کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه فقه معاصر
(اصلاح متن تا عدم مشروعیت بر اساس ادله ثانویه)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{نویسنده
[[فقه روابط بین‌الملل]]
|نویسنده = مجید خشنودی
|گردآوری =
}}
'''فارکس''' بازار مبادله ارزهای مختلف است که معامله‌گران از طریق نوسان قیمت، سود می‌کنند یا زیان می‌بینند. شکل ساده تبادل ارزها چالش فقهی ندارد، ولی امروزه به‌علت گسترده شدن حوزه فعالیت فارکس، از شکل ساده خود فراتر رفته است؛ این گسترش از جمله در تعداد نمادهای قابل معامله در فارکس است؛ چرا که فارکس ابتدا فقط بر تبادل ارزها تمرکز داشت، ولی امروزه از نمادهای معاملاتی دیگری مانند فلزات، منابع انرژی، کالا، سهام شرکت‌های بورسی، شاخص‌های سهام و ارزهای دیجیتال نیز پشتیبانی می‌کند. از سوی دیگر، فارکس از جهت شیوه معاملات نیز گسترش یافته است؛ مانند معاملات اهرمی یا ضریب‌دار و معاملات معکوس و سواپ شبانه، که آن را نیازمند پژوهش فقهی می‌سازد.


بازار فارکس به‌دلیل ویژگی‌هایی که نسبت به سایر بازارهای مالی دارد، امروزه مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته، و با توجه به رغبت عمومی به این بازار، سؤالاتی در این زمینه مطرح شده و همین بر اهمیت بررسی فقهی آن افزوده است. بررسی تألیفات در زمینه فارکس گواه آن است که این موضوع به‌صورت تخصصی در پژوهش‌های فقهی مورد توجه قرار نگرفته و به نظر می‌رسد با توجه به منع قانونی معاملات فارکس در ایران، این موضوع از اولویت پژوهشی برخوردار نبوده است.
== کتاب‌ها ==
# فقه روابط بین‌الملل، سیدمحمد ساداتی‌نژاد، اصفهان، انتشارات مجلس افروز، ۱۴۰۳ش.
# فقه روابط بین‌الملل: مروری بر نظرات فقهی ۶ فقیه شیعه در حوزه روابط بین‌الملل، سیدمحمد ساداتی‌نژاد، اصفهان، انتشارت مجلس افروز، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98630112.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید]
# بررسی فقهی اصل در روابط خارجی دولت اسلامی، سیدجواد ورعی، قم، انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/90/90c10806.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید]
# صلح و منازعه در روابط خارجی دولت اسلامی، حسین ارجینی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۷ش.
# فقه روابط بین‌الملل، سیدمحمد ساداتی‌نژاد، اصفهان، انتشارات مجلس افروز، ۱۴۰۳ش.
# فقه روابط بین‌الملل: مروری بر نظرات فقهی ۶ فقیه شیعه در حوزه روابط بین‌الملل، سیدمحمد ساداتی‌نژاد، اصفهان، انتشارت مجلس افروز، ۱۳۹۸ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98630112.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید]
# بررسی فقهی اصل در روابط خارجی دولت اسلامی، سیدجواد ورعی، قم، انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۰ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/90/90c10806.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید]
# صلح و منازعه در روابط خارجی دولت اسلامی، حسین ارجینی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۷ش.{| class="wikitable"
|+
!حسابهای FREE
!تک مرحله
!دو مرحله
!بدون چالش
|-
|تارگت مرحله اول
|۸٪
|۱۰٪
| -
|-
|تارگت مرحله دوم
| -
|۵٪
| -
|-
|ریل
|
|
|
|-
|درودان روزانه
|۴٪
|۵٪
|
|-
|درودان کل
|۸٪
|۱۵٪
|۵٪
|-
|ریسک شناور
| -
| -
| -
|-
|زمان چالش
|نامحدود
|نامحدود
|نامحدود
|-
|حداقل زمان
|۱
|۱
|۱
|-
|اهرم چالش
|۱۰۰
|۱۰۰
| -
|-
|اهرم ریل
|۵۰
|۵۰
|۵۰
|-
|ریفاند
|۱۰۰٪
|۱۰۰٪
|ـ
|-
|تقسیم سود
|۸۰٪
|۸۰٪
|۵۰٪
|-
|هزینه
|
|
|
|}


تبیین موضوع و ماهیت و شیوه معاملات در بازار فارکس دارای اهمیت است، زیرا نوع عقود شرعی به کار رفته در این بازار تنها با شناخت شیوه معاملات ممکن می‌شود. شیوه معاملات در بازار فارکس متفاوت است و حکم صحت یا بطلان درباره کلیت فارکس مناسب نیست. از این رو، لازم است پس از کشف ماهیت این معاملات، انطباق‌شان بر عقود شرعی یک‌به‌یک بررسی شود که آیا اساساً جزو عقود مستحدثه است یا خیر، و در نهایت حکم شرعی معاملات بر اساس احکام اولیه و ثانویه و ادله قائلان آن، بیان و بررسی شود. صحت اکثر معاملات در بازار فارکس با رعایت برخی شرایط قابل تصدیق است.


== جایگاه و اهمیت در فقه معاصر ==
{| class="wikitable"
فارکس (Forex) بازاری است که در آن ارزهای مختلف با یکدیگر مبادله می‌شوند<ref>Record, Neil, Currency Overlay (Wiley Finance Series).</ref><ref>یوسفی مقدم، اصول کلی حاکم بر بازار بین‌المللی ارز، ص۲۵.</ref> و به‌دلیل ویژگی‌هایی که نسبت به بازارهای دیگر دارد، امروزه مورد توجه فعالان اقتصادی قرار گرفته است؛ از جمله این ویژگی‌ها، حجم بسیار زیاد معاملات، سرعت نقدشوندگی بالا، سرعت در انجام معاملات، دسترسی سریع و آسان و عدم نیاز به سرمایه اولیه زیاد است.<ref>طباطبایی‌نژاد، «موضوع‌شناسی بازار فارکس»، ص۷۹.</ref> با توجه به رغبت عمومی به این بازار، سؤالاتی در این زمینه مطرح شده و همین اهمیت بررسی فقهی موضوع را دوچندان کرده است.
!حسابهای FREE
!تک مرحله
!دو مرحله
!
!حسابهای RISK
!تک مرحله
!دو مرحله
!
|-
|تارگت مرحله اول
|۶٪
|۱۰٪
|
|تارگت مرحله اول
|۸٪
|۱۰٪
|
|-
|تارگت مرحله دوم
| -
|۵٪
|
|تارگت مرحله دوم
| -
|۵٪
|
|-
|ریل
|
|
|
|ریل
|
|
|
|-
|درودان روزانه
|۳٪
|۵٪
|
|درودان روزانه
|۴٪
|۶٪
|
|-
|درودان کل
|۶٪
|۱۲٪
|
|درودان کل
|۸٪
|۱۵٪
|
|-
|ریسک شناور
| -
| -
|
|ریسک شناور
|۲٪
|۲٪
|
|-
|زمان چالش
|نامحدود
|نامحدود
|
|زمان چالش
|نامحدود
|نامحدود
|
|-
|حداقل زمان
|۱
|۱
|
|حداقل زمان
|۱
|۱
|
|-
|اهرم چالش
|۱۰۰
|۱۰۰
|
|اهرم چالش
|۱۰۰
|۱۰۰
|
|-
|اهرم ریل
|۵۰
|۵۰
|
|اهرم ریل
|۵۰
|۵۰
|
|-
|ریفاند
|۱۰۰٪
|۱۰۰٪
|
|ریفاند
|۱۰۰٪
|۱۰۰٪
|
|-
|تقسیم سود
|۸۰٪
|۸۰٪
|
|تقسیم سود
|۸۰٪
|۸۰٪
|
|-
|برداشت
|هر هفته
|یکشنبه
|
|هزینه
|هر هفته
|یکشنبه
|
|}


