کاربر:Mkhaghanif/صفحه تمرین۳: تفاوت میان نسخه‌ها

فقیهان شیعه در بحث از سقط جنین به بیان احکام کسی که مرتکب سقط شده نیز پرداخته و در این باره احکام قصاص، دیه و کفاره سقط جنین را بیان نموده‌اند.  

تعداد زیادی از فقهای معاصر از جمله خویی و مکارم شیرازی برآنند که سقط جنین پس از دمیده شدن روح، قصاص ندارد.<ref>خويى، تكملة المنهاج؛ ص۱۳۴؛ منتظری، الأحكام الشرعية، ص۵۶۲؛ گلپایگانی، مجمع المسائل، ج۳، ص۲۹۱؛ وحید خراسانی، منهاج الصالحین، ج۳، ص۵۸۹؛ مکارم شیرازی، بحوث فقهیة هامة، ص۲۹۲؛ فاضل لنکرانی، احكام پزشكان و بيماران، ص۱۲۱.</ref>

استدلال مکارم شیرازی آن اس که روایات دیه جنین و روایات ناظر به سقط  عمدی یا خطای جنین عمدی با وجود کثرت و تعدد اشاره‌ای به قصاص جانی ندارد و همین دلیل عدم قصاص است. <ref>مکارم شیرازی، بحوث فقهیة هامة، ص۲۹۲.</ref>

با این حال سید عبدالاعلی سبزواری سقط جنین در چنین شرایطی فتوا به قصاص عامل سقط جنین داده است.<ref>سبزوارى، مهذب الأحكام، ج۲۹، ص۱۱۲.</ref> مکارم شیرازی این نظر را قولی نادر می‌داند.<ref>مکارم شیرازی، استفتاءات جديد، ج۱، ص۴۰۳.</ref> سبزواری چنین استدلال می‌کند که وقتی روح دمیده شده و خلقت جنین تمام باشد، مقتضی قصاص – قتل نفس محترم - موجود است و مانعی از اجرای قصاص نیست. بنابراین عموم و اطلاقات ادله‌ای که کیفر قاتل را قصاص می‌داند <ref>اسراء،۳۳؛ حرعاملی، وسائل الشیعة، ج۲۹، ص۵۲، باب۱۹، من ابواب القصاص فی النفس، ح۱.</ref> شامل این مورد نیز می‌شود.<ref>سبزوارى، مهذب الأحكام، ج۲۹، ص۱۱۲.</ref>

وجوب دیه بر کسی که مرتکب سقط جنین حرام شود مورد اختلاف نیست.<ref>جمعى از پژوهشگران، موسوعة الفقه الإسلامی، ج۵، ص۴۰۲.</ref>در سقط عمدی و شبه عمدی جنین، دیه در تمام مراحل آن بر عهده قاتل و در صورت سقط از روی خطا بر عهده عاقله است و در این مسئه نیز اختلافی بین فقهای شیعه نیست. <ref>فاضل لنكرانى، تفصيل الشريعة، الديات، ص۲۸۸.</ref>

و در جایی که سقط جنین جایز باشد نیز برخی هم‌چون منتظری، فاضل لنکرانی و فیاض پرداخت دیه را واجب می‌دانند.<ref>منتظری، احكام پزشكى، ص۱۰۶؛ فاضل لنکرانی، احكام پزشكان و بيماران، ص۱۱۷؛ فياض، منهاج الصالحين، ج۳، ص۴۴۱.</ref> محمداسحاق فیاض در مورد سقط جنین نامشروع با تکیه بر نفی حرج می‌گوید: با سقوط حرمت تکلیفی، دلیلی بر سقوط دیه از عهده مکلف وجود ندارد.<ref>فياض، منهاج الصالحين، ج۳، ص۴۴۱.</ref> بنابراین مشمول روایت معتبره ظریف از امیرالمومنین(ع) <ref>حرعاملی، وسائل الشيعه، ج۲۹، ابواب ديات الأعضاء، باب ۱۹، ح۱.</ref> و عمومات و اطلاقات ادله اثبات دیه <ref>سبزوارى، مهذب الأحكام، ج‌۲۹، ص۳۲۷.</ref> می‌شود.

پیش از دمیده شدن روح  بر کسی که سقط جنین به دست او انجام گرفته است، بنا بر اجماع فقهای شیعه، کفاره لازم نمی‌آید؛ چون عنوان قتل در این حالت صدق نمی‌کند.  

پس از دمیده شدن روح در جنین بنا بر مشهور کفاره واجب است ؛ چرا که اطلاقات ادله وجوب کفاره در قتل انسان شامل آن می‌شود . فتوای آیت الله منتظری بنا بر احتیاط واجب است.  اما به نظر آیت الله خویی در این صورت نیز کفاره لازم نیست.  

بنا به نظر فقها کفاره سقط جنین برابر با کفاره قتل است.  

دلیل آیت الله خویی  : عنوان "مومن" و "رجل" در موضوع  آیه و روایات وارد شده در باب کفاره قتل آمده است، در حالی که این عناوین از تطبیق بر جنین انصراف دارند. بنابراین کفاره قتل در سقط جنین ثابت نیست.

با توجه به ملاک مطرح در استدلال فقیهان معاصر، به نظر می‌رسد حکم  کفاره در صورت‌های مختلف سقط جنین تفاوت نمی‌کند.