نمایش چهره شخصیت‌های دینی (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها
اصلاح نشانی وب |
|||
| (۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{منابع مطالعاتی}} | {{منابع مطالعاتی}} | ||
[[نمایش چهره شخصیت‌های دینی]] | [[نمایش چهره شخصیت‌های دینی]] در سریال‌ها و فیلم‌ها از مسائلی است که با ورود صنعت فیلم و سینما به حوزه‌های دینی پیش‌روی فقه قرار گرفته است. در این باره پرسش‌هایی در فقه معاصر طرح شده است؛ از جمله: آیا منبع واقعی برای طراحی چهره معصومین یا اولیا الله وجود دارد؟ در صورت وجود چنین منابعی، آیا از نظر فقهی مجوزی برای تصویرگری این اشخاص وجود دارد؟ بر اساس کدام دلائل فقهی می‌توان قائل به جواز یا عدم جواز نمایش تصویر معصومان یا اولیای الهی شد؟ در صورت عدم جواز تصویرگری چهره معصومان با بازیگران واقعی، آیا می‌توان از تکنیک پویانمایی برای این کار استفاده کرد؟ آیا نمایش چهرهها با مقدس بودن ایشان منافات دارد؟ منابع تاریخی در این موضوع چه می‌گوید؟ حکم حرمت به تصویر کشیدن از احکام اولیه است یا ثانوی؟ | ||
مقدس بودن شخصیت‌های دینی در بین پیروان ادیان تا حدی است که در بسیاری از مواقع نمایش چهره‌های این اشخاص را برنمی‌تابند؛ به همین دلیل فیلم‌سازان در نمایش این چهرهها از افکت‌های نور و مانند آن استفاده می‌کنند. در این میان، بسیاری از فقها به دلیل امکان وهن شخصیت‌های دینی با نمایش چهره آنها در فیلم‌ها و سریال‌ها با این موضوع مخالفت کرده و آن را حرام دانسته‌اند. در مقابل، تعدادی از فقها مانند سید علی سیستانی و سید علی خامنه‌ای با شرط حفظ شأن شخصیت دینی و عدم هتک وجه آنان، تصویرگری چهره آنان را بلا مانع دانسته‌اند. | |||
این نوشتار مقالات، گفت‌وگوها و دیگر آثاری که درباره این موضوع شکل گرفته‌اند را گرد آورده است. | |||
== کتاب‌ها== | == کتاب‌ها== | ||
=== فارسی=== | |||
# معصومین در قاب رسانه: بررسی فقهی تصویرگری و نمایش چهره معصومین، مریم آخوندی، قم، انتشارات شب چراغ، ۱۴۰۱ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/01/14010830159.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید] | |||
# تصویرسازی انبیاء و معصومین (ع) در رسانه از منظر فقه، وحید معینی‌فر، ساری، انتشارات توسعه علوم، ۱۴۰۱ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/01/14010406024.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید] | |||
# خورشید در قاب: پژوهشی پیرامون تصویرگری معصومین در سینما، رحمت‌الله امیدوار، تهران، انتشارات سوره مهر، ۱۳۸۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/84/84213154.pdf صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید] | |||
=== عربی=== | === عربی=== | ||
# حكم تجسيد الأنبياء والصحابة، صالح بن مقبل بن عبدالله العصيمي، دار الصميعي للنشر والتوزيع، ۲۰۱۵م. | # حكم تجسيد الأنبياء والصحابة، صالح بن مقبل بن عبدالله العصيمي، دار الصميعي للنشر والتوزيع، ۲۰۱۵م. | ||
# التنكيل على من أجاز دخول حياة ألأنبياء والصحابة فى التمثيل، سامح بن محمد بن أحمد، ۲۰۱۵م. [https://www.noor-book.com/كتاب-التنكيل-علي-من-اجاز-دخول-حياه-الانبياء-والصحابه-في-التمثيل-pdf# اصل کتاب] | # التنكيل على من أجاز دخول حياة ألأنبياء والصحابة فى التمثيل، سامح بن محمد بن أحمد، ۲۰۱۵م. [https://www.noor-book.com/كتاب-التنكيل-علي-من-اجاز-دخول-حياه-الانبياء-والصحابه-في-التمثيل-pdf# اصل