پرسش‌های فقهی درباره معاملات فارکس، بررسی آن در فقه معاصر را ضروری ساخته است؛ اینکه اساساً ماهیت قراردادهای فارکس چیست؟ آیا از عقود مستحدثه هستند یا تحت‌عناوین عقود شرعی قرار می‌گیرند؟ حکم شرعی معاملات فارکس چیست؟ آیا حکم کلی درباره معاملات فارکس صحیح است، یا انواع مختلف معاملات فارکس نیاز به بررسی مستقل دارد؟


شکل ساده تبادل ارزها چالش فقهی ندارد، ولی امروزه این حیطه به‌علت گسترده شدن حوزه فعالیت فارکس، از شکل ساده خود فراتر رفته است؛ این گسترش از یک سو، در تعداد نمادهای قابل معامله در فارکس است؛ چرا که ابتدا فقط بر تبادل ارزها تمرکز داشت، ولی امروزه از نمادهای معاملاتی دیگری مانند فلزات، منابع انرژی، کالا، سهام شرکت‌های بورسی، شاخص‌های سهام و ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌کند. همچنین گسترش فارکس از جهت شیوه معاملات، مانند معاملات اهرمی یا ضریب‌دار و معاملات معکوس و سواپ شبانه، نیازمند پژوهش است.


پژوهش‌هایی در این زمینه انجام شده است، ولی از آنجا که فارکس مسئله‌ای نوپدید در مباحث فقهی است و از سوی دیگر بازار فارکس همواره در حال توسعه و برخورداری از امکانات جدید است، نیاز به پژوهش‌های دقیق‌تر و بیشتری در این زمینه احساس می‌شود.


=== سابقه پژوهش ===
{{اصلی| فارکس (منابع مطالعاتی)}}
پژوهش‌هایی در این زمینه انجام شده است که از جمله آنها می‌توان به مقاله تحلیل فقهی بازار بین‌المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران<ref>نوری سالارزایی و مختاری افراکتی، «تحلیل فقهی بازار بین‌المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران».</ref> و مقاله تبیین ماهیت و چیستی بازار فارکس و بایسته‌های آن در فقه و حقوق ایران<ref>برارپور، «تبیین ماهیت و چیستی بازار فارکس و بایسته‌های آن در فقه و حقوق ایران».</ref> و موضوع‌شناسی بازار فارکس<ref>طباطبایی‌نژاد، «موضوع‌شناسی بازار فارکس».</ref> اشاره کرد.


== معرفی بازار فارکس ==
فارکس (Forex) برگرفته از Foreign Exchange Market، بازاری است که در آن ارزهای مختلف با یکدیگر مبادله می‌شوند<ref name=":0">Record, Neil, Currency Overlay (Wiley Finance Series).</ref><ref name=":1">یوسفی مقدم، اصول کلی حاکم بر بازار بین‌المللی ارز، ص۲۵.</ref> و معامله‌گران از طریق نوسانات قیمتی سود و زیان می‌کنند.<ref>طباطبایی‌نژاد، «موضوع‌شناسی بازار فارکس»، ص۷۹.</ref> فارکس بزرگترین بازار مالی در دنیا است و بیشترین گردش مالی در آن صورت می‌گیرد.<ref>دلیلی، آشنایی با فارکس، ص۱۳.</ref> این بازار به‌صورت غیرمتمرکز (decentralized) است؛ یعنی مکان فیزیکی مشخصی ندارد و صرفاً به‌صورت مجازی و بر بستر اینترنت فعالیت دارد.<ref>Record, Neil, Currency Overlay (Wiley Finance Series).</ref>


فارکس در ابتدا فقط بر تبادل ارزها تمرکز داشت که اصطلاحاً به آن جفت‌ارز (currency pairs) می‌گویند. با توسعه این بازار، آنچه که امروزه به معاملات فارکس مشهور است، از مفهوم نخستین فاصله گرفته و دارای ابعاد گسترده‌تری شده است که علاوه بر جفت‌ارزها از نمادهای معاملاتی دیگری مانند فلزات، منابع انرژی، کالا، سهام شرکت‌های بورسی، شاخص‌های سهام و ارزهای دیجیتال پشتیبانی می‌کند.<ref>[https://amoozesh-boors.com/fa/article/symbols-in-forex «نمادها در فارکس»]، سایت آموزش ساده بورس.</ref>


=== انواع معاملات فارکس و شیوه آن ===
بایسته های فقه اقتصاد
شناخت چگونگی انجام معاملات فارکس به تبیین ماهیت فقهی آن کمک خواهد کرد، و نیز روشن خواهد کرد که آیا معاملات فارکس عقود جدیدی هستند یا قابل انطباق بر عقود شرعی‌اند.


معاملات در بازار فارکس به‌صورت فیزیکی نیست و ارز یا کالای خریداری شده قابل تحویل نیست و فقط از نوسانات قیمتی سود یا ضرر حاصل می‌شود.<ref>طباطبایی‌نژاد، موضوع‌شناسی بازار فارکس، ص۷۸.</ref> فارکس بازاری دوطرفه است؛ یعنی هم از بالا رفتن قیمت و هم از پایین آمدن قیمت یک نماد می‌توان کسب سود کرد.<ref>برارپور، «تبیین ماهیت و چیستی بازار فارکس و بایسته‌های آن در فقه و حقوق ایران»، ص۲۳.</ref> معامله‌گران حتی در صورتی که کالا در سبد دارایی‌های‌شان موجود نباشد، باز هم می‌توانند آن را بفروشند؛ به این صورت که در حقیقت کارگزاران فارکس کالا را به آنها قرض می‌دهد و پس از پایین آمدن، قیمت کالا را خریداری کرده و قرضش را به کارگزار ادا می‌کند و از تفاوت قیمتْ سود کسب می‌کند.
۱-فقه اقتصاد چیست و بایسته ها


معاملات در بازار فارکس به پنج دسته تقسیم می‌شود. برای تبیین ماهیت معاملات در فارکس، لازم است که شیوه معامله نمادهای مختلف، به‌صورت تفکیک شده، مورد بررسی قرار گیرد.
۲- تفاوت فقه اقتصاد با اتقصاد اسلامی


* معاملات جفت‌ارزها
۳-سرفصلها مسایل و فرارو
در بازار فارکس، هر ارز با نمادی اختصاصی مشخص شده، و به دو ارزی که با هم مبادله می‌شوند، جفت‌ارز (Currency pairs) می‌گویند. ارز اول را ارز پایه و ارز دوم را ارز متقابل می‌نامند. ارزش هر ارز در مقابل ارز دیگر نسبت‌سنجی می‌شود که در اصطلاح به آن نرخ برابری (Exchange rate) می‌گویند. برای مثال یورو با نماد (EUR) و دلار با نماد (USD) شناخته می‌شود و نماد این جفت‌ارز را به‌صورت (EUR/USD) نشان می‌دهند و بیانگر نرخ برابری یورو به دلار است که یورو ارز پایه و دلار ارز متقابل است. معامله خرید جفت‌ارز، به‌معنای خرید ارز پایه (یورو)، و پرداخت ارز متقابل (دلار) است و معامله فروش به‌معنای فروش ارز پایه (یورو) و دریافت ارز متقابل (دلار) است. به‌عنوان مثال، نرخ برابری (EUR/USD) یعنی ارزش یورو نسبت به دلار ۱.۰۴ است. به‌بیان ساده، در ازای ۱ یورو، ۱.۰۴ دلار باید پرداخت شود.<ref>طباطبایی‌نژاد موضوع‌شناسی بازار فارکس، ص۷۸.</ref>


