ماهیت پول (منابع مطالعاتی)

آخرین ویرایش: ۱۴۰۱/۸/۱۲

---

همه منابع مطالعاتی

ماهیت پول بعد از جایگزین شدن پول‌های اعتباری و الکترونیکی به جای پول‌های کالایی مثل درهم و دینار، مورد بحث و چالش فقهی قرار گرفت. از این جهت که پول موضوع بسیاری از احکام فقهی و حقوقی است،‌ شناخت ماهیت آن اهمیت دارد. پول هر آن چیزی است که به‌ صورت رایج به‌ عنوان وسیله پرداخت در مبادلات، استفاده شود. نظریات مختلفی در زمینه ماهیت پول مطرح است. برخی فقها مانند سید محمدباقر صدر و سید محمود هاشمی شاهرودی حقیقت پول را در قدرت خرید می‌دانند. برخی دیگر به نظریه ارزش اسمی ماهیت پول گرایش دارند. در این‌باره پرسش‌هایی قابل طرح است که آیا مالیت پول حقیقی است یا بواسطه اعتبار شخص یا دولت مالیت پیدا می کند؟ آیا پول سند بدهی است یا مال است؟ آیا پول قیمی است یا مثلی؟

کتاب

فارسی

1. فقه پول: ماهیت پول - ضمان کاهش ارزش پول - خمس تورم - زکات پول - پول در دیات - ربا در پول تقریرات درس آیت‌الله محمدتقی شهیدی دام‌عزه، مهدی معتمدی، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
2. فقه حقوق و اعتبارات مالی: الملکیه المعنویه - الشرکات المساهة ماهیت پول و احکام آن، محمدرضا مدرسی، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
3. ماهیت پول، اینگام جفری‌کی، مترجم اصلان قودجانی و حسین درودیان و علی نصیری‌ اقدم، دانشگاه امام صادق (ع)، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
4. نگاه فقهی به پول: بررسی ماهیت پول و حکم افت ارزش آن، مرتضی ترابی، قم، ناشر مؤلف، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
5. آشنایی با پول و بانک (با رویکرد فقهی و حقوقی)، محمدزمان رستمی، قم، انتشارات آیین احمد(ص)، ۱۳۹۶ش.
6. تحلیل ماهیت پول و بنیان‌های اعمال سیاست پولی در اقتصاد اسلامی، محمداسماعیل توسلی، قم، اتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۵ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
7. پول و بانکداری اسلامی، جواد ایروانی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
8. ماهیت پول و رابطه‌ی آن با تادیه‌ی دیون پولی، امیر اصغرلو، تهران، سبز رایان گستر، ۱۳۹۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
9. ماهیت پول و راهبردهای فقهی و اقتصادی آن، احمدعلی یوسفی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ‭۱۳۷۷‬ش.
10. پول در نگاه اقتصاد و فقه، پژوهشگاه‌ فرهنگ‌ و اندیشه‌ اسلامی، نشر اندیشه، ۱۳۷۸ش.

عربی

1. اقتصاديات النقود والبنوك، طارق محمد خليل الأعرج.از اینجا ببینید
2. نظرية النقود في الفقه الإسلامي المقارن، ريان توفيق خليل، دار الفتح، عمان، ۲۰۱۴م. از اینجا ببینید
3. الصكوك - أحكامها و ضوابطها و إشكالاتها (دراسة شرعیة نقدیة)، فهد بن بادی المرشدی، دار كنوز إشبيليا، الرياض، ۲۰۱۴م. از اینجا ببینید
4. الأوراق النقدیة حقیقتها و حكمها فی الفقه الإسلامی، أحمد بن صالح بن علي بافضل، مرکز عبادی للدراسات و النشر، صنعاء، ۲۰۰۷م. از اینجا ببینید
5. الأوراق النقدیة فی الاقتصاد الإسلامی - قیمتها وأحكامها، أحمد حسن، دار الفکر المعاصر، بیروت، ۱۹۹۹م. از اینجا ببینید