کتاب] | ||
# الخلاصة في حكم تمثيل الأنبياء والصحابة، محمد الفريح، دار اللؤلؤة للطباعة والنشر، ۲۰۱۳م. | # الخلاصة في حكم تمثيل الأنبياء والصحابة، محمد الفريح، دار اللؤلؤة للطباعة والنشر، ۲۰۱۳م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-book/الخلاصة-في-حكم-تمثيل-الأنبياء-والصحاب/?perpage=20&o کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | ||
# حكم تمثيل الصحابة والأنبياء (زجر السفهاء عن إباحة تمثيل الصحابة والأنبياء)، الشيخ عبدالرحمن بن سعد الشثري، سعودی، دارالهدایه، ۱۴۳۳هـ/۲۰۱۲م. [https://www.alukah.net/Books/Files/Book_2699/BookFile/companions.pdf اصل کتاب] | # حكم تمثيل الصحابة والأنبياء (زجر السفهاء عن إباحة تمثيل الصحابة والأنبياء)، الشيخ عبدالرحمن بن سعد الشثري، سعودی، دارالهدایه، ۱۴۳۳هـ/۲۰۱۲م. [https://www.alukah.net/Books/Files/Book_2699/BookFile/companions.pdf اصل کتاب] | ||
== مقاله‌ها== | == مقاله‌ها== | ||
=== فارسی === | |||
# بررسی فقهی بازنمایی چهره معصومان(ع) در فیلم و سریال، مریم آخوندی، [[فصلنامه دین و رسانه]]، شماره ۱۰۲، ۱۳۹۳ش. [http://pajuhesh.irc.ir/Product/magazine/show.text/id/2031/book_keyword//occasion//index/1/indexId/240978 | # بررسی فقهی بازنمایی چهره معصومان(ع) در فیلم و سریال، مریم آخوندی، [[فصلنامه دین و رسانه]]، شماره ۱۰۲، ۱۳۹۳ش. [http://pajuhesh.irc.ir/Product/magazine/show.text/id/2031/book_keyword//occasion//index/1/indexId/240978 مقاله را از اینجا بخوانید] | ||
# چهره‌نگاری معصومان از حکم تا مصداق، معرفی و نقد، سید علی‌محمد رفیعی، کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره ۱۳۵، دی ۱۳۸۷ش. | # چهره‌نگاری معصومان از حکم تا مصداق، معرفی و نقد، سید علی‌محمد رفیعی، کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره ۱۳۵، دی ۱۳۸۷ش. [https://ensani.ir/file/download/article/20140714093213-9324-1536.pdf مقاله را از اینجا بخوانید] | ||
# نمایش انبیاء و امامان در سینما از دیدگاه فقیهان، مجله نقد سینما، شماره ۱۱، ۱۳۷۶ش. [ | # نمایش انبیاء و امامان در سینما از دیدگاه فقیهان، مجله نقد سینما، شماره ۱۱، ۱۳۷۶ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/نمایش-انبیاء-و-امامان-در-سینما-از-دیدگا/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | ||
===عربی=== | ===عربی=== | ||
# تمثيل الصحابة بين المنع والإجازة وأثر فقه الموازنات في هذه النازلة، عنود محمد عبدالمحسن الخضيري، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف (مصر)، | # حكم تمثيل الأنبياء والصّحابة في الأعمال الفنيّة التمثيلية دراسة فقهية مقارنة، أحمد مصطفى معوض محمد محرم، مجلة البحوث الفقهیة والقانونیة (دمنهور- مصر)، شماره ۴۳، ۲۰۲۳م. [https://jlr.journals.ekb.eg/article_323137_2226c5e952651660144f4439cad06a6e.pdf مقاله را از اینجا بخوانید] | ||
# تطبيق قواعد فقة الموازنات والمقاصد على نازلة تمثيل الصحابة (Dramatic Personification of the Prophet's Companions from Balance and Purpose Fiqh Perspective)، عبدالسلام بن إبراهيم بن محمد الحصين، مجلة العلوم الإنسانية والإدارية (عربستان)، شماره ۶، ۲۰۱۴م / ۱۴۳۶ق. | # حكم تمثيل الصحابة في الأعمال الفنية، رفيف نبيل أمير، مجلة الدراسات الاسلامية والبحوث الاكاديمية (مصر)، شماره ۹۸، ۲۰۲۰م. [https://mdak.journals.ekb.eg/article_132264_c7410b37fefa669e9c50fe6a55d0fb3e.pdf مقاله را از اینجا بخوانید] | ||
# تمثيل أدوار الأنبياء والصحابة في الأفلام والمسلسلات، عبدالقاهر محمد أحمد قمر، جده، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https://www.noor-book.com/كتاب-تمثيل-أدوار-الأنبياء-والصحابة-في-الأفلام-والمسلسلات-pdf# | # تمثيل الصحابة بين المنع والإجازة وأثر فقه الموازنات في هذه النازلة، عنود محمد عبدالمحسن الخضيري، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف (مصر)، مجلد ۱۹، شماره ۳، ۲۰۱۷م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/تمثيل-الصحابة-بين-المنع-والإجازة-وأثر/?perpage= کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | ||
# تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية، صَالحُ بْنُ مُقبِلٍ العُصَيْمِيَّ، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https:// | # تطبيق قواعد فقة الموازنات والمقاصد على نازلة تمثيل الصحابة (Dramatic Personification of the Prophet's Companions from Balance and Purpose Fiqh Perspective)، عبدالسلام بن إبراهيم بن محمد الحصين، مجلة العلوم الإنسانية والإدارية (عربستان)، شماره ۶، ۲۰۱۴م / ۱۴۳۶ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/تطبيق-قواعد-فقة-الموازنات-والمقاصد-عل/?perpage= کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | ||
# تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال، محمد صلاح‌الدین المستاوی، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https:// | # تمثيل أدوار الأنبياء والصحابة في الأفلام والمسلسلات، عبدالقاهر محمد أحمد قمر، جده، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https://www.noor-book.com/كتاب-تمثيل-أدوار-الأنبياء-والصحابة-في-الأفلام-والمسلسلات-pdf# مقاله را از اینجا بخوانید] | ||
# تمثيل الصحابة بين المصلحة والمفسدة، عبدالرحمن بن حسن النفيسه، مجلة البحوث الفقهية المعاصرة، دوره ۲۳، شماره ۹۱، ۲۰۱۱م / ۱۴۳۲ق. | # تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية، صَالحُ بْنُ مُقبِلٍ العُصَيْمِيَّ، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/تجسيد-الأنبياء-والصحابة-في-الأعمال-ال/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | ||
# حكم تمثيل الصحابة في مسرحية أو فيلم سينمائي، الرئاسة العامة للبحوث العلمية والإفتاء. اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء (عربستان)، مجلة البحوث الإسلامية، دوره ۱، شماره ۱، ۱۹۷۵م / ۱۳۹۵ق. | # حكم تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية، عبد الله بن سليمان المنيع، الدورة الحادية والعشرون لمؤمتر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https://sciences.univeyes.net/fiqh02001/fiqh02973.pdf مقاله را از اینجا بخوانید] | ||
# تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال، محمد صلاح‌الدین المستاوی، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. [https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/تجسيد-الأنبياء-والصحابة-في-الأعمال-ال-2/?perpag کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# تمثيل الصحابة بين المصلحة والمفسدة، عبدالرحمن بن حسن النفيسه، مجلة البحوث الفقهية المعاصرة، دوره ۲۳، شماره ۹۱، ۲۰۱۱م / ۱۴۳۲ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/تمثيل-الصحابة-بين-المصلحة-والمفسدة-فا/?perpage= کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# حكم تمثيل الصحابة في مسرحية أو فيلم سينمائي، الرئاسة العامة للبحوث العلمية والإفتاء. اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء (عربستان)، مجلة البحوث الإسلامية، دوره ۱، شماره ۱، ۱۹۷۵م / ۱۳۹۵ق.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/حكم-تمثيل-الصحابة-في-مسرحية-أو-فيلم-سين/?perpag کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
=== | ===سایر=== | ||
# | # تمثیل الانبیاء (انبیا پر فلم سازی) اور اسلامی شریعت کا نقطہ نظر، محمد عادل خان ابظاہر، جلد ۲، شمارہ ۱، ۲۰۱۵م. [http://burjis.ustb.edu.pk/images/Burjis_2_1/A_1.pdf مقاله را از اینجا بخوانید] | ||
== پایان‌نامه‌ها == | == پایان‌نامه‌ها == | ||
# بررسی نظریات مختلف در چهره پوشانی پیامبر(ص) در نگارگری ایرانی دوره صفوی (مکاتب تبریز، قزوین | === فارسی === | ||
# تصویرگری معصومین علیهم السلام از منظر فقه، مرتضی خوش‌نویس‌زاده اصفهانی، دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/ | # بررسی نظریات مختلف در چهره پوشانی پیامبر(ص) در نگارگری ایرانی دوره صفوی (مکاتب تبریز، قزوین و مشهد)، مونا میرجلیلی مهنا، رساله دکتری، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/بررسی-نظریات-مختلف-در-چهره-پوشانی-پیام/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | ||
# تصویرگری معصومین علیهم السلام از منظر فقه، مرتضی خوش‌نویس‌زاده اصفهانی، رساله دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/تصویرگری-معصومین-علیهم-السلام-از-منظر/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر] | |||
# تصویرگری معصومین در رسانه، محمد رسولی نمرور، کارشناسی ارشد، دانشکده دین و رسانه، دانشگاه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/3244421ba96ab70c571f389255a389db اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید] | |||
== منابع | == سایر منابع == | ||
=== فارسی === | === فارسی === | ||
# | # موضوع شناسی فقهی نمایش چهره معصومین علیهم السلام در هنرهای دراماتیک، نصرت‌الله تابش و علی نهاوندی، نشست علمی در پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، تاریخ برگزاری ۱۳ تیر ۱۴۰۲ش؛ تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://riicj.com/session/jurisprudential-thematics-of-showing-the-faces-of-the-innocents-in-dramatic-arts/ لینک نشست] | ||
# | # بررسی بازنمایی معصومین و مقدسین در سینما و تلویزیون بر اساس اضلال و هتک حرمت محترمات، محمدعلی حیدری و عبدالکریم خیامی، نشست علمی در مرکز فقهی ائمه اطهار، تاریخ درج ۱۳ اسفند ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://bayazizade.ir/گزارش-خبری-از-نشست-تخصصی-بررسی-بازنما/ لینک نشست] | ||
# | # موضوع شناسی فقهی بازنمایی چهره معصومین در آثار نمایشی، علی نهاوندی، نشست علمی در مرکز فقهی ائمه اطهار، تاریخ درج ۲۱ اسفند ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://research.markazfeqhi.com/content/کرسی-علمی-ترویجی-موضوع-شناسی-فقهی-بازنمایی-چهره-معصومین-در-آثار-نمایشی-در-مرکز-فقهی-ائمه لینک نشست] | ||
# | # نمایش چهره معصومین در فیلم‌ها چه موقع جایز است؟، [[ابوالقاسم علیدوست]]، گفتگو با خبرگزاری مهر، تاریخ درج ۲۱ آذر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://www.mehrnews.com/news/5366510/نمایش-چهره-معصومین-در-فیلم-ها-چه-موقع-جایز-است لینک گفت‌وگو] | ||
# «موافقان و مخالفان نمایش چهره حضرت عباس (ع) چه می‌گویند؟». [https://www.tabnak.ir/fa/news/381782/موافقان-و-مخالفان-نمایش-چهره-حضرت-عباس-ع-چه-می‌گویند | # حرمت ثانویه اصلی‌ترین علت عدم نمایش چهره معصومین در آثار سینمایی است، احسان شریعتی، گفتگو با سایت وسائل، تاریخ درج ۳۰ تیر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش.[http://vasael.ir/fa/news/2677 لینک گفتگو] | ||
# نمایش چهره معصومین در سینما جایگاه این بزرگواران را تنزل می دهد، سید هاشم بطحائی، گفتگو با سایت وسائل، ۱۰ شهریور ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. [http://vasael.ir/fa/news/3033/ لینک گفتگو] | |||
# آیا نشان دادن چهره حضرت عباس(ع) از لحاظ فقهی ایراد دارد؟، مهدی هادوی تهرانی، گفتگو با روزنامه خراسان، مندرج در سایت مشرق، تاریخ درج ۲۲ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://www.mashreghnews.ir/news/440451/آیا-نشان-دادن-چهره-حضرت-عباس-ع-از-لحاظ-فقهی-ایراد-دارد لینک گفت‌وگو] | |||
# مانع شرعی نمایش اولیاء دین در فیلم‌ها چیست؟، سعید اصفهانیان، گفتگو با خبرگزاری مهر، تاریخ درج ۲۱ اسفند ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://www.mehrnews.com/news/2253444 لینک گفت‌وگو] | |||
# نکته‌هایی درباره نمایش چهره بازیگران ایفاگر نقش‌های معصومان و قدیسان در سینما، مهرزاد دانش، یادداشت در ماهنامه فیلم، تاریخ درج ۲۴ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://film-magazine.com/news/iran/821/ لینک یادداشت] | |||
# «موافقان و مخالفان نمایش چهره حضرت عباس (ع) چه می‌گویند؟» مندرج در سایت تابناک، تاریخ درج ۵ اسفند ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://www.tabnak.ir/fa/news/381782/موافقان-و-مخالفان-نمایش-چهره-حضرت-عباس-ع-چه-می‌گویند لینک مطلب] | |||
=== عربی === | === عربی === | ||
# «تمثيلُ الأنبياءِ كُفرٌ وتمثيلُ الصَّحابةِ وغيرِهم من ساداتِ الأُمَّةِ حرامٌ»، | # «تمثيلُ الأنبياءِ كُفرٌ وتمثيلُ الصَّحابةِ وغيرِهم من ساداتِ الأُمَّةِ حرامٌ»، عبد الرحمن بن ناصر البَرَّاك، یادداشت مندرج در سایت الدرر السنیة، تاریخ درج ۱۵ رمضان ۱۴۳۲ق، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://dorar.net/article/948/تمثيل-الأنبياء-كفر-وتمثيل-الصحابة-وغيرهم-من-سادات-الأمة-حرام لینک یادداشت] | ||
# «بيانٌ في حُكمِ تَمثيلِ الصحابةِ كما في مُسلسلِ الفاروقِ | # «بيانٌ في حُكمِ تَمثيلِ الصحابةِ كما في مُسلسلِ الفاروقِ وغَيرِه»، علوی بن عبدالقادر السقاف، یادداشت مندرج در سایت الدرر السنیة، تاریخ درج ۱۹ شعبان ۱۴۳۳ق، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://dorar.net/article/1288 لینک یادداشت] | ||
# «علماء الأزهر: تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية... حرام شرعا»، | # «علماء الأزهر: تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية... حرام شرعا»، حسـني كمـال و إبراهيم عمران، یادداشت مندرج در سایت الاهرام، تاریخ درج ۲۹ صفر ۱۴۳۵ق، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://gate.ahram.org.eg/daily/News/1051/41/250848/فكر-دينى/علماء-الأزهر-تجسيد-الأنبياء-والصحابة-في-الأعمال-.aspx لینک یادداشت] | ||
# «حكم تجسيد الأنبياء بالدراما، خلاف مستمر»، محمود مهنی. [https://digilib.feqhemoaser.com/nr/حكم-تجسيد-الأنبياء-بالدراما،-خلاف-مست/ لینک یادداشت] | |||
# «حكم تمثيل الأنبياء في الأفلام والمسلسلات»، مندرج در سایت الموسوعة المیسرة فی الفقه القضایا المعاصرة، تاریخ درج ۲۰۲۱/۵/۵م، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://erej.org/حكم-تمثيل-الأنبياء-في-الأفلام-والمسلس/ لینک یادداشت] | |||
# «الحكم الشرعي في تمثيل الأنبياء والملائكة والصحابة»، مندرج در سایت طریق الاسلام، تاریخ درج ۲۰۲۱/۲/۹م، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. [https://ar.islamway.net/micropost/13069/الحكم-الشرعي-في-تمثيل-الأنبياء-والملائكة-والصحابة-المقدمة-الحمدالله-رب-العالمين-والصلاة لینک مطلب] | |||
# «حكم تجسيد الأنبياء بالدراما، خلاف مستمر»، | |||
# «حكم تمثيل الأنبياء في الأفلام | [[رده:بروزرسانی ۱۴۰۲]] | ||
# «الحكم الشرعي في تمثيل الأنبياء والملائكة | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۰۶
نمایش چهره شخصیت‌های دینی در سریال‌ها و فیلم‌ها از مسائلی است که با ورود صنعت فیلم و سینما به حوزه‌های دینی پیش‌روی فقه قرار گرفته است. در این باره پرسش‌هایی در فقه معاصر طرح شده است؛ از جمله: آیا منبع واقعی برای طراحی چهره معصومین یا اولیا الله وجود دارد؟ در صورت وجود چنین منابعی، آیا از نظر فقهی مجوزی برای تصویرگری این اشخاص وجود دارد؟ بر اساس کدام دلائل فقهی می‌توان قائل به جواز یا عدم جواز نمایش تصویر معصومان یا اولیای الهی شد؟ در صورت عدم جواز تصویرگری چهره معصومان با بازیگران واقعی، آیا می‌توان از تکنیک پویانمایی برای این کار استفاده کرد؟ آیا نمایش چهرهها با مقدس بودن ایشان منافات دارد؟ منابع تاریخی در این موضوع چه می‌گوید؟ حکم حرمت به تصویر کشیدن از احکام اولیه است یا ثانوی؟
مقدس بودن شخصیت‌های دینی در بین پیروان ادیان تا حدی است که در بسیاری از مواقع نمایش چهره‌های این اشخاص را برنمی‌تابند؛ به همین دلیل فیلم‌سازان در نمایش این چهرهها از افکت‌های نور و مانند آن استفاده می‌کنند. در این میان، بسیاری از فقها به دلیل امکان وهن شخصیت‌های دینی با نمایش چهره آنها در فیلم‌ها و سریال‌ها با این موضوع مخالفت کرده و آن را حرام دانسته‌اند. در مقابل، تعدادی از فقها مانند سید علی سیستانی و سید علی خامنه‌ای با شرط حفظ شأن شخصیت دینی و عدم هتک وجه آنان، تصویرگری چهره آنان را بلا مانع دانسته‌اند.
این نوشتار مقالات، گفت‌وگوها و دیگر آثاری که درباره این موضوع شکل گرفته‌اند را گرد آورده است.
کتاب‌ها
فارسی
- معصومین در قاب رسانه: بررسی فقهی تصویرگری و نمایش چهره معصومین، مریم آخوندی، قم، انتشارات شب چراغ، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- تصویرسازی انبیاء و معصومین (ع) در رسانه از منظر فقه، وحید معینی‌فر، ساری، انتشارات توسعه علوم، ۱۴۰۱ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- خورشید در قاب: پژوهشی پیرامون تصویرگری معصومین در سینما، رحمت‌الله امیدوار، تهران، انتشارات سوره مهر، ۱۳۸۶ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
عربی
- حكم تجسيد الأنبياء والصحابة، صالح بن مقبل بن عبدالله العصيمي، دار الصميعي للنشر والتوزيع، ۲۰۱۵م.
- التنكيل على من أجاز دخول حياة ألأنبياء والصحابة فى التمثيل، سامح بن محمد بن أحمد، ۲۰۱۵م. اصل کتاب
- الخلاصة في حكم تمثيل الأنبياء والصحابة، محمد الفريح، دار اللؤلؤة للطباعة والنشر، ۲۰۱۳م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حكم تمثيل الصحابة والأنبياء (زجر السفهاء عن إباحة تمثيل الصحابة والأنبياء)، الشيخ عبدالرحمن بن سعد الشثري، سعودی، دارالهدایه، ۱۴۳۳هـ/۲۰۱۲م. اصل کتاب
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی فقهی بازنمایی چهره معصومان(ع) در فیلم و سریال، مریم آخوندی، فصلنامه دین و رسانه، شماره ۱۰۲، ۱۳۹۳ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- چهره‌نگاری معصومان از حکم تا مصداق، معرفی و نقد، سید علی‌محمد رفیعی، کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره ۱۳۵، دی ۱۳۸۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- نمایش انبیاء و امامان در سینما از دیدگاه فقیهان، مجله نقد سینما، شماره ۱۱، ۱۳۷۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- حكم تمثيل الأنبياء والصّحابة في الأعمال الفنيّة التمثيلية دراسة فقهية مقارنة، أحمد مصطفى معوض محمد محرم، مجلة البحوث الفقهیة والقانونیة (دمنهور- مصر)، شماره ۴۳، ۲۰۲۳م. مقاله را از اینجا بخوانید
- حكم تمثيل الصحابة في الأعمال الفنية، رفيف نبيل أمير، مجلة الدراسات الاسلامية والبحوث الاكاديمية (مصر)، شماره ۹۸، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا بخوانید
- تمثيل الصحابة بين المنع والإجازة وأثر فقه الموازنات في هذه النازلة، عنود محمد عبدالمحسن الخضيري، مجلة كلية الشريعة والقانون بتفهنا الأشراف (مصر)، مجلد ۱۹، شماره ۳، ۲۰۱۷م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تطبيق قواعد فقة الموازنات والمقاصد على نازلة تمثيل الصحابة (Dramatic Personification of the Prophet's Companions from Balance and Purpose Fiqh Perspective)، عبدالسلام بن إبراهيم بن محمد الحصين، مجلة العلوم الإنسانية والإدارية (عربستان)، شماره ۶، ۲۰۱۴م / ۱۴۳۶ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تمثيل أدوار الأنبياء والصحابة في الأفلام والمسلسلات، عبدالقاهر محمد أحمد قمر، جده، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. مقاله را از اینجا بخوانید
- تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية، صَالحُ بْنُ مُقبِلٍ العُصَيْمِيَّ، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حكم تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية، عبد الله بن سليمان المنيع، الدورة الحادية والعشرون لمؤمتر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. مقاله را از اینجا بخوانید
- تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال، محمد صلاح‌الدین المستاوی، دورة الحادیة والعشرون لمؤتمر مجمع الفقه الاسلامي الدولي، ۲۰۱۳م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تمثيل الصحابة بين المصلحة والمفسدة، عبدالرحمن بن حسن النفيسه، مجلة البحوث الفقهية المعاصرة، دوره ۲۳، شماره ۹۱، ۲۰۱۱م / ۱۴۳۲ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حكم تمثيل الصحابة في مسرحية أو فيلم سينمائي، الرئاسة العامة للبحوث العلمية والإفتاء. اللجنة الدائمة للبحوث العلمية والإفتاء (عربستان)، مجلة البحوث الإسلامية، دوره ۱، شماره ۱، ۱۹۷۵م / ۱۳۹۵ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر
- تمثیل الانبیاء (انبیا پر فلم سازی) اور اسلامی شریعت کا نقطہ نظر، محمد عادل خان ابظاہر، جلد ۲، شمارہ ۱، ۲۰۱۵م. مقاله را از اینجا بخوانید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی نظریات مختلف در چهره پوشانی پیامبر(ص) در نگارگری ایرانی دوره صفوی (مکاتب تبریز، قزوین و مشهد)، مونا میرجلیلی مهنا، رساله دکتری، دانشگاه ادیان و مذاهب، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تصویرگری معصومین علیهم السلام از منظر فقه، مرتضی خوش‌نویس‌زاده اصفهانی، رساله دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تصویرگری معصومین در رسانه، محمد رسولی نمرور، کارشناسی ارشد، دانشکده دین و رسانه، دانشگاه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۶ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
