ترمیم عضو پس از اجرای حد (منابع مطالعاتی): تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۳۵

ترمیم عضو پس از اجرای حد یا پیوند عضوی که به حکم قصاص قطع شده، از جمله مسائلی است که پیشرفت علم پزشکی و امکانات نوین آن پیش‌روی دانش فقه قرار داده است. پرسش اساسی این است که آیا شرع اجازه پیوند دست، پا یا هر عضو قطع شده به سبب حد یا قصاص را می‌دهد یا نه؛ همچنین آیا پیوند زدن عضو قطع شده با اصل مجازات منافات دارد یا خیر؟ آیا با پیوند عضو قطع شده فلسفه اجرای حدود مثلاً بقای اثر حد برای عبرت دیگران، از بین نمی‌رود؟ پرسش دیگر این است که در قصاص، آیا رضایت مجنی‌علیه شرط جواز ترمیم یا پیوند است یا خیر؟ در صورتی که قائل به عدم جواز پیوند باشیم و جانی عضو قطع شده را ترمیم کند، آیا مجنی‌علیه یا خود دستگاه قضایی می‌تواند قصاص را بار دیگر انجام دهد؟

برخی بر این باورند که چون پس از اجرای حد، حکم الهی اجرا شده است پیوند عضو قطع شده جایز است؛ در مقابل ممکن است حفظ مصلحتی که مبنای اجرای حکم است باعث شود حکم به عدم جواز پیوند داده شود. آیا چنین مبنایی در قصاص ـ به مثابه حق الناس ـ نیز می‌تواند بنیاد قرار گیرد یا خیر؟

بحث ترمیم عضو پس از حد و قصاص در آثار کمی بررسی شده است. در این میان برخی به مستند شرعی حکم و دیگران به بررسی رابطه حکم فقه و حقوق در این مسئله پرداخته‌اند.

کتاب

پیوند عضو بعد از قصاص، سمیه آخوندی، قم، امتداد حکمت، ‏‫۱۴۰۰ش. ‬ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پیوند عضو بعد از قصاص از منظر فقه و حقوق موضوعه، مرضیه اشرفی، تهران، دانش‌پژوهان شریف‌یار‏‫، ۱۳۹۸ش. ‬ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی قصاص عضو و پیوند اعضا، حسین تاجیک، تهران، آذرفر ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی فقهی پیوند عضو با رویکرد پیوند عضو بعد از قصاص، حمیده مخلصی، تهران، انتشارات سبز رایان گستر، ۱۳۹۵ش.

مقاله

فارسی

حکم پیوند عضو قطع شده پس از اجرای حدّ سرقت، حمید مسجدسرایی و اعظم نظری، فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، دوره ۱۱، شماره ۲۰، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
واکاوی حکم پیوند عضو قصاص شده به خود «جانی» (نقد ماده ۴۴۶ ق.م. ا)، حمید مسجدسرایی و اعظم نظری، فصلنامه فقه پزشکی، سال نهم، شماره ۳۲ و ۳۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مبانی فقهی و حقوقی پیوند اعضای محکومان به قصاص و حدود پس از اجرای حکم، سید احمد میرخلیلی و بهاره کرمی، فصلنامه پژوهش‌های فقهی، دوره ۱۳، شماره ۱، فروردین ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پیوند عضو پس از اجرای حد و قصاص از دیدگاه مذاهب فقهی، محمد جمالی و مصطفی ذوالفقارطلب، دوفصلنامه فقه مقارن، دوره ۳، شماره ۶، آذر ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
استناد به روایت اسحاق بن عمار بر حکم پیوند عضو پس از قصاص، قاسم عارف و علی‌اکبر عارف، مبانی فقهی حقوق اسلامی، دوره ۸، شماره۱، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

عربی

الحکم الشرعی لغرس العضو المستأصل فی حد أو قصاص، أیمن فوزی محمد المستکاوی، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالإسکندریة (مصر)، دوره ۷، شماره ۳۳، ۲۰۱۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

