرشی به فقه امامیه، احمد عرب‌عامری، اصفهان، بهتا پژوهش، ۱۳۹۲ش.
| |
| # ارث تطبیقی: مقایسه مقررات ارث در حقوق مدنی و اقلیتهای دینی ایران (زرتشتی - کلیمی - مسیحی)، عزیزالله فیهمی، تهران، نشر خرسندی، ۱۳۹۱ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/91/91313047.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # مجموعه قوانین و مقررات احوال شخصیه اقلیتهای دینی ایرانی، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات، تهران، معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات ریاست جمهوری، ۱۳۹۰ش.
| |
| # حقوق شهروندی و جامعه پلورالیستی در پرتو متون قرآن، محمد صدیق قربانی، کردستان، نشر آراس، ۱۳۹۰ش.
| |
| # آشنائی با حقوق خانواده در قوانین ایران با نگاه به احوال شخصیه زرتشتیان ایران، مرتضی کاویانی، تهران، نشر بهین، ۱۳۸۸ش.
| |
| # حقوق اقلیتهای دینی، حسن زارعی، تهران، نشر زعیم، ۱۳۸۷ش.
| |
| # برابری دیه (زن و مرد، مسلمان و غیرمسلمان)، یوسف صانعی، قم، نشر میثم تمار، ۱۳۸۴ش.
| |
| # برابری قصاص (زن و مرد، مسلمان و غیرمسلمان)، یوسف صانعی، قم، نشر میثم تمار، ۱۳۸۳ش.
| |
| # غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، یوسف قرضاوی، مترجم مجروم (داود) دشتی، سنندج، نشر احسان، ۱۳۸۳ش.
| |
| # حقوق و وظایف غیر مسلمانان در جامعه اسلامی، روح‌الله شریعتی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۱ش.
| |
| # بررسی تطبیقی ارث اقلیتهای دینی در حقوق اسلام و ایران، عزیزالله فهیمی، قم، نشر اشراق، ۱۳۸۱ش.
| |
| # حقوق اقلیتها ب‍راس‍اس قانون قرارداد ذمه: بررسی گ‍وش‍ه‌ه‍ائی از م‍ف‍اه‍ی‍م حقوق ب‍ی‍ن‌ال‍م‍ل‍ل از نظر فقه اسلامی، عباسعلی عمید زنجانی، تهران، دف‍ت‍ر نشر ف‍ره‍ن‍گ اسلامی، ۱۳۶۲ش.
| |
|
| |
| ===عربی===
| |
| # اوضاع الیهود و المسیحیین فی التشریع الایرانی (قانون الاحوال الشخصیه نموذجا) فی الجمهوریه الاسلامیه، محمد چکموری، بوشهر، دانشگاه آزاد بوشهر، ۱۳۹۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/94/94430106.pdf صفحات ابتدایی از سامانه خانه کتاب]
| |
| # المواطنة و حقوق الانسان في ميزان الدين و الاوطان: الاسلام نموذجا، عبدالفتاح محمد دویدار، مصر، شركة الرسالة للصحافة والطباعة والنشر والتوزيع، ۲۰۱۲م.
| |
| # فقة التعايش: غير المسلمين فى المجتمع الاسلامى، حقوقهم وواجباتهم، روح‌الله شریعتی، مترجم علی آل دهر الجزایری، بیروت، مرکز الحضارة لتنمية الفکر الإسلامي، ۲۰۱۳م. (این کتاب ترجمه کتاب حقوق و وظایف غیرمسلمانان در جامعه اسلامی است)
| |
| # حقوق غیر المسلمین فی بلاد الاسلام، صالح بن حسین العاید، ریاض، وزارة الشؤون الاسلامیه والاوقاف و الدعوة و الارشاد، فهرسة المکتبة الملک فهد الوطنیه أثنا النشر، ۱۴۲۸ق. [https://www.noor-book.com/كتاب-حقوق-غير-المسلمين-في-بلاد-الإسلام-pdf لینک کتاب]
| |
| # التعايش مع غير المسلمين في المجتمع المسلم، منقذ بن محمود السقار، مکه، رابطة العالم الإسلامي، ۱۴۲۷ق. [https://al-maktaba.org/book/32516/2 لینک کتاب]
| |
| # حقوق غیرالمسلمین فی الدولة الاسلامية، علي بن عبد الرحمن بن علی الطيار، ریاض، فهرسة المکتبة الملک فهد الوطنیه أثنا النشر، ۱۴۲۴ق. [https://archive.org/details/waq91099/page/n1/mode/2up لینک کتاب]
| |
| # حقوق المواطنة حقوق غير المسلم في المجتمع الإسلامي، راشد الغنوشی، آمریکا، ویرجینیا، المعهد العالمي للفكر الإسلامي، ۱۴۱۰ق. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-th0865-ketabpedia.com.pdf لینک کتاب]
| |
|
| |