سایر منابع
فارسی
- موضوع شناسی فقهی نمایش چهره معصومین علیهم السلام در هنرهای دراماتیک، نصرت‌الله تابش و علی نهاوندی، نشست علمی در پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر، تاریخ برگزاری ۱۳ تیر ۱۴۰۲ش؛ تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک نشست
- بررسی بازنمایی معصومین و مقدسین در سینما و تلویزیون بر اساس اضلال و هتک حرمت محترمات، محمدعلی حیدری و عبدالکریم خیامی، نشست علمی در مرکز فقهی ائمه اطهار، تاریخ درج ۱۳ اسفند ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک نشست
- موضوع شناسی فقهی بازنمایی چهره معصومین در آثار نمایشی، علی نهاوندی، نشست علمی در مرکز فقهی ائمه اطهار، تاریخ درج ۲۱ اسفند ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک نشست
- نمایش چهره معصومین در فیلم‌ها چه موقع جایز است؟، ابوالقاسم علیدوست، گفتگو با خبرگزاری مهر، تاریخ درج ۲۱ آذر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک گفت‌وگو
- حرمت ثانویه اصلی‌ترین علت عدم نمایش چهره معصومین در آثار سینمایی است، احسان شریعتی، گفتگو با سایت وسائل، تاریخ درج ۳۰ تیر ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش.لینک گفتگو
- نمایش چهره معصومین در سینما جایگاه این بزرگواران را تنزل می دهد، سید هاشم بطحائی، گفتگو با سایت وسائل، ۱۰ شهریور ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک گفتگو
- آیا نشان دادن چهره حضرت عباس(ع) از لحاظ فقهی ایراد دارد؟، مهدی هادوی تهرانی، گفتگو با روزنامه خراسان، مندرج در سایت مشرق، تاریخ درج ۲۲ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک گفت‌وگو
- مانع شرعی نمایش اولیاء دین در فیلم‌ها چیست؟، سعید اصفهانیان، گفتگو با خبرگزاری مهر، تاریخ درج ۲۱ اسفند ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک گفت‌وگو
- نکته‌هایی درباره نمایش چهره بازیگران ایفاگر نقش‌های معصومان و قدیسان در سینما، مهرزاد دانش، یادداشت در ماهنامه فیلم، تاریخ درج ۲۴ تیر ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک یادداشت
- «موافقان و مخالفان نمایش چهره حضرت عباس (ع) چه می‌گویند؟» مندرج در سایت تابناک، تاریخ درج ۵ اسفند ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید ۶ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک مطلب
عربی
- «تمثيلُ الأنبياءِ كُفرٌ وتمثيلُ الصَّحابةِ وغيرِهم من ساداتِ الأُمَّةِ حرامٌ»، عبد الرحمن بن ناصر البَرَّاك، یادداشت مندرج در سایت الدرر السنیة، تاریخ درج ۱۵ رمضان ۱۴۳۲ق، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک یادداشت
- «بيانٌ في حُكمِ تَمثيلِ الصحابةِ كما في مُسلسلِ الفاروقِ وغَيرِه»، علوی بن عبدالقادر السقاف، یادداشت مندرج در سایت الدرر السنیة، تاریخ درج ۱۹ شعبان ۱۴۳۳ق، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک یادداشت
- «علماء الأزهر: تجسيد الأنبياء والصحابة في الأعمال الفنية... حرام شرعا»، حسـني كمـال و إبراهيم عمران، یادداشت مندرج در سایت الاهرام، تاریخ درج ۲۹ صفر ۱۴۳۵ق، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک یادداشت
- «حكم تجسيد الأنبياء بالدراما، خلاف مستمر»، محمود مهنی. لینک یادداشت
- «حكم تمثيل الأنبياء في الأفلام والمسلسلات»، مندرج در سایت الموسوعة المیسرة فی الفقه القضایا المعاصرة، تاریخ درج ۲۰۲۱/۵/۵م، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک یادداشت
- «الحكم الشرعي في تمثيل الأنبياء والملائكة والصحابة»، مندرج در سایت طریق الاسلام، تاریخ درج ۲۰۲۱/۲/۹م، تاریخ بازدید ۸ خرداد ۱۴۰۳ش. لینک مطلب