کاربر:Khoshnudi/صفحه تمرین۳: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه فقه معاصر
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Khoshnudi (بحث | مشارکت‌ها)
۷٬۳۱۱ ویرایش‌ها
Khoshnudi (بحث | مشارکت‌ها)
۷٬۳۱۱ ویرایش‌ها
 
(۱۶۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
==کتاب‌ها==
{{نویسنده
آتی
|نویسنده = مجید خشنودی
===فارسی===
|گردآوری =
#تحلیل فقهی و حقوقی معاملات سلف در بورس (عملی کاربردی)، خدیجه رضائی، مهر کلام‏‫، ۱۳۹۹ش.
}}
#فقه مسائل نوپدید: قرارداد آتی و اختیار معامله، مرتضی ترابی، توحید قم‏‫، ۱۳۹۸ش.
#جستاری بر ابعاد فقهی و مالی قراردادهای آتی در بازار نفت، سیدمهدی پاکذات، مرتضی مرتضوی‌ کاخکی‏‫؛ موسسه چاپ و انتشارات‏‫، ۱۳۹۸ش.‬
#فارکس آتی بررسی مالی و فقهی، عبدالمجید محمدی، پیمان اکبری، اکبر ویسمرادی، محسن آقایی، سارینا پژوه، ۱۳۹۵ش.
#مروری بر مشتقات و بازارهای آتی، داریوش رفیعی، ترمه، ‏‫۱۳۹۳ش.‬
#فارکس آتی(بررسی مالی و فقهی)،عبدالمجید محمدی٬ پیمان اکبری ٬اکبر ویسمرادی محمدی، رساوش، ‏‫۱۳۹۲ش.‬
#بررسی مبانی فقهی قراردادهای آتی، ریحانه حسن پور، جوهر حیات، ۱۳۷۰ش.


===عربی===
{{جعبه اطلاعات کتاب
#أساسيات عقود المشتقات (العقود الآجلة و المستقبلية و عقود الخيار و المبادلة)، منير ابراهيم هندي، المكتب العربي الحديث، ۲۰۱۶م.
| عنوان = اقتصادنا
#عقود المشتقات المالية، هاشم السعدنی، خلیفة بدوی، دار الفکر الجامعی، ۲۰۱۳م. [https://www.noor-book.com/book/pdfhtml/39a1853d3c35225377e9a1b2c795c1d7/3/aa76d2b13222da372789027ec65834e4/NmFmZWU2ZWE4ZGM0NzQ5N2UyNzYzMTRiZTk2NWZiOGViYzIwODk2NGQwMmNiNjUyMTAzMmQwNTIyMTkwNzg5OWIzYWQ2ZGQyYzQwYjg4MmRlN2NkMzJkZGZkYjUyZjI2NGZmNTA2ZWRmNDQ2OWU2NWQ3M2ZkOTQ2NmVjMjA0M2ZOb2J1cFdmUXU0WnhXMTJ1L2JDTnR5b240ejNnUDhkSVlJYnB2NmN3b3NEaTlCbk1ZaEx0QlBsM2ovRVZacEQy از اینجا ببینید]
| تصویر = اقتصادنا.jpg
#العقود المستقبلية و حكمها الفقهي، مبارك بن سليمان آل فواز، الأسواق المالية من منظور إسلامي، ۲۰۱۰م.
| اندازه تصویر =
| توضیح_تصویر =
| نام‌های دیگر =
| نویسنده = [[سید محمدباقر صدر]]
| تاریخ نگارش =
| موضوع = فقه اقتصاد
| سبک = گزارشی تحلیلی
| زبان = عربی
| ویراستار =
| به تصحیح =
| به کوشش =
| تصویرگر =
| طراح جلد =
| تعداد جلد = یک
| تعداد صفحات = ۹۰۰ص
| قطع = رقعی (گالینگور)
| مجموعه =
| ترجمه به دیگر زبان‌ها =
| ناشر = مکتبة جامع النقی العامة
| محل نشر = کویت
| تاریخ نشر =
| نوبت چاپ =
| شمارگان =
| شابک =
}}