مقاله

فارسی

1. موضوع‌شناسی پول، عباس شفیعی‌نژاد، ماهنامه معرفت، شماره ۲۸۱، اردیبهشت ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
2. فقه پول در اقتصاد اسلامی: مالکیت اعتباری پول: مالکیت عمومی پول، نورالله صالحی آسفیجی، فصلنامه علمی تخصصی مطالعات راهبردی فقه و حقوق، دوره ۳، شماره ۱، ۱۴۰۰ش. از اینجا ببینید
3. تحلیل ماهیت، منشأ و ارزش پول از منظر چارچوب عام نظام پولی اقتصاد اسلامی، حسین عیوضلو و محسن رضایی صدرآبادی و جواد نوری، تحقیقات مالی اسلامی، دوره ۱۰، شماره ۲، ۱۴۰۰ش. از اینجا ببینید
4. بررسی فقهی جبران کاهش ارزش پول (با رویکرد مبنایی تحلیل ماهیت پول)، محمداسماعیل توسلی و محمد نصر اصفهانی، فصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره۲۴، ۱۳۹۹ش. از اینجا ببینید
5. تحلیل رأی وحدت رویه شماره ۷۳۳ هیأت عمومی دیوان عالی کشور؛ با تأکید بر ماهیت پول و تمایز کاهش ارزش پول، خسارت تأخیر تأدیه و خسارت ناشی از افزایش قیمت‌ها، عباس کریمی و محمدهادی جواهرکلام، دانشنامه علمی پژوهشی حقوق اقتصادی، شماره ۱۷، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
6. پول به مثابه انفال؛ مبنای نظری تأمین مالی درونزای تولید، مهدی محمدی، راهبرد اقتصادی، شماره ۳۳، ش۱۳۹۹. از اینجا ببینید
7. بررسی و تحلیل مثلیت پول‌های اعتباری از دیدگاه فقهی- حقوقی، مرتضی محمدی راد و سید محمد شفیعی دارابی و نسرین کریمی، مطالعات حقوقی معاصر، شماره ۲۰، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
8. ماهیت‌شناسی پول از دیدگاه اسلام و پول گرایی (مانیتاریسم)، مهدی وطن پرست و محدثه جعفری نسب کرمانی، ششمین کنفرانس ملی علوم انسانی و مطالعات مدیریت، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
9. نقدی بر نظریات فقهی و حقوقی لزوم یا عدم لزوم جبران کاهش ارزش پول ناشی از تورم، مرتضی محمدی راد و نسرین کریمی و سید محمد شفیعی مازندرانی، مطالعات فقهی و فلسفی، شماره ۴۱، ۱۳۹۹ش. از اینجا ببینید
10. تحلیلی از رویکردهای وجودی به «پول» با تکیه بر نظریات علامه طباطبایی (ره) و زیمل، محمد رحیمی و سید عقیل حسینی و حسین حسن زاده سروستانی، تحقیقات مالی اسلامی، شماره ۱۸، ۱۳۹۹ش. از اینجا ببینید
11. بررسی و تحلیل مثلیت پول‌های اعتباری از دیدگاه فقهی- حقوقی، مرتضی محمدی راد و سید محمد شفیعی دارابی و نسرین کریمی، فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۰، ۱۳۹۹ش.از اینجا ببینید
12. ماهیت حقوقی اسکناس و آثار مترتب بر آن، محمد حاتمی کیا، نشریه آراء، شماره ۲، ۱۳۹۹ش. چکیده مقاله را از اینجا ببینید
13. پول مثلی است یا قیمی؟، طیبه احمدی و عبداله بهمن پوری و میلاد جمالی، ششمین همایش ملی پژوهش های نوین در حوزه علوم انسانی، اقتصاد و حسابداری ایران، ۱۳۹۹ش. چکیده مقاله را از اینجا ببینید
14. ماهیت پول و جایگاه آن در آراء فقها و قوانین موضوعه، فائزه عظیم زاده اردبیلی و الهام حسین رنجبر، کنگره ملی تحقیقات بنیادین در مدیریت اقتصاد و حسابداری، ۱۳۹۸ش. از اینجا ببینید
15. ماهیت و کارکرد پول و ارز دیجیتال، حسین علی احمدی جشفقانی و مریم عرب، نخستین کنفرانس ملی علوم انسانی و توسعه، شیراز، ۱۳۹۸.از اینجا ببینید
16. ماهیت پول و جبران کاهش ارزش آن در فقه امامیه و حقوق ایران، سیما مدنی و علی عارفی مسکونی، مطالعات علوم اجتماعی، شماره ۴، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