پایان‌نامه

تحلیل آراء فقها امامیه در پیوند عضو پس از قصاص و حد با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله هاشمی شاهرودی، مهدی کاظمی آشتیانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
بررسی فقهی حقوقی پیوند اعضاء پس از قصاص، طاهره پریشان ایوری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور مرکز، ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{منابع مطالعاتی}}
-[[ترمیم عضو پس از اجرای حد]] یا پیوند عضوی که به حکم قصاص قطع شده است، از جمله مسائلی است که پیشرفت علم پزشکی و امکانات نوین آن پیش روی دانش فقه قرار داده است. پرسش اساسی در این بحث این است که آیا شرع اجازه پیوند دست، پا یا هر عضو قطع شده به سبب حد یا قصاص را می‌دهد یا نه. همچنین آیا پیوند زدن عضو قطع شده با اصل مجازات منافات دارد یا خیر؟ آیا با پیوند عضو قطع شده فلسفه اجرای حدود ـ مثلاً بقای اثر حد برای عبرت دیگران - از بین نمی‌رود؟ پرسش دیگر این است که در قصاص، آیا رضایت مجنی‌علیه شرط جواز ترمیم یا پیوند است یا خیر؟ حال در صورتی که قائل به عدم جواز پیوند باشیم و جانی عضو قطع شده را ترمیم کند، آیا مجنی‌علیه یا خود دستگاه قضایی می‌تواند قصاص را بار دیگر انجام دهد؟ برخی بر این باورند که چون پس از اجرای حد، حکم الهی اجرا شده است پیوند عضو قطع شده جایز است؛ اما در مقابل ممکن است حفظ مصلحتی که مبنای اجرای حکم است باعث شود حکم به عدم جواز پیوند دهیم. آیا چنین مبنایی در قصاص ـ به مثابه حق الناس ـ نیز می‌تواند بنیاد قرار گیرد یا خیر؟
+[[ترمیم عضو پس از اجرای حد]] یا پیوند عضوی که به حکم قصاص قطع شده، از جمله مسائلی است که پیشرفت علم پزشکی و امکانات نوین آن پیش‌روی دانش فقه قرار داده است. پرسش اساسی این است که آیا شرع اجازه پیوند دست، پا یا هر عضو قطع شده به سبب حد یا قصاص را می‌دهد یا نه؛ همچنین آیا پیوند زدن عضو قطع شده با اصل مجازات منافات دارد یا خیر؟ آیا با پیوند عضو قطع شده فلسفه اجرای حدود مثلاً بقای اثر حد برای عبرت دیگران، از بین نمی‌رود؟ پرسش دیگر این است که در قصاص، آیا رضایت مجنی‌علیه شرط جواز ترمیم یا پیوند است یا خیر؟ در صورتی که قائل به عدم جواز پیوند باشیم و جانی عضو قطع شده را ترمیم کند، آیا مجنی‌علیه یا خود دستگاه قضایی می‌تواند قصاص را بار دیگر انجام دهد؟
+برخی بر این باورند که چون پس از اجرای حد، حکم الهی اجرا شده است پیوند عضو قطع شده جایز است؛ در مقابل ممکن است حفظ مصلحتی که مبنای اجرای حکم است باعث شود حکم به عدم جواز پیوند داده شود. آیا چنین مبنایی در قصاص ـ به مثابه حق الناس ـ نیز می‌تواند بنیاد قرار گیرد یا خیر؟
 بحث ترمیم عضو پس از حد و قصاص در آثار کمی بررسی شده است. در این میان برخی به مستند شرعی حکم و دیگران به بررسی رابطه حکم فقه و حقوق در این مسئله پرداخته‌اند.
 == کتاب ==
-# پیوند عضو بعد از قصاص، سمیه آخوندی، قم، امتداد حکمت، ‏‫۱۴۰۰ش. ‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/00/1400b04232.pdf فهرست کتاب را اینجا ببینید.]
+# پیوند عضو بعد از قصاص، سمیه آخوندی، قم، امتداد حکمت، ‏‫۱۴۰۰ش. ‬ [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d8%a7%d8%b2-%d9%82%d8%b5%d8%a7%d8%b5/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# پیوند عضو بعد از قصاص از منظر فقه و حقوق موضوعه، مرضیه اشرفی، تهران، دانش‌پژوهان شریف‌یار‏‫، ۱۳۹۸ش. ‬ [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/98/98827010.pdf فهرست کتاب را اینجا ببینید.]
+# پیوند عضو بعد از قصاص از منظر فقه و حقوق موضوعه، مرضیه اشرفی، تهران، دانش‌پژوهان شریف‌یار‏‫، ۱۳۹۸ش. ‬ [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d8%a8%d8%b9%d8%af-%d8%a7%d8%b2-%d9%82%d8%b5%d8%a7%d8%b5-%d8%a7%d8%b2-%d9%85%d9%86%d8%b8%d8%b1-%d9%81%d9%82%d9%87-%d9%88-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی قصاص عضو و پیوند اعضا، حسین تاجیک، تهران، آذرفر ۱۳۹۶ش. [https://pic.ketab.ir/DataBase/bookpdf/96/96705085.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