==مقاله‌ها==
'''اِقتصادُنا'''، کتابی از [[سید محمد باقر صدر]] در زمینه [[اقتصاد اسلامی]]. این کتاب نظریه‌های اقتصادی مارکسیسم و سرمایه‌داری را معرفی و نقد کرده و سپس مکتب اقتصادی اسلام را ارائه داده است. هدف از نگارش کتاب، بیان مبانی اقتصاد اسلامی و تفاوت آن با دیگر مکاتب بزرگ اقتصادی بوده است. نظریه [[منطقة الفراغ]]، از مهم‌ترین دیدگاه‌های شهید صدر در زمینه اقتصاد اسلامی، در این کتاب مطرح شده است. از اقتصادنا، ترجمه‌هایی به زبان فارسی وجود دارد که کتاب اقتصاد ما ترجمه سیدمحمدمهدی برهانی و سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، از جمله آنها است.
===فارسی===
#تخلف انحلال قهری قراردادها از قصد متعاملین (با تاکید بر ضمان ناشی از وجه التزام قراردادهای آتی)، محمد رسول آهنگران، نوید امساکی، تحقیقات مالی اسلامی
شماره ۱، ۱۴۰۰ش.
#بررسی مشروعیت قرارداد آتی از دیدگاه آیت الله علی عندلیبی، علی ظهیری، پژوهش های فقهی تا اجتهاد، شماره ۸، ۱۳۹۹ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1638346094-10281-8-2.pdf از اینجا ببینید]
#بررسی فقهی و حقوقی قرادادهای مختلف در بورس اوراق بهادار، مسعود مارامائی، محمد محسنی دهکلانی، کنفرانس بین المللی فقه،حقوق، روانشناسی و علوم تربیتی در ایران و جهان اسلام، ۱۳۹۹ش.
#شیوه های بهبود قراردادهای آتی در بورس کالای ایران، مسعود طالبیان، سعید احمدی زاد، بورس اوراق بهادار، شماره ۵۰، ۱۳۹۹ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1613386094-9455-50-7.pdf از اینجا ببینید]
#نگاهی حقوقی به کارکرد، ماهیت و ساختار صندوق تضمین تسویه وجوه در بازار بورس و اوراق بهادار، سید علی حسینی، محمد صادق ذوقی، سید مرتضی شهیدی،
تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۸ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1589353669-9982-17-10.pdf از اینجا ببینید]
#تسلیم کالا جهت معامله آتی و ضمان آن از منظر فقه امامیه و حقوق موضوعه، سید محمد صادق موسوی، مریم پور طلوعی، فقه و حقوق خصوصی،شماره ۲، ۱۳۹۷ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1544620005-10171-2-1.pdf از اینجا ببینید]  
#کارایی قراردادهای آتی ارز، محمدرضا پاسبان، پرویز رحمتی، سارا غریبی، پژوهش های حقوق تطبیقی، شماره ۴، ۱۳۹۶. [http://ensani.ir/file/download/article/1561899870-9565-96-4-4.pdf از اینجا ببینید]
#بررسی فقهی قرارداد آتی آب و هوا بر مبنای فقه امامیه، غلامعلی معصومی نیا، میثم فدایی واحد، مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۶ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1538564902-9768-115.pdf از اینجا ببینید]
#بررسی فقهی و مالی قرارداد آتی شاخص سهام و ارائه مدل جایگزین، علی صالح آبادی، سبحان اسکینی، حامد تاجمیر ریاحی، تحقیقات مالی  اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۵ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20170708084829-9982-67.pdf از اینجا ببینید]
#چارچوب قرارداد آتی و اختیار معامله سبد سهام با کارکردهای قرارداد آتی و اختیار معامله شخص، [[سید عباس موسویان]]، رضا نجارزاده، مهران محمدی، علی صالح آبادی، تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۲، ۱۳۹۵ش. [https://www.sid.ir/FileServer/JF/4026213951001.pdf از اینجا ببینید]
#قراردادهای (مؤجّل) آتی در بورس اوراق بهادار، مرتضی چیت سازیان، مژگان نوع پرور، شماره ۱۷، ۱۳۹۵ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1637649801-10478-1400-96.pdf از اینجا ببینید]
#بررسی حقوقی فقهی قراردادهای آتی در بورس انرژی، عليرضا مشهدی زاده، شماره ۱۷، ۱۳۹۵ش. [https://www.sid.ir/FileServer/JF/6007213951707.pdf از اینجا ببینید]
#واکاوی فقهی قراردادهای آتی خاص و یکسان، احسان علی اکبری بابوکانی، وحید مقدم رضا عباسپور، مبانی فقهی حقوق اسلامی، شماره ۲، ۱۳۹۵ش. [http://ensani.ir/file/download/article/1637649945-10478-1400-106.pdf از اینجا ببینید]
#بررسی فقهی قرارداد آتی احکام و آثار آن بر مبنای فقه امامیه، غلامعلی معصومی نیا، میثم فدایی واحد، سید حمیدرضا صائمین، اقتصاد اسلامی، شماره ۵۸، ۱۳۹۴ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20160113131228-9436-139.pdf از اینجا ببینید]
#اعتبار قراردادهای آتی از منظر فقه امامیه، علیرضا فارسی پور، حمید بهرامی احمدی، محمدرضا پورابراهیمی، بورس اوراق بهادار، شماره ۲۷، ۱۳۹۳ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20150922114225-9455-122.pdf از اینجا ببینید]  
#بررسی روایی قبض در معاملات آتی بورس،حسین ناصری مقدم, داریوش بخردیان, اردوان ارژنگ، شماره ۸، ۱۳۹۲ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20140831122952-9836-18.pdf از اینجا ببینید]  
#بررسی حقوقی ساختار و اعتبار قرارداد آتي يکسان، حسين زاده جواد، حقوقی دادگستری، ش۸۰، ۱۳۹۱ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20140713121817-9511-42.pdf از اینجا ببینید]
#مطالعه فقهی و حقوقی پيمان آتی، محمد روشن،  مصطفی مظفری، قاسم علی جمالی ،عليرضا باغبان، مجله تحقيقات حقوقي، شماره ۵۷، ۱۳۹۱ش. [https://irisweb.ir/files/site1/rds_journals/697/article-697-443292.pdf از اینجا ببینید]
#تطبیق قرارداد آتی با بیع کلی، حسین پاشازاده، حجت خباز خدائی، فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۸، ۱۳۹۰ش. [https://www.sid.ir/FileServer/JF/6015513900910.pdf از اینجا ببینید]
#بررسی فقهی و مالی قرارداد آتی شاخص سهام و ارائه مدل جایگزین، علی صالح آبادی، سبحان اسکینی، حامد تاجمیر ریاحی، تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۵ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20170708084829-9982-67.pdf از اینجا ببینید]
#قراردادهای آتی ها و اختیار معامله ارزی از دیدگاه فقهی و اقتصادی، احمد شعبانی احمد بهاروندی، مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ش۱، ۱۳۸۹ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20130313093509-9768-23.pdf از اینجا ببینید]
#بررسی قراردادهای تاخت (SWAPS) و آتی ها (FUTURES) بعنوان ابزارهای تامین مالی جدید مطابق با عقود اسلامی و حقوق مدنی ایران،  محسن صيقلي ،حسين كنعاني مقدم ، مرکز مطالعات تکنولوژِی دانشگاه صنعتی شریف، ش۱، ۱۳۸۸ش. [https://www.sid.ir/FileServer/SF/12313880019.pdf از اینجا ببینید]
#قرارداد آتی و چالشهای فقهی آن، سید محمد حسینی، مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱، ۱۳۸۸ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20130313093433-9768-11.pdf از اینجا ببینید]
#تحلیل فقهی و اقتصادی قراردادهای آتی، مجید یپره، مصطفی زه تابیان، بورس، شماره ۸۲، ۱۳۸۸ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20101113144827-p0120900820271-JG9MG.pdf از اینجا ببینید]  
#جزییات بررسی فقهی معاملات آتی و اختیار، انسیه موسویان، بورس کالا، شماره ۲۶، ۱۳۸۸ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20120327163829-3001-118.pdf از اینجا ببینید]
#قراردادهای آتی در بورس های کالایی، محمدرضا خدرلو، بورس کالا، شماره ۱۳ و ۱۴، ۱۳۸۷ش.
#امکان سنجی فقهی تأسیس بورس آتی نفت در جمهوری اسلامی ایران، حجت الله غنیمی فرد، محمد آرام بنیار، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، ش۲۵، ۱۳۸۴ش. [http://ensani.ir/file/download/article/20101111113320-160.pdf از اینجا ببینید]
#اوراق اختیار معامله و قراردادهای آتی، جواد عین آبادی، تدبیر، شماره ۱۱۱، ۱۳۸۰ش.