| ==مقاله‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| # تکثرگرایی دینی در قانون مجازات اسلامی، محسن حمیدی‌پور، دوفصلنامه تمدن حقوقی، شماره ۹، ۱۴۰۰ش. [http://www.pzhfars.ir/article_135527_e3f3f36e4eb41fd064754f7b05f69189.pdf لینک مقاله]
| |
| # جایگاه غیر اهل کتاب در قانون اساسی جمهوری اسلامی با نگاهی به مبانی دینی آن، خیرالله پروین و حامد عالی و محمدجواد شفقی، [[فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی]]، شماره ۲۰، ۱۴۰۰ش. [http://www.pfbaj.ir/article_134078_3901fe7be8abd3a02cd7e90a50373af8.pdf لینک مقاله]
| |
| # واکاوی تاریخی رابطه تجاری مسلمانان با غیرمسلمانان؛ معیارها و اهداف، حامد حق‌شناس و علی‌اکبر فرح‌زادی و عابدین مومنی، فصلنامه تاریخ پزشکی، دوره ۱۲، شماره ۰۰، ۱۳۹۹ش. [https://journals.sbmu.ac.ir/mh/article/view/32093/26483 لینک مقاله]
| |
| # واکاوی مستندات نابرابری دیه مسلمان و غیرمسلمان در فقه اسلامی، محمدامین امینی و اصغر عربیان و ناصر مریوانی، [[دوفصلنامه فقه مقارن]]، شماره ۱۶، ۱۳۹۹ش. [http://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_138335_bc0f434bf9a2e83289de7ea0c2a64a7a.pdf لینک مقاله]
| |
| # واکاوی فقهی و حقوقی قصاص از منظر شرط تکافؤ در دین، سید علیرضا میرکمالی و امیرحسین خسروآبادی، [[دوفصلنامه فقه میان رشته‌ای اجتماعی]]، شماره ۱۶، ۱۳۹۹ش. [https://irj.journals.isu.ac.ir/article_75607_df08cbace441199fe0449aeb6bf02203.pdf لینک مقاله]
| |
| # نقد و بررسی آرا و دیدگاه‌ها درباره تحقیر اهل‌ذمه در جزیه، احمد اکبرپور، [[فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی]]، شماره ۲۱، ۱۳۹۹ش. [http://jostar-fiqh.maalem.ir/article_69431.html لینک مقاله]
| |
| # حقوق شهروندی اقلیتهای دینی در قرآن و رساله حقوق امام سجاد (علیه السلام)، طیبه ابراهیمی و لیلا سمیعی، فصلنامه پویش در آموزش علوم انسانی، شماره ۱۴، ۱۳۹۸ش. [http://humanities.cfu.ac.ir/article_878_9dda637e69f3e1fd113eeae0ff7f1c5a.pdf لینک مقاله]
| |
| # حمایت از حقوق اقلیتها با توسل به رهیافت شهروندی چندفرهنگی، جوانمیر عبداللهی و عباد روحی، مطالعات تطبیقی فقه و اصول، شماره ۱، ۱۳۹۷ش. [https://journals.uok.ac.ir/article_61031_c759989d49e870ff1ab18e553ca5553a.pdf لینک مقاله]
| |
| # تحوّل پذیریِ قرارداد ذمّه با پیدایش حقوق شهروندی مُدرن، حسین ناصری مقدم و حسن غوث و محمد مهریز ثانی، [[فصلنامه فقه و اصول]]، شماره ۱۰۵، ۱۳۹۵ش. [https://jfiqh.um.ac.ir/article_30963_6f7ccd869c7d21064ee773ea16bfd261.pdf لینک مقاله]
| |
| # دیه غیرمسلمان ساکن در بلاد اسلامی از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی، محمدعادل ضیائی و نرگس فهیم، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره ۷، ۱۳۹۵ش. [http://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_42401_1ee51f09d34b1de5a71bd8530f049366.pdf لینک مقاله]
| |
| # آشنایی با حقوق شهروندی در اسلام: حق حیات غیر مسلمانان در حکومت اسلامی، احمد عرب عامری و زهرا سرجوانی شیراز، [[دوفصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی]]، شماره ۹، ۱۳۹۴ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20160828102050-9840-54.pdf لینک مقاله]
| |
| # حقوق شهروندیِ اقلیتهای دینی از منظر فقه امامیه، حسین رجبی و محمدرضا باقری، [[فصلنامه سیاست متعالیه]]، شماره ۱۰، ۱۳۹۴ش. [http://sm.psas.ir/article_20050_9eb821d793a8b1041f402187be5186f1.pdf لینک مقاله]
| |
| # بررسی اصل رعایت تساوی رفتار قاضی با طرفین دعوا از دیدگاه فقه شیعه، علی محمدی جورکویه و محسن کاظمی نجف‌آبادی، [[فصلنامه حقوق اسلامی]]، شماره۴۶، ۱۳۹۴ش. [http://hoquq.iict.ac.ir/article_19621_a2f81e2910c322385f8f90e2a83f766b.pdf لینک مقاله]
