نظام جمهوری اسلامی (منابع مطالعاتی)
جمهوری اسلامی نوعی نظام سیاسی است که جمهوریت ناظر به شکل حکومت و اسلامیت ناظر به محتوای آن است. این نوع نظام سیاسی ابتدا در پاکستان و پس از آن در ایران، موریتانی و مدتی نیز در افغانستان تشکیل شد. تشکیل نظام جمهوری اسلامی را در پاسخ به خواست مردم برای تصمیم‌سازی سیاسی و مشارکت در حکومت در عین حفظ اسلامیت نظام دانسته‌اند.
امکان اثباتی تشکیل نظام جمهوری اسلامی، تضاد جمهوریت و اسلامیت، اصالت جمهوریت یا اسلامیت، چگونگی ایجاد تعادل میان دو رکن این نظام، دوگانگی حاکمیت و نتایج آن و مسائلی از این دست از جمله پرسش‌هایی است که پژوهشگران فقهی در این مسئله در پی پاسخ به آن هستند. فقهای بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران از جمله امام خمینی، متناسب‌ترین نظام برای جوامع اسلامی را چنین نظامی می‌دانستند و در قانون اساسی سعی در ایجاد نهادهایی را داشتند تا اهداف نظام جمهوری اسلامی را تأمین کند.
در این صفحه فهرستی از منابع فقهی مرتبط با نظام جمهوری اسلامی از جمله کتاب‌ها، مقاله‌ها، پایان‌نامه‌ها و دیگر منابع که از منظر فقه معاصر به این مسئله پرداخته‌اند، جمع‌آوری شده است.
کتاب‌ها
فارسی
- دین و جمهوریت: نگاهی به اندیشه سیاسی حضرت آیت‌الله‌العظمی منتظری، محمدحسن موحدی ساوجی، تهران، نشر سرایی، ۱۳۹۸ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- تبلور جمهوریت و اسلامیت: جمهوری اسلامی در اندیشه متفکران اسلامی معاصر، اندیشکده برهان، تهران، نشر دیدمان، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- درآمدی بر مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، هدی غفاری، تهران، انتشارات خرسندی، ۱۳۹۷ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- مبانی مشروعیت نظام جمهوری اسلامی، رضا تابش و جعفر محسنی، تهران، موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۹۰ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، محمدجواد ارسطا، قم، موسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۹ش. صفحات ابتدایی کتاب را از اینجا ببینید
- مشروطیت، جمهوریت، اسلامیت (مطالعه تطبیقی اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) و محقق نائینی در مورد نقش مردم)، غلامحسین مقیمی، تهران، نشر معناگرا، ۱۳۸۵ش.
- پیرامون جمهوری اسلامی، مرتضی مطهری، تهران، نشر صدرا، ۱۳۸۴ش.
- پیرامون انقلاب اسلامی، مرتضی مطهری، تهران، نشر صدرا، ۱۳۸۴ش.
- جمهوریت اسلامی: رهیافتی به جمهوریت و دموکراسی در اندیشه حضرت امام خمینی (ره)، حمیدرضا رمضانی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری، ۱۳۸۳ش.
- جامعه سیاسی اسلامی: مبانی فقهی و تاریخی، محمدمهدی شمس الدین، سید مرتضی آیت الله زاده شیرازی، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۰ش.
- طرح نظام جمهوری اسلامی، سید محمود طالقانی، تهران، انتشارات ناس، ۱۳۵۹ش.
مقاله‌ها
فارسی
- جایگاه جمهوریّت و اسلامیّت از نظر امام خمینی (س)، سید جواد ورعی، پرتال امام خمینی، ۱۴۰۱ش. لینک مقاله
- چالش میان شریعت و قانون، تحلیلی بر ماهیت ساختار نظام جمهوری اسلامی، نفیسه السادات قادری و علیرضا گلشنی و مسعود همت، ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، شماره ۱۵، ۱۴۰۰ش. لینک مقاله
- کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر سنجه‌های اولویتی فقه سیاسی در مقام تزاحم، محمدعلی رنجبر، دوفصلنامه مطالعات فقه سیاست، شماره ۲، دوره ۱، ۱۴۰۰ش. مقاله را اینجا ببینید
- مشروعیت جمهوریت در اسلام، ذبیح‌الله مرادی و ابراهیم موسی‌زاده، فصلنامه اندیشه حقوق عمومی، شماره ۱۱، ۱۳۹۶ش. لینک مقاله
- ظرفیت‌های فقه سیاسی برای نظام سازی، کمال اکبری، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره ۳۰، ۱۳۹۱ش. لینک مقاله
- جمهوریت در نظام سیاسی اسلام، محمدتقی مصباح یزدی، مجله بازتاب اندیشه، شماره ۸، ۱۳۸۹ش. لینک مقاله
- جمهوریت و اسلامیت؛ تضاد یا توافق؟، محمدجواد ارسطا، نشریه حوزه و دانشگاه، شماره ۳۶، ۱۳۸۲ش. لینک مقاله
- «جمهوریت» و «اسلامیت» از دیدگاه امام خمینی و قانون اساسی، سید جواد ورعی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۳۹، ۱۳۸۵ش. لینک مقاله
- جمهوریت و اسلامیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، حسین جوان آراسته، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره ۳۹، ۱۳۸۵ش. لینک مقاله
- جمهوریت و اسلامیت، محمدجواد ارسطا، مجله بازتاب اندیشه، شماره ۸، ۱۳۷۹ش. لینک مقاله
پایان‌نامه‌ها
- «جمهوریت» و «اسلامیت» در نظریه حکومت دینی امام خمینی(ره)، رضا استوار، کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۴۰۰ش. صحفه پایان‌نامه در سامانه گنج
- زمینه های اجتماعی-سیاسی شکل گیری مفهوم جمهوریت در فقه سیاسی معاصر ایران، رساله دکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه مدرس، ۱۳۹۵ش. صحفه رساله در سامانه گنج
- جمهوریت و اسلامیت در اندیشه سیاسی امام خمینی، خداخواست قنواتی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۰ش. صحفه پایان‌نامه در سامانه گنج
- وفاق جمهوریت و اسلامیت در اسلام و حقوق اساسی ایران، حسن خسروی، کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۰ش. صحفحه پایان‌نامه در سامانه گنج
دیگر منابع
- مردم سالاری دینی؛ جمهوریت و اسلامیت، مصاحبه با عباس کعبی، ضمیمه خردنامه همشهری، شماره ۱۰، ۱۳۸۲ش. لینک مقاله
- بازکاوی دو دیدگاه درخصوص نسبت جمهوریت و اسلامیت، سخنرانی محمد سروش محلاتی، ۱۳۹۶ش. لینک سخنرانی
- بررسی نسبت جمهوریت و اسلامیت در حکومت اسلامی (تحول و تطور در اندیشه امام خمینی)، سخنرانی کاظم قاضی‌زاده در موسسه فهیم، ۱۴ خرداد ۱۴۰۱ش. لینک سخنرانی