17. تأملی فقهی پیرامون مقوّم مثلیت پول‌های اعتباری، مرتضی محمدی راد و نسرین کریمی و سید محمد شفیعی دارابی(مازندرانی)، فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۴، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
18. بررسی تحولات ماهیت پول از دیدگاه فقهی اقتصادی چگونگی ورود اسکناس به چرخه اقتصاد، محمد کوچکی گلفزانی و علی ابوالحسنی و محسن مطلبی، دومین کنفرانس ملی حسابداری-مدیریت و اقتصاد با رویکرد اشتغال پایدار و نقش آن در رشد صنعت، ملایر، ۱۳۹۷ش. از اینجا ببینید
19. گونه‌شناسی انواع پول، از پول کالایی تا بیت کوین، حسین میثمی، تازه‌های اقتصاد شماره ۳، ۱۳۹۶ش.
20. ماهیت پول از منظر فقه اسلامی، مهدی رهبر و منیره خطیبی، دوفصلنامه علمی پژوهشی فقه مقارن، شماره ۹، ۱۳۹۶ش. از اینجا ببینید
21. مفهوم و ماهیت پول و ضمان مربوط به کاهش ارزش و خسارت تاخیر تادیه در بازپرداخت قرض اسکناس، علی اکبر ایزدی فرد، حمید ابهری، حسین بهرامی، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی (فقه و مبانی حقوق اسلامی)، شماره ۲۷، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
22. تبیین ماهیت پول در چارچوب نظریه اعتباریات علامه طباطبایی، محمداسماعیل توسلی، فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی، شماره ۷، ۱۳۹۶ش.از اینجا ببینید
23. پول در اقتصاد اسلامی از دید اعتباریات علامه طباطبایی(ره)، حسن سبحانی و علی‌اصغر قائمی‌نیا، فصلنامه اقتصاد اسلامی، دوره ۱۶، شماره ۶۳، ۱۳۹۵ش.از اینجا ببینید
24. بررسی فقهی حقوقی قابلیت جبران ضرر ناشی از کاهش ارزش پول، سیدمحمد صادق طباطبائی و پگاه سرمدی، مطالعات حقوق معاصر، شماره ۱۰، ۱۳۹۴ش. از اینجا ببینید
25. پول مثلی یا قیمی؟، مهرنوش حسینی کلشتری، شهر قانون، شماره ۱۶، ۱۳۹۴ش.
26. ارزیابی انتقادی رویکردهای موجود در هستی‌شناسی پول ارائه تفسیری بدیل، حسن سبحانی و حسین درودیان، اقتصاد اسلامی، شماره ۵۷، ۱۳۹۴ش. از اینجا ببینید
27. نظریه پردازی ماهیت پول در اقتصاد اسلامی و غرب، محمد اسماعیل توسلی، مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی، شماره ۳۰۲، ۱۳۹۳ش.
28. موضوعات پیشرفته در مالیه اسلامی با تأکید بر بانکداری اسلامی، اصغر ابوالحسنی هستیانی و رفیع حسنی مقدم، پژوهش‌های مالیه اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببینید
29. اثر ماهیت سرمایه در تعیین حرمت و حلیت بهره پول، غلامرضا مصباحی مقدم و مجتبی سیدحسین زاده، اقتصاد اسلامی شماره ۵۰، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
30. بررسی دیدگاه غربی و رویکرد اسلامی به ارتکاز ذهنی از ماهیت پول و اعتبار، محمدمهدی مجاهدی مؤخر و رحیم دلالی اصفهانی و سعید صمدی و رسول بخشی، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره ۶۵، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
31. تاریخچه پول و روند تکامل آن، حسین تفقدی اسراری، تاریخ پژوهی، شماره ۵۴، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
32. بررسی دیدگاه غربی و رویکرد اسلامی به ارتکاز ذهنی از ماهیت پول و اعتبار، محمدمهدی مجاهدی موخر، رحیم دلالی اصفهانی، سعید صمدی، رسول بخشی،پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره۶۵، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
33. مفهوم و ماهیت پول و ضمان مربوط به کاهش ارزش و خسارت تأخیر تأدیه در بازپرداخت قرض اسکناس، علی اکبر ایزدی فرد و حمید ابهری و حسین بهرامی، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۷، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
34. چیستی پول در اقتصاد اسلامی، علی اصغر ابوالحسنی هستیانی و جهانگیر بیابانی و ابوالقاسم اثنی عشری و امیری محمد کهندل، فصلنامه علمی-پژوهشی اقتصاد اسلامی، شماره ۴۸، ۱۳۹۱ش. از اینجا ببینید
35. تحلیل ماهیت پول، محمداسماعیل توسلی، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، شماره ۴۸، ۱۳۹۱ش. از اینجا ببینید
36. بررسی و نقد نظریه‌های اندیشه وران اقتصادی غرب درباره ماهیت پول، اکبر کمیجانی و هادی عربی و محمداسماعیل توسلی، پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره ۵۱، ۱۳۹۱ش.از اینجا ببینید
37. بررسی مبانی فقهی قابلیت خسارت تادیه وجه نقد از دیدگاه مذاهب اسلامی، حسن بادینی، محمد عزیزحسامی، فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۱ش.https://www.magiran.com/paper/1099505 از اینجا ببینید
38. قدرت خرید؛ مقوم مثلیت پول‌های اعتباری، حسن آقا نظری، حسین غفوری چرخابی، دو فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، شماره ۱۳، ۱۳۸۹ش.از اینجا ببینید
39. ماهیت پول از جهت مثلی یا قیمی بودن، ابوالفضل فرحبخش، فصلنامه گفتمان حقوقی، ۱۷-۱۸، ۱۳۸۹ش.
40. چیستی پول امروزی و امور مربوط به آن، احمد حسنی، شماره ۸۹، فقه اهل بیت ۱۳۸۹ش. از اینجا ببینید
41. رابطه ی «مثلی» و «قیمی» با جبران کاهش ارزش پول، محمدجواد ولی زاده و محمدحسن حائری، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۳، ۱۳۸۹ش.از اینجا ببینید
42. ماهیت و کارکرد پول اصل محوری در جبران کاهش ارزش پول مقایسه اقتصادهای متعارف و اسلامی، علی حسن زاده و احمد مجتهد، تازه‌های اقتصاد، ۱۳۸۸ش، شماره ۱۲۵.از اینجا ببینید
43. موضوع‌شناسی پول و جایگاه آن در احکام فقهی کاهش ارزش پول، علیرضا امینی ، عباس سماواتی، دو فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، پیاپی ۸، ۱۳۸۶ش.از اینجا ببینید
44. پول و احکام فقهی آن، فیاض قرایی، مقالات و بررسی‌ها، شماره ۸۰، ۱۳۸۵ش.از اینجا ببینید
45. بررسی و نقد نظریات برخی از اندیشه‌وران اسلامی درباره ماهیت پول، محمداسماعیل توسلی، اقتصاد اسلامی، شماره ۱۹، ۱۳۸۴ش.از اینجا ببینید
46. مروری بر ماهیت‌شناسی پول و دیدگاه فقیهان، معروف علی احمدوند، فقه، شماره ۳۶، ۱۳۸۲ش. از اینجا ببینید
47. مرورى بر ماهیت‌شناسى پول و دیدگاه فقیهان، معروفعلی احمدوند، مجله فقه، شماره ۳۶، ۱۳۸۲ش. از اینجا ببینید
48. جنبه‌های فقهی پول، غلامرضا مصباحی، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع)، شماره ۱۳ و ۱۴، ۱۳۸۰ش.از اینجا ببینید
49. ضمان کاهش ارزش پول از دیدگاه فقه و حقوق، حبیب الله طاهری، مجتمع آموزش عالی قم، شماره ۱۱، ۱۳۸۰ش. از اینجا ببینید
50. جنبه‌های فقهی پول، غلامرضا مصباحی، دین و ارتباطات، شماره ۱۳و ۱۴، ۱۳۸۰ش. از اینجا ببینید
51. پول امروز، مثلى یا قیمى یا ماهیت سوم؟، احمدعلى یوسفى، فقه اهل بیت، شماره ۱۴، ۱۳۷۷ش.از اینجا ببینید
52. پول جدید از نگاه اندیشمندان، احمدعلی یوسفی، فقه اهل بیت شماره ۱۶، ۱۳۷۷ش. از اینجا ببینید
53. پول و پرسشهای جدید فقهی، عبدالرضا ایزدپناه، فقه اهل بیت، شماره ۷، ۱۳۷۵ش. از اینجا ببینید
54. پول در اقتصاد اسلامی، ایرج توتونچیان، آینده پژوهی مدیریت، شماره ۲، ۱۳۶۸ش. از اینجا ببینید