| |
| # آزادیهای مذهبی شهروندان غیرمسلمان در جامعه اسلامی، سید محمود علوی و محمدامین امینی، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره ۳، ۱۳۹۳ش. [http://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_8758_2527fe6174f45592d1a3aa79bfe2a786.pdf لینک مقاله]
| |
| # جریان قصاص میان مسلمان و غیرمسلمان از منظر فقه اسلامی و حقوق ایران، جلیل امیدی و زکریا حسینی، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره ۴، ۱۳۹۳ش. [http://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_11862_949fd5a6a34b66f65a6befc070b7becd.pdf لینک مقاله]
| |
| # تاثیر تئوری مقتضیات زمان و مکان بر احکام ذمّه با رویکردی بر نظر امام خمینی(س)، [[سید محمد موسوی بجنوردی]] و فرحناز افضلی قادی، [[پژوهشنامه متین]]، شماره ۶۲، ۱۳۹۳ش. [http://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_60486_fba11f1f772ecb54755eb31835b91931.pdf لینک مقاله]
| |
| # دادگاه اختصاصی ویژۀ غیرمسلمانان و قلمرو صلاحیت آن (مقدمه‌ای بر مطالعۀ تطبیقی تعارض قوانین در حقوق موضوعه و فقه و حقوق اسلامی)، [[مصطفی دانش‌پژوه]]، [[فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی]]، شماره ۳، ۱۳۹۳ش. [https://jlq.ut.ac.ir/article_52530_16489cf0dd93c204a372afbd389424bc.pdf لینک مقاله]
| |
| # حقوق و تکالیف شهروندان غیر مسلمان در جامعة اسلامی، مهدی عزیزان، [[فصلنامه حکومت اسلامی]]، شماره ۶۷، ۱۳۹۲ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20140407140420-9848-49.pdf لینک مقاله]
| |
| # حقوق شهروندی از نگاه امام خمینی(س)، [[سید محمد موسوی بجنوردی]] و محمد مهریزی ثانی، [[پژوهشنامه متین]]، شماره ۶۱، ۱۳۹۲ش. [http://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_60884_62770636fa729fdff162c25da31d65bf.pdf لینک مقاله]
| |
| # چالش‌های فقهی- حقوقی حضور گردشگران غیرمسلمان در کشورهای اسلامی، سید علیرضا میرکمالی و محمدمهدی حسنی و سحر رجبی فرد، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۹۲، ۱۳۹۲ش. [http://www.jlj.ir/article_18910_542e3e72b99c23271aeb0b8db6180808.pdf لینک مقاله]
| |
| # بررسی حقوق اقلیّت‌های دینی و جزیه در قرآن، حسین خاکپور، الهام السادات سادات حسینی، فصلنامه معارف قرآنی، شماره ۱۵، ۱۳۹۲ش. [https://rjqk.atu.ac.ir/article_1744_87f8978509cb81ceca24d687f9504f29.pdf لینک مقاله]
| |
| # حقوق فردی شهروندان غیر مسلمان در جامعه اسلامی، محمدامین امینی، [[فصلنامه حبل‌المتین]]، پیش شماره ۳، ۱۳۹۱ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20160306144347-10029-44.pdf لینک مقاله]
| |
| # بررسی فقهی حقوقی موارد پرداخت دیه توسط بیت‌المال، علی صادقی و محمد صادقی، [[فصلنامه راهبرد]]، شماره ۶۵، ۱۳۹۱ش. [http://rahbord.csr.ir/article_124471_4f21b84450a599d875cff699ad94b8c6.pdf لینک مقاله]
| |
| # بررسی حقوق عمومی اقلیتهای دینی اهل کتاب در فقه امامیه و اسناد بین‌المللی، عبدالله معین‌فر و سید باقر سیدی بنایی، [[فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی]]، شماره ۱۴، ۱۳۸۹ش. [https://iranjournals.nlai.ir/bitstream/handle/123456789/22412/6080185911B2226F25CAC4B760F7210A.pdf?sequence=-1&isAllowed=y لینک مقاله]
| |
| # مسئولیت کیفری مسلمان نسبت به قتل اهل ذمّه، عادل ساریخانی و روح‌الله اکرمی سراب، [[فصلنامه فقه و حقوق]]، شماره ۱۸، ۱۳۸۷ش. [http://hoquq.iict.ac.ir/article_22914_789c6157afdf02b7387186bbead467bf.pdf لینک مقاله]
| |