===عربی===
== نویسنده ==
#التقدير الشرعي للعقود المستقبلية و الدور التحويطي لها بعد تطويرها بما يتفق و الشريعة الإسلامية، نصبة مسعودة، مجلة الاقتصاد الإسلامي العالمية، شماره ۱۴، ۲۰۱۳م.
[[سید محمدباقر صدر]](۱۳۱۳-۱۳۵۹ش) از فقهای معاصر شیعه است که نظریات جدیدی از جمله [[حق‌الطاعه]] و [[منطقة الفراغ]] را ارائه کرده است. او در دانش‌های اقتصاد، فلسفه و سیاست هم صاحب اندیشه و اثر است. صدر به عنوان اولین اندیشمند شیعه در زمینه اقتصاد اسلامی آثاری را تألیف کرده است. کتاب‌های [[اقتصادنا]] و [[البنک اللاربوی فی الاسلام]] را در راستای تبیین نظام اقتصاد اسامی و بانکداری بدون ربا تألیف کرد. همچنین در مجموعه مقالات [[الاسلام یقود الحیاة (کتاب)|الاسلام یقود الحیاة]] تصویری از اقتصاد جامعه اسلامی، تفاوت اقتصاد اسلامی با مارکسیستی و سرمایه داری و بیان شاخص‌های کلی و برنامه‌های تفصیلی اقتصادی ارائه کرده است.
#التكييف الفقهى للعقود العاجلة والآجلة فى سوق الأوراق المالية "البورصة" والبدائل الشرعية لها، نبيل محمد كريم المغايرة، محمد محمود علي الطوالبة، مجلة الصراط جامعة الجزائر كلية العلوم الإسلامية، شماره ۲۷، جلد ۱۵، ۲۰۱۳م.
#الغرر و أثره على العمليات العاجلة و الأجلة في بورصة الأوراق المالية، على جمال محمد يوسف،المصدر، شماره ۲۲، ۲۰۱۰م.
#العقود الاجلة في الاسواق المالية المعاصرة و تكيفها الشرعي،سمير جاب الله، مجلة المعيار، جامعة الأمير عبد القادر للعلوم الإسلامية كلية أصول الدين، شماره ۱۸، ۲۰۰۹م.