منطق ثبت سفارش در فارکس به این صورت است که اگر معامله‌گر پیش‌بینی کند که ارزش دلار نسبت به یورو کاهش خواهد یافت، سفارش خرید (EUR/USD) را ثبت می‌کند و بالعکس اگر احتمال افزایش ارزش دلار نسبت به یورو را بدهد، سفارش فروش (EUR/USD) را ثبت می‌کند. بعد از ثبت و انجام معامله، در صورتی که جهت بازار طبق پیش‌بینی معامله‌گر باشد، می‌تواند با بستن معامله سود کند و اگر بر خلاف پیش‌بینی باشد ضرر می‌کند.<ref>[https://amoozesh-boors.com/fa/article/symbols-in-forex «نمادها در فارکس»]، سایت آموزش ساده بورس؛ طباطبایی‌نژاد، موضوع‌شناسی بازار فارکس، ص۸۰.</ref>
نظریه پردازی در زمینه موضوعات گوناگون اقتصاد اسلامی به گونه ای که در مجامع علمی داخلی و خارجی قابل طرح باشد؛


* معاملات کالاها
2. تشویق فاضلان حوزة علمیه، استادان دانشگاه و دانشجویان به پرداختن موضوعات اقتصاد اسلامی و نگارش مقاله در این باره. موضوعات گوناگون اقتصاد اسلامی لازم است بخش قابل توجهی از کرسی های درس و بحث فقیهان حوزه، رساله سطوح عالیه محققان حوزوی و پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری دانشجویان رشته های اقتصاد، حقوق و سایر رشته های مربوط و تحقیقات مراکز پژوهشی را تشکیل دهد. نتیجه این تحقیقات می تواند در فصلنامه منتشر شود.
فارکس بستری فراهم کرده است که علاوه بر معاملات جفت‌ارز، کالاها (Commodity) مانند فلزات و منابع انرژی نیز در آن خرید و فروش شوند. شیوه معاملات در این موارد پیچیدگی جفت‌ارزها را ندارد و در حقیقت خرید و فروش معمولی است که با دلار انجام می‌شود. برای مثال، در مبادله طلا و دلار که با نماد XAU/USD نشان داده می‌شود، با پرداخت دلار می‌توان یک انس طلا خریداری کرد.<ref>[https://amoozesh-boors.com/fa/article/symbols-in-forex «نمادها در فارکس»]، سایت آموزش ساده بورس؛ طباطبایی‌نژاد، موضوع‌شناسی بازار فارکس، ص۷۸.</ref>


* معاملات ارزهای دیجیتال
3. توجه به موضوعات اقتصاد ایران با نگرش اسلامی. این کار می تواند به صورت نقد سیاست ها، راهبردها و قوانین اقتصادی اقتصاد ایران از دیدگاه اسلام، ارائة مدل های عملی جهت سیاستگذاری و تصویب قوانین و طرح در مجامع علمی و کلاس های درس اقتصاد ایران در دانشگاه ها باشد.
ارزهای دیجیتال (Cryptocurrency) مانند بیتکوین (Bitcoin) و اتریوم (Ethereum) نیز در بازار فارکس قابل معامله هستند.<ref>[https://amoozesh-boors.com/fa/article/symbols-in-forex «نمادها در فارکس»]، سایت آموزش ساده بورس؛ طباطبایی‌نژاد، موضوع‌شناسی بازار فارکس، ص۷۸.</ref>


* معاملات شاخص‌های اقتصادی و سهام شرکت‌ها
4. ارتباط با مجامع علمی بین المللی. همان طور که در آغاز گفته شد، دانشمندان برجسته ای در دنیای اسلام در زمینه اقتصاد اسلامی فعالیت دارند و مجلات متعددی نیز منتشر می شود. پی گیری راه های ارتباط با این نشریات و صاحبنظران و مبادله اندیشه از جمله بایسته های مورد توجه است.
در فارکس شاخص‌های اقتصادی مانند شاخص دلار (U.S DOLLAR CURRENCY INDEX) یا شاخص سهام‌های آمریکا مثل داوجونز (DJI) و نزدک (NDQ) و اس‌اندپی (SPX) یا شاخص سهام‌های آلمان (DAX) و برخی دیگر از کشورها قابل معامله است.<ref>[https://amoozesh-boors.com/fa/article/symbols-in-forex «نمادها در فارکس»]، سایت آموزش ساده بورس؛ طباطبایی‌نژاد، موضوع‌شناسی بازار فارکس، ص۷۸.</ref> سهام شرکت‌های بورسی (Stock) نیز در فارکس قابل خرید و فروش است.<ref>[https://amoozesh-boors.com/fa/article/symbols-in-forex «نمادها در فارکس»]، سایت آموزش ساده بورس؛ طباطبایی‌نژاد، موضوع‌شناسی بازار فارکس، ص۷۸.</ref>


=== کارگزاران ===
5. فراهم آوردن زمینه برای نشر مجلات در سطوح متفاوتی برای موضوعات اقتصاد اسلامی. بسیاری از دانشجویان و محققان علاقه مند به اقتصاد اسلامی، مقالاتی می نویسند که چون فاقد معیارهای داوری مقالات علمی هستند، پذیرفته نمی شوند و در اغلب موارد ممکن است به دلسردی این افراد بینجامد. مجلات دیگری در همین موضوع می توانند این خلا را پر کنند و این افراد پس از درج چند مقاله در این مجلات، تجربه لازم را برای نگارش مقاله در مجلات علمی بیابند. فصلنامه کوشیده است با رعایت معیارهای علمی از برخورد حذفی با این گونه افراد خودداری کند و تا حد امکان، راهکارهای اصلاح مقاله و تقویت آن را به افراد بنمایاند.
گستردگی بازار فارکس نیازمند وجود واسطه بین مشتریان و بازار بین‌المللی فارکس است که همین امر سبب پیدایش کارگزاران (broker) شد که خدمات واریز و برداشت و ثبت سفارش و ارتباط بین خریدار و فروشنده را بر عهده دارند. کارگزاران فارکس دو نوع هستند:<ref>تبادکانی، انواع بروکر فارکس، مارکت میکر چیست؟</ref>
# کارگزاران واقعی که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتریان اقدام به خرید و فروش واقعی می‌کنند.<ref>تبادکانی، انواع بروکر فارکس، مارکت میکر چیست؟</ref>
# در مقابل، کارگزارانی که اصطلاحاً به آنها مارکت میکر (Market Maker) می‌گویند که خرید و فروش واقعی ندارند و صرفاً صفحه‌ای مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده‌اند و معاملات صوری انجام می‌دهند.<ref>تبادکانی، انواع بروکر فارکس، مارکت میکر چیست؟</ref>


توجه به انواع کارگزاران از این جهت مهم است که اشکال برخی صاحبنظران به اینکه معاملات فارکس صوری است، به‌دلیل عدم تفکیک همین مسئله است.
6. مهم ترین چالش موجود در پیشرفت مقاصد مطرح شده، کمبود بالفعل کسانی است که در موضوعات اقتصاد اسلامی توانایی قلم زدن و نظریه پردازی داشته باشند؛ زیرا افرادی می توانند به تحلیل عمیق موضوعات اقتصاد اسلامی بپردازند که اقتصاد را خوب فهمیده، با مبانی، اصول و ارزش های اسلامی نیز آشنا باشند. هرچه قدرت افراد در این دو زمینه بیشتر باشد، توانایی آنان در نظریه پردازی در این موضوعات نیز افزون تر می شود.