| # آیین دادرسی اسلامی در مورد غیر مسلمانان، هادی قشقایی، [[فصلنامه فقه اهل بیت علیهم السلام]]، شماره ۴۵، ۱۳۸۵ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20120327180555-3049-16.pdf لینک مقاله]
| |
| # حقوق غیرمسلمانان در اسلام معاصر، محسن کدیور، نشریه آیین، شماره ۶، ۱۳۸۵ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20120413161041-4037-73.pdf لینک مقاله]
| |
| # بررسی وضعیت دیة اقلیتهای دینی در قوانین موضوعه جمهوری اسلامی ایران و مبانی فقهی، زهرا فهرستی، پژوهشنامه متین، شماره ۲۶، ۱۳۸۴ش.[http://matin.ri-khomeini.ac.ir/article_66009_8de7598606420b17ed6987fb8ef5548f.pdf لینک مقاله]
| |
| # اسلام و حقوق اقلیتها، محمدتقی نظری، نشریه مصباح، شماره ۶۱، ۱۳۸۴ش. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/159729 لینک مقاله]
| |
| # اقلیتها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، [[محمدعلی قاسمی]]، [[فصلنامه مطالعات راهبردی]]، شماره ۲۲، ۱۳۸۲ش. [http://quarterly.risstudies.org/article_1037_9a07dea376345a83f263e2b72d355a59.pdf لینک مقاله]
| |
|
| |
| ===عربی===
| |
| # التشريع الإسلامي لحماية الأقليات الدينية، نجوی غالم، اردن، المجلة الدولية أبحاث في العلوم التربوية والإنسانية والآداب واللغات، مجلد۲، شماره ۵، ۲۰۲۱م.
| |
| # حقوق أهل الذمة والأقليات بين الشريعة والقانون الدولي، دلهوم لخضر، الجزایر، حوليات جامعة الجزائر ۱، مجلد ۳۵، شماره ۳، ۲۰۲۱م.[https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/18/35/3/164088 لینک مقاله]
| |
| # مشروعية التدخل لحماية الأقليات الدينية في القانون الدولي، خضرة حسناوی، الجزایر، مجلة الاجتهاد القضائي، مجلد ۱۲، شماره ۲، ۲۰۲۰م.[https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/124/12/4/142666 لینک مقاله]
| |
| # حق الأقليات في الهوية بين الشريعة الإسلامية والقانون الدولي لحقوق الإنسان، سمیر شوقی و بن بلقاسم أحمد، الجزایر، جامعة قاصدي مرباح ورقلة، مجلة دفاتر السياسة والقانون، ۲۰۲۰م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/120/12/2/115630 لینک مقاله]
| |
| # حقوق غير المسلمين في الدولة الإسلامية في التزام شرائعهم، رابح بن غريب، الجزایر، جامعة عباس لغرور خنشلة، مجلة الحقوق والعلوم السياسية، مجلد ۷، شماره ۲، ۲۰۲۰م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/76/7/2/117825 لینک مقاله]
| |
| # حقوق غير المسلم علي دولة الإسلام وتطبيق أحكام الشريعة عليهم، السيد الشحات رمضان جمعة، مصر، مجلة البحوث الإسلامية، سال ۵، شماره ۴۱، ۲۰۱۹م.
| |
| # الضمانات الدولية لحق الأقليات في إقامة الشعائر الدينية، سلوى أحمد ميدان المفرجي، عراق، جامعة کرکوک، مجلة كلية القانون للعلوم القانونية والسياسية، مجلد۸، شماره ۳۱، ۲۰۱۹م.
| |
| # حقوق غير المسلمين في المجتمع المسلم، کارم السید غنیم و منقذ محمود السقار، مندرج در سایت موقع اعجاز القرآن و السنة، ۲۰۱۹م. [https://quran-m.com/حقوق-غير-المسلمين-في-المجتمع-المسلم/ لینک مقاله]
| |
| # حقوق غير المسلمين في الإسلام، محمد محمد محمد إبراهيم كركور، مصر، جامعة الأزهر، كلية أصول الدين، مجلة قطاع أصول الدين، شماره ۱۳، ۲۰۱۸م. [https://journals.ekb.eg/article_29152_ef927fcb7a390bea107c0126893c3f5c.pdf لینک مقاله]
| |
| # حقوق المواطنة لغير المسلمين بديار الإسلام، خدیجه لزهر، الجزایر، جامعة الشهيد حمّه لخضر الوادي، معهد العلوم الإسلامية، مجلة الشهاب، مجلد۴، شماره۴، ۲۰۱۸م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/391/4/4/65954 لینک مقاله]
| |
| # حقوق الأقليات الدينية في الديار الإسلامية، تقي الدين ولي الدين الندوي، هند، مجلة البعث الإسلامي، مجلد ۶۲، شماره ۵، ۲۰۱۶م.