==پایان‌نامه‌ها==
== جایگاه و اهمیت ==
=== فارسی ===
سید محمدباقر صدر هدف از نگارش این کتاب تبیین نظام اقتصاد اسلامی و تفاوت آن با دیگر مکاتب اقتصادی بیان کرده است. نگارنده تلاشی ابتدایی برای بررسی عمیق اندیشه اقتصادی اسلام و ارائه آن به صورت نظام‌مند دانسته است.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۳، ۴۴.</ref>
#تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد آتی نفت در بورس انرژی، سید محمد موسوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شاهد، ۱۳۹۳ش.
با وجود گذشت بیش از نیم قرن از نگارش اقتصادنا، این کتاب هنوز مهم‌ترین و رایج‌ترین کتاب در زمینه اقتصاد اسلامی است و در دانشگاه‌های مختلف جهان، از کتاب‌های مورد توجه در رشته اقتصاد اسلامی است. در جهان اسلام تدریس این کتاب به کشورهای شیعه محدود نشده است و در برخی از دانشگاه‌های کشورهای سنی مانند مصر هم تدریس می‌شود.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/4864/40480/ «تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر؛ مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.]</ref>
#بررسی فقهی حقوقی قراردادهای آتی در بورس، محمدروف ارضرومی، دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۹۳ش.
دکتر محمد مبارک، نوشته است: اقتصادنا، نظریه اقتصاد اسلامی را با بررسی احکام اسلام ارائه داده و ضمن حفظ اصالت فقهی، آن را به وسیله مفاهیم دانش اقتصاد، بیان کرده است.<ref>صدر، اقتصاد ما، مقدمه ناشر، ج۱، ۱۳۹۳ش، ص۱۰.</ref>
#ماهیت حقوقی و اعتبار قرارداهاي آتی ارز، سارا غریبی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، ۱۳۹۳ش.
#طراحی مدل عملیاتی قرارداد آتی ارز در بازار سرمایه ایران (رویکرد مالی و فقهی)، محمد صفائی، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۹۲ش.
#بررسی فقهی و حقوقی بیع کالی به کالی و قراردادهای آتی‌، محمد صادق درویش‌ متولی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، دانشکده الهیات و علوم انسانی، ۱۳۹۲ش.
#بررسی فقهی معاملات آتی، لوسی یاموزنگو ابراهیم، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، معاونت پژوهشی، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۹۱ش.
#امکان‌سنجی راه اندازی بازار آتی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (با تأکید بر مسائل شرعی و نیازمندیهای بازار سهام)، علی ص‍ال‍ح‌آب‍ادی.  
#تحلیل فقهی اقتصادی مشتقات با ت‍‌کید بر قرارداد آتی‌ها و قرارداد اختیارات، محمد حسينی،دکتری، دانشگاه امام صادق (ع)، ‭.ش۱۳۸۶
#بررسی تطبیقی شرط وجه‌التزام در قراردادها، فاطمه نجفی‌‌‌ کلیجی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دانشکده حقوق، ۱۳۸۵ش.
#قرارداد آتی‌ها در اقتصاد اسلامی، محمد نعمتی، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۸۴ش.
#امکان سنجی قراردادهای آتی در بورس فلزات ایران، مسعود محمودی،کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۳۸۱ش.
#ماهیت و آثار حقوقی وجه التزام در قرار دادها، مسعود شیرانی، کارشناسی‌ ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، ۱۳۷۸.
#امکان سنجی طراحی قراردادهای آتی در نظام مالی اسلام، محسن حسینی چالشتری، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع)، ۱۳۷۶ش.


===عربی===
== ساختار و فهرست ==
#أحكام التعامل في العقود المستقبلية في الفقه الإسلامي و القانون الموريتاني و السوداني، الشيخ ولد محمد المختار الطلبة بتار، کارشناسی‌ ارشد،جامعة أم درمان الإسلامية،دولة الجامعة السودان، ۲۰۱۲م.
فهرست کلی مطالب کتاب اقتصادنا به شرح زیر است:
#العقود المستقبلية في الأسواق المالية من منظور إسلامي، سعد عبد محمد العلواني، دکتری، الأكاديمية العربية للعلوم المالية و المصرفية، دولة الجامعة الأردن، ۲۰۱۰م.
{{ستون-شروع|۲}}
#العقود الآجلة في الاقتصاد الإسلامي البديل، أسامة يوسف الجزار، کارشناسی‌ ارشد، الجامعة الإسلامية غزة، ۲۰۰۹م.
* معرفی و نقد مارکسیسم
* معرفی و نقد سرمایه‌داری
* شاخص‌های اصلی اقتصاد اسلامی
* فرایند دستیابی به مکتب اقتصادی
* نظریه توزیع پیش از تولید
* نظریه توزیع پس از تولید
* نظریه تولید
* مسئولیت دولت در اقتصاد اسلامی
{{پایان}}


==سایر منابع==
== گزارش محتوا ==
مبانی شرعی و شروط اجرای قراردادهای آتیل، نشست اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره ۲۵۲۸، ۱۳۹۰ش. [https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B3-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7-13/429638-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%DB%8C-%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7-%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D8%AA%DB%8C از اینجا ببینید]
 
=== تعریف علم اقتصاد و سیستم اقتصادی ===
به نظر نویسنده، برای درک کلمه اقتصاد لازم است که دو مفهوم علم اقتصاد و سیستم اقتصادی از هم تمییز داده شود و به تأثیر متقابل اندیشه علمی اقتصاد و اندیشه سیستمی آن توجه شود.
 
علم اقتصاد عبارت از علمی است که حیات اقتصادی و پدیده‌های آن را تفسیر می‌کند و به بیان ارتباط این پدیده ها را با اسباب کلی حاکم بر آن می‌پردازد. اما سیستم اقتصادی عبارت از اسلوبی است که جامعه در حیات اقتصادی و حل معضلات علمی از آن پیروی می‌کند.
 
به عقیده سید محمد باقر صدر مقصود از کلمه اقتصاد اسلامی، سیستم اقتصادی است
 
=== لزوم وجود سیستم اقتصادی برای جامعه ===
به تحلیل نویسنده هیج جامعه‌‌ای بدون سیستم اقتصادی امکان وجود ندارد زیرا هر اجتماعی با تولید و توزیع ثروت مواجه است در نتیجه ناگزیر از انتخاب روشی است که بوسیله آن عملیات اقتصادی را تنظیم کند که همین روش‌ها، تشکیل دهنده سیستم اقتصادی هستند. برای شناخت سیستم اقتصادی لازم است که قوانین جبری طبیعی تاریخ را بشناسیم و مقتضیاتش را کشف کنیم.
 
به باور صدر، در اسلام، مکتب اقتصادی اسلام بیان شده است، نه علم [[اقتصاد اسلامی]] و بنابراین اقتصاد اسلامی ارائه‌دهنده روشی عادلانه برای تنظیم زندگی اقتصادی است و هیچ‌گاه در پی اکتشافات علمی در حوزه اقتصاد نیست؛ برای مثال، اسلام در حجاز به دنبال کشف عوامل [[ربا|رِبا]] نبود؛ بلکه آن را ممنوع کرد و نظام جدیدی بر اساس [[مضاربه]] بنا نمود.<ref>حسینی حائری، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ص۲۲و۲۳.</ref>
 
=== منطقة الفراغ ===
{{اصلی|منطقة الفراغ}}
نظریه منطقة الفراغ، از مهم‌ترین دیدگاه‌های مطرح‌شده در اقتصادنا و از ابتکارات [[شهید صدر]] است. بر طبق این نظریه، اسلام در مواردی به دولت اسلامی اجازه می‌دهد که با توجه به نیازهای زمان، حکم و قانون وضع کند. شهید صدر این حوزهٔ قانون‌گذاری را منطقة الفراغ نامیده و برخی از قانون‌های وضع‌شده توسط [[پیامبر(ص)]] را هم از این باب دانسته است؛ نه بدین لحاظ که پیامبر خدا بوده است.<ref>صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۴۳، ۴۴۴؛ صدر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم ژرفا، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۴۱، ۴۲.</ref>
 