== بررسی حکم فقهی ==
از طرفی، افراد موجود هم به لحاظ اشتغالات متعددی که در زمینه تدریس و امور مدیریتی و اجرایی دارند، فرصت کمی برای اندیشیدن و نوشتن در این باره می یابند. ضمن این که این افراد برای ترفیعات علمی خود ناگزیر به نوشتن در مجلاتی هستند که دارای درجه علمی پژوهشی باشد و مقررات دست و پا گیر و برخی مشکلات دیگر سبب شده به رغم این که این فصلنامه یگانه مجله موجود در این زمینه است و به اعتراف استادان و صاحبنظران، توانایی های خود را نشان داده، هنوز به دریافت این امتیاز موفق نشده و امید است با مساعدت های لازم به زودی به این هدف نیز نائل شویم.
درباره صحت معاملات فارکس اختلاف‌نظر وجود دارد؛ برخی فقها مثل سید علی سیستانی در این زمینه اظهارنظر فقهی نکرده‌اند و به دیگر فقها ارجاع داده‌اند.<ref>سیستانی، استفتاء اینترنتی، شماره استفتاء: ۱۱۵۵۸۷۸.</ref>


=== عدم مشروعیت و ادله آن ===
در پایان، همان گونه که روش فصلنامه این بوده است، دوباره مساعدت ارباب فکر و اصحاب قلم را طلبیده، و هر گونه همکاری اعم از ارائه مقاله، نقد و پیشنهاد را دربارة مجله خودشان، با جان و دل پذیراییم.
اکثر فقها و پژوهشگران معاصر معاملات فارکس را مشروع نمی‌دانند و ادله مختلفی بر عدم مشروعیت آن اقامه کرده‌اند. این ادله در دو دسته حکم اولیه و حکم ثانویه ارائه شده است.


==== عدم مشروعیت طبق ادله اولیه ====
* خرید و فروشِ ارزش مال: سید موسی شبیری زنجانی، معاملات فارکس را خرید و فروشِ ارزش مال دانسته، نه خود مال، و از همین جهت حکم به عدم صحت آن داده است؛ زیرا بیع، مبادله مال با مال است.<ref>شبیری زنجانی، استفتاء اینترنتی، شماره استفتا: ۹۱۳۰۵.</ref> این نوع معامله در حقیقت نوعی [[قرارداد مابه‌التفاوت]] یا CFD است که طرفین بدون اینکه مالک ارز یا سهم یا کالایی باشند، اقدام به خرید و فروش آن می‌کنند. در واقع به‌جای خرید و فروش عین مالِ مورد معامله، ارزش آن را مبادله می‌کنند و امکان تحویل ارز یا کالا وجود ندارد.


* ربوی بودن: برخی از فقها این معاملات را شامل ربا می‌دانند؛ به‌گفته آنان، اعتباری که کارگزار به معامله‌گر می‌دهد که بر مبنای آن خرید و فروش انجام شود، در حقیقت قرض از طرف کارگزار است و از آنجا که بعد از بسته‌شدن معامله کارمزد خود را برداشت می‌کند، پس قرض به‌شرط دریافت کارمزد بوده و ربای قرضی است.{{مدرک}}
==کتاب==
کتاب فقه و عرف نوشته ابوالقاسم علیدوست است و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. اهمیت عرف و قواعد عرفی، در نظام های حقوقی بر کسی پوشیده نیست. نظام های حقوقی، همه در محیط عرف شکل گرفته و به مدد اندیشه ها و نظریه های فلسفی حقوقی رشد و توسعه یافته اند. هرچند وجود تطوراتی چون روی آوران به قوانین نوشته در برخی نظام های حقوقی از اهمیت عرف کاسته، اما هنوز هم باقی مانده آن گسترده و با اهمیت است. نظام های حقوقی فقهی اسلام نیز از این امر برکنار نمانده است.


* غیرواقعی بودن: به‌گفته لطف‌الله صافی گلپایگانی، معاملات فارکس خرید و فروش واقعی نیست و در واقع نوعی شرط‌بندی است؛<ref>صافی، [https://www.islamquest.net/fa/archive/fa7782 استفتای سایت اسلام کوئست].</ref> زیرا در فارکس هیچ ارزی خرید و فروش نمی‌شود، بلکه معامله‌گر فقط نرخ ارز را حدس می‌زند و شرط‌بندی می‌کند که نرخ تبدیل، افزایش یا کاهش پیدا می‌کند. وقتی کارگزار در سایت یا پلتفرم معاملاتی‌اش قیمت‌ها را می‌گذارد، در واقع این نرخ‌ها را از بازار اسپات به عنوان مرجع بازخوانی می‌کند.<ref>طباطبایی‌نژاد، موضوع‌شناسی بازار فارکس، ص۸۳.</ref>
نقش عرف، در نظام حقوقی اسلام چه در مقام استنباط احکام و چه در مقام تطبیق و اجرای قواعد، بسی والا و ارزنده است.
در این میان آن چه اهمیت دارد، کاویدن مرزهای دقیق و کاربردهای ظریف عرف و زدودن برخی برداشت های ناروا از کاربرد عرف است.پژوهش حاضر در کتاب فقه و عرف، کاری از گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی است که به منظور بررسی رابطه عرف با شریعت و نقش آن در استنباط احکام به نگارش درآمده است.


*عدم امکان تحویل کالا: ناصر مکارم شیرازی به‌دلیل اینکه امکان تحویل کالا وجود ندارد، معاملات فارکس را باطل می‌داند.<ref>مکارم شیرازی، استفتاء اینترنتی، کد رهگیری: ۱۴۰۰۰۲۲۷۰۱۲۸.</ref>
کتاب فقه و عرف به قلم ابوالقاسم علیدوست در سه بخش با ساختاز زیر تدوین شده است:
بخش نخست، به بیان کلیات، تحلیل مفاهیم تحقیق و واژه های همسو می پردازد.
بخش دوم، از کارایی های عرف در استنباط احکام شرع دردو فصل بحث می نماید. در فصل نخست از کارایی استقلالی گفتگو نموده، آن را غیر قابل قبول می داند و در فصل دوم به بیان کارایی ابزاری و موارد آن پرداخته است.
بخش سوم، به بحث از پرسش ها، پاسخ ها و آسیب های موجود در مسیر کاربرد عرف در فقه، اجتهاد و شریعت می پردازد.
کتاب فقه و عرف رابطه عرف را با شریعت و نقش آن را در استنباط احکام به دور از افراط و تفریط بیان می نماید. افزون بر این برخی از آشفتگی ها که در بیان سهم عرف در شریعت و فقه به وجود آمده، یادآوری کند؛ آسیب ها و شبهاتی که در موضوع مورد بحث وجود دارد، شناسایی نماید و به سئوالات مطرح در این زمینه پاسخ دهد، مسائلی که در مورد «فقه و عرف» وجود دارد و تا کنون مورد بحث جدّی قرار نگرفته است، مطمح نظر قرار دهد؛ برخی از نسبت ها که در زمینه مرجعیت، عرف و بنای عقلا به دانشمندان اصول فقه قرار داده شده، بررسی و صحّت یا عدم صحّت این نسبت ها را روشن و با فراغ از صحّت یا بطلان نسبت ها، مطلب را بررسی و فحص نماید. این کتاب در سه بخش با ساختاز زیر تدوین شده است:


==== عدم مشروعیت طبق ادله ثانویه ====
بخش نخست، به بیان کلیات، تحلیل مفاهیم تحقیق و واژه های همسو می پردازد.
برخی پژوهشگران عدم جواز معاملات فارکس را با استناد به قواعد ثانویه مبرهن می‌دانند.<ref>نوری و سالارزایی و مختاری، تحلیل فقهی بازار بین‌المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران.</ref>
* قاعده لاضرر: معاملات فارکس را سبب ضرر فعالان این بازار می‌دانند و با استناد به قاعده لاضرر، عدم مشروعیت معاملات فارکس ثابت می‌شود.<ref>تحلیل فقهی بازار بین‌المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران، سمیه نوری و امیرحمزه سالارزایی و نادر مختاری افراکتی، [[دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی]]، شماره ۱، ۱۳۹۸ش</ref>
* '''قاعده غرور:''' معاملات فارکس به جهت وجود سفته‌بازان و وجود اطلاعات نهانی و گاهی دست‌کاری بازار سبب فریب معامله گران می‌شود. طبق قاعده المغرور یرجع الی من غره باید ضامن مال تلف شده باشد و حال‌آنکه در معاملات فارکس هیچ راه برگشتی نیست.<ref>تحلیل فقهی بازار بین‌المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران، سمیه نوری و امیرحمزه سالارزایی و نادر مختاری افراکتی، [[دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی]]، شماره ۱، ۱۳۹۸ش</ref>
* '''قاعده مصلحت نظام اسلامی:''' اخلال در نظام اسلامی حرام است. فعالیت در بازار فارکس موجب آسیب به اشتغال و از بین رفتن ذخایر ملی و خروج ارز می‌شود و از این جهت جایز نیست.<ref>تحلیل فقهی بازار بین‌المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران، سمیه نوری و امیرحمزه سالارزایی و نادر مختاری افراکتی، [[دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق اسلامی]]، شماره ۱، ۱۳۹۸ش</ref>
* '''قاعده اختلال نظام:''' علت اصلی بحران اقتصادی جهانی رواج این نوع معاملات است.<ref>عربیات، وائل محمد عبدالله و احمد عبدالله العون، الضوابط الشرعیة للتجارة الالکترونیة فی المعاملات الدولیة، مجلة الاردنیة فی الدراسات الاسلامیة، ج ۷، ش ۱، ص ۱۷۳.</ref>


=== مشروعیت و ادله آن ===
بخش دوم، از کارایی های عرف در استنباط احکام شرع دردو فصل بحث می نماید. در فصل نخست از کارایی استقلالی گفتگو نموده، آن را غیر قابل قبول می داند و در فصل دوم به بیان کارایی ابزاری و موارد آن پرداخته است.
برخی فقها مانند سید علی خامنه‌ای معاملات فارکس را با رعایت ضوابط شرعی و قانونی فی‌نفسه صحیح می‌دانند. در صورتی که معاملات به صورت واقعی و خرید و فروش ارز باشد و کارگزاری برای دادن اعتبار سود دریافت نکند؛ این معاملات صحیح است.<ref>خامنه‌ای، استفتا اینترنتی، تاریخ ۲۶/۰۲/۱۴۰۰ و به شماره استفتای ۶z669g2.</ref>


قائلین به مشروعیت معاملات فارکس ادله عدم مشروعیت را ناتمام می‌دانند. در نتیجه اطلاقات و عمومات احل الله البیع<ref>بقره - ۲۷۵.</ref>و اوفوا بالعقود<ref>مائده - ۱.</ref>شامل معاملات فارکس می‌شود و حکم به صحت این معاملات می‌شود. ابراهیم برارپور معاملات فارکس را مطابق با ارتکازات عقلایی دانسته و رویکرد اسلام در احکام معاملات را امضایی می‌داند و بنابر اصل اولیه صحت معاملات، حکم به صحت معاملات فارکس کرده است.<ref>برارپور، ابراهیم، تبیین ماهیت و چیستی بازار فارکس و بایسته‌های آن در فقه و حقوق ایران، ص۲۳.</ref>
بخش سوم، به بحث از پرسش ها، پاسخ ها و آسیب های موجود در مسیر کاربرد عرف در فقه، اجتهاد و شریعت می پردازد.
كتاب حاضر كه به عنوان متن آموزشي و پژوهشي جهت دانشجويان و محققان عرصه فقه و حقوق نگاشته شده است؛ نقل و كاركرد عرف در سطوح مختلف استنباط و اجرا در قالب كاركرد استقلالي و ابزاري عرف را مورد بحث و بررسي قرار داده است.
ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه‌هاي اسلامي
ناشر اصلي: قم
قطع: شوميز
تعداد صفحات: 484
نوبت و سال انتشار: چهارم 1388ش
چكيده:
كتاب حاضر كه به عنوان متن آموزشي و پژوهشي جهت دانشجويان و محققان عرصه فقه و حقوق نگاشته شده است؛ نقل و كاركرد عرف در سطوح مختلف استنباط و اجرا در قالب كاركرد استقلالي و ابزاري عرف را مورد بحث و بررسي قرار داده است.
توضيحات:
كتاب حاضر كه به عنوان متن آموزشي و پژوهشي جهت دانشجويان و محققان عرصه فقه و حقوق نگاشته شده است؛ نقل و كاركرد عرف در سطوح مختلف استنباط و اجرا در قالب كاركرد استقلالي و ابزاري عرف را مورد بحث و بررسي قرار داده است. و نظريه‌هاي گوناگون ساير مذاهب فقهي را مورد ارزيابي قرار مي‌دهد. نگارنده، نخست به رابطه فقه با عرف و انگيزه مطرح كردن عرف در فقه اشاره و سپس ديدگاه مذاهب مختلف فقهي مانند شيعه اماميه، مذهب مالكي، فقه حنبلي، حنفي و شافعي را در اين زمينه بررسي نموده است. آنگاه به بررسي معناي فقه و عرف در لغت و اصطلاح ديني آنها مي‌پردازد و نمودهاي مختلف عرف در عرصه اجتهاد را بررسي مي نمايد. پس از بيان كلياتي از تحليل مفاهيم و واژه‌هاي همسو، در بخش دوم كتاب كاركردهاي عرف در استنباط احكام شرع را بيان مي‌كند. در فصل نخست، نويسنده از كارايي استقلالي گفتگو مي كند و آن را غير قابل قبول مي داند. سپس به عنوان ابزار فقه درباره عرف سخن گفته و در اين فرض عرف را يكي از اموري دانسته است كه در استنباط حكم شرع كارايي دارد. در بخش سوم كتاب به بررسي برخي از شبهه‌ها و آسيب‌هاي موجود در مسير كاركرد عرف در فقه، اجتهاد و شريعت پرداخته شده است. و برخي از ديدگاههاي نادرست در اين زمينه تصحيح گرديده است. سعي نگارنده، بر اين است كه كليه فرضيه‌ها و نظريات مختلف در موضوع كتاب را گردآوري كند. سپس بعضي از آنها را نقل و برخي ديگر را نقد نمايد. وي با استفاده از ادله فقهي به اثبات نقش عرف در اجتهاد و صدور احكام شرعي پرداخته و رابطه عرف با اجماع و رابطه آن با بناي عقلاء را بررسي نموده است. وي عرف را به عنوان سندي مستقل در اجتهاد نپذيرفته است و ادله اثبات عرف به عنوان يك سند غير مستقل و ابزاري را از آيات، روايات و دليل عقلي استخراج نموده است. وي همچنين مواردي را كه امام معصوم(ع) افراد را به سيره و عرف اجتماعي ارجاع داده است؛ برشمرده است. و به موارد مراجعه به عرف در مفاهيم مفردات و موضوعات و هيأت‌هاي بكاررفته در دليل شرعي اشاره و پاي‌بندي شرع به قواعد حاكم بر محاورات و سيره اجتماعي مردم را منعكس نموده است. نگارنده، به بيان ديدگاه‌هاي مخالف كارايي عرف در شرع نيز اشاره كرده و ادله آنان مبني بر عدم كارايي عرف، نه به نحو استقلالي و نه به عنوان غير استقلالي(آلي) را مطرح و نقد نموده است. از نظر وي عرف از آن جهت كه عرف است سند كشف شريعت نيست. بنابراين بسياري از عرف‌ها نشأت گرفته از عقل حساب‌گر و مصلحت‌سنج است و بر شخص فقيه و مجتهد لازم است كه با گسست اين عرف‌ها از عرف نشأت گرفته از غير عقل، در استنباط فقهي خويش بهره گيرد. و به عنوان سند كاشف از شريعت به آنها بنگرد. زيرا اين قبيل از عرف‌ها تجسمي از درك عقل است و سنديت عقل مقبول همه فقهاي شيعه و سني است.


== پانویس ==
کتاب فقه و عرف نوشته ابوالقاسم علیدوست است و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. اهمیت عرف و قواعد عرفی، در نظام های حقوقی بر کسی پوشیده نیست. نظام های حقوقی، همه در محیط عرف شکل گرفته و به مدد اندیشه ها و نظریه های فلسفی حقوقی رشد و توسعه یافته اند. هرچند وجود تطوراتی چون روی آوران به قوانین نوشته در برخی نظام های حقوقی از اهمیت عرف کاسته، اما هنوز هم باقی مانده آن گسترده و با اهمیت است. نظام های حقوقی فقهی اسلام نیز از این امر برکنار نمانده است. نقش عرف، در نظام حقوقی اسلام چه در مقام استنباط احکام و چه در مقام تطبیق و اجرای قواعد، بسی والا و ارزنده است. در این میان آن چه اهمیت دارد، کاویدن مرزهای دقیق و کاربردهای ظریف عرف و زدودن برخی برداشت های ناروا از کاربرد عرف است.پژوهش حاضر در کتاب فقه و عرف، کاری از گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی است که به منظور بررسی رابطه عرف با شریعت و نقش آن در استنباط احکام به نگارش درآمده است. کتاب فقه و عرف به قلم ابوالقاسم علیدوست در سه بخش با ساختاز زیر تدوین شده است: بخش نخست، به بیان کلیات، تحلیل مفاهیم تحقیق و واژه های همسو می پردازد. بخش دوم، از کارایی های عرف در استنباط احکام شرع دردو فصل بحث می نماید. در فصل نخست از کارایی استقلالی گفتگو نموده، آن را غیر قابل قبول می داند و در فصل دوم به بیان کارایی ابزاری و موارد آن پرداخته است. بخش سوم، به بحث از پرسش ها، پاسخ ها و آسیب های موجود در مسیر کاربرد عرف در فقه، اجتهاد و شریعت می پردازد.
{{پانویس}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
* برارپور، ابراهیم، تبیین ماهیت و چیستی بازار فارکس و بایسته‌های آن در فقه و حقوق ایران، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق خصوصی عدالت، شماره ۱۰، ۱۳۹۷ش.
* تبادکانی، سید محمد، انواع بروکر فارکس، مارکت میکر چیست؟ مقاله اینترنتی، [https://irtrader.net/انواع-بروکر-فارکس،-مارکت-میکر-و-ndd/ وبگاه معامله‌گر ایرانی].
* دلیلی، سعید، آشنایی با فارکس (ویرایش دوم)، ۱۳۸۷ش.
* طباطبایی نژاد، سید صادق، «موضوع‌شناسی بازار فارکس»، ماهنامه معرفت، شماره ۲۸۱، ۱۴۰۰ش.
* عربیات، وائل محمد عبدالله و احمد عبدالله العون، الضوابط الشرعیة للتجارة الالکترونیة فی المعاملات الدولیة، مجلة الاردنیة فی الدراسات الاسلامیة، ج ۷، ش ۱، ص ۱۷۳.
* فارکس چیست؟، مقاله اینترنتی، سایت چارت‌ایران.
* یوسفی مقدم، عباس، اصول کلی حاکم بر بازار بین‌المللی ارز، دانشکده حقوق و الهیات پیام نور مرکز تهران، ۱۳۹۱ش.
* .betsy, waters (2008), increase foreign exchange retai
* . ?carmin, crig (2008), How is a poor money trader traveling
* .Chen, James (2009), [https://books.google.com/books?id=8zTsnBYiDGkC Essentials of Foreign Exchange Trading], Retrieved 2016 15 November
* .Hicks, Alan (2000), [https://books.google.com/books?id=vIuavf6a1R8C Managing Currency Risk Using Foreign Exchange Options], Retrieved 2016 15 November
* .Johnson, G. G. (1985), [https://books.google.com/books?id=8FQWkffo7wwC Formulation of Exchange Rate Policies in Adjustment Programs], Retrieved 2016 15 November
* .Record, Neil, [https://books.google.com/books?id=osLAV-WRNIkC Currency Overlay] (Wiley Finance Series)

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۵۷

فقه روابط بین‌الملل

کتاب‌ها

  1. فقه روابط بین‌الملل، سیدمحمد ساداتی‌نژاد، اصفهان، انتشارات مجلس افروز، ۱۴۰۳ش.
  2. فقه روابط بین‌الملل: مروری بر نظرات فقهی ۶ فقیه شیعه در حوزه روابط بین‌الملل، سیدمحمد ساداتی‌نژاد، اصفهان، انتشارت مجلس افروز، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید
  3. بررسی فقهی اصل در روابط خارجی دولت اسلامی، سیدجواد ورعی، قم، انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید
  4. صلح و منازعه در روابط خارجی دولت اسلامی، حسین ارجینی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۷ش.
  5. فقه روابط بین‌الملل، سیدمحمد ساداتی‌نژاد، اصفهان، انتشارات مجلس افروز، ۱۴۰۳ش.
  6. فقه روابط بین‌الملل: مروری بر نظرات فقهی ۶ فقیه شیعه در حوزه روابط بین‌الملل، سیدمحمد ساداتی‌نژاد، اصفهان، انتشارت مجلس افروز، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید
  7. بررسی فقهی اصل در روابط خارجی دولت اسلامی، سیدجواد ورعی، قم، انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا بببینید
  8. صلح و منازعه در روابط خارجی دولت اسلامی، حسین ارجینی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۳۸۷ش.{| class="wikitable"

|+ !حسابهای FREE !تک مرحله !دو مرحله !بدون چالش |- |تارگت مرحله اول |۸٪ |۱۰٪ | - |- |تارگت مرحله دوم | - |۵٪ | - |- |ریل | | | |- |درودان روزانه |۴٪ |۵٪ | |- |درودان کل |۸٪ |۱۵٪ |۵٪ |- |ریسک شناور | - | - | - |- |زمان چالش |نامحدود |نامحدود |نامحدود |- |حداقل زمان |۱ |۱ |۱ |- |اهرم چالش |۱۰۰ |۱۰۰ | - |- |اهرم ریل |۵۰ |۵۰ |۵۰ |- |ریفاند |۱۰۰٪ |۱۰۰٪ |ـ |- |تقسیم سود |۸۰٪ |۸۰٪ |۵۰٪ |- |هزینه | | | |}