| |
| # حقوق الأقليات والتعامل معها في الدولة الإسلامية الأولى على ضوء وثيقة المدينة، يوسف ذياب الصقر، مصر، جامعة الازهر، مجلة قطاع الشريعة والقانون، شماره ۸، ۲۰۱۶م. [https://journals.ekb.eg/article_122113_32cd62c213b6312b0dbd9a9380da218c.pdf لینک مقاله]
| |
| # حقوق الأقلية فى الإسلام: وثيقة المدينة والعهد العمرى أنموذجان، مباركة قويدر عمار، لیبی، المجلة الليبية للدراسات، ۲۰۱۵م.
| |
| # حقوق الأقليات وأثرها في المجتمع من الناحية الشرعية ودور جامعة الدول العربية فيها: دراسة ميدانية تحليلية عن جمهورية العراق تطبيقا، عمر نجم الدين إنجة، عراق، جامعة کرکوک، مجلة كلية القانون للعلوم القانونية والسياسية، مجلد ۴، شماره ۱۴، ۲۰۱۵م. [https://www.amazon.in/الأقليات-وأثرها-المجتمع-الناحية-الشرعية/dp/3330976586 لینک دسترسی به مقاله]
| |
| # حقوق الأقليات في الشريعة الإسلامية والقانون الدولي واليات حمايتها في العراق، اكرام هادي حمزة، عراق، المجلة السیاسیة و الدولیة، ۲۰۱۵م. [https://www.iasj.net/iasj/download/2e97bf5ec8219851 لینک مقاله]
| |
| # ضمانات حماية حقوق الأقليات بين القانون الدولي والفكر الإسلامي، هاجر ختال و أمال قاسمی، الجزایر، مجلة الباحث للدراسات الأكاديمية، شماره ۴، ۲۰۱۴م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/86/1/4/5722 لینک مقاله]
| |
| # حقوق الإقليات بين الشريعة الإسلامية والقانون الدولي، عماد اشوی، المغرب، مجلة الفقه والقانون، شماره ۱۶، ۲۰۱۴م. [https://academia-arabia.com/en/reader/2/42484 لینک مقاله]
| |
| # فقه الأقليات الدينية في المجتمع الإسلامي، نورالدین حمادی، الجزایر، جامعة زیان عاشور، مجلة الحقوق والعلوم الإنسانية، شماره ۱۸، ۲۰۱۴م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/28/30/1/1947 لینک مقاله]
| |
| # الولايات السياسية لغير المسلمين في الدولة الإسلامية وأثر ذلك عليها، أبو بكر عبد المقصود محمد كامل، مصر، مجلة البحوث والدراسات الشرعية، شماره ۱۰، ۲۰۱۳م. [https://down.ketabpedia.com/files/bkb/bkb-fi04366-ketabpedia.com.pdf لینک مقاله]
| |
| # المواطنة حقوق وواجبات، جعفر عبدالسلام، مصر، مجلة الجامعة الإسلامية، شماره ۴۵، ۲۰۱۲م.
| |
| # الحقوق السياسية للأقليات في الفقه الإسلامي و النظم الدستورية المعاصرة: الحلقة الثانية، محمدحسن فتح الباب محمد، بحرین، مجلة الهداية، مجلد ۳۴، شماره۳۳۵، ۲۰۱۲م.
| |
| # حماية حقوق غير المسلمين في الشريعة، محمد بن عبد العزيز بن عبد الله المهيزع، ریاض، مجلة العدل، شماره ۵۳، ۱۴۳۳ق. [https://ia802305.us.archive.org/7/items/fiqh01001/fiqh01184.pdf لینک مقاله]
| |
| # الحرمان من حقوق المواطنة أو الانتقاص منها و أثره في الانتماء، منذر عرفات زیتون، اردن، المؤتمر العلمي الدولي - فقه الإنتماء إلى المجتمع والأمة، ۲۰۱۱م.
| |
| # التعامل مع غير المسلمين في الإسلام، إبراهيم بن عبدالكريم السنيدى، عربستان، مجلة البحوث الأمنية، مجلد ۱۸، شماره ۴۲، ۲۰۰۹م.