عربی

1. فتوى شرعية حول النقود الورقية للشيخ محمد ياسين عبدالله السنجاري: دراسة وتحقيق، محمد بن ياسين بن عبدالله بن أحمد السنجاري، عراق، مجلة كلية العلوم الإسلامية، شماره ۲۵، جلد ۱۷، ۲۰۲۲م.
2. آراء علماء شبه القارة الهندية حول الورق النقدي في القرن الماضي: دراسة تحليلية نقدية، پاکستان، أسد الله محمد حنيف، الدراسات الإسلامية، شماره ۲، جلد ۵۵، ۲۰۲۰م. از اینجا ببینید
3. فقه الورق النقدي عند متأخري الأمامية، إبراهيم صلاح عبدالمهدي، عراق،‌ آداب الكوفة، شماره ۳۱، جلد ۱۰، ۲۰۱۷م.
4. بحث الورق النقدی حقیقة و حکما، عبدالله بن سلیمان بن منیع ، مجلة المجمع الفقهی الاسلامی، شماره ۱، ۲۰۰۳ش. از اینجا ببینید
5. النقود في الفقه الإسلامي : دراسة مقارنة، پاکستان، الدراسات الإسلامية، محمد تاج شيخ عبدالرحمن أحمد العروسي، شماره ۱، ج ۳۸، ۲۰۰۳م.
6. النقود في الإسلام، متوكل بن عباس مهلهل، عربستان سعودی، العقيق، شماره ۹ و ۱۰، جلد ۵، ۱۹۹۶م.
7. أحكام النقود الورقية وتغير قيمة العملة، عبدالعزيز خياط، عربستان سعودی، مجلة مجمع الفقه الإسلامي الدولي، شماره ۳، جلد ۳، ۱۹۸۷م.
8. أحكام النقود الورقية وتغير قيمة العملة، عبدالله بن الشيخ المحفوظ ابن بية، عربستان سعودی، مجلة مجمع الفقه الإسلامي الدولي، شماره ۳، جلد ۳، ۱۹۸۷م.
9. أحكام النقود الورقية وتغير قيمة العملة، ، محمد علي عبدالله، عربستان سعودی، مجلة مجمع الفقه الإسلامي الدولي، شماره ۳، جلد ۳، ۱۹۸۷م.
10. أحكام النقود الورقية وتغير قيمة العملة، عبدالله بن الشيخ المحفوظ ابن بية، عربستان سعودی، مجلة مجمع الفقه الإسلامي الدولي، شماره ۳، جلد ۳، ۱۹۸۷م.
11. أحكام النقود الورقية وتغير قيمة العملة : النقود الورقية، ، علي أحمد السالوس، عربستان سعودی، مجلة مجمع الفقه الإسلامي الدولي، شماره ۳، جلد ۳، ۱۹۸۷م.
12. أحكام النقود الورقية وتغير قيمة العملة : أحكام النقود الورقية، أبو بكر دوكوري، عربستان سعودی، مجلة مجمع الفقه الإسلامي الدولي، شماره ۳، جلد ۳، ۱۹۸۷م.
13. أحكام النقود الورقية وتغير قيمة العملة : أحكام النقود الورقية، محمد عبداللطيف الفرفور، عربستان سعودی، مجلة مجمع الفقه الإسلامي الدولي، شماره ۳، جلد ۳، ۱۹۸۷م.
14. أحكام النقود الورقية وتغير قيمة العملة في نظر الشريعة الإسلامية، محمد عبده عمر، عربستان سعودی، مجلة مجمع الفقه الإسلامي الدولي، شماره ۳، جلد ۳، ۱۹۸۷م.

