نمایش مبدأ برای ولایت انتخابی فقیه (منابع مطالعاتی)

{{منابع مطالعاتی}}
[[نظریه ولایت انتخابی فقیه]] از نظریات دولت در فقه سیاسی شیعه در زمان غیبت است که بر انتخاب فقیه حاکم از سوی مردم تأکید می‌کند. طبق این نظر، ائمه(ع) فقهای جامع‌الشرایط را به مقام ولایت نرسانده‌اند؛ بلکه آنان را نامزد‌ احراز مقام ولایت و رهبری جامعه اسلامی می‌کنند و مردم به انتخاب خود یکی از آنان را به عنوان رهبر بر‌می‌گزینند که در این صورت برای فقهای دیگر جایز نیست در امر ولایت و حکومت دخالت کنند. این نظریه در مقابل [[نظریه‌های نصب]] ارائه شد که بر انتصاب فقیه جامع‌الشرایط از سوی امام معصوم(ع) به سمت ولایت تأکید دارد. پرسش‌هایی درباره این نظریه طرح شده از جمله: منشأ مشروعیت فقیه حاکم در این نظریه از کجاست؟ چه کسی شرایط فقیه منتخب را تعیین می‌کند؟ حدود اختیارات فقیه حاکم چه کسی تعیین می‌کند؟ آیا فقیه حاکم را می‌توان از منصب رهبری جامعه عزل کرد؟ 

ارکان این نظریه که از سوی برخی از فقهای بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران چون [[حسینعلی منتظری]]، [[سید محمد حسینی بهشتی]]، [[مرتضی مطهری]] و [[نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی]] طرح شد، عبارتند از: ۱. شرط فقاهت حاکم اسلامی؛ ۲. انتخاب حاکم از سوی مردم؛ ۳. تعیین حدود اختیارات و همچنین مدت زمان حاکمیت فقیه توسط قانون. این گروه از فقها برای اثبات مدعای خود بیشتر به سیره عقلا و ادله عقلی و همچنین به برخی آیات درباره بیعت، روایات شورا و قاعده سلطنت انسان بر جان و مال خود استناد کرده‌اند.