خسارت تأخیر تأدیه (منابع مطالعاتی)
خسارت تأخیر تأدیه یا دیرکرد پرداخت بدهی با توجه به سیر نزولی ارزش پول ملی در فقه معاصر مورد توجه قرار گرفته است. اگر طلب از نوع وجه رایج یا پول باشد و موعد بدهی رسیده باشد و بدهکار توانایی پرداخت بدهی را داشته باشد؛ ولی از پرداخت آن امتناع کند، چند سوال فقهی مطرح می‌شود؛ آیا طلبکار می‌تواند خسارت ناشی از دیرکرد پرداخت را از بدهکار دریافت کند یا خیر؟ آيا خسارت دیرکرد حکم ربا را دارد؟ دلیل فقهی برای دریافت مبلغ بیشتر از بدهی چیست؟ معیار محاسبه برای دریافت خسارت تأخیر چیست؟
در میان فقها، امام خمینی و محمدتقی بهجت و سید علی سیستانی و حسین وحید خراسانی شرط و دریافت خسارت تأخیر تأدیه را جایز نمی‌دانند. در مقابل طبق نظر برخی فقها دریافت خسارت تأخیر تأدیه جایز است به ضمیمه اینکه دریافت خسارت در ضمن عقد لازمی شرط شود. سید محمدرضا گلپایگانی و جواد تبریزی و محمد فاضل لنکرانی و ناصر مکارم شیرازی از جمله قائلین به جواز دریافت خسارت هستند. طبق ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی دریافت خسارت تأخیر تأدیه جایز است. در این صفحه منابع مطالعاتی در زمینه تأخیر تأدیه جمع‌آوری شده است.
کتاب
فارسی
- بررسی فقهی و حقوقی تعدیل وجه التزام در ایران، حسن جوهری، ایلام، انتشارات آوای تاریخ، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- ربای قرضی در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران، مهدی خطیبی و مجید رضایی دوانی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی جریمه تاخیر، محمدرضا مالک، قم، رسم وفا، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خسارت تاخیر تادیه، حمزه خلیلی، ابتکار دانش، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی خسارت دیرکرد، محمد محسنی و نرجس قاسم‌زاده، تهران، جالیز، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جریمه تاخیر تادیه(فتاوی مراجع تقلید، قوانین بانکی، مقالات علمی)، سید عباس موسویان و فرشته ملاکریمی، تهران، جنگل، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خسارت تأخیر تأدیه در رویه قضایی با مطالعه حقوق تطبیقی فرانسه، اکبر میرزانژاد جوبیاری و رضا خشنودی، پژوهشگاه قوه قضاییه. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- غرامة التأخير في العقد الإداري دراسة مقارنة، شلعان بن راجح بن عبد الله بن شلعان.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقالات
فارسی
- تاثیر کاهش ارزش پول ملی بر میزان غرامت تاخیر تادیه، رضا حسن نژاد عمرانی، فصلنمه پژوهش و مطالعات اسلامی، شماره ۴۴، سال چهارم، اسفند ۱۴۰۱. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- امکان‌سنجی تحقق ربا در خسارت تاخیر تادیه در حقوق کیفری ایران و فقه امامیه، سید عباس جزایری و فاطمه علی اصغرزاده، فصلنامه فقه و حقوق نوین، شماره ۱۰، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- درآمدی بر خسارت تاخیر تادیه در عقود اسلامی، سید علی‌اصغر موسوی، مجله اقتصادی، شماره ۱ و ۲، دوره ۲۱، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- علت تعارض آراء شورای نگهبان در مسئله خسارت تأخیر تأدیه، هانی حاجیان و جواد سرخوش و میثم اکبری دهنو، دانش حقوق عمومی، شماره ۲۷، ۱۳۹۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- علت تعارض آراء شورای نگهبان در مسئله خسارت تأخیر تأدیه، هانی حاجیان و جواد سرخوش و میثم اکبری دهنو، دانش حقوق عمومی، شماره ۲۷، ۱۳۹۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خسارت تأخیر تادیه در فقه امامیه و حقوق کیفری ایران، سید عباس جزایری و نجمه مالکی بروجنی، مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۴، ۱۳۹۹ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خسارت تأخیر تأدیه بر مبنای ضمان منافع، سید امرالله حسینی، پژوهشنامه میان رشته‌ای فقهی، شماره ۱۲، ۱۳۹۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- جبرانِ خسارت عدم النفع ناشی از تأدیه تأخیر در نظام بانکی، سید امر اله حسینی، فقه، سال ۲۵، شماره ۲، ۱۳۹۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل امکان توافق بر دریافت خسارت تأخیر تأدیه مازاد بر نرخ تورم، سید فرید الدین افضل و علیرضا آذربایجانی، حقوق اسلامی، شماره ۵۲، ۱۳۹۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ارزیابی راهکارهای پیشنهادی به منظور حل چالش جریمه تأخیر تأدیه در بانکداری اسلامی، حسین میثمی و سید عباس موسویان، فصلنامه روند، شماره ۸۰، ۱۳۹۶ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خسارت تأخیر تأدیه اسکناس در فقه و حقوق با رویکردی به مبانی امام خمینی(س)، سید محمد موسوی بجنوردی و عالیه عمران زاده، متین، شماره ۷۳، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی ماده ۵۲۲ آیین دادرسی مدنی (خسارت تأخیر تأدیه) با مبنای فقهی آن، مجتبی نیکدوستی و زینب جعفری فشارکی، مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، شماره ۱/۳، ۱۳۹۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ارایه جایگزین‌هایی برای جریمه‌ی تأخیر تأدیه در بانکداری بدون ربای ایران، محمد نقی نظرپور و فرشته ملاکریمی و لیلا محرابی، فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، شماره ۱۹، پاییز ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل چالش های جریمه تأخیر تأدیه در بانکداری بدون ربا و ارائه راهکار جایگزین، وهاب قلیچ و فرشته ملاکریمی، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۵۹، پاییز ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی خسارت تأخیر تأدیه در فقه امامیه و قانون ایران و کنوانسیون ۱۹۸۰ وین، حسین احمری و پرویز ذکائیان، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال نهم، شماره ۳۰، ۱۳۹۱ش.مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی فقهی قابلیّت مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از دیدگاه مذاهب اسلامی، حسن بادینی و محمد حسامی، فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۱ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مبانی دریافت جریمه دیرکرد و خسارت تأخیر تأدیه در نظام بانکی، فرشته ملاکریمی خوزانی، فصلنامه تازه های اقتصاد، ویژه نامه بانکداری اسلامی، شهریور ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- دریافت خسارت تأخیر تأدیه در قراردادهای بانکی با تکیه بر وضعیت بدهکار، علی انصاری، اقتصاد اسلامی، شماره ۴۱، ۱۳۹۰ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی - حقوقی قابلیت مطالبه میزان کاهش ارزش پول و خسارت تأخیر تادیه، علی غریبه، فقه و تاریخ تمدن، شماره۱۶، ۱۳۸۷ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- نگاهی تطبیقی به جبران خسارت تأخیر تأدیه در فقه و حقوق، مهدی سلطانی رنانی، فقه، شماره ۵۰، ۱۳۸۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی راهکارهای حل مشکل تأخیر تأدیه در بانکداری بدون ربا، سیدعباس موسویان، فقه و حقوق، سال دوم، ۱۳۸۵ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی ـ حقوقی قوانین مربوط به جریمه و خسارت تأخیر تأدیه در ایران، سید عباس موسویان، فقه و حقوق، شماره ۴، ۱۳۸۴ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مشروعیت خسارت تأخیر تأدیه، سید محمد موسوی بجنوردی، متین، شماره ۱۹، ۱۳۸۲ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی خسارت تأخیر تأدیه در حقوق ایران و فقه امامیه، سید حسن وحدتی شبیری، اقتصاد اسلامی، شماره ۱۲، ۱۳۸۲ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خسارت تأخیر تأدیهٔ وجه نقد، سید حسن وحدتی شبیری.مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- مدی جواز الشرط الجزائی عند تعثر سداد الدّین: دراسة فقهیة تطبیقیة علی البنوک التشارکیة فی ترکیا، خالد دیرشوی و اشرف محمود، مجله اقتصاد اسلامی، ۲۰۲۲م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحكام الغرامة المالية في الديون المتأخرة، سعاد عبد العزيز فرحان الحوطي، مجلة الدراسات الإسلامية والبحوث الأكادمية، شماره ۱۰۵، ۲۰۲۲م. مقاله را از اینجا ببینید
- مشکلة الدیون المتعثرة فی المصارف الإسلامیة، برلنت سیلغروفا، مجلة کلیة الشریعة والقانون، جامعة العلوم الإسلامیة العالمیة، الأردن، شماره ۲۳، ۲۰۲۱م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- عقوبة المدین المماطل مالیا دراسة فقهیة مقارنة، مدحت عبدالعزیز عبدالحکم عبد الحمید، مجلة قطاع الشریعه و القانون، شماره ۱۱، ۲۰۱۹م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الغرامة التأخیریة فی العقود الإداریة، هشام محمد فریجة، الجزائر، جامعة المسیلة، ۲۰۱۸م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- إدارﺓ الدیون المتعثرﺓ فی البنوک الاسلامیة، نهلة قاصدی و عبدالحفیظ بن ساسی، المجله الجزائریة للتمنیه الاقتصادیة، الجزایر، شماره ۶، ۲۰۱۷م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- طرق معاجلة الدیون المتعثرة من المرابحة الإسلامیة فی المصارف اللیبیة فی ضوء الفقه الإسلامی، عبدالعزیز جمعه