| |
| # التدخل الإنساني لحماية الأقليات بين القانون الدولي العام ونظرية الاستنقاذ في الإسلام، نذير بومعالي، الجزایر، مجلة الدراسات الاسلامیة، شماره ۵، ۲۰۰۹م. [https://www.asjp.cerist.dz/en/downArticle/591/4/1/101824 لینک مقاله]
| |
| # حقوق الأقليات الدينية فى الدولة الاسلامية: عهد الإمام الصلت الخروصى نموذجا، القرن الثالث الهجرى، مبارك بن سيف بن سعيد الهاشمي و علي بن هلال بن محمد العبري، مصر، جامعة الازهر، کلیه التربیة، مجلة التربیة، شماره ۱۳۳، ۲۰۰۷م.
| |
| # حقوق غير المسلمين في الدول الإسلامية، جعفر عبدالسلام، عربستان، بحوث المؤتمر الدولى للتعايش السلمى فى الاسلام، ۲۰۰۶م.
| |
| # العقيدة الإسلامية وعلاقتها بالوطنية وحقوق المواطنة، علي بن حسين بن يحيى موسى، عربستان، مجلة البحوث الأمنية، مجلد ۱۴، شماره ۳۱، ۲۰۰۵م.
| |
| # حقوق غير المسلمين في بلاد الإسلام، صالح بن حسين بن عبدالله العايد، عربستان، مجلة دراسات إسلامية، شماره ۷، ۲۰۰۴م.
| |
| # حرية الأقليات غير المسلمة في العالم الإسلامي، محمد عمارة، اردن، إسلامية المعرفة، مجلد ۸، شماره ۳۱-۳۲، ۲۰۰۳م.
| |
| # حقوق الأقليات غير المسلمة في المجتمع الإسلامي، محمد الروكي، امارات، آفاق الثقافة والتراث، مجلد ۷، شماره ۲۷-۲۸، ۲۰۰۰م. [https://archive.alsharekh.org/Articles/235/18068/407345 لینک مقاله]
| |
| # الأقليات في المجتمع الإسلامي، إبراهيم عبدالرحمن إبراهيم، مصر، مجلة المسلم المعاصر، مجلد۲۰، شماره ۷۷، ۱۹۹۵م.
| |
| # حول أوضاع المشاركة في شئون الولايات العامة لغير المسلمين في المجتمعات الإسلامية المعاصرة، طارق عبدالفتاح سليم البشري، مصر، مجلة المسلم المعاصر، مجلد ۱۸، شماره ۶۹-۷۰، ۱۹۹۴م.
| |
| # حقوق الانسان والأقليات بين الاسلام والغرب دراسة ومقارنة، محمد ابوحسان، بی‌جا، بی تا، https://www.taghrib.org/fa/article/pdf/1767 لینک مقاله]
| |
|
| |
| ==پایان‌نامه‌ها==
| |
| ===فارسی===
| |
| # حقوق و وظائف اقلیتهای دینی (اهل ذمه) در فقه امامیه، ابراهیم فرضی‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان قم، مرکز پیام نور قم، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/d9d6218daf5cfcb584d1827bb6fd3b0d صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # احکام گردشگری غیر مسلمانان در بلاد و اماکن مقدس اسلامی در فقه فریقین و حقوق موضوعه ایران، اکبر ستاری، کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده الهیات و علوم اسلامی، ۱۴۰۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/22cde5ecb59eeff4c975e4130c20a17c صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق اهل کتاب در فقه المذاهب، سید محمدمهدی محقق، رساله دکتری، دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده مذاهب، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/64ca723db65b2446d9fc35b305eaec46 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی احکام حقوقی غیرمسلمانان از منظر فقه امامیه و قوانین ایران، جعفر حسین‌پور، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی آفاق، دانشکده اقتصاد و علوم انسانی، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/63439f8f5ed01c7e3be263cbb9fb5922 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی احکام حقوقی غیرمسلمانان از منظر فقه امامیه و قوانین ایران، جعفر حسین‌پور، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی آفاق، دانشکده اقتصاد و علوم انسانی، ۱۳۹۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/eda17a6db2a6c2450242db16b2ec0d5e صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق و تکالیف جزایی اقلیتهای دینی از منظر فقه اسلامی و حقوق افغانستان و ایران، نصیراحمد تایب، کارشناسی ارشد، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشکده فقه و حقوق، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/950fafea813d18a89c91d0d1e0d9f92f صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق غیر مسلمان در کشورهای اسلامی در قرآن، محمد رضا، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، جامعه آل البیت (ع)، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/8a4a80ccaba003d0d9a57af2c1c9a4e5 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی حجب مسلم در ارث اقلیتهای دینی رسمی از منظر فقه، هویک به‌بو، رساله دکتری، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۸ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/761998080214d7e3ccb7d3ade49b4d01 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی مناسبات قاعده نفی سبیل با حقوق اقلیتهای دینی در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، وحید خانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/73fd1e80256bb48ef9b1b023c22298f2 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی تطبیقی دیه مسلمان و غیرمسلمان در مذاهب خمسه، ربابه نشتا رحیمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران، مرکز پیام نور تهران جنوب، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/45d345fd528ecaabe7668d629f244b6f صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # عناوین مجرمانه ناشی از مصرف مسکر توسط غیر مسلمانان در حقوق کیفری ایران و فقه امامیه، محمدحسن مالدار، کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/09ec3b93c4829cff3cda951550c71341 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی تطبیقی حقوق اقلیتهای غیر رسمی از منظر فقه و حقوق موضوعه ایران و اسناد بین‌المللی، اسماعیل انصاری مهر، کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/98d3f0f40e1aa3f594cfb633f44d871a صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # مبانی