پایان نامه

فارسی

1. ماهیت پول در نظام حقوقی ایران و مذاهب خمسه، الهام حسین رنجبر، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده حقوق و الهیات، ۱۳۹۸ش. از اینجا ببینید
2. ماهیت پول و جبران کاهش ارزش آن در فقه امامیه و حقوق ایران، سیما مدنی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۳۹۵ش. از اینجا ببینید
3. ماهیت پول و آثار خلق پول (بانکی) در اقتصاد متعارف: یک ارزیابی انتقادی از منظر اقتصاد اسلامی،حسین درودیان، دکتری،دانشکده اقتصاد ،دانشگاه تهران، ۱۳۹۴ش. از اینجا ببینید
4. ماهیت فقهی پول، سیدحسین طباطبایی‌ اصل، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، دانشکده حقوق قضایی، ۱۳۹۴ش.از اینجا ببینید
5. ماهیت پول و رابطه‌ی آن با تادیه دیون پولی، امیر اصغرلو، دانشگاه سمنان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ۱۳۹۳ش. از اینجا ببینید
6. تحلیل ماهیت پول و اثر آن بر منضبط کردن حقوقی سیاست‌های پولی (در اقتصاد اسلامی)، محمداسماعیل توسلی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پژوهشکده علوم اجتماعی، ۱۳۹۲ش.از اینجا ببینید
7. تحلیل مفهوم پول و ربا در اقتصاد اسلامی (مطالعه تطبیقی آراء اندیشمندان اسلامی)، کارشناسی ارشد، سمیه غلامی پور، دانشگاه اصفهان، ۱۳۹۲ش. از اینجا ببینید
8. ماهیت حقوقی پول و آثار آن، حسین بهرامی، دانش گاه مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۱۳۹۰ش.از اینجا ببینید
9. تحلیل فقهی حقوقی ضرر قابل جبران، پگاه سرمدی، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، ۱۳۹۰ش.از اینجا ببینید
11. تحلیل فقهی پول، محمدعیسی هاشمی، دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، دانشکده علوم انسانی، ۱۳۸۶ش.از اینجا ببینید
12. سیستمهای پولی: تحلیلی (تطبیقی - فقهی)، احمد شعبانی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، دانشکده اقتصاد و معارف اسلامی، ۱۳۶۹ش.از اینجا ببینید

عربی

1. أحکام الأوراق النقدیة و التجاریة فی الفقه الإسلامی، ستر بن ثواب الجعید، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جامعة أم القری مكة، ۱۴۰۶ق. از اینجا ببینید
2. تحليل و ضبط قيمة العملة من وجهة نظر إسلامية، حاج موسی سهيلة، جامعةالجزائر. از اینجا ببینید
3. نشأة النقود و تطورها، اسامة العانی، الجامعة الفارابی. اینجا ببینید

زبان دیگر

1. The Nature of Money in Modern Economy – Implications and Consequences، Stephen Zarlenga and Robert Poteat، از اینجا ببییند

منابع دیگر

عربی

1. النقود تعريفها - أنواعها ووظائفها، هادی خلیل، جامعة المنارة.از اینجا ببینید
2. النقود - نشأتها و مراحل تطورها و وظائفها و تقسيماتها. از اینجا ببینید