فصلنامه حکومت اسلامی

نویسنده: علیرضا صالحی

فصلنامه حکومت اسلامی نشریه‌ای علمی-پژوهشی در حوزه فقه سیاسی به صاحب امتیازی دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری است. این نشریه جهت پوشش تحقیقات صاحب‌نظران در اندیشه سیاسی اسلام از سال ۱۳۷۵ش منتشر می‌شود و تا سال ۱۴۰۰ش صد شمار از آن منتشر شده است. اهداف این نشریه تبیین اندیشه حاکمیت سیاسی اسلام و فراهم آوردن بستر گفتگوهای علمی در عرصه سیاست دینی است.

مقالات منتشر شده در این نشریه در موضوعاتی چون فقه سیاسی و حقوق اساسی، مورد ارجاع در پژوهش‌های فقهی مرتبط با حوزه فقه معاصر بوده است. نویسندگان مشهوری سید کاظم حائری، مهدی حائری یزدی، داود فیرحی، عبدالله جوادی آملی و عبدالکریم موسوی اربیلی در این نشریه قلم زده‌اند. مقالاتی چون شایستگی زنان برای قضاوت و مناصب رسمی اثر محمدهادی معرفت، اعتبار رأی اکثریت نوشته کاظم قاضی‌زاده و ارتداد نگاهی دوباره، تقریری از مباحث آیت الله موسوی اردبیلی ازجمله مقالات مهم این نشریه است.

معرفی

حکومت اسلامی، فصلنامه‌ای علمی-پژوهشی به صاحب امتیازی دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری است. در پی تأسیس مرکز تحقیقات علمی حکومت اسلامی دبیرخانه مجلس خبرگان، انتشار نشریه حکومت اسلامی به منظور پوشش دادن به تحقیقات صاحب‌نظران در اندیشه و فقه سیاسی اسلام در سال ۱۳۷۵ش شروع شد.

فصلنامه حکومت اسلامی با اهدافی چون تبیین اندیشه سیاسی اسلام، معرفی فقه سیاسی، تبیین اندیشه حاکمیت سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه، فراهم‌سازی بستر گفتگوهای علمی در عرصه سیاست دینی و پرداختن به تاریخ سیاسی مسلمانان منتشر می‌شود.

صد شماره از این نشریه تا سال ۱۴۰۰ش منتشر شده است. این نشریه علاوه بر شماره‌های عادی، ویژه‌نامه‌هایی نیز منتشر کرده است. برخی از عناوین این ویژه‌نامه‌ها عبارتند از:‌ حکومت علوی به مناسبت سال امیرالمؤمنین، اندیشه سیاسی عاشورا، اندیشه سیاسی شهید مطهری، مجلس خبرگان رهبری؛ جایگاه، مبانی و عملکردها، سند چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران و ... .

فصلنامه حکومت اسلامی در ۱۳۸۲ش از سوی نخستین جشنواره مطبوعات اسلامی به‌عنوان نشریه برتر در رشته علوم سیاسی برگزیده شد. همچنین برخی از ویژه‌نامه‌های آن مانند حکومت علوی و اندیشه سیاسی عاشورا حائز رتبه اول در کتاب سال ولایت گردیدند.

جایگاه و تاثیر در فقه معاصر

فصلنامه حکومت اسلامی به دلیل پوشش تحقیقات صاحب‌نظران و اندیشمندان در حوزه‌هایی مانند فقه سیاسی و حقوق اساسی، دارای تاثیر و جایگاه در مطالعات مرتبط با مسائل فقه معاصر است و مقالات منتشر شده در این نشریه مورد ارجاع قرار گرفته شده است. به عنوان مثال در حوزه مسائل زنان و شایستگی یا عدم شایستگی آنان برای قضاوت و تصدی مناصب سیاسی مقاله‌های منتشر شده از محمدهادی معرفت و مهدی مهریزی در شماره چهار این نشریه در برخی پژوهش‌هایی حوزه مسائل زنان مورد استناد قرار گرفته است.

نویسندگان مشهور

در فصلنامه حکومت اسلامی صاحب‌نظران و اندیشمندان متعددی قلم زده‌اند که برخی از مشهورترین این نویسندگان عبارتند از:

• محسن اراکی
• محمدجواد ارسطا
• بهرام اخوان کاظمی
• رضا استادی
• محسن اسماعیلی
• ابراهیم امینی نجف‌آبادی
• سید سجاد ایزدهی
• سید صادق حقیقت
• سید محمدباقر حکیم
• حسین جوان آراسته
• رسول جعفریان
• عبدالله جوادی آملی
• سید کاظم حائری
• مهدی حائری یزدی
• جعفر سبحانی
• محمد سروش محلاتی
• ابوالقاسم علیدوست
• عباسعلی عمید زنجانی
• سید محمدحسین فضل‌الله
• داود فیرحی
• کاظم قاضی‌زاده
• صادق آملی لاریجانی
• ابوالقاسم گرجی
• نجف لک‌زایی
• احمد مبلغی
• جواد محدثی
• سید ضیاء مرتضوی
• محمدتقی مصباح یزدی
• حسین مظاهری
• محمدهادی معرفت
• عبدالکریم موسوی اردبیلی
• مهدی مهریزی
• محمد مومن
• سید جواد ورعی
• اکبر هاشمی رفسنجانی

موضوعات و برخی مقالات مهم

بر اساس پژوهشی که در مقالات فصل‌نامه حکومت اسلامی از شماره یک تا ۷۹ انجام شده است، چندین عنوان کلی از نمایه‌سازی این مقالات استخراج شده است. فلسفه سیاسی، اندیشه سیاسی، مسائل عام سیاسی، فقه سیاسی، ولایت فقیه، حقوق اساسی، تاریخ اندیشه سیاسی و اندیشمندان و رجال سیاسی ازجمله این موضوعات است.

برخی از مقالات فقهی مهم این نشریه در طول انتشار عبارتند از:

• شایستگی زنان برای قضاوت و مناصب رسمی، محمدهادی معرفت
• اعتبار رأی اکثریت، کاظم قاضی‌زاده
• ارتداد نگاهی دوباره، تقریری از مباحث آیت الله موسوی اردبیلی، سیدجواد ورعی.
• حق و تکلیف، بحثی از آیت الله جوادی آملی، عباس پسندیده.
• اقامه جمعه در دولت اسلامی، محمد سروش محلاتی
• سیری در مبانی ولایت فقیه، عبدالله جوادی آملی
• مبادی ولایت فقیه، محمد مؤمن
• دولت دینی و حریم خصوصی، مهدی مهریزی
• قانون اساسی، مسئولیت اجر و تفکیک قوا، عباسعلی عمید زنجانی، حسین مهرپور و سید محمد هاشمی
• ماهیت و حکم شرکت در انتخابات از منظر فقه سیاسی اسلام، محسن ملک افضلی اردکانی
• ماهیت نظارت شورای نگهبان بر انتخابات، ابراهیم موسی‌زاده
• مهار درونی قدرت رهبری در حقوق اساسی، محمدجواد ارسطا
• ولایت فقیه در اندیشه فقهی-سیاسی نائینی، سید جواد ورعی
• شرط اعلمیت در رهبری، سید کاظم حائری
• مبانی فقهی و اصولی مجمع تشخیص مصلحت نظام، محمد رحمانی
• بازتاب عاشورا در فقه سیاسی شیعه، سید ضیاء مرتضوی
• مبانی دینی مشارکت سیاسی، محمد منصورنژاد