+# بررسی قصاص عضو و پیوند اعضا، حسین تاجیک، تهران، آذرفر ۱۳۹۶ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-book/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%82%d8%b5%d8%a7%d8%b5-%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d9%88-%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%a7%d8%b9%d8%b6%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 # بررسی فقهی پیوند عضو با رویکرد پیوند عضو بعد از قصاص، حمیده مخلصی، تهران، انتشارات سبز رایان گستر، ۱۳۹۵ش.
 == مقاله ==
 === فارسی ===
-# حکم پیوند عضو قطع شده پس از اجرای حدّ سرقت، حمید مسجدسرایی و اعظم نظری، [[فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی]]، دوره ۱۱، شماره ۲۰، ۱۳۹۸ش. [https://feqh.semnan.ac.ir/article_3874_39160b693d5850a8e208d4a77c242738.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
+# حکم پیوند عضو قطع شده پس از اجرای حدّ سرقت، حمید مسجدسرایی و اعظم نظری، [[فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی]]، دوره ۱۱، شماره ۲۰، ۱۳۹۸ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%ad%da%a9%d9%85-%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d9%82%d8%b7%d8%b9-%d8%b4%d8%af%d9%87-%d9%be%d8%b3-%d8%a7%d8%b2-%d8%a7%d8%ac%d8%b1%d8%a7%db%8c-%d8%ad%d8%af%d9%91-%d8%b3%d8%b1/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# واکاوی حکم پیوند عضو قصاص شده به خود «جانی» (نقد ماده ۴۴۶ ق.م. ا)، حمید مسجدسرایی، اعظم نظری، [[فصلنامه فقه پزشکی]]، سال نهم، شماره ۳۲ و ۳۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش. [https://journals.sbmu.ac.ir/mf/article/view/24024/16303 مقاله را اینجا ببینید.]
+# واکاوی حکم پیوند عضو قصاص شده به خود «جانی» (نقد ماده ۴۴۶ ق.م. ا)، حمید مسجدسرایی و اعظم نظری، [[فصلنامه فقه پزشکی]]، سال نهم، شماره ۳۲ و ۳۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۶ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%88%d8%a7%da%a9%d8%a7%d9%88%db%8c-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d9%82%d8%b5%d8%a7%d8%b5-%d8%b4%d8%af%d9%87-%d8%a8%d9%87-%d8%ae%d9%88%d8%af-%d8%ac%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# مبانی فقهی و حقوقی پیوند اعضای محکومان به قصاص و حدود پس از اجرای حکم، سید احمد میرخلیلی و بهاره کرمی، [[فصلنامه پژوهش‌های فقهی]]، دوره ۱۳، شماره ۱، فروردین ۱۳۹۶ش. [https://jorr.ut.ac.ir/article_61386_a502664543bf392b016fab129a947ae3.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
+# مبانی فقهی و حقوقی پیوند اعضای محکومان به قصاص و حدود پس از اجرای حکم، سید احمد میرخلیلی و بهاره کرمی، [[فصلنامه پژوهش‌های فقهی]]، دوره ۱۳، شماره ۱، فروردین ۱۳۹۶ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%85%d8%a8%d8%a7%d9%86%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d9%88-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c-%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%a7%d8%b9%d8%b6%d8%a7%db%8c-%d9%85%d8%ad%da%a9%d9%88%d9%85%d8%a7%d9%86/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# پیوند عضو پس از اجرای حد و قصاص از دیدگاه مذاهب فقهی، محمد جمالی و مصطفی ذوالفقارطلب، [[دوفصلنامه فقه مقارن]]، دوره ۳، شماره ۶، آذر ۱۳۹۴ش. [http://fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir/article_32861_c7f2931f672e95e201f3a2c7f2efa2d9.pdf مقاله را اینجا ببیند.]