== دیدگاه‌ها دربارهٔ کتاب ==
به باور برخی، اقتصادنا نسبت به دیگر کتاب‌های محمدباقر صدر، کتابی ممتاز است؛ چراکه در زمانی نوشته شد که اندیشه‌های لیبرالیستی و مارکسیستی در کشورهای عربی و اسلامی رواج داشت و این مسئله مطرح بود که آیا اسلام هم طرحی برای رفع مشکلات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی دارد.<ref>سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۳.</ref> همچنین به لحاظ سطح، موضوع و روشْ کاری نو، جدی و بنیادین در زمینه مباحث اسلامی حوزوی بوده است.<ref>سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۴.</ref>
 
نقدهایی هم به کتاب مطرح شده است؛ ازجمله گفته‌اند که اقتصادنا به مسائل کاربردی توجه نداشته و برنامه‌ای عملی برای مدیریت نهادهای اقتصادی جامعه ارائه نداده است.<ref>جداری عالی، «نقد کتاب اقتصادنا»، ص۱۶۷.</ref> برخی نیز درخصوص نظریه منطقة الفراغ که در کتاب اقتصادنا مطرح شده است، اشکالاتی مطرح کرده‌اند.<ref>حسینی، بازشناسی، «تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، ص۹۶.</ref>
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
* اسلامی، رضا، «مکتب اصولی شهید آیت الله صدر»، پژوهش و حوزه، ش۲۷و۲۸، ۱۳۸۵ش.
*[http://www.hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/4864/40480/ «تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر: مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.]
* جداری عالی، محمد، «نقد کتاب اقتصادنا»، اقتصاد اسلامی، ش۱، ۱۳۸۰ش.
* حسینی، سید علی، «بازشناسی، تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، اندیشه صادق، ش۶و۷، ۱۳۸۱ش.
* حسینی حائری، سیدکاظم، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ترجمه احمدعلی یوسفی، اقتصاد اسلامی، ش۱، ۱۳۸۰ش.
* حسینی حائری، سیدکاظم، زندگی و افکار شهید صدر، ترجمه حسن طارمی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
* خسروپناه، عبدالحسین، «منطق استقراء از دیدگاه شهید صدر»، ذهن، ش۱، ۱۳۸۳ش.
* سلمان، حسن، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، الاجتهاد، ش۳۷، ۱۴۱۸ق.
* فضل الله، سید محمدحسین، «شهید صدر در بستر اندیشه و عمل: او به شکلی طبیعی در جایگاه مرجعیت قرار گرفت»، در مجله شاهد یاران، شماره ۱۸، اردیبهشت ۱۳۸۶.
* صدر، سیدمحمدباقر، اقتصادنا، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للامام الشهید الصدر، قم، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
* صدر، سیدمحمدباقر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، قم، پژوهشگاه علمی‌تخصصصی شهید صدر، ۱۳۹۳ش.
* لاریجانی، صادق، «نظریه حق الطاعة»، پژوهش‌های اصولی، ش۱، ۱۳۸۱ش.
{{پایان}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۲:۳۶

نویسنده: مجید خشنودی
اقتصادنا
اطلاعات کتاب
نویسندهسید محمدباقر صدر
موضوعفقه اقتصاد
سبکگزارشی تحلیلی
زبانعربی
تعداد جلدیک
تعداد صفحات۹۰۰ص
قطعرقعی (گالینگور)
اطلاعات نشر
ناشرمکتبة جامع النقی العامة
محل نشرکویت

اِقتصادُنا، کتابی از سید محمد باقر صدر در زمینه اقتصاد اسلامی. این کتاب نظریه‌های اقتصادی مارکسیسم و سرمایه‌داری را معرفی و نقد کرده و سپس مکتب اقتصادی اسلام را ارائه داده است. هدف از نگارش کتاب، بیان مبانی اقتصاد اسلامی و تفاوت آن با دیگر مکاتب بزرگ اقتصادی بوده است. نظریه منطقة الفراغ، از مهم‌ترین دیدگاه‌های شهید صدر در زمینه اقتصاد اسلامی، در این کتاب مطرح شده است. از اقتصادنا، ترجمه‌هایی به زبان فارسی وجود دارد که کتاب اقتصاد ما ترجمه سیدمحمدمهدی برهانی و سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، از جمله آنها است.

