کاربر:Hamzeahmadi/صفحه تمرین۳: تفاوت میان نسخهها
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) ←قائلین به حرمت: ویکیسازی |
Hasanejraei (بحث | مشارکتها) ←حرمت: ویکیسازی تا قبل از اجماع |
||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
==حرمت== | ==حرمت== | ||
فقیهان با تفکیک حکم فقهیِ ساختن مجسمه موجودات جاندار از غیرجاندار، بر آنند که مجسمهسازی از موجودات جاندار حرام است. از سوی دیگر، در حالی که بیشتر فقیهان ساختن مجسمه از موجودات غیرجاندار را بیاشکال قلمداد کردهاند، اما جعفر سبحانی بر آن است که اطلاق کلام ابوالصلاح حلبی<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ص۲۸۱.</ref> و ابنبراج،<ref>ابنبراج، المهذب، ج۱، ص۳۴۴.</ref> ظهور در حرمت ساخت مجسمه، و حتی مجسمه موجودات غیرجاندار است.<ref>یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر مکاسب المحرمة، ص۳۷۷ | فقیهان با تفکیک حکم فقهیِ ساختن مجسمه موجودات جاندار از غیرجاندار، بر آنند که مجسمهسازی از موجودات جاندار حرام است. از سوی دیگر، در حالی که بیشتر فقیهان ساختن مجسمه از موجودات غیرجاندار را بیاشکال قلمداد کردهاند، اما جعفر سبحانی بر آن است که اطلاق کلام ابوالصلاح حلبی<ref>حلبی، الکافی فی الفقه، ص۲۸۱.</ref> و ابنبراج،<ref>ابنبراج، المهذب، ج۱، ص۳۴۴.</ref> ظهور در حرمت ساخت مجسمه، و حتی مجسمه موجودات غیرجاندار است.<ref>یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر مکاسب المحرمة، ص۳۷۷.</ref> | ||
بنابر ادعای شیخ انصاری، فقیهان شیعه درباره حرمت ساخت مجسمه | بنابر ادعای شیخ انصاری، فقیهان شیعه درباره حرمت ساخت مجسمه موجودات جاندار اتفاق نظر دارند<ref>شیخ انصاری، کتاب المکاسب، ج۱۴، ص۱۸۳.</ref> و بنا به گفته سید ابوالقاسم خویی، درباره حرمت مجسمهسازی موجودات جاندار در میان فقهای شیعه و اهل سنت اختلافی نیست.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۵۳.</ref> | ||
از میان | از میان معاصران، فقیهانی چون سید ابوالقاسم خویی،<ref>خویی، توضیح المسائل، ص۲۶۲.</ref> سید علی سیستانی،<ref>سیستانی، توضیح المسائل، ص۴۲۳.</ref> سید روحالله خمینی،<ref>خمینی، تحریر الوسیله، ج۱، ص۴۷۲.</ref> محمداسحاق فیاض،<ref>فیاض، الاستفتائات الشرعیة، ج۲، ص۱۳.</ref> سید موسی شبیری زنجانی،<ref>شبیری زنجانی، توضیح المسائل، ص۸۰.</ref> ناصر مکارم شیرازی،<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۱، ص۱۵۸.</ref> و لطفالله صافی گلپایگانی،<ref>صافی گلپایگانی، توضیح المسائل، ص۴۰۹.</ref> ساختن مجسمه موجودات جاندار (ذیروح) مانند انسان و حیوان را حرام دانستهاند. با این حال برخی فقیهان مواردی را از حکم حرمت ساختن مجسمه موجودات جاندار استثناء کردهاند؛ از جمله: | ||
۱ | ۱. ناصر مکارم شیرازی: نقوش برجستهای که در گچکاری، کندهکاری، قلمزنی و مانند آنها دیده میشود، عروسکها و آنچه جنبه اسباببازی دارد، مجسمههایی که برای فریب دشمن ساخته می شود و در مناطقی گذاشته میشود و از نظر جنگی ضرورت دارد، مجسمههایی که از قطعات متعددی تشکیل یافته و در پزشکی برای آموزش مسائل مختلف به کار میرود و در بسیاری از موارد جانشین تشریح بدن انسانها میگردد، و رباتهای کامپیوتری که جنبه سرگرمی و تفریح ندارد، بلکه در نیازهای زندگی بشری از آنها استفاده میشود.<ref>مکارم شیرازی، استفتائات جدید، ج۳، ص۱۶۸.</ref> | ||
۲. سید روحالله خمینی: اگر مجسمه به وسیله دستگاه ساخته شود حرام نیست؛ زیرا ادله حرمت مجسمهسازی فقط شامل مواردی میشود که شخص مباشرتاً و با دست خود اقدام به مجسمهسازی نماید.<ref>خمینی، المکاسب المحرمة، ج۲، ص۱۷۷.</ref> | |||
