سپرده‌های امتیازی (منابع مطالعاتی)
سپرده‌های امتیازی از الگوهای جدید برای تجهیز منابع بانکی است. این نوع سپرده با نام‌های سپرده تعاونی یا چرخشی یا وام‌خواه نیز معروف است. در این نوع سپرده‌ها، مشتریان به هدف اخذ وام، در بانک سپرده گذاری می‌کنند و در مقابل امتیاز وام دریافت می‌کنند. بر اساس ابلاغ بانک مرکزی افتتاح هرگونه سپرده امتیازی ممنوع است؛ با این حال توسط برخی از بانک‌ها و مؤسسات اجرا می‌شود.
پرسش‌هایی در این زمینه قابل طرح است. آیا سپرده امتیازی مشروع است؟ آیا با قرض به شرط قرض تفاوت دارد؟ با توجه به منع قانونی بانک مرکزی، وظیفه مکلفین چیست؟ خرید و فروش یا واگذاری امتیاز سپرده‌های امتیازی چه حکمی دارد؟ آیا صندوق‌های گردشی قرض‌الحسنه خانگی از مصادیق سپرده‌های امتیازی است؟
نظر برخی فقها مانند سید علی سیستانی این است که امتیاز وام به عنوان داعی در قرض است و به همین جهت این نوع سپرده گذاری را جایز می‌دانند. اما برخی دیگر مانند سید موسی شبیری زنجانی در صورتی که از حیل ربا باشد، آن را جایز نمی‌دانند.
کتاب‌ها
فارسی
- ربای قرضی در نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران، مهدی خطیبی و مجید رضایی دوانی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، ۱۴۰۳ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی فقهی و حقوقی صندوق‌های قرض‌الحسنه خانوادگی، م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی ک‍ری‍م‍ی‌ن‍ی‍ا و علی اکبری، قم، انتشارات جلوه کمال، ۱۳۹۸ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
مقاله‌ها
فارسی
- بررسی مشروعیت شرط سپرده‌گذاری برای دریافت تسهیلات (امتیاز تسهیلات در ازای سپرده‌گذاری)، محمدجواد توکلی، ماهنامه معرفت، شماره ۲۸۱، اردیبهشت ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- موضوع‌شناسی فقهی صندوق‌های قرض‌الحسنه خانگی و مسائل فقهی مرتبط با آن مقاله، مهدی خطیبی، شماره ۲۸۱، ماهنامه معرفت، اردیبهشت ۱۴۰۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شناسایی و ارزیابی چالش‌های فقهی اقتصادی سپرده امتیازی در چارچوب نظام بانکداری بدون ربای جمهوری اسلامی ایران، رضا کریم وردنجانی و حسین حسن‌زاده و محمدحسین قوام و سید مهدی هاشمی‌فر، دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، شماره ۲۲، بهار و تابستان ۱۳۹۹ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- سپرده تعاونی (امتیازی) به عنوان نسل دوم فعالیت‌های قرض‌الحسنه، حسین میثمی و سیدعباس موسویان، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره ۷۱، پاییز ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی اخذ کارمزد و ارائه تسهیلات به شرط سپرده‌گذاری در صندوق‌های قرض‌الحسنه، فرشته ملاکریمی خوزانی، ویژه نامه بانکداری اسلامی، شهریور ۱۳۹۰ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- چالش‌های فقهی حقوقی اخذ وام از قرعه کشی‌های خانوادگی، علی رحیمی کمیرمی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، ۱۴۰۱ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- ارائه الگوی عملیاتی صندوق‌های چرخشی و سپرده‌های امتیازی بر اساس فقه امامیه، روح اله قمری زاده، کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- بررسی فقهی الگوهای قرض الحسنه و شیوه‌های اجرایی آن از منظر فقه اهل بیت، محمدصالح جوهری، کارشناسی ارشد، مجتمع آموزش عالی فقه - مدرسه عالی فقه تخصصی، جامعه المصطفی العالمیه، ۱۳۹۷ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
سایر منابع
- سپرده سرمایه‌گذاری به شرط تسهیلات (سپرده امتیازی)، مؤسسه فقه اقتصادی طیبات. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر
- شرط سپرده در وام قرض‌الحسنه، ربای حُکمی است، سید عباس موسویان، گفتگو با ایکنا، کد خبر ۱۵۱۰۲۳، ۱۳۹۳ش. کتابخانه پژوهشگاه مطالعات فقه معاصر