نویسنده

سید محمدباقر صدر(۱۳۱۳-۱۳۵۹ش) از فقهای معاصر شیعه است که نظریات جدیدی از جمله حق‌الطاعه و منطقة الفراغ را ارائه کرده است. او در دانش‌های اقتصاد، فلسفه و سیاست هم صاحب اندیشه و اثر است. صدر به عنوان اولین اندیشمند شیعه در زمینه اقتصاد اسلامی آثاری را تألیف کرده است. کتاب‌های اقتصادنا و البنک اللاربوی فی الاسلام را در راستای تبیین نظام اقتصاد اسامی و بانکداری بدون ربا تألیف کرد. همچنین در مجموعه مقالات الاسلام یقود الحیاة تصویری از اقتصاد جامعه اسلامی، تفاوت اقتصاد اسلامی با مارکسیستی و سرمایه داری و بیان شاخص‌های کلی و برنامه‌های تفصیلی اقتصادی ارائه کرده است.

جایگاه و اهمیت

سید محمدباقر صدر هدف از نگارش این کتاب تبیین نظام اقتصاد اسلامی و تفاوت آن با دیگر مکاتب اقتصادی بیان کرده است. نگارنده تلاشی ابتدایی برای بررسی عمیق اندیشه اقتصادی اسلام و ارائه آن به صورت نظام‌مند دانسته است.[۱] با وجود گذشت بیش از نیم قرن از نگارش اقتصادنا، این کتاب هنوز مهم‌ترین و رایج‌ترین کتاب در زمینه اقتصاد اسلامی است و در دانشگاه‌های مختلف جهان، از کتاب‌های مورد توجه در رشته اقتصاد اسلامی است. در جهان اسلام تدریس این کتاب به کشورهای شیعه محدود نشده است و در برخی از دانشگاه‌های کشورهای سنی مانند مصر هم تدریس می‌شود.[۲] دکتر محمد مبارک، نوشته است: اقتصادنا، نظریه اقتصاد اسلامی را با بررسی احکام اسلام ارائه داده و ضمن حفظ اصالت فقهی، آن را به وسیله مفاهیم دانش اقتصاد، بیان کرده است.[۳]

ساختار و فهرست

فهرست کلی مطالب کتاب اقتصادنا به شرح زیر است:

  • معرفی و نقد مارکسیسم
  • معرفی و نقد سرمایه‌داری
  • شاخص‌های اصلی اقتصاد اسلامی
  • فرایند دستیابی به مکتب اقتصادی
  • نظریه توزیع پیش از تولید
  • نظریه توزیع پس از تولید
  • نظریه تولید
  • مسئولیت دولت در اقتصاد اسلامی

گزارش محتوا

تعریف علم اقتصاد و سیستم اقتصادی

به نظر نویسنده، برای درک کلمه اقتصاد لازم است که دو مفهوم علم اقتصاد و سیستم اقتصادی از هم تمییز داده شود و به تأثیر متقابل اندیشه علمی اقتصاد و اندیشه سیستمی آن توجه شود.

علم اقتصاد عبارت از علمی است که حیات اقتصادی و پدیده‌های آن را تفسیر می‌کند و به بیان ارتباط این پدیده ها را با اسباب کلی حاکم بر آن می‌پردازد. اما سیستم اقتصادی عبارت از اسلوبی است که جامعه در حیات اقتصادی و حل معضلات علمی از آن پیروی می‌کند.

به عقیده سید محمد باقر صدر مقصود از کلمه اقتصاد اسلامی، سیستم اقتصادی است

لزوم وجود سیستم اقتصادی برای جامعه

به تحلیل نویسنده هیج جامعه‌‌ای بدون سیستم اقتصادی امکان وجود ندارد زیرا هر اجتماعی با تولید و توزیع ثروت مواجه است در نتیجه ناگزیر از انتخاب روشی است که بوسیله آن عملیات اقتصادی را تنظیم کند که همین روش‌ها، تشکیل دهنده سیستم اقتصادی هستند. برای شناخت سیستم اقتصادی لازم است که قوانین جبری طبیعی تاریخ را بشناسیم و مقتضیاتش را کشف کنیم.

به باور صدر، در اسلام، مکتب اقتصادی اسلام بیان شده است، نه علم اقتصاد اسلامی و بنابراین اقتصاد اسلامی ارائه‌دهنده روشی عادلانه برای تنظیم زندگی اقتصادی است و هیچ‌گاه در پی اکتشافات علمی در حوزه اقتصاد نیست؛ برای مثال، اسلام در حجاز به دنبال کشف عوامل رِبا نبود؛ بلکه آن را ممنوع کرد و نظام جدیدی بر اساس مضاربه بنا نمود.[۴]