۳. سید ابوالقاسم خویی، لطفالله صافی گلپایگانی و جعفر سبحانی: ساخت مجسمه غیرکامل یا نیمتنه انسان و سایر حیوانات جایز است.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۶۹؛ صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۱، ص۳۰۷؛ یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، ص۳۹۹.</ref> با این حال صافی گلپایگانی ساخت مجسمهای که مشتمل بر اعضای اصلی مانند سر و صورت و سینه باشد را محل اشکال دانسته و بر این نظر است که ساختن مجسمه دست و پا یا سر و صورت بهتنهایی اشکال ندارد.<ref>صافی گلپایگانی، جامع الاحکام، ج۱، ص۳۰۸.</ref> همچنین بهگفته جعفر سبحانی، اگر مجسمهساز از ابتدا نیت کرده باشد که مجسمه نیمتنه یا ناقص بسازد، اشکالی ندارد.<ref>یعقوبی اصفهانی، المواهب فی تحریر احکام المکاسب، ص۳۹۹.</ref> بهگفته سید ابوالقاسم خویی، دلیل چنین حکمی آن است که مرجع در تشخیصِ تحقق مجسمه انسان یا حیوان در خارج، صدق عرفی است و عرف تنها پیکرهای را مجسمه انسان یا حیوان تلقی میکند که مشتمل بر تمامیت جسم باشد؛ بنابراین ادله حرمت مجسمهسازی فقط مجسمهای را شامل میشود که عرفاً کامل باشد.<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۶۹.</ref> | |||
۲ | |||
۳ | |||
===ادله=== | |||
فقیهان برای استنباط حکم شرعی مجسمهسازی، به دلایل نقلی: روایات و عقلی: اجماع استناد کردهاند. | |||
====روایات==== | |||
مهمترین دلیلی که فقها برای بررسی حکم مجسمهسازی به آن استناد کردهاند، روایات است.<ref>نجفی، جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۱.</ref> سید ابوالقاسم خویی روایات اهلسنت و شیعه درباره حرمت مجسمهسازی موجودات جاندار را مستفیض دانسته<ref>توحیدی تبریزی، مصباح الفقاهة، ج۱، ص۳۵۹.</ref> و سید محمدصادق روحانی اینگونه روایات را به چهار دسته کلی تقسیم کرده است: | |||
۱. روایاتی که بر حرمت تصویر بهطور مطلق دلالت میکند؛ اعم از اینکه مجسمه باشد یا نقاشی، و اعم از اینکه مربوط به موجودات جاندار باشد یا غیرجاندار؛ مانند روایت محمد بن مسلم از امام صادق(ع) که بهطور مطلق حاوی نهی از عمل تصویر (مجسمهسازی و نقاشی) است.<ref>روحانی، فقه الصادق، ج۱۴، ص۲۱۸؛ نوری، مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۱۰.</ref> | |||
۲. روایاتی که فقط بر نهی از مجسمهسازی دلالت دارد؛ اعم از اینکه مجسمه موجودات جاندار باشد یا غیرجاندار.<ref>روحانی، فقه الصادق، ج۱۴، ص۲۱۸.</ref> | |||
۳. روایاتی که فقط ظهور در حرمت تصاویر موجودات جاندار دارد؛ چه مجسمه باشد و چه مجسمه نباشد. مانند روایت شیخ صدوق از امام صادق(ع) که بر اساس آن، پیامبر(ص) از مجسمهسازی و همچنین نقاشی کردن حیوان بر انگشتر نهی کرده است.<ref>روحانی، فقه الصادق، ج۱۴، ص۲۲۱؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۲۹۷.</ref> | |||
۴. روایاتی که فقط حاکی از حرمت مجسمهسازی موجودات جاندار است؛ مانند صحیحه محمد بن مسلم از امام صادق(ع) که در آن فقط به ساخت تمثال یا مجسمه موجودات غیرجاندار، مانند درخت، خورشید و ماه و موارد شبیه آن اجازه داده شده است.<ref>روحانی، فقه الصادق، ج۱۴، ص۲۲۱؛ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج۱۷،ص۲۹۶.</ref> | |||
در همین راستا، سید روح الله خمینی نیز دسته دیگری از روایات را برشمرده است که بهجهت تناسب حکم و موضوع، به ساختن بت یا مجسمههایی اشاره دارد که برای عبادت به کار میرود؛<ref>خمینی، المکاسب المحرمه، ج۱، ص۱۶۹.</ref> مانند روایاتی که مجسمهسازی را از کارهای قبیحی دانسته که برای انجامدهنده آن شدیدترین عذابها در نظر گرفته شده است.<ref>نوری، مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص۲۱۰.</ref> بنابر نظر سید روحالله خمینی، وعدههای عذاب در این روایات به اندازهای شدید است که با صرف مجسمهسازی یا نقاشی مناسبت ندارد و مجسمهسازی از نظر شدت قبح از گناهان کبیرهای نظیر کشتن انسان به ناحق و لواط و... بالاتر نیست و بنابراین بر آن است که منظور از مجسمهسازی نهی شده در این دسته روایات، تنها مجسمههایی است که بهعنوان بت برای پرستش استفاده میشود.<ref>خمینی، المکاسب المحرمه، ج۱، ص۱۶۹.</ref> | |||
====اجماع==== | ====اجماع==== |