مالکیت معادن (منابع مطالعاتی)
مالکیت معادن که در فقه اسلامی در اختیار افراد است با کشف معادن بسیار بزرگ در دنیای جدید و امکان استخراج آن با استفاده از ابزارهای مدرن تبدیل به یک پرسش شده است. آیا همه معادن از نظر مالکیت یک حکم دارند؟ آیا دولت می‌تواند مانع مالکیت افراد بر معادن شود؟ و پرسش‌هایی از این دست. پژوهشگران فقه و حقوق در این باره آثار متعددی نوشته و منتشر کرده‌اند.
کتاب‌ها
فارسی
- بررسی فقهی مالکیت منابع هیدروکربنی و معادن در فقه امامیه، محمدباقر رنجبری، قم، انتشارات خویی، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- ولایت و مالکیت بر معادن: از دیدگاه فقه و حقوق با تاکید بر قوانین جمهوری اسلامی ایران، مهدی صانعی سبزواری، فم، انتشارات رویش قلم، ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مالکیت معادن از دیدگاه فقه و حقوق (با تأکید بر فقه امامیه و حنفیه و حقوق ایران و افغانستان)، سید عبداللطیف سجادی، قم، محبین، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- فقه استدلالی نفت و گاز و حقوق تطبیقی، سید علی‌محمد یثربی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فقه استدلالی نفت و گاز، ابوطالب بازوند و مریم کایدانی، قم، انتشارات آوای ابتکار، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مالکیت اشخاص بر معادن از دیدگاه فقهی و حقوقی، نفیسه زینلی داورانی، تهران، سنجش و دانش، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- فقه نفت و گاز، ابراهیم موسی‌زاده و هادی شکری، تهران، انتشارات خرسندی، ۱۳۹۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مستحدثه معادن در انفال: بررسی مسائل مستحدثه معادن از منظر فقهاء معاصر و قوانین مرتبط، ابراهیم رجبی میرآبادی، ناشر کبری دین، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- احکام النفط فی الفقه الأسلامی، عمر نهاد الموصلی، لبنان، دار البشائر الإسلامیة، ۲۰۱۴م.
- ملکیة المعادن فی الفقه الإسلامی، محسن الأراکی، قم، مجمع الفکر الأسلامی، ۱۳۹۲ش.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- المعادن و الركاز: بحث مقارن فی الإقتصاد الإسلامی، ابراهیم فاضل الدبو، دار الرسالة، بغداد، ۱۹۸۵ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی مالکیت دولت اسلامی بر معادن (مطالعه موردی: فقه و حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران)، مهدی صانعی، علی رحمانی‌فرد سبزواری، دوفصلنامه فقه دولت اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- وضعیت فقهی حقوقی معادن واقع در اراضی شخصی، محمد صالحی مازندرانی و جواد سالمی، دوفصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شماره ۲۱، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ضوابط بهره‌برداری از منابع طبیعی نفت و گاز مبتنی بر فقه اسلامی و مقارن، حسینعلی سعدی و رضا آقاموسی تهرانی، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۲۱، ۱۳۹۷ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی تبعیت مالکیت معادن از مالکیت اراضی در فقه امامیه، کریم کوخایی‌زاده و قدرت‌الله نیازی و احمد رضوانی‌مفرد، دوفصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال ۵۱، شماره ۲، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مالکیت معدن در فقه امامیه با رویکردی به دیدگاه فقهای مذاهب چهارگانه اهل سنت، کریم کوخایی‌زاده و قدرت‌الله نیازی و احمد رضوانی‌مفرد، دوفصلنامه فقه مقارن، شماره ۱۲، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تطبیق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با مبانی فقهی مصرف انفال (مورد مطالعه: خوراک گاز صنعت پتروشیمی)، محمدهادی زاهدی‌وفا و حسینعلی سعدی و امیر محمدرستمی، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، شماره ۱۹، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی فقهی الزام پیمانکاران نفتی به بیمه کردن چاه‌های نفت و گاز، مهدی صادقی شاهدانی و محمدمهدی عسگری و مقصود ایمانی و امیر ملکی‌نژاد، فصلنامه پژوهشنامه بیمه، شماره ۱۲۶، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- مالکیت معدن از منظر فقهای امامیه با رویکردی بر دیدگاه امام خمینی، قدرت‌الله نیازی و کریم کوخایی‌زاده، پژوهشنامه متین، شماره ۷۶، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مالکیت معادن، بدون نویسنده، سایت مدرسه فقهی امام محمد باقر علیه السلام، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مالکیت منابع نفت و گاز درجا و بهره‌برداری از آن در فقه اسلام، عبدالرحیم مرادی و مسعودرضا رنجبر، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۴۶، ۱۳۹۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بازپژوهی مالکیت معادن از منظر فقیهان شیعه، محمدرسول آهنگران و حسین سنایی، دو فصلنامه پژوهش‌های مالیه اسلامی، شماره۴، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مالکیت معادن از دیدگاه فقه امامیه، محمد اعتمادی، مجله فقه اقتصادی، شماره ۳، ۱۳۹۲ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تخصیص و بهره‌برداری از انفال در ایران (مطالعه موردی: واگذاری معادن)، حسن آقانظری، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره ۷۳، ۱۳۹۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی مالکیت نفت و گاز در نظام‌های ملی و حقوق بین‌الملل، مسعود امانی و محسن اسماعیلی، نامه مفید، شماره ۹۱،(حقوق تطبیقی، جلد ۸، شماره ۱)، ۱۳۹۱ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- حکم الکنوز و الآثار فی الشریعة الإسلامیة و القانون: دراسة مقارنة، محمد العمایدة العمرو، مجلة الفتوی و الدراسات الإسلامیة، مجلد اول، شماره۲، ۲۰۱۹م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ملکیة المعادن فی فقه الأمامیة: من یملک النفط و خیرات الأرض الباطنة، علی‌مظهر قراملکی و سید مسلم حسین ادیانی، مجلة الإجتهاد و التجدید، شماره ۷، ۱۴۲۸ق. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ملکیة المعادن فی الفقه الإسلامی، أحمد السعدی، مجله ONDOKUZ MAYISÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ ( دانشکده الهیات دانشگاه ۱۹ می) شماره ۳۰، ۲۰۱۱م. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- ابعاد فقهی و حقوقی معادن واقع در اراضی شخصی، علی نيتی، کارشناسی ارشد، موسسه آموزش عالی طلوع مهر - قم، گروه حقوق، ۱۴۰۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- نظام حاکم بر مالکیت قراردادهای مرتبط با بهره‌برداری از معادن در جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا با مطالعه تطبیقی در فقه اسلام، مالک رحمتی، دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی حقوق آب و انرژی در وضعیت تملک مال غیر و انفال در حقوق ایران، ندا آریافر، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- قلمرو حقوق اشخاص غیر دولتی بر معادن، محمد محمودی کهن، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت معدن، اقسام، ملکیت و مصادیق آن از دیدگاه فقه و حقوق اسلامی، شعبانعلی جعفری، دکتری، جامعة المصطفی العالمیة، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی مالکیت دولت بر نفت از نظر حقوق موضوعه و فقه اسلامی، سلیم بیگ‌زاده، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی وضعیت حقوقی مالکیت بر معادن در حقوق ایران، جابر حسن‌نژاد میان‌رودی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه محدث نوری، ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل حقوقی مالکیت بر معادن با نگرشی بر انفال، اصغر احسانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر. ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ارزیابی تطبیقی مالکیت معدن با در نظرگرفتن مبانی فقهی و حقوقی، شراره جباری بهمنی، کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهشهر. ۱۳۹۶ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی مالکیت زمین‌های نفت‌خیز در فقه و حقوق ایران، سید امین حسینی‌نسب، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت، ۱۳۹۵ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مباحث نفت و گاز از دیدگاه فقه اسلامی و حقوق ایران، فتاح فتاحی وانانی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی تطبیقی بهره‌برداری از نفت در کشورهای اسلامی بر اساس اصول مالکیت، زهرا فرجی، کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مبانی فقهی و حقوقی تصرف در میادین مشترک نفت و گاز، رضا رحیمی دهسوری، دکتری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ماهیت، شرایط و آثار قرارداد بهره‌برداری از معدن، حمزه امینی‌نسب، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق، ۱۳۹۴ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مالکیت معادن در حقوق ایران و فقه امامیه، فاطمه زارعی جلال‌آبادی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱۳۹۴ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- تحلیل احکام احیاء و بهره‌برداری معادن از نگاه حقوق مدنی و مقایسه آن با مقررات حاکم، ژاله‌سادات خاتمی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۹۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- مطالعه تطبیقی تئوری‌های مالکیت بر منابع نفت و گاز در فقه و حقوق ایران و آمریکا، سید محمدمهدی طباطبایی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، ۱۳۹۳ش. پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- الگوی بهره‌برداری بهینه از مخازن هیدروکربوری ایران بر مبنای مکتب فقهی اسلام، سید محمدصالح نجفی، کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم اقتصادی، ۱۳۹۱ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی تطبیقی احکام معادن در فقه امامیه و شافعیه، ابوالفضل کرمی، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه یزد، ۱۳۹۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی-حقوقی معادن و مقایسه تطبیقی با قانون فرانسه با نگاهی به قانون اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی، مهدی مفتخری، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، مرکز پیام نور تهران، ۱۳۹۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- بررسی مبانی فتاوای فقهی امام خمینی(ره) در رابطه با مالکیت و استفاده از انفال به‌ویژه معادن در قبل و بعد از انقلاب اسلامی، زینب مشکانی، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه تربیت معلم تبریز، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- اقطاع و ضوابط آن، مهدی عرفیان، کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق، ۱۳۸۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مطالعه تطبیقی نظام حقوقی حاکم بر معادن و بهره‌برداری از آنها در ایران، مصر و انگلیس، ابوالفضل شمس‌الدینی زارچ، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، ۱۳۸۳ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- نظام حقوقی معادن در ایران با تأکید بر مواد معدنی جامد، حسین رها، کارشناسی ارشد، کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مالکیت معادن در حقوق اسلامی، مهدی خدابنده‌لو، کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ۱۳۸۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- معدن در حقوق ایران، احمد علیزاده، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- مالکیت و استخراج معدن از دیدگاه فقهاء همراه با نگاهی به معادن ایران، مهدی عاملیان، کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و معارف اسلامی، ۱۳۷۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
عربی
- ملکیة المعادن و الرکاز و زکاتهما فی الفقه الأسلامی: دراسة مقارنة، عبدالقادر علی حسین بنی عطا، کلیة الشریعة، جامعة آل البیت، اردن، ۲۰۰۳م، کارشناسی ارشد.کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر منابع
- مالکیت معادن ملی، عبدالله جوادی آملی، سخنرانی در همایش اقتصاد بدون نفت، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۳، ۱۳۸۰ش. متن سخنرانی را از اینجا بخوانید