قرارداد هوشمند (منابع مطالعاتی)
قرارداد هوشمند (Smart Contract) نوعی معامله در بازار ارز دیجیتال است که مفاد آن توسط مجموعه‌ای از کدهای دستوری در بستر بلاکچین محقق می‌شود. در صورت تحقق شرایط قرارداد هوشمند، مبادله به‌طور خودکار و بدون نیاز به واسطه انجام می‌شود. ویژگی اصلی قرارداد هوشمند این است که مفاد و شرایط آن غیر قابل تغییر است و طرفین نمی‌توانند پس از تحقق شرایط قرارداد مانع اجرای آن شوند. یکی از عوامل تمایز میان قرارداد هوشمند و قراردادهای عادی، استفاده قرارداد هوشمند از فناوری بلاکچین است. دربررسی فقهی قرارداد هوشمند پرسش‌هایی از این دست قابل طرح است: ماهیت قرارداد هوشمند چیست؟ آیا ادله صحت عقود شامل این قراردادها می‌شود؟ آیا شرایط و قواعد عمومی قراردادها بر این نوع قرارداد جاری است؟ خیارات و سایر احکام عقد، طبق این قراردادها چگونه تعریف می‌شوند؟ قرارداد هوشمند از مسائل نوپدید فقه اقتصاد است که کمتر مورد بررسی قرار گرفته و نیازمند پژوهش بیشتر است.
مقاله‌ها
فارسی
- قراردادهای هوشمند از منظر فقهی و کارکرد‌های آن‌ها در ایجاد اسناد، بازارهای مالی و سرمایه، مسعود قربانی کندسری و علی رضوانی و مهدی محمدیان امیری، فصلنامه مطالعات فقه اقتصادی، شماره ۱۹، زمستان ۱۴۰۲ش. مقاله را از اینجا ببینید
- لزوم فقهی-حقوقی استفاده از الگوی قرارداد هوشمند با هدف حذف معاملات صوری و اثر آن بر آینده کشور، یعقوب مطلبی گلعذانی، فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، شماره ۴، مهر ۱۴۰۱ش. اطلاعات مقاله را از اینجا ببینید
- قواعد حاکم بر قراردادهای هوشمند در فقه امامیه و حقوق موضوعه، سید علی ربانی موسویان، فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره ۶۶، زمستان ۱۴۰۰ش. مقاله را از اینجا ببینید
- قصد متعاملین در قراردادهای هوشمند: شرایط اعتبار و شیوه احراز آن، مهدی رشوند بوکانی و مهدی ناصر، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا ببینید
عربی
- العقود الذكية في الفقه الإسلامي، مصباح أوبيش، مجلة المعيار، جلد ۲۷، شماره ۱، ۲۰۲۳م.
- العقود الذكية: حكمها وضوابطها الفقهية، سمية علي العمري، مجلة العلوم الإسلامية، جلد ۵، شماره ۲، ۲۰۲۲م.
- العقود الذكية: دراسة فقهية مقارنة، فهد بن سريع بن عبدالعزيز النغميشي، مجلة البحوث الفقهية المعاصرة، جلد ۳۴، شماره ۱۲۰، ۲۰۲۲م.
- العقود الذكية ودور القواعد الفقهية في تحكيمها، سناء رحماني، مجلة الإحياء، جلد ۲۲، شماره ۳۰، ۲۰۲۲م.
- العقد الذكي من منظور الشريعة الإسلامية والقانون الوضعي، حليمة بن دريس، مجلة جامعة الجوف للعلوم الإنسانية، شماره ۱۳، ۲۰۲۲م.
- العقود الذكية ومعاملات الاقتصاد الإسلامي، محمد الأمين بودخيل، حوليات جامعة الجزائر، جلد ۳۵، شماره ۱، ۲۰۲۱م.
- العقود الذكية وأحكامها في الفقه الإسلامي: الحلقة الأولي، رمضان عبدالله الصاوي السيد، مجلة الاقتصاد الإسلامي، جلد ۴۰، شماره ۴۷۴، ۲۰۲۰م.
- إنشاء عقود المعاملات وتنفيذها بين الطرق التقليدية وتقنية "البلوك تشين" والعقود الذكية: دراسة فقهية...، أحمد سعد علي البرعي، مجلة كلية الدراسات الإسلامية والعربية للبنين بالقاهرة، جلد ۴، شماره ۳۹، ۲۰۲۰م.
- تقنية بلوك تشين "Blokchain" وأثرها في أحكام العقود الذكية: دراسة فقهية مقارنة، أحمد عيد عبدالحميد إبراهيم، مجلة قطاع الشريعة والقانون، شماره ۱۱، ۲۰۱۹م.
پایان‌نامه‌ها
- ماهیت و آثار حقوقی قراردادهای هوشمند در فناوری زنجیره بلوک، سعید شیرمحمدی، کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور استان تهران مرکز پیام نور پرند، ۱۴۰۰ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- طراحی مدلی از قراردادهای هوشمند در نظام بانکداری بدون ربا: کاربردی از مدل‌های هوش مصنوعی، سمانه اصفهانی، کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، ۱۳۹۸ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
- تحلیل قراردادهای هوشمند از منظر قواعد عمومی قراردادها، سحر ذاکری، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۹۷ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
عربی
- العقود الذكية وأحكامها في الفقه الإسلامي: دراسة فقهية مقارنة، سمية علي محمد علي العمري، دکتری، جامعة العلوم الإسلامية العالمية، ۲۰۲۲م.
سایر منابع
- قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست؟، محمد آذرنیوار، مقاله اینترنتی، وب‌سایت ارزدیجیتال، ۱۷ بهمن ۱۴۰۱ش. از اینجا ببینید