و احکام فعالیت اقلیتهای دینی در کشورهای اسلامی، زینب قره سید رومیانی، کارشناسی ارشد، دانشکده اصول الدین، دانشکده اصول الدین مرکز قم، ۱۳۹۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/a068108969b88faef42bfbba40d72b7e صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق و آزادیهای افراد غیر مسلمان در جامعه اسلامی، امیر نجاتی درچه، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، پردیس البرز، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/4db25b1bca12d13f7dabdc8fa92dfa3d صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی فقهی و حقوقی دیه غیرمسلمین در قتل و آسیب های بدنی، نفیسه عسکریان، کارشناسی ارشد، دانشکده اصول الدین، دانشکده اصول الدین مرکز قم، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/54189d6b62f089d1e653e0ae483e0cfe صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی تطبیقی حقوق و تکالیف اقلیتها در فقه امامیه و حقوق موضوعه، سودابه نجفی، کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f968c7c19368611601bff1095186bf70 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # دیه غیر مسلمان در حقوق ایران، زهرا شیرخانی لاریمی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی ادیبِ مازندران، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/aed6035ed8833a95efb700c67608ad25 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی فقهی و حقوقی دیه غیر مسلمان، طاهر مهدوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/f35253ee3aa4b1fc97561736d1b9984d صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی تطبیقی شهادت و سوگند غیر مسلمان در فقه امامیه و اهل سنت، صدیقه کاظمی، کارشناسی ارشد، انشگاه آیت‌الله‌العظمی بروجردی (ره)، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۹۵ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/0c31b5b483ab94e54b66641e870ae0d0 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی فقهی و حقوقی تعامل با اقلیّتها در حکومت اسلامی، ناصر عموری، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/a2842409b2f146263132c70297efa88f صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # تبیین حقوق اهل ذمه در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران، مجتبی سبحانی‌نیا، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/3ac79bacd266c454372fa55e3e0903c4 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # مسئولیت کیفری مسلمان در ایراد جنایت بر غیرمسلمان در زمان صلح از منظر فقه و حقوق، یاسر فرهادی حاجی بابا، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۹۴ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/9a37b34907b9d706c4440e3f873c8685 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی تطبیقی فقهی و حقوقی آئین دادرسی مدنی اقلیتهای دینی در کشورهای ایران و مصر، هما پیروز قاضیانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، مجتمع دانشگاهی ولیعصر (عج) - دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/88063de5cae2c41240843c6678db76f5 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق شهروندی غیرمسلمین در کشورهای اسلامی بر اساس قوانین اسلام و اعلامیه جهانی حقوق بشر، سجاد باقری، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/abac71c4e77f0d64aea2ef1c411629e5 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق و تکالیف شهروندی اهل کتاب در فقه و حقوق ایران، عادله لطیفی رستمی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران، ۱۳۹۲ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/8517c242b453aabef1d8d41c46f20bf0 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق و احکام اهل ذمّه و تطبیق آن با حقوق و احکام متقابل مردم و حکومت اسلامی از دیدگاه امیرالمومنین علی (ع) در پرتو اندیشه‌های امام خمینی (س)، فرحناز افضلی قادی، رساله دکتری، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۱ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/b5d764a5b93aca2e3c1bd9fb6ea2592d صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # دیدگاه قرآن و سنت در رابطه با حقوق فطری و قراردادی اقلیتهای مذهبی، رقیه خدمتکار آرانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه کاشان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/5fb00edb037d950a703951c9672396c6 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق اقلیتهای دینی و مذهبی در فقه و حقوق اسلامی، پروانه دوغ‌آبادی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۹ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/c4738cabc3f5e85c0ccc2078765d04cc صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # بررسی تطبیقی حقوق اقلیّتها در فقه امامیه و اهل سنت (مذاهب اربعه)، علی جابری، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۳۸۷ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/23b4da0ea3d209ee4b18241a7227e6af صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
| # حقوق و آزادیهای اقلیتهای دینی در اسلام، حسینعلی رحیمی سراجی، کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۷۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/6a9c91c7996fdd48180d1bc4d4b06457 صفحه پایان‌نامه در سامانه گنج]
| |
|
| |
| ===عربی===
| |
| # أحكام رعاية الدولة الإسلامية لغير المسلمين: دراسة فقهية مقارنة، السيد الشحات رمضان جمعة، مصر، جامعة الازهر، المجلة العلمية لكلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنين - دمياط الجديدة، شماره ۹، ۲۰۲۱م.