حسابهای FREE تک مرحله دو مرحله حسابهای RISK تک مرحله دو مرحله
تارگت مرحله اول ۶٪ ۱۰٪ تارگت مرحله اول ۸٪ ۱۰٪
تارگت مرحله دوم - ۵٪ تارگت مرحله دوم - ۵٪
ریل ریل
درودان روزانه ۳٪ ۵٪ درودان روزانه ۴٪ ۶٪
درودان کل ۶٪ ۱۲٪ درودان کل ۸٪ ۱۵٪
ریسک شناور - - ریسک شناور ۲٪ ۲٪
زمان چالش نامحدود نامحدود زمان چالش نامحدود نامحدود
حداقل زمان ۱ ۱ حداقل زمان ۱ ۱
اهرم چالش ۱۰۰ ۱۰۰ اهرم چالش ۱۰۰ ۱۰۰
اهرم ریل ۵۰ ۵۰ اهرم ریل ۵۰ ۵۰
ریفاند ۱۰۰٪ ۱۰۰٪ ریفاند ۱۰۰٪ ۱۰۰٪
تقسیم سود ۸۰٪ ۸۰٪ تقسیم سود ۸۰٪ ۸۰٪
برداشت هر هفته یکشنبه هزینه هر هفته یکشنبه




بایسته های فقه اقتصاد

۱-فقه اقتصاد چیست و بایسته ها

۲- تفاوت فقه اقتصاد با اتقصاد اسلامی

۳-سرفصلها مسایل و فرارو

نظریه پردازی در زمینه موضوعات گوناگون اقتصاد اسلامی به گونه ای که در مجامع علمی داخلی و خارجی قابل طرح باشد؛

2. تشویق فاضلان حوزة علمیه، استادان دانشگاه و دانشجویان به پرداختن موضوعات اقتصاد اسلامی و نگارش مقاله در این باره. موضوعات گوناگون اقتصاد اسلامی لازم است بخش قابل توجهی از کرسی های درس و بحث فقیهان حوزه، رساله سطوح عالیه محققان حوزوی و پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری دانشجویان رشته های اقتصاد، حقوق و سایر رشته های مربوط و تحقیقات مراکز پژوهشی را تشکیل دهد. نتیجه این تحقیقات می تواند در فصلنامه منتشر شود.

3. توجه به موضوعات اقتصاد ایران با نگرش اسلامی. این کار می تواند به صورت نقد سیاست ها، راهبردها و قوانین اقتصادی اقتصاد ایران از دیدگاه اسلام، ارائة مدل های عملی جهت سیاستگذاری و تصویب قوانین و طرح در مجامع علمی و کلاس های درس اقتصاد ایران در دانشگاه ها باشد.

4. ارتباط با مجامع علمی بین المللی. همان طور که در آغاز گفته شد، دانشمندان برجسته ای در دنیای اسلام در زمینه اقتصاد اسلامی فعالیت دارند و مجلات متعددی نیز منتشر می شود. پی گیری راه های ارتباط با این نشریات و صاحبنظران و مبادله اندیشه از جمله بایسته های مورد توجه است.

5. فراهم آوردن زمینه برای نشر مجلات در سطوح متفاوتی برای موضوعات اقتصاد اسلامی. بسیاری از دانشجویان و محققان علاقه مند به اقتصاد اسلامی، مقالاتی می نویسند که چون فاقد معیارهای داوری مقالات علمی هستند، پذیرفته نمی شوند و در اغلب موارد ممکن است به دلسردی این افراد بینجامد. مجلات دیگری در همین موضوع می توانند این خلا را پر کنند و این افراد پس از درج چند مقاله در این مجلات، تجربه لازم را برای نگارش مقاله در مجلات علمی بیابند. فصلنامه کوشیده است با رعایت معیارهای علمی از برخورد حذفی با این گونه افراد خودداری کند و تا حد امکان، راهکارهای اصلاح مقاله و تقویت آن را به افراد بنمایاند.

6. مهم ترین چالش موجود در پیشرفت مقاصد مطرح شده، کمبود بالفعل کسانی است که در موضوعات اقتصاد اسلامی توانایی قلم زدن و نظریه پردازی داشته باشند؛ زیرا افرادی می توانند به تحلیل عمیق موضوعات اقتصاد اسلامی بپردازند که اقتصاد را خوب فهمیده، با مبانی، اصول و ارزش های اسلامی نیز آشنا باشند. هرچه قدرت افراد در این دو زمینه بیشتر باشد، توانایی آنان در نظریه پردازی در این موضوعات نیز افزون تر می شود.

از طرفی، افراد موجود هم به لحاظ اشتغالات متعددی که در زمینه تدریس و امور مدیریتی و اجرایی دارند، فرصت کمی برای اندیشیدن و نوشتن در این باره می یابند. ضمن این که این افراد برای ترفیعات علمی خود ناگزیر به نوشتن در مجلاتی هستند که دارای درجه علمی پژوهشی باشد و مقررات دست و پا گیر و برخی مشکلات دیگر سبب شده به رغم این که این فصلنامه یگانه مجله موجود در این زمینه است و به اعتراف استادان و صاحبنظران، توانایی های خود را نشان داده، هنوز به دریافت این امتیاز موفق نشده و امید است با مساعدت های لازم به زودی به این هدف نیز نائل شویم.

در پایان، همان گونه که روش فصلنامه این بوده است، دوباره مساعدت ارباب فکر و اصحاب قلم را طلبیده، و هر گونه همکاری اعم از ارائه مقاله، نقد و پیشنهاد را دربارة مجله خودشان، با جان و دل پذیراییم.


کتاب

کتاب فقه و عرف نوشته ابوالقاسم علیدوست است و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. اهمیت عرف و قواعد عرفی، در نظام های حقوقی بر کسی پوشیده نیست. نظام های حقوقی، همه در محیط عرف شکل گرفته و به مدد اندیشه ها و نظریه های فلسفی حقوقی رشد و توسعه یافته اند. هرچند وجود تطوراتی چون روی آوران به قوانین نوشته در برخی نظام های حقوقی از اهمیت عرف کاسته، اما هنوز هم باقی مانده آن گسترده و با اهمیت است. نظام های حقوقی فقهی اسلام نیز از این امر برکنار نمانده است.

نقش عرف، در نظام حقوقی اسلام چه در مقام استنباط احکام و چه در مقام تطبیق و اجرای قواعد، بسی والا و ارزنده است. در این میان آن چه اهمیت دارد، کاویدن مرزهای دقیق و کاربردهای ظریف عرف و زدودن برخی برداشت های ناروا از کاربرد عرف است.پژوهش حاضر در کتاب فقه و عرف، کاری از گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی است که به منظور بررسی رابطه عرف با شریعت و نقش آن در استنباط احکام به نگارش درآمده است.

کتاب فقه و عرف به قلم ابوالقاسم علیدوست در سه بخش با ساختاز زیر تدوین شده است: بخش نخست، به بیان کلیات، تحلیل مفاهیم تحقیق و واژه های همسو می پردازد. بخش دوم، از کارایی های عرف در استنباط احکام شرع دردو فصل بحث می نماید. در فصل نخست از کارایی استقلالی گفتگو نموده، آن را غیر قابل قبول می داند و در فصل دوم به بیان کارایی ابزاری و موارد آن پرداخته است. بخش سوم، به بحث از پرسش ها، پاسخ ها و آسیب های موجود در مسیر کاربرد عرف در فقه، اجتهاد و شریعت می پردازد. کتاب فقه و عرف رابطه عرف را با شریعت و نقش آن را در استنباط احکام به دور از افراط و تفریط بیان می نماید. افزون بر این برخی از آشفتگی ها که در بیان سهم عرف در شریعت و فقه به وجود آمده، یادآوری کند؛ آسیب ها و شبهاتی که در موضوع مورد بحث وجود دارد، شناسایی نماید و به سئوالات مطرح در این زمینه پاسخ دهد، مسائلی که در مورد «فقه و عرف» وجود دارد و تا کنون مورد بحث جدّی قرار نگرفته است، مطمح نظر قرار دهد؛ برخی از نسبت ها که در زمینه مرجعیت، عرف و بنای عقلا به دانشمندان اصول فقه قرار داده شده، بررسی و صحّت یا عدم صحّت این نسبت ها را روشن و با فراغ از صحّت یا بطلان نسبت ها، مطلب را بررسی و فحص نماید. این کتاب در سه بخش با ساختاز زیر تدوین شده است:

بخش نخست، به بیان کلیات، تحلیل مفاهیم تحقیق و واژه های همسو می پردازد.