منطقة الفراغ

مقالهٔ اصلی: منطقة الفراغ

نظریه منطقة الفراغ، از مهم‌ترین دیدگاه‌های مطرح‌شده در اقتصادنا و از ابتکارات شهید صدر است. بر طبق این نظریه، اسلام در مواردی به دولت اسلامی اجازه می‌دهد که با توجه به نیازهای زمان، حکم و قانون وضع کند. شهید صدر این حوزهٔ قانون‌گذاری را منطقة الفراغ نامیده و برخی از قانون‌های وضع‌شده توسط پیامبر(ص) را هم از این باب دانسته است؛ نه بدین لحاظ که پیامبر خدا بوده است.[۵]

دیدگاه‌ها دربارهٔ کتاب

به باور برخی، اقتصادنا نسبت به دیگر کتاب‌های محمدباقر صدر، کتابی ممتاز است؛ چراکه در زمانی نوشته شد که اندیشه‌های لیبرالیستی و مارکسیستی در کشورهای عربی و اسلامی رواج داشت و این مسئله مطرح بود که آیا اسلام هم طرحی برای رفع مشکلات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی دارد.[۶] همچنین به لحاظ سطح، موضوع و روشْ کاری نو، جدی و بنیادین در زمینه مباحث اسلامی حوزوی بوده است.[۷]

نقدهایی هم به کتاب مطرح شده است؛ ازجمله گفته‌اند که اقتصادنا به مسائل کاربردی توجه نداشته و برنامه‌ای عملی برای مدیریت نهادهای اقتصادی جامعه ارائه نداده است.[۸] برخی نیز درخصوص نظریه منطقة الفراغ که در کتاب اقتصادنا مطرح شده است، اشکالاتی مطرح کرده‌اند.[۹]

پانویس

  1. ↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۳، ۴۴.
  2. ↑ «تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر؛ مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.
  3. ↑ صدر، اقتصاد ما، مقدمه ناشر، ج۱، ۱۳۹۳ش، ص۱۰.
  4. ↑ حسینی حائری، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ص۲۲و۲۳.
  5. ↑ صدر، اقتصادنا، ۱۴۲۴ق، ص۴۴۳، ۴۴۴؛ صدر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم ژرفا، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۴۱، ۴۲.
  6. ↑ سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۳.
  7. ↑ سلمان، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، ص۲۵۴.
  8. ↑ جداری عالی، «نقد کتاب اقتصادنا»، ص۱۶۷.
  9. ↑ حسینی، بازشناسی، «تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، ص۹۶.

منابع

  • اسلامی، رضا، «مکتب اصولی شهید آیت الله صدر»، پژوهش و حوزه، ش۲۷و۲۸، ۱۳۸۵ش.
  • «تأملی بر اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر: مرجع اقتصاد اسلامی در اندیشه شهید محمد باقر صدر»، پگاه حوزه، ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶، ش۲۰۵.
  • جداری عالی، محمد، «نقد کتاب اقتصادنا»، اقتصاد اسلامی، ش۱، ۱۳۸۰ش.
  • حسینی، سید علی، «بازشناسی، تحلیل و نقد نظریه منطقه الفراغ»، اندیشه صادق، ش۶و۷، ۱۳۸۱ش.
  • حسینی حائری، سیدکاظم، «اقتصاد اسلامی و روش کشف آن از دیدگاه شهید صدر رحمه الله»، ترجمه احمدعلی یوسفی، اقتصاد اسلامی، ش۱، ۱۳۸۰ش.
  • حسینی حائری، سیدکاظم، زندگی و افکار شهید صدر، ترجمه حسن طارمی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
  • خسروپناه، عبدالحسین، «منطق استقراء از دیدگاه شهید صدر»، ذهن، ش۱، ۱۳۸۳ش.
  • سلمان، حسن، «اقتصادنا (محمدباقر صدر)»، الاجتهاد، ش۳۷، ۱۴۱۸ق.
  • فضل الله، سید محمدحسین، «شهید صدر در بستر اندیشه و عمل: او به شکلی طبیعی در جایگاه مرجعیت قرار گرفت»، در مجله شاهد یاران، شماره ۱۸، اردیبهشت ۱۳۸۶.
  • صدر، سیدمحمدباقر، اقتصادنا، مرکز الابحاث و الدراسات التخصصیه للامام الشهید الصدر، قم، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
  • صدر، سیدمحمدباقر، اقتصاد ما، ترجمه سیدابوالقاسم حسینی ژرفا، قم، پژوهشگاه علمی‌تخصصصی شهید صدر، ۱۳۹۳ش.
  • لاریجانی، صادق، «نظریه حق الطاعة»، پژوهش‌های اصولی، ش۱، ۱۳۸۱ش.
برگرفته از «https://feqhemoaser.com/index.php?title=کاربر:Khoshnudi/صفحه_تمرین۳&oldid=39469»