| |
| # حقوق غير المسلمين في الفقه الإسلامي والقانون الإندونيسي، أندري لوفياس سانيدي، کارشناسی ارشد، جامعة ام درمان (الجزایر)، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۱۳م.
| |
| # حقوق الاقلیات الدینیه دراسة مقارنه بین الشریعة الاسلامیة و القانون الدولی، کارشناسی ارشد، جامعة ادرار، کلیة العلوم الاجتماعیة و الانسانیة و الاسلامیة، ۲۰۱۲م. [https://dspace.univ-adrar.edu.dz/jspui/bitstream/123456789/832/1/حقوق%20الاقليات%20الدينية.pdf لینک پایان‌نامه]
| |
| # حقوق وواجبات غير المسلمين في الفقه الإسلامي والتشريعات السودانية: دراسة مقارنة، محمد إبراهيم بشير أحمد، رساله دکتری، جامعة ام درمان (الجزایر)، كلية الدراسات العليا، ۲۰۰۹م.
| |
| # أحكام شهادة غير المسلمين في الفقه الإسلامي: دراسة فقهية مقارنة، محمود منصور سليمان المومني، کارشناسی ارشد، جامعة آل البيت (اردن)، كلية الدراسات الفقهية والقانونية، ۲۰۰۸م.
| |
| # أحكام غير المسلمين في الجنايات: دراسة فقهية مقارنة، الطيب، صفاء زين العابدين الشيخ، کارشناسی ارشد، جامعة ام درمان (الجزایر)، كلية الشريعة والقانون، ۲۰۰۵م.
| |
| # امان غير المسلمين في الدولة الإسلامية، سلمان بن غرم بن سعيد آل مفضل الشهراني، کارشناسی ارشد، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية (ریاض)، المعهد العالي للقضاء، ۱۹۹۵م.
| |
| # حقوق الاقليات وواجباتها بين الشريعة والقانون، الهادى عبدالسلام التريكى، رساله دکتری، جامعة الزيتونة (تونس)، المعهد الأعلى للشريعة، ۱۹۸۰م.
| |
| # حقوق غير المسلمين في الدولة الإسلامية وحمايتها الجزائية وتطبيقاتها في المملكة العربية السعودية، فهد محمد علي المسعود، کارشناسی ارشد، جامعة نايف العربية للعلوم الأمنية (عربستان)، ۲۰۰۳م. [https://www.noor-book.com/كتاب-حقوق-غير-المسلمين-في-الدولة-الإسلامية-وحمايتها-الجنائية-وتطبيقاتها-في-المملكة-العربية-السعودية-pdf لینک پایان‌نامه]
| |
| #
| |
| ==سایر منابع==
| |
| # آیا ایمان و کفر به حقوق شهروندی سرایت دارد؟!، گزارش سایت جماران از سه دیدگاه فقهی، تاریخ درج ۳۱ خرداد ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید، ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ش. [https://www.jamaran.news/بخش-اخلاق-عرفان-9/1450284-آیا-ایمان-کفر-به-حقوق-شهروندی-سرایت-دارد لینک گزارش]
| |
| # حقوق وواجبات الأقليات في البلاد الإسلامية من منظور اسلامي، محمد الدسوقی، مصر، یادداشت علمی در سایت المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة، [https://www.taghrib.org/ar/article/print/1722 لینک یادداشت]
| |
| # حقوق الأقليات في الحضارة الإسلامية، راغب السرجانی، یادداشت در سایت اسلام ویب، تاریخ درج ۴/۱/۲۰۱۷، تاریخ بازدید ۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ش. [https://www.islamweb.net/ar/article/214453/حقوق-الأقليات-في-الحضارة-الإسلامية لینک یادداشت]
| |