بخش دوم، از کارایی های عرف در استنباط احکام شرع دردو فصل بحث می نماید. در فصل نخست از کارایی استقلالی گفتگو نموده، آن را غیر قابل قبول می داند و در فصل دوم به بیان کارایی ابزاری و موارد آن پرداخته است.

بخش سوم، به بحث از پرسش ها، پاسخ ها و آسیب های موجود در مسیر کاربرد عرف در فقه، اجتهاد و شریعت می پردازد. كتاب حاضر كه به عنوان متن آموزشي و پژوهشي جهت دانشجويان و محققان عرصه فقه و حقوق نگاشته شده است؛ نقل و كاركرد عرف در سطوح مختلف استنباط و اجرا در قالب كاركرد استقلالي و ابزاري عرف را مورد بحث و بررسي قرار داده است. ناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه‌هاي اسلامي ناشر اصلي: قم قطع: شوميز تعداد صفحات: 484 نوبت و سال انتشار: چهارم 1388ش چكيده: كتاب حاضر كه به عنوان متن آموزشي و پژوهشي جهت دانشجويان و محققان عرصه فقه و حقوق نگاشته شده است؛ نقل و كاركرد عرف در سطوح مختلف استنباط و اجرا در قالب كاركرد استقلالي و ابزاري عرف را مورد بحث و بررسي قرار داده است. توضيحات: كتاب حاضر كه به عنوان متن آموزشي و پژوهشي جهت دانشجويان و محققان عرصه فقه و حقوق نگاشته شده است؛ نقل و كاركرد عرف در سطوح مختلف استنباط و اجرا در قالب كاركرد استقلالي و ابزاري عرف را مورد بحث و بررسي قرار داده است. و نظريه‌هاي گوناگون ساير مذاهب فقهي را مورد ارزيابي قرار مي‌دهد. نگارنده، نخست به رابطه فقه با عرف و انگيزه مطرح كردن عرف در فقه اشاره و سپس ديدگاه مذاهب مختلف فقهي مانند شيعه اماميه، مذهب مالكي، فقه حنبلي، حنفي و شافعي را در اين زمينه بررسي نموده است. آنگاه به بررسي معناي فقه و عرف در لغت و اصطلاح ديني آنها مي‌پردازد و نمودهاي مختلف عرف در عرصه اجتهاد را بررسي مي نمايد. پس از بيان كلياتي از تحليل مفاهيم و واژه‌هاي همسو، در بخش دوم كتاب كاركردهاي عرف در استنباط احكام شرع را بيان مي‌كند. در فصل نخست، نويسنده از كارايي استقلالي گفتگو مي كند و آن را غير قابل قبول مي داند. سپس به عنوان ابزار فقه درباره عرف سخن گفته و در اين فرض عرف را يكي از اموري دانسته است كه در استنباط حكم شرع كارايي دارد. در بخش سوم كتاب به بررسي برخي از شبهه‌ها و آسيب‌هاي موجود در مسير كاركرد عرف در فقه، اجتهاد و شريعت پرداخته شده است. و برخي از ديدگاههاي نادرست در اين زمينه تصحيح گرديده است. سعي نگارنده، بر اين است كه كليه فرضيه‌ها و نظريات مختلف در موضوع كتاب را گردآوري كند. سپس بعضي از آنها را نقل و برخي ديگر را نقد نمايد. وي با استفاده از ادله فقهي به اثبات نقش عرف در اجتهاد و صدور احكام شرعي پرداخته و رابطه عرف با اجماع و رابطه آن با بناي عقلاء را بررسي نموده است. وي عرف را به عنوان سندي مستقل در اجتهاد نپذيرفته است و ادله اثبات عرف به عنوان يك سند غير مستقل و ابزاري را از آيات، روايات و دليل عقلي استخراج نموده است. وي همچنين مواردي را كه امام معصوم(ع) افراد را به سيره و عرف اجتماعي ارجاع داده است؛ برشمرده است. و به موارد مراجعه به عرف در مفاهيم مفردات و موضوعات و هيأت‌هاي بكاررفته در دليل شرعي اشاره و پاي‌بندي شرع به قواعد حاكم بر محاورات و سيره اجتماعي مردم را منعكس نموده است. نگارنده، به بيان ديدگاه‌هاي مخالف كارايي عرف در شرع نيز اشاره كرده و ادله آنان مبني بر عدم كارايي عرف، نه به نحو استقلالي و نه به عنوان غير استقلالي(آلي) را مطرح و نقد نموده است. از نظر وي عرف از آن جهت كه عرف است سند كشف شريعت نيست. بنابراين بسياري از عرف‌ها نشأت گرفته از عقل حساب‌گر و مصلحت‌سنج است و بر شخص فقيه و مجتهد لازم است كه با گسست اين عرف‌ها از عرف نشأت گرفته از غير عقل، در استنباط فقهي خويش بهره گيرد. و به عنوان سند كاشف از شريعت به آنها بنگرد. زيرا اين قبيل از عرف‌ها تجسمي از درك عقل است و سنديت عقل مقبول همه فقهاي شيعه و سني است.

کتاب فقه و عرف نوشته ابوالقاسم علیدوست است و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است. اهمیت عرف و قواعد عرفی، در نظام های حقوقی بر کسی پوشیده نیست. نظام های حقوقی، همه در محیط عرف شکل گرفته و به مدد اندیشه ها و نظریه های فلسفی حقوقی رشد و توسعه یافته اند. هرچند وجود تطوراتی چون روی آوران به قوانین نوشته در برخی نظام های حقوقی از اهمیت عرف کاسته، اما هنوز هم باقی مانده آن گسترده و با اهمیت است. نظام های حقوقی فقهی اسلام نیز از این امر برکنار نمانده است. نقش عرف، در نظام حقوقی اسلام چه در مقام استنباط احکام و چه در مقام تطبیق و اجرای قواعد، بسی والا و ارزنده است. در این میان آن چه اهمیت دارد، کاویدن مرزهای دقیق و کاربردهای ظریف عرف و زدودن برخی برداشت های ناروا از کاربرد عرف است.پژوهش حاضر در کتاب فقه و عرف، کاری از گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی است که به منظور بررسی رابطه عرف با شریعت و نقش آن در استنباط احکام به نگارش درآمده است. کتاب فقه و عرف به قلم ابوالقاسم علیدوست در سه بخش با ساختاز زیر تدوین شده است: بخش نخست، به بیان کلیات، تحلیل مفاهیم تحقیق و واژه های همسو می پردازد. بخش دوم، از کارایی های عرف در استنباط احکام شرع دردو فصل بحث می نماید. در فصل نخست از کارایی استقلالی گفتگو نموده، آن را غیر قابل قبول می داند و در فصل دوم به بیان کارایی ابزاری و موارد آن پرداخته است. بخش سوم، به بحث از پرسش ها، پاسخ ها و آسیب های موجود در مسیر کاربرد عرف در فقه، اجتهاد و شریعت می پردازد.

برگرفته از «https://feqhemoaser.com/index.php?title=کاربر:Khoshnudi/صفحه_تمرین&oldid=44654»