+# پیوند عضو پس از اجرای حد و قصاص از دیدگاه مذاهب فقهی، محمد جمالی و مصطفی ذوالفقارطلب، [[دوفصلنامه فقه مقارن]]، دوره ۳، شماره ۶، آذر ۱۳۹۴ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d9%be%d8%b3-%d8%a7%d8%b2-%d8%a7%d8%ac%d8%b1%d8%a7%db%8c-%d8%ad%d8%af-%d9%88-%d9%82%d8%b5%d8%a7%d8%b5-%d8%a7%d8%b2-%d8%af%db%8c%d8%af%da%af%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# استناد به روایت اسحاق بن عمار بر حکم پیوند عضو پس از قصاص، قاسم عارف و علی‌اکبر عارف، [[مبانی فقهی حقوق اسلامی]]، دوره ۸، شماره۱، ۱۳۹۴ش. [https://jfil.srbiau.ac.ir/article_9258_9ce049e7d99a563a3f214b87daa657a3.pdf مقاله را اینجا ببینید.]
+# استناد به روایت اسحاق بن عمار بر حکم پیوند عضو پس از قصاص، قاسم عارف و علی‌اکبر عارف، [[مبانی فقهی حقوق اسلامی]]، دوره ۸، شماره۱، ۱۳۹۴ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-articles/%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d9%86%d8%a7%d8%af-%d8%a8%d9%87-%d8%b1%d9%88%d8%a7%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d8%b3%d8%ad%d8%a7%d9%82-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d9%85%d8%a7%d8%b1-%d8%a8%d8%b1-%d8%ad%da%a9%d9%85-%d9%be%db%8c%d9%88/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 === عربی ===
-# الحکم الشرعی لغرس العضو المستأصل فی حد أو قصاص، أیمن فوزی محمد المستکاوی، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالإسکندریة (مصر)، دوره ۷، شماره ۳۳، ۲۰۱۷م.
+# الحکم الشرعی لغرس العضو المستأصل فی حد أو قصاص، أیمن فوزی محمد المستکاوی، حولیة کلیة الدراسات الإسلامیة والعربیة للبنات بالإسکندریة (مصر)، دوره ۷، شماره ۳۳، ۲۰۱۷م.[https://digilib.feqhemoaser.com/arabic-articles/%d8%a7%d9%84%d8%ad%da%a9%d9%85-%d8%a7%d9%84%d8%b4%d8%b1%d8%b9%db%8c-%d9%84%d8%ba%d8%b1%d8%b3-%d8%a7%d9%84%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%b3%d8%aa%d8%a3%d8%b5%d9%84-%d9%81%db%8c-%d8%ad%d8%af/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
 == پایان‌نامه ==
-# تحلیل آراء فقها امامیه در پیوند عضو پس از قصاص و حد با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله هاشمی شاهرودی، مهدی کاظمی آشتیانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۶ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/2bff83fe665bbb6e045c0d408e283c18/search/6ada46cd6451c4261cf57a6e7b14f00d پایان‌نامه را اینجا ببینید.]
+# تحلیل آراء فقها امامیه در پیوند عضو پس از قصاص و حد با تأکید بر دیدگاه آیت‌الله هاشمی شاهرودی، مهدی کاظمی آشتیانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه عدالت، ۱۳۹۶ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%aa%d8%ad%d9%84%db%8c%d9%84-%d8%a2%d8%b1%d8%a7%d8%a1-%d9%81%d9%82%d9%87%d8%a7-%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85%db%8c%d9%87-%d8%af%d8%b1-%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%b9%d8%b6%d9%88-%d9%be%d8%b3-%d8%a7/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]
-# بررسی فقهی حقوقی پیوند اعضاء پس از قصاص، طاهره پریشان ایوری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور مرکز، ۱۳۹۰ش. [https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/47e2aa4f49fc9a37a07bcdf2c4a00fc2/search/6ada46cd6451c4261cf57a6e7b14f00d پایان‌نامه را اینجا ببینید.]
+# بررسی فقهی حقوقی پیوند اعضاء پس از قصاص، طاهره پریشان ایوری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه پیام نور مرکز، ۱۳۹۰ش. [https://digilib.feqhemoaser.com/persian-thesis/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%81%d9%82%d9%87%db%8c-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82%db%8c-%d9%be%db%8c%d9%88%d9%86%d8%af-%d8%a7%d8%b9%d8%b6%d8%a7%d8%a1-%d9%be%d8%b3-%d8%a7%d8%b2-%d9%82%d8%b5%d8%a7%d8%b5/ کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر]