رؤیت هلال با چشم مسلح (منابع مطالعاتی)
رؤیت هلال با چشم مسلح به معنای دیدن ماه (قمر زمین) با وسایل نوین مانند تلسکوپ، دوربین و.. است. تشخیص ابتدا و انتهای ماه‌های قمری در انجام بعضی عبادات و مناسک دینی ارتباط مستقیم دارد. گسترش فناوری‌های جدید برای اثبات این مهم بسیار راه‌گشا است. در عین حال استفاده از این تکنولوژی برای رؤیت ماه از مسائل اختلافی فقها قلمداد می‌شود. موافقین و مخالفین برای اثبات ادعای خود به دلائلی تمسک کرده‌اند. وجود این اختلاف در اعلام عید فطر در سالهای اخیر چالشهایی را برای فقه معاصر ایجاد کرده است. محمد فاضل‌لنکرانی و سید محمود شاهرودی و سید علی خامنه‌ای از قائلین به کفایت چشم مسلح برای رؤیت هستند. سؤالاتی که در فقه معاصر به دنبال پاسخ آن هستیم: آیا می‌توان مستندات مخالفین را متعلق به زمان و مکان خاص دانست؟ انصراف که به عنوان یکی از مستندات قرار گرفته است در فقه چه جایگاهی دارد؟
کتاب‌ها
فارسی
- اعتبار ابزار جدید در رویت هلال (همراه با پاسخ به شبهات و اشکالات)، محمد فاضل لنکرانی، قم، انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، ۱۴۰۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- رویت هلال در اندیشه فقهی معاصر، علی الهی‌خراسانی، مشهد، انتشارات محقق، ۱۳۹۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- رویت هلال ماه در فقه مذاهب اسلامی، علی بهشتی و مسعود ضیائی، مشهد، انتشارات بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۹۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- رؤیت هلال (شب قدر و تعیین وقت آن نماز و روزه در سفینه فضایی، قطب شمال و جنوب و در مدار ۶۰ درجه)، مرتضی رضوی، کتاب الکترونیک، ۱۳۹۴ش. کتاب را از اینجا ببینید
- رساله هلالیه: بررسی فقهی آغاز ماه قمری، یدالله دوزدوزانی‌تبریزی و محسن دلیر، تهران، همرازقلم، ۱۳۹۲ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- بررسی مساله رویت هلال در فقه مذاهب اسلامی، علی‌محمد بهشتی، قم، انتشارات مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی(ص)، ۱۳۹۱ش.
- ماه نو: مبانی علمی رويت هلال، امير حسن زاده و محمد احمدی و یوسف شعبانی، مشهد، بنياد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۸۷ش.
- اعتبار ابزار جدید در رویت هلال، محمد فاضل لنکرانی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، ۱۳۸۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- رویت هلال، رضا مختاری و محسن صادقی، قم، انتشارات موسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۴ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- چند نکته مهم درباره رویت هلال، ناصر مکارم‌شیرازی، قم، انتشارات امام علی بن ابیطالب (ع)، ۱۳۸۳ش.
عربی
- أسئلة حول رؤية الهلال مع أجوبتها، السيد علي الحسيني السيستاني، ۲۰۱۰م.
مقاله‌ها
مقاله‌های فارسی
- بررسی اعتبار چشم مسلح در رؤیت هلال (با تکیه بر دیدگاه آیت‌الله هاشمی شاهرودی)، علی الهی خراسانی، فصلنامه جستارهای فقهی و اصولی، دوره ۵، شماره ۱۵، ۱۳۹۸ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- بررسی روایات رؤیت هلال و دلالت آن‌ها بر رؤیت با ابزار نوین، ابراهیم ابراهیمی، سید محمدرضا امام، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۴۵-۴۶، ۱۳۸۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
- چشم مسلح و رؤیت هلال، رضا مختاری، مجله فصلنامه فقه، دوره ۱۳، شماره ۵۰، ۱۳۸۵ش. مقاله را از اینجا بخوانید
- پاسخی به نقد مقاله اعتبار ابزار جدید در رؤیت هلال، محمدجواد فاضل لنکرانی، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۴۵، ۱۳۸۵ش. مقاله را از اینجا ببینید
- اعتبار ابزار جدید در رؤیت هلال، محمدجواد فاضل لنکرانی، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۴۳، ۱۳۸۴ش. مقاله را از اینجا ببینید
- باز هم رؤیت هلال با چشم مسلح، رضا مختاری، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۴۳، ۱۳۸۴ش. این مقاله نقد مقاله اعتبار ابزار جدید در رؤیت هلال نوشته محمدجواد فاضل لنکرانی است. مقاله را از اینجا ببینید
- رؤیت هلال با چشم مسلح، رضا مختاری، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، شماره ۳۹-۴۰، ۱۳۸۳ش. مقاله را از اینجا ببینید
- بررسی مبنایی اختلافات در رؤیت هلال(۲): اقوال و مبانی در رؤیت هلال با چشم مسلح، سید مهدی نریمانی زمان‌آبادی. این مقاله بخش دوم از یک نوشتار سه قسمتی است که برای نخستین بار در پایگاه اینترنتی اجتهاد منتشر شده است. مقاله را از اینجا ببینید
مقاله‌های عربی
- إثبات الهلال بكاميرا (سي سي دي)، سعد بن تركي الخثلان، مجلة المجمع الفقهي الإسلامي، شماره ۴۱، ۲۰۲۲م. مقاله را از اینجا ببینید
- حکم استخدام المناظير في ترائي الهلال، یوسف احمد الحداد، مجلة كلية دار العلوم، شماره ۱۳۰، ۲۰۲۰م. مقاله را از اینجا ببینید
- قراءة نقدیة لأدلّة القول باعتبار الأجهزة الحدیثة فی رؤیة الهلال، محمدتقی الشهیدی، دوفصلنامه تااجتهاد، شماره ۲، ۱۳۹۶ش. مقاله را از اینجا ببینید
پایان‌نامه‌ها
فارسی
- بررسی حکم رؤیت هلال ازدیدگاه فقه امامیه وحنفیه، مصطفی احمد، کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مدرسه امام کاظم (ع)، ۱۴۰۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید
- حکم رویت هلال از دیدگاه مذاهب اسلامی، سید قاسم موسوی‌نسب، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ۱۳۹۲ش. اطلاعات پایان‌نامه را اینجا ببینید
- بررسی رویت هلال با چشم مسلح در فقه شیعه با تأکید بر مسائل مستحدثه، محسن قربانی، کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، ۱۳۸۹ش. اطلاعات پایان‌نامه را از اینجا ببینید
سایر منابع
- رؤیت هلال با چشم مسلّح در دیدگاه آیت الله بهجت، یادداشت اینترنتی، بی‌نام، سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت، ۱۴۰۲ش. از اینجا ببینید
- رؤیة الهلال بالعین المسلّحة (استاد یزدی)، یادداشت اینترنتی، بی‌نام، سایت مرکز تنظیم و نشر آثار آیت‌الله بهجت، ۱۴۰۲ش. از اینجا ببینید
- تبیین فقهی عدم کفایت رؤیت هلال با چشم مسلح، ناصر مکارم شیرازی، گزارش سخنرانی را اینجا ببینید
- میزان در رؤیت هلال، جعفر سبحانی تبریزی، متن درس خارج در تاریخ ۸ خرداد ۱۳۹۲. متن درس‌گفتار را اینجا ببینید. خبرگزاری رسمی حوزه گزارشی از این درس را با عنوان «بررسی فقهی رؤیت هلال از نگاه آیت الله العظمی سبحانی» به صورت مقاله گزارش کرده است. مقاله را اینجا ببینید
- رؤية الهلال بالأجهزة الفلکیة (دراسة فقهیة)، فاضل الصفار، مرکز الأبحاث الفلکیة فی جامعة أهل البیت، کربلاء، ۱۴۳۹ق. متن درس‌گفتار را اینجا ببینید