المبروک المبروک، مجلة اصول الشریعة للابحاث التخصصیة، مالزی، شماره ۲، ۲۰۱۶م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- غرامة التأخیر فی عقد المقاولة فی الشریعة والقانون، سلیمان الخلف بن خلف الحمیَّد، مجلة الجامعة العراقیة، المجلد ۳۲، العدد ۱، ۲۰۱۴م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- حکم غرامة التأخیر فی وفاء الدین فی الفقه الإسلامی، محمد الهام، اندونزی، جامعه محمدیه مکسر، ۱۴۴۰ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشرط الجزائی فی القروض المالیة، نائفه خمیس العنزی، المجلة العلمیة لکلیة أصول الدین والدعوة بالزقازیق، جامعة الأزهر، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- أحکام الشروط المستحدثه فی عقود المعاملات المالیة: دراسة تاصیلیة، عبدالسلام اسماعیل اوناغنن، مالزی، جامعة الاسلامیة العالمیة، ۲۰۰۵م.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الالتزمات الآجلة فی عقود الموسسات المالیه و التمویلیة، الیاس دردور، تونس، جامعة الزیتونة. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المؤیدات الشرعیة لحمل المدین المماطل علی الوفاء وبطلان الحکم بالتعویض المالی عن ضرر المماطلة، نزیه کمال حماد، المکه، جامعة ام القری، ۱۴۰۵ق.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- الشرط الجزائي في الديون دراسة فقهية مقارنة، علي محمد الحسين الصوا.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان نامه
فارسی
- بررسی حقوقی تفاوت های خسارت عدم ایفای به تعهد با خسارت تأخیر تأدیه، فاطمه وقایعی، کارشناسی ارشد، دانشگاه حکیم سبزواری، ۱۳۹۸ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی و حقوقی تأخیر تأدیه ثمن، نسیم کربلایی صالح، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، گروه حقوق، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی حقوقی امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از ضامن در صورت ورشکستگی متعهد اصلی، زهرا دین پژوه و مرتضی نژادحیدری، کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی خسارت تاخیر و تادیه در حقوق ایران و فقه امامیه و حقوق انگلیس، محمد موسوی، کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، ۱۳۸۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل حقوقی نهاد ربا با بررسی خسارت تاخیر تادیه، عباس محمدی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۷۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- خسارت تاخیر تادیه وجه نقد، مسعودرضا رنجبر صحرائی، کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۷ش.اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- غرامة التأخير على المدين الموسر في المصارف الإسلامية القطرية دراسة تأصيلية تطبيقية، سعید محمد عزیز بردن، کلیه الشریعة الاسلامیة، ۲۰۱۹م.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي و أثره علی المتعاقدين(دراسة مقارنة بین القانون المدني الليبي و الشریعة الاسلامية)، ارمجد ارحومة محمد الخویلدی، اندونزی، جامعة مولانا مالک ابراهیم الاسلامیة الحکومیة، ۲۰۱۶م.از اینجا ببینید
- المماطلة في سداد الديون لدى المصارف إلاسلامية و عالجها، جمعة محمد عبدالسلام المغيربي، مراکش، جامعة الزاویة، ۱۴۴۱ق.از اینجا ببینید
- نظام القانوني لغرامة التأخير في إطار تنفيذ العقود الإدارية(دراسة مقارنة)، علیاء علی القحطانی، قطر، جامعة قطر، ۱۴۴۱ق.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي في الفقه الإسلامي وتطبيقاته في العقود المعاصرة، محمد طه حميدي، الجزائر، جامعة الشهيد حمه لخضر، از اینجا ببینید
- نظرية الشرط الجزائي بين الفقه والقانون، جواد محمود أحمد بحر، فلسطین، جامعة الخلیل، ۲۰۰۹م.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي و تطبيقاته المعاصرة، علي أحمد السالوس، قطر، جامعه قطر.از اینجا ببینید
- غرامة التأخير أحكامها الفقهية و آثارها الاقتصادية، خالد صالحی، الجزائر، جامعة الشهيد حمو لخضر.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائی و اثره فی العقود المعاصرة، محمد بن عبدالعزیز بن سعد الیمنی، ۱۴۲۵ق.از اینجا ببینید
منابع دیگر
- بررسی مبانی دریافت جریمه دیرکرد و خسارت تأخیر تأدیه در نظام بانکی، فرشته ملاکریمی خوزانی، تازه‌های اقتصاد شهریور ۱۳۹۰ ویژه نامه بانکداری اسلامی.از اینجا ببینید
- خسارت تاخیر تادیه.از اینجا ببینید
- الشرط الجزائي.از اینجا ببینید
- عقـوبة المدين المماطل في أداء الدين، عبدالعزیز بایندر، حبل الله.از اینجا ببینید