|
|
| (۱۱۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۹: |
خط ۹: |
| }} | | }} |
| {{جعبه اطلاعات کتاب | | {{جعبه اطلاعات کتاب |
| | عنوان = پیشگیری از بارداری و سقط جنین در آیینه فقه | | | عنوان = شبیه سازی انسان در آیینه فقه |
| | تصویر = | | | تصویر = شبیه_سازی_انسان_در_آینه_فقه.jpg |
| | اندازه تصویر = | | | اندازه تصویر = |
| | توضیح_تصویر = | | | توضیح_تصویر = |
| | نام‌های دیگر = | | | نام‌های دیگر = |
| | نویسنده = سیدمحسن مرتضوی | | | نویسنده = سیدمحسن مرتضوی |
| | تاریخ نگارش = ۱۳۸۷ش | | | تاریخ نگارش = |
| | موضوع = فقه پزشکی | | | موضوع = فقه پزشکی |
| | سبک = گزارشی- تحلیلی، فقه استدلالی | | | سبک = گزارشی- تحلیلی، فقه استدلالی |
| خط ۲۵: |
خط ۲۵: |
| | طراح جلد = | | | طراح جلد = |
| | تعداد جلد = | | | تعداد جلد = |
| | تعداد صفحات = ۲۳۸ | | | تعداد صفحات = ۲۳۰ |
| | قطع = | | | قطع = |
| | مجموعه = | | | مجموعه = |
| | ترجمه به دیگر زبان‌ها = | | | ترجمه به دیگر زبان‌ها = |
| | ناشر = حوزه علمیه خراسان | | | ناشر = موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی |
| | محل نشر = مشهد | | | محل نشر = قم |
| | تاریخ نشر = بهار ۱۴۰۰ شمسی | | | تاریخ نشر = ۱۳۹۵ش |
| | نوبت چاپ = دوم | | | نوبت چاپ = اول |
| | شمارگان = | | | شمارگان = |
| | شابک = | | | شابک = |
| خط ۴۴: |
خط ۴۴: |
|
| |
|
| * '''چکیده''' | | * '''چکیده''' |
| '''پیشگیری از بارداری و سقط جنین در آیینه فقه''' | | '''شبیه سازی انسان در آیینه فقه''' |
|
| |
|
| ==مطلوبیت تکثیر نسل== | | ==معرفی و گزارش ساختار کتاب== |
| به گفته سیدمحسن مرتضوی [[مطلوبیت تکثیر نسل]](فرزند آوری) از موضوعاتی است که برخی آیات<ref>کهف، ۴۶؛ نحل، ۷۲ و نوح، ۱۰-۱۲.</ref> و روایات متعدد باب تشویق به فرزندآوری همچون «أَكْثِرُوا الْوَلَدَ أُكَاثِرْ بِكُمُ الْأُمَمَ غَداً؛ فرزندان زیادی داشته باشید تا در قیامت بوسیله زیادی شما بر امت‌های دیگر، افتخار کنم»<ref>کلینی، کافی، ج۶، ص۲، کتاب العقیقة، باب فضل الولد، ح۳.</ref> و احادیث نهی از [[عزل]](بیرون ریختن منی) بر آن دلالت می‌کند(ص۲۰-۲۳). وی در ادامه می‌گوید فرزندآوری و تکثیر نسل به طور مطلق و در همه زمانها مطلوب است؛ اما در مقابل، برخی مطلوبیت تولید نسل را مخصوص زمان پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) می‌دانند (ص۲۴-۲۵).
| |
|
| |
|
| نگارنده سه اشکال درباره مطلوبیت تولید نسل زیاد مطرح می‌کند:
| | ==احکام تکلیفی شبیه سازی انسان== |
| ===اشکال اول=== | |
| در گذشته فرزند زیاد نشانه قدرت و مایه افتخار مردم بود ولی امروزه این اثر برای تولید نسل زیاد وجود ندارد؛ لذا تکثیر نسل در همه زمانها مطلوب نیست؟
| |
|
| |
|
| مولف در جواب می‌گوید همیشگی بودن فرزندآوری زیاد از ظاهر آیات و روایات معلوم می‌شود و دلیلی هم نداریم که از این ظهور دست برداریم؛ ثانیا برخی روایات مثل حدیث نبوی <ref>کلینی، کافی، ج۶، ص۲، کتاب العقیقة، باب فضل الولد، ح۳.</ref> دلالت دارد که افتخار به زیادی مسلمانان در برابر امت‌های دیگر، اختصاص به صدر اسلام ندارد بلکه در همه زمانها، مصداق دارد.(ص۲۵-۲۶)
| | ==احکام وضعی شبیه سازی انسان== |
|
| |
|
| ===اشکال دوم===
| | ==احکام تکلیفی و وضعی شبیه سازی اعضای انسان== |
| در برخی روایات همچون «قِلَّةُ الْعِيَالِ أَحَدُ الْيَسَارَيْن؛ کمی اعضای خانواده، یکی از دو راحتی است»<ref>صدوق، خصال، ص۴۴۷، ح۹.</ref> کم بودن فرزند توصیه شده است که با تکثیر نسل منافات دارد.
| |
| | |
| مرتضوی پاسخ می‌دهد که اولا بین کمی اعضای خانوار و خرج کم، ملازمه ای نیست بلکه ممکن است یک خانواه پر جمعیت به واسطه زیادی فرزند رزق زیادی داشته و راحت باشند؛ ثانیا واژه «عیال» شامل همسر و فرزند می‌شود و روایات تکثیر فرزند، این روایات را تقیید کند و بگوییم کمی همسر، یکی از دو راحتی است.(ص۲۷) ثالثا روایات کثرت فرزند در مقام بیان مطلوبیت شرعی زیادی نسل است؛ ولی این روایات، واقعیت خارجی را بیان می‌کند که کمی اعضای خانواده موجب آسایش و راحتی است؛ پس بین دو دسته روایات تعارض نیست (ص۲۸).
| |
| | |
| ===اشکال سوم===
| |
| اگر فرزند زیاد مطلوب شرعی است پس چرا در برخی دعاها،<ref>کلینی، کافی، ج۲، ص۱۴۰، کتاب الایمان و الکفر، باب الکفاف، ح۳.</ref> برای دشمنان در مقام نفرین
| |
| زیادی اولاد درخواست شده است؟
| |
| | |
| نویسنده در جواب می‌گوید کثرت فرزند برای دشمنان که در گمراهی هستند، وزر و وبال است و مسئولیت آنها را بیشتر می‌کند؛ لذا در برخی دعاها، عقیم شدن دشمنان طلب شده تا مسلمانان از شرّ و اذیت آنها در امان باشند؛ پس درخواست کثرت فرزند دشمنان مطلوب حقیقی اهل بیت(ع) نبوده است؛ ولی زیاد شدن مسلمانان، سبب خشنودی پیامبر(ص) و تقویت مسلمانان است (ص۲۹-۳۰).
| |
| | |
| ===اشکال چهارم===
| |
| در برخی آیات<ref>انفال، ۲۸.</ref> فرزند، به عنوان فتنه معرفی شده است. فتنه بودن فرزند چگونه با مطلوبیت تکثیر فرزندان سازگار است؟
| |
| | |
| محسن مرتضوی می‌گوید طبق برخی آیات<ref>نوح، ۱۲.</ref> فرزند از نعمت‌های الهی است و فتنه هم به معنای آزمایش است؛ لذا اولاد زیاد با فتنه بودن آنها منافات ندارد؛ چون تکثیر نسل، مطلوب شرعی است ولی پدر و مادر بوسیله فرزندان آزمایش می‌شوند (ص۳۱).
| |
| | |
| ===محدود کردن فرزندآوری===
| |
| نگارنده بعد از پاسخ به اشکالات تکثیر نسل، می‌گوید با اینکه زیاد بودن اولاد در شریعت، مطلوب است؛ ولی دلیل نداریم بر زن و شوهر واجب باشد در همه شرایط فرزندانشان را زیاد کنند و مانع فرزندآوری نشوند؛ بلکه اصل اولی، مطلوبیت تکثیر نسل است ولی در برخی موارد، پیشگیری جایز است. جواز جلوگیری از باروری از برخی روایات<ref>کلینی، کافی، ج۵، ص۵۰۴، کتاب النکاح، باب العزل، ح۱و 3.</ref> به دست می‌آید؛(ص۳۳) گرچه طبق نظر فقها، عزل(بیرون ریختن منی) کراهت دارد (ص۳۴). نتیجه آیات و روایات این است همانطور که فرزندآوری واجب نیست، زیاد کردن آنها هم واجب نیست؛ بلکه کاری شایسته و مورد پسند شریعت است (ص۳۴).
| |
| | |
| ==احکام تکلیفی راه‌های پیشگیری از بارداری== | |
| ===پیشگیری طبیعی===
| |
| عزل (بیرون ریختن منی در خارج رحم زن) از شیوه‌های متداول و قدیمی پیشگیری از بارداری است. در ازدواج موقت، کنیز و زنی که در عقد او، عزل شرط شده باشد، اتفاق قول فقها بر جواز است؛ اما در زن آزاد، اختلافی است، مشهور بین فقها از قرن سوم به بعد همچون کلینی، صدوق، طوسی، علامه حلی و شهید ثانی، جواز عزل همراه با کراهت است؛ ولی عده ای از قدما مانند شیخ طوسی،<ref>طوسی، الخلاف، ج۴، ص۳۵۹.</ref> شیخ مفید<ref>مقنعة، مفید، ص۵۱۵.</ref> و ابن حمزه<ref>الوسيلة، ابن حمزه، ص۳۱۴.</ref> قائلند اگر همسر راضی نیست، عزل حرام است (ص۵۹-۶۰).
| |
| | |
| به گفته مولف، قائلین به جواز عزل همراه با کراهت به چهار روایت (ص۶۱-۶۲) و اصالة الاباحه استناد کرده‌اند(ص۶۲) و در مقابل، بعضی با استدلال به پنج روایت (ص۶۳-۶۴) و مخالفت عزل با [[مقاصد شریعت]] از ازدواج که فرزندآوری است، معتقدند عزل بدون رضایت همسر، حرام است (ص۶۵).
| |
| | |
| نویسنده با خدشه در دلایل حرمت عزل، جواز همراه با کراهت را می پسندد و معتقد است زمانی که بیرون ریختن منی، جایز است؛ پس استفاده از هر وسیله ای که مانع ورود منی به داخل رحم شود نیز اشکال ندارد (ص۶۵).
| |
| | |
| ===پیشگیری با داروهای گیاهی و شیمیایی===
| |
| روش جلوگیری با دارو بدین صورت است که زن با خوردن داروهای گیاهی و شیمیایی، نطفه وارد شده در رحم را از بین می‌برد.(ص۶۶) مرتضوی درباره حکم آن می‌نویسد: خوردن داروها اگر [[ضرر قابل توجه|ضرر قابل توجهی]] برای زن ندارد، جایز است.(ص۶۹-۷۰) در مورد اجازه شوهر در این روش، دو قول وجود دارد که علت آن، تفاوت در مبنای [[حق استیلاد]] است که آیا شوهر، حق فرزندآوری دارد یا خیر؟ که اگر ثابت شود، رضایت وی لازم است؛ ولی اگر حق استیلاد برای شوهر اثبات نشود، زن می‌تواند بدون اجازه او، از داروهای پیشگیری، استفاده کند (ص۷۰).
| |
| | |
| به گزارش مولف، قائلین به حق فرزندآوری برای شوهر، چند دلیل برای مدعای خود می‌آورند: مقتضای اولی ازدواج، استیلاد است(ص۷۰) و در برخی روایات،<ref>طوسی، تهذیب، ج۷، ص۴۱۴، کتاب النکاح، بَابُ السُّنَّةِ فِي عُقُودِ النِّكَاحِ وَ زِفَافِ النِّسَاءِ وَ آدَابِ الْخَلْوَةِ وَ الْجِمَاع، ح۲۹.</ref> مصداق [[آیه ۲۲۳ سوره بقره]] «نِساؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّى شِئْتُم» را فرزندآوری معرفی شده است لذا خوردن دارو با هدف ازدواج و آیه منافات دارد.(ص۷۱)
| |
| | |
| مرتضوی با جمع بین اقوال و دلایل آنها، می‌نویسد اگر خوردن داروها برای زن ضرر قابل توجهی نداشته و با حقوق شرعی شوهر مانند (رابطه زناشویی) منافات ندارد، خوردن داروی گیاهی و شیمیایی جایز است و رضایت شوهر زمانی لازم است که با حق فرزندآوری دائمی او در تعارض باشد؛ یعنی اگر زن قصد دارد برای همیشه جلوی باروری را بگیرد، اجازه شوهر لازم است ولی اگر گاهی این کار را انجام می‌دهد، لازم نیست اجازه بگیرد (ص۷۲-۷۳).
| |
| | |
| مراجع تقلید و فقها همچون امام خمینی، خویی، سیستانی، وحید خراسانی، فاضل لنکرانی، بهجت، تبریزی و صانعی معتقدند اگر دارو برای زن ضرر قابل توجهی نداشته باشد، خوردن آن جایز است حتی اگر شوهر راضی نباشد.(ص۷۳-۷۴) ولی برخی مانند خامنه ای و مکارم شیرازی، علاوه بر ضرر نداشتن دارو برای زن، رضایت و اجازه شوهر را لازم می‌دانند.(ص۷۴)
| |
| | |
| ===پیشگیری با ابزار جدید پزشکی===
| |
| ===بستن لوله های مردان===
| |
| | |
| ===برداشتن رحم زنان===
| |
| | |
| ==سقط جنین==
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| * الخصال، ابن بابويه، محمد بن على، محقق: غفارى، على اكبر، قم، جامعه مدرسين، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
| |
| * الخلاف، طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، محقق: على خراسانى- سيد جواد شهرستانى- مهدى طه نجف- مجتبى عراقى، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
| |
| * الكافی، كلينى، محمد بن يعقوب، محقق/مصحح: غفارى على اكبر و آخوندى، محمد، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
| |
| * المقنعة، مفید، محمّد بن محمد بن نعمان، قم، كنگره جهانى هزاره شيخ مفيد- رحمة الله عليه، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
| |
| * الوسيلة إلى نيل الفضيلة، طوسى، محمد بن على بن حمزه، محقق: محمد حسون، قم، انتشارات كتابخانه آية الله مرعشى نجفی، چاپ اول، ۱۴۰۸ق.
| |
| | |
| {{پایان}}
| |
| شبیه سازی انسان در آیینه فقه |
|---|
 |
|
| نویسنده | سیدمحسن مرتضوی |
|---|
| موضوع | فقه پزشکی |
|---|
| سبک | گزارشی- تحلیلی، فقه استدلالی |
|---|
| زبان | فارسی |
|---|
| تعداد صفحات | ۲۳۰ |
|---|
|
| ناشر | موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی |
|---|
| محل نشر | قم |
|---|
| تاریخ نشر | ۱۳۹۵ش |
|---|
| نوبت چاپ | اول |
|---|
شبیه سازی انسان در آیینه فقه
معرفی و گزارش ساختار کتاب
احکام تکلیفی شبیه سازی انسان
احکام وضعی شبیه سازی انسان
احکام تکلیفی و وضعی شبیه